Άραγε ξεκινάμε όλοι από το ίδιο σημείο στον στίβο της επαγγελματικής πορείας; Υποτίθεται πως όλοι διαθέτουμε κάποιες γνώσεις για την τοπική αγορά εργασίας, κατάρτιση σε ένα συγκεκριμένο πεδίο που συνοδεύεται από κάποια επίσημα αναγνωρισμένα πτυχία, οριζόντιες δεξιότητες (soft skills) που ανταποκρίνονται εξαιρετικά στα τοπικά περιβάλλοντα εργασίας και, φυσικά, επαρκή ανθεκτικότητα και αποφασιστικότητα, καθώς και ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Ωστόσο, αυτή η κοινή «γραμμή εκκίνησης» φαντάζει ουτοπική μιας και, όπως θα μπορούσε να πει κάποιος, ο καθένας μας είναι διαφορετικός, ή επειδή οι κοινωνίες στις οποίες συνυπάρχουμε δεν έχουν δημιουργηθεί με τρόπο που να διασφαλίζουν ότι όλοι έχουμε πρόσβαση στις ίδιες (ίσες;) εκπαιδευτικές ή εργασιακές ευκαιρίες, όπως θα μπορούσε να προσθέσει κάποιος άλλος.
Εξάλλου, ξεκινάμε όλοι την ίδια στιγμή από τη γραμμή εκκίνησης; Κάποιοι από εμάς μπορεί να έχουν μόλις ξεκινήσει, την ίδια στιγμή που κάποιοι άλλοι «συναθλητές» μας βρίσκονται ήδη στον πέμπτο γύρο και αναρωτιούνται γιατί αργήσαμε τόσο πολύ να ξεκινήσουμε. Και τι γίνεται με αυτούς που μπαίνουν διστακτικά και πάλι στον στίβο, αφού προηγουμένως είχαν αναγκαστεί να σταματήσουν ξαφνικά και να εγκαταλείψουν τον αγώνα για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα;
Παρ’ όλα αυτά, χρειάζεται όλοι να «τρέξουμε» σε αυτόν τον στίβο της επαγγελματικής πορείας, και πολλοί από εμάς, επιπλέον, νιώθουμε την ανάγκη να συμμετέχουμε ενεργά σε αυτόν, με επιτυχία και χωρίς διακοπή, από τη στιγμή μάλιστα που όλοι δικαιούμαστε να συμμετέχουμε σε αυτόν:«Καθένας έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να επιλέγει ελεύθερα το επάγγελμά του, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες δουλειάς και να προστατεύεται από την ανεργία.» (άρθρο 23 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων).
Στη σύγχρονη Ελλάδα του 2023, στη μοναδική αγορά εργασίας της (όπως και κάθε αγορά εργασίας θα μπορούσε να θεωρηθεί μοναδική), τα άτομα με δικαίωμα εργασίας (για μια ομάδα ατόμων το δικαίωμα αυτό ονομάζεται «άδεια εργασίας») αναμένεται και, ταυτόχρονα, προωθούνται να ενταχθούν σε αυτήν, σύμφωνα με τη νομοθεσία, σε μια ορισμένη ηλικία, να επιλέξουν ελεύθερα την απασχόλησή τους και να χαράξουν τη δική τους πορεία στη διαδρομή που ονομάζεται «καριέρα». Με άλλα λόγια, οι κάτοικοι της χώρας έχουν ισότιμη πρόσβαση σε ευκαιρίες απασχόλησης, μεταξύ των οποίων επιλέγουν ελεύθερα τις κατάλληλες θέσεις εργασίας και διαμορφώνουν την επαγγελματική τους πορεία.
Σε αυτό το σημείο χρειάζεται να τονίσουμε ότι περίπου ο μισός πληθυσμός από αυτόν που έχει δικαίωμα στην εργασία —το ποικιλόμορφο και ευρύ σύνολο γυναικών— βιώνει αυτόν τον «αγώνα» από μια οπτική που έχει σχέση με το φύλο όταν, στην Ελλάδα, όπως και στην Κύπρο, τη Μάλτα και την Ιρλανδία, η απλήρωτη εργασία των γυναικών (μαγείρεμα, δουλειές του σπιτιού, φροντίδα των παιδιών ή μελών της οικογένειας/φίλων) αντιστοιχεί σε 30-40 ώρες/εβδομάδα, ενώ ο μέσος όρος για τους άντρες στις ίδιες χώρες είναι 15 ώρες/εβδομάδα (Έρευνα για την ποιότητα ζωής στην Ευρώπη – European Quality of Life Survey 2016). Μάλιστα, η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών «με τα μεγαλύτερα ποσοστά ανισότητας μεταξύ των φύλων» (Δείκτης Ισότητας των Φύλων 2022).
Επομένως, η αρχική υπόθεση για μια ισότιμη πρόσβαση ισχύει, πράγματι, και υπάρχει για όλους όσοι βρίσκονται στη γραμμή εκκίνησης, ή ακόμη περισσότερο για εκείνους που περιμένουν υπομονετικά στην ουρά για να έχουν τη δική τους μοναδική ευκαιρία στη μέση ενός φρενήρη αγώνα δρόμου, όταν, μάλιστα, δεν έχουν γνώση και εικόνα της τοπικής αγοράς εργασίας και των μηχανισμών αυτής ή δεν διαθέτουν ένα δίκτυο ενδυνάμωσης από πρώην συναδέλφους, συμμαθητές ή αγαπημένα πρόσωπα; Ισχύει, επίσης, και για εκείνους που δεν διαθέτουν τίτλους σπουδών αναγνωρισμένους από το ελληνικό κράτος, παρόλο που ασκούσαν με επιτυχία —μέχρι πρότινος— το επάγγελμα του νοσηλευτή, του δασκάλου δημοτικής εκπαίδευσης ή του γιατρού; Και ισχύει, επίσης, για όσους έχουν μέτρια γνώση της ελληνικής γλώσσας ή βρίσκονται σε επίπεδο αρχαρίων, όταν αυτή είναι η κύρια γλώσσα εργασίας στη χώρα στην οποία έχουν δικαίωμα να εργαστούν;
Όσον αφορά, μάλιστα, τις γυναίκες μεταναστευτικού προφίλ (αιτούσες διεθνή προστασία, προσφύγισσες, μετανάστριες) που μπορούν εύκολα να θεωρηθούν ότι έχουν ορισμένες ή όλες τις προαναφερθείσες «ελλείψεις» (ελλιπής γνώση της ελληνικής γλώσσας κ.λπ.), πώς περιμένει η αγορά εργασίας να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην εργασία και να ενταχθούν στον κοινό αγώνα δρόμου; Οι γυναίκες, επίσης, που βιώνουν τη μητρότητα χωρίς να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ιδιωτικής βρεφονηπιακής φροντίδας ή σωστή πληροφόρηση για την πρόσβαση στη δημόσια βρεφονηπιακή φροντίδα, πώς θα μπορούσαν να είναι υποψήφιες επί ίσοις όροις σε αυτόν τον αγώνα δρόμου ή να θεωρηθούν συναθλήτριες, όταν είναι —όχι τόσο σπάνια— ο μοναδικός γονέας της οικογένειας, ή δεν έχουν άλλα κοντινά μέλη της οικογένειας ή φίλους να τις υποστηρίξουν όταν βρίσκονται σε μια συνέντευξη ή όταν λείπουν στη δουλειά; Ή ισχύει για όσες ζουν στον δρόμο και το πρωταρχικό τους μέλημα είναι πώς θα προστατεύσουν τους εαυτούς τους και τα παιδιά τους; Είναι αυτές οι γυναίκες σε θέση να αξιοποιήσουν τις ίσες ευκαιρίες που υπάρχουν εκεί έξω «ανοιχτές» για όλους;
Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμόςGeneration 2.0 for Rights, Equality & Diversity —συνδυάζοντας δράση και έρευνα, τα τελευταία 10 χρόνια, έχει ως στόχο την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας και της ετερότητας, την καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των διακρίσεων μέσω της παροχής υπηρεσιών, της συνηγορίας και της συμμετοχής της κοινότητας— είναι σε θέση να συμβάλλει σημαντικά στον διάλογο σχετικά με τη συμπερίληψη των ατόμων μεταναστευτικού προφίλ με στοιχεία, αριθμούς και βαθιά γνώση, αγγίζοντας διαφορετικές πτυχές αυτού που αποκαλούμε «συμπερίληψη».
Σχετικά με τη συμπερίληψη στην αγορά εργασίας, ο οργανισμός υλοποιεί από τον Δεκέμβριο του 2021, μαζί με άλλους εταίρους στην Ιταλία, την Πορτογαλία, την Αυστρία, το Βέλγιο και την Ισπανία, ένα έργο που συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το «Worldplaces-Workplaces Working with Migrant Women». Το συγκεκριμένο έργο υλοποιείται από το τμήμα Απασχολησιμότητας (Υπηρεσία Εργασιακής Συμβουλευτικής και πρωτοβουλία Diversity in the Workplace) με τη σημαντική συμβολή της Νομικής Υπηρεσίας, και απευθύνεται, αφενός, σε γυναίκες μεταναστευτικού προφίλ που αναζητούν εργασία και, αφετέρου, σε εταιρείες και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, αντιμετωπίζοντας ανάγκες σε δύο διαφορετικά αλλά άκρως αλληλένδετα επίπεδα, με έναν υποκείμενο κοινό σκοπό: να γεφυρωθούν ταυτόχρονα το χάσμα ένταξης και το χάσμα μεταξύ των φύλων. Αξιοποιώντας και αναπτύσσοντας καλές πρακτικές στον χώρο εργασίας, το έργο Worldplaces έχει ως στόχο να φέρει σε επαφή τον μη κερδοσκοπικό τομέα με τους εργοδότες σε μια πολυμερή προσέγγιση προς την κατεύθυνση της συμπερίληψης.
Ο πυλώνας του έργου σχετικά με την πρόσβαση και τη συμπερίληψη των γυναικών στην αγορά εργασίας εστιάζει στην εργασιακή ετοιμότητα και τις δεξιότητες δικτύωσης, ενώ παράλληλα προωθεί τη διαπολιτισμική κατανόηση μεταξύ των γυναικών μεταναστευτικού προφίλ, των συναδέλφων τους και των εργοδοτών. Οι ωφελούμενες γυναίκες συμμετέχουν σε ατομικές συνεδρίες εργασιακής συμβουλευτικής μαζί με σεμινάρια τα οποία συμβάλλουν στην προετοιμασία για την είσοδο ή την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας, μέσω καταγεγραμμένων θέσεων εργασίας, και έχουν, επίσης, την ευκαιρία να συμμετέχουν σε σεμινάρια και εργαστήρια που αναγνωρίζουν και τους άλλους ρόλους που έχουν στη ζωή τους, με κυριότερο αυτόν της μητέρας. Σε αυτό το πλαίσιο ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, οργανώνονται και προσφέρονται στις γυναίκες που εγγράφονται στο πρόγραμμα, σεμινάρια Ενδυνάμωσης για Μητέρες, προγράμματα εκπαίδευσης Πρώτων Βοηθειών και Καθημερινής φροντίδας βρεφών και παιδιών και σεμινάρια Δεξιοτήτων Ζωής (Χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός, Οικογενειακοί Ρόλοι και Διαχείριση Άγχους).
Από την άλλη πλευρά, η δράση Diversity in the Workplace —μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2017, η οποία φέρνει σε επαφή εργοδότες και υποψηφίους με μεταναστευτικό υπόβαθρο, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε εκπαιδεύσεις, ευκαιρίες ευαισθητοποίησης και δικτύωσης και παρουσιάζοντας θέσεις εργασίας που ταιριάζουν σε κάθε υποψήφιο, προσφέρει, επίσης, εκπαιδεύσεις και συμβουλευτική σε θέματα Διαφορετικότητας και Συμπερίληψης— εστιάζει τώρα, μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος, στην ανάπτυξη ικανοτήτων για εταιρείες και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, οι οποίοι, όταν γίνουν μέλη του Worldplaces, θα ωφεληθούν από ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων: α) αποκλειστική πρόσβαση σε μια σειρά από πηγές για τις καλές πρακτικές που αφορούν τη συμπερίληψη της διάστασης του φύλου αλλά και σε εργαλεία σχεδιασμού περιβάλλοντων συμπερίληψης, καθώς και β) σε εκπαιδεύσεις διαχείρισης της διαφορετικότητας, για τη δημιουργία ισότιμων εργασιακών χώρων χωρίς αποκλεισμούς, διασφαλίζοντας την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Πιο συγκεκριμένα, για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα, θα είναι διαθέσιμη για κερδοσκοπικούς και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς μια σειρά εκπαιδεύσεων για τη συμπερίληψη των πολιτικών διαφορετικότητας και ισότιμης μεταχείρισης στα εργασιακά περιβάλλοντα, ενώ θα προσφερθεί σε περιορισμένο αριθμό εκπροσώπων των τμημάτων HR μια σειρά εργαστηρίων σχετικά με τις ισότιμες πολιτικές πρόσληψης και τις καλές πρακτικές βρεφονηπιακής φροντίδας στα εργασιακά περιβάλλοντα.
Επιπλέον, άτομα από όλους τους τομείς και τις κοινωνικές ομάδες είναι ευπρόσδεκτα να ενταχθούν και να συμμετάσχουν στη διάδοση του μηνύματος της ισότιμης πρόσβασης των γυναικών μεταναστευτικού προφίλ (που μπορεί, όμως, να ανήκουν και σε άλλες ομάδες που αντιμετωπίζουν επιπλέον εμπόδια και διακρίσεις) και να γίνουν πρεσβευτές, προωθώντας την έννοια της συμπερίληψης από την οπτική του δικού τους ρόλου.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Κατερίνα Καπνίση στο email k.kapnisi@g2red.org
Παρά τη χρήση του όρου «ίσες» ευκαιρίες σε αυτό το κείμενο, πιστεύουμε ότι ο όρος «ισότιμες» αποτελεί μια πιο ακριβή επιλογή για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία: τα άτομα που προέρχονται από μη προνομιούχα περιβάλλοντα ή καταστάσεις δεν μπορούν να είναι αποδέκτες απλώς «ουδέτερων/κοινών για όλους» ευκαιριών, αλλά πρέπει, ακολουθώντας μια δίκαιη, αξιοπρεπή και ουσιαστική προσέγγιση να βρίσκονται λίγο πιο μπροστά από τους άλλους —τους πιο προνομιούχους— στη γραμμή εκκίνησης, για να μπορέσουν να βρουν έναν κοινό ρυθμό με τους γύρω τους.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κα. Κατερίνα Καπνίση στο email k.kapnisi@g2red.org, ή/και να επισκεφθείτε την ακόλουθη ιστοσελίδα https://cionfex.my.canva.site/worldplaces-working-with-migrant-women.
