Παγκοσμίως, ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται από την πρόκληση επιβεβαίωσης της πολιτισμικής προόδου και της ευημερίας των δυτικών κοινωνιών απέναντι στην απειλή που θέτει η περιβαλλοντική καταστροφή, ο ανταγωνισμός όσον αφορά τους πόρους, η κλιματική αλλαγή και η κοινωνική αδικία. Είναι ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο ζωής μας και τις αξίες μας, διότι η οικολογική αλλαγή δημιουργεί δεδομένα στα οποία πρέπει να προσαρμοστούμε. Μόνον οι οικονομίες που σέβονται τα οικολογικά όρια και τις κοινωνικά δίκαιες συνθήκες διαβίωσης μπορούν να προσφέρουν στις κοινωνίες την ευκαιρία να αναπτυχθούν και να ευημερήσουν. Μπορούν να αναδυθούν μόνο υπό συνθήκες ενός νέου πλαισίου οι οποίες χαρακτηρίζονται από βαθιές οικονομικές, κοινωνικές, τεχνικές και πολιτιστικές αλλαγές, αφού οι παλιές προσαρμόστηκαν σε προηγούμενα πρότυπα τα οποία πλέον δεν ισχύουν.
Στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και οι κοινοί στόχοι για το κλίμα προσπαθούν να θέσουν το πλαίσιο αναφοράς για τον μετασχηματισμό. Οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να αναδιαρθρώσουν τις οικονομίες τους λαμβάνοντας υπόψη τους εν λόγω κοινούς στόχους. Σε τεχνικό επίπεδο, η πράσινη μετάβαση απαιτεί τη μετατροπή της οικονομίας σε μια κυκλική οικονομία ουδέτερη από εκπομπές CO2, η οποία αντιμετωπίζει την κλιματική κρίση και ελαχιστοποιεί την κατανάλωση φυσικών πόρων.
Ηχηρές λέξεις όπως ενεργειακή μετάβαση, μετάβαση στην κινητικότητα, μετάβαση στην κατασκευή, γεωργική μετάβαση κ.λπ., πρέπει να αποκτήσουν υπόσταση. Κάτι τέτοιο δημιουργεί μεγάλες προκλήσεις και προϋποθέτει αλλαγές για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ). Η ευρωπαϊκή συνεργασία όσον αφορά την ΕΕΚ είναι ιδιαίτερα σημαντική σε αυτό το πλαίσιο και αποκαλύπτει τις δυνατότητες αξιοποίησης της συνεργασίας της ΕΕΚ για την προώθηση των διαδικασιών μετάβασης σε διάφορους τομείς των κοινωνιών μας.
Τα εκπαιδευτικά συστήματα (και, συνεπώς, τα συστήματα επαγγελματικής κατάρτισης) διαδραματίζουν βασικό ρόλο στους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Είναι συστήματα αλληλεπίδρασης και η διεπαφή με διαφορετικά κοινωνικά συστήματα για τη διάδοση νέας γνώσης σχετικής με την πρακτική φέρνουν την εφαρμογή της εν λόγω γνώσης στο επίκεντρο -δηλαδή, στην κοινωνική δομή- της κοινωνίας. Δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μετασχηματιστική δράση και για την ανάδειξη όχι μόνο σημασιολογικών νέων αξιών αλλά και κοινωνικοδομικών. Τα συστήματα επαγγελματικής κατάρτισης είναι κοινωνικά υποσυστήματα που εφαρμόζουν πρακτικά μετασχηματισμούς και λειτουργούν ως μετασχηματιστικά ερεθίσματα στο συνολικό κοινωνικό σύστημα. Είναι υπεύθυνα για την επιτυχία του απαραίτητου ολιστικού μετασχηματισμού των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Η ελληνογερμανική συνεργασία στην ΕΕΚ έχει μακρά παράδοση. Εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, το ερευνητικό ινστιτούτο FIAP e.V. συνεργάζεται με το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο και μέσω του δικτύου του με πολλούς εταίρους στον τομέα της ΕΕΚ στην Ελλάδα. Αυτή η συνεργασία επικεντρώνεται στο θέμα της οικολογικής μετάβασης και στο ερώτημα σχετικά με το πώς η ΕΕΚ μπορεί να συμβάλλει στη μετατροπή της υπάρχουσας επιστημονικής γνώσης για τεχνολογίες και ζητήματα που σχετίζονται με το κλίμα σε πρακτικές δεξιότητες μετασχηματισμού στον κλάδο των επαγγελμάτων που απαιτούν εξειδίκευση, στη βιομηχανία και στον τομέα των υπηρεσιών. Αυτή η ικανότητα μετασχηματισμού αποτελεί προϋπόθεση για τον μετασχηματισμό των (τοπικών) οικονομιών και των αγορών εργασίας. Εταίροι από τη Γερμανία, όπως ο εκπαιδευτικός οργανισμός «Arbeit und Leben» της Ομοσπονδίας Γερμανικών Συνδικάτων (DGB), καθώς και εταίροι από τον κλάδο επαγγελμάτων που απαιτούν εξειδίκευση στη Γερμανία, συμπληρώνουν τα έργα με τις απόψεις τους.
Το τρέχον έργο Future4VET αποτελεί ένα σημαντικό παράδειγμα που καταδεικνύει πώς η συνεργασία στην ΕΕΚ μπορεί να συμβάλλει στην προετοιμασία των κοινωνικών συστημάτων για μετασχηματισμό.
Συνδέεται άμεσα με το νέο μνημόνιο συνεργασίας του Ιουνίου 2021 μεταξύ του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας και του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, και σκοπεύει να διαμορφώσει και να εφαρμόσει τους στόχους της ελληνογερμανικής συνεργασίας όσον αφορά την ΕΕΚ σε επίπεδο συστήματος.
Το Future4VET βασίζεται στην εντατική συνεργασία με το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας, το οποίο δημιούργησε τρεις ομάδες εργασίας για το έργο, και τους κοινωνικούς εταίρους από την Ελλάδα, οι οποίοι συγκροτούν μια περαιτέρω ομάδα εργασίας υλοποίησης. Το έργο δημιουργεί νέες δομές διαλόγου μεταξύ των εν λόγω ενδιαφερομένων στην Ελλάδα. Σε μια συνδημιουργική, βασισμένη στον διάλογο διαδικασία, αναπτύσσονται προτάσεις δράσης για το Ελληνικό Κεντρικό Συμβούλιο ΕΕΚ προκειμένου να προσαρμοστεί η ελληνική ΕΕΚ στις απαιτήσεις του μετασχηματισμού. Κάτι τέτοιο περιλαμβάνει συστηματικές διεργασίες για τον εντοπισμό νέων απαιτήσεων δεξιοτήτων στις περιφερειακές αγορές, την εφαρμογή τους σε νέα προγράμματα κατάρτισης, τη συνεργασία των κοινωνικών εταίρων, των εταιρειών, των εκπαιδευτών και των ακαδημαϊκών στον σχεδιασμό νέων μαθημάτων κατάρτισης και την ενσωμάτωση διεπιστημονικών δεξιοτήτων που απαιτούνται σε νέες αγορές εργασίας. Οι γερμανικές βέλτιστες πρακτικές χρησιμοποιούνται ως «προδιαφήμιση» (teaser) και προσαρμόζονται από τους Έλληνες εταίρους. Τα ερεθίσματα καινοτομίας που προκύπτουν στη διαβούλευση αντανακλώνται στο γερμανικό σύστημα. Το έργο δημιουργεί νέα δίκτυα και στις δύο χώρες, και αλλάζει τις δομές του κοινωνικού διαλόγου.
Υπάρχουν τρία άλλα έργα που έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, τα οποία ωστόσο υποστηρίζουν τον ίδιο στόχο: το έργο GreenVOCnet και GRÆDUCATION (από το οποίο προέκυψε το FUTURE4VET), που υλοποιήθηκε με τον ελληνικό Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ), καθώς και το έργο GreenTecLab. Για όλα τα έργα βλ.: https://fiap-ev.org/
Όλα τα προαναφερθέντα έργα συμβάλλουν στην έναρξη των απαραίτητων μεταβάσεων στο σύστημα ΕΕΚ και σε όλους τους τομείς της κοινωνίας που γειτνιάζουν με αυτόν, καθώς και στη διαμόρφωσή τους με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο. Συμβάλλουν στην προώθηση της κοινωνικής μετάβασης όσον αφορά τη μείωση της ανεργίας και στην προσφορά επιλογών πράσινης σταδιοδρομίας στους εργαζόμενους.
Περισσότερες πληροφορίες για το FUTURE4VET: https://fiap-ev.org/future4vet/ και https://griechenland.ahk.de/gr/ekpaideysi/future4vet
