«Το μέλλον της εργασίας αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς και η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον μετασχηματισμό του τρόπου με τον οποίο εργαζόμαστε. Τα επόμενα χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη θα συνεχίσει να έχει μεγάλο αντίκτυπο στο εργατικό δυναμικό: θα μπορεί να δημιουργεί νέες ευκαιρίες απασχόλησης και προκλήσεις για τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις. Ένας από τους σημαντικότερους τρόπους με τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη θα επηρεάσει το μέλλον της εργασίας είναι η αυτοματοποίηση μεγάλου αριθμού εργασιών ρουτίνας και επαναλαμβανόμενων εργασιών. Κατά πάσα πιθανότητα αυτό θα οδηγήσει σε εκτόπιση θέσεων εργασίας από μηχανές σε ορισμένους κλάδους, ειδικά σε εκείνους που στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στη χειρωνακτική εργασία ή στην επεξεργασία δεδομένων. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα δημιουργήσει και νέες ευκαιρίες απασχόλησης που θα αφορούν θέσεις που απαιτούν πιο σύνθετες δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, υψηλό επίπεδο δημιουργικότητας και συναισθηματικής νοημοσύνης.
Ένας άλλος τομέας που θα επηρεαστεί από την τεχνητή νοημοσύνη είναι το σύνολο των δεξιοτήτων που θα είναι απαραίτητες για μια επιτυχημένη επαγγελματική πορεία. Καθώς τα συστήματα αυτοματισμού θα συνεχίσουν να αντικαθιστούν εργαζομένους που εκτελούν επαναλαμβανόμενες εργασίες, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να εστιάσουν περισσότερο στην καλλιέργεια δεξιοτήτων που οι μηχανές δεν μπορούν να κατακτήσουν. Στις δεξιότητες αυτές περιλαμβάνεται η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η επικοινωνία και η συνεργασία. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι πρέπει να αρχίσουν να εξοικειώνονται περισσότερο με την τεχνολογία και να μπορούν να προσαρμόζονται σε νέα εργαλεία και νέο λογισμικό. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας του εργατικού δυναμικού για τις αλλαγές που θα φέρει η τεχνητή νοημοσύνη, η επανεκπαίδευση και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων θα είναι ζωτικής σημασίας. Αυτό σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να αναπτύσσουν συνεχώς νέες δεξιότητες και να αποκτούν νέες γνώσεις κατά τη διάρκεια της καριέρας τους, έτσι ώστε να παραμένουν ανταγωνιστικοί στον επαγγελματικό χώρο. Αυτό μπορεί να απαιτεί επένδυση σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης τα οποία έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να προετοιμάζουν τους εργαζομένους για τις θέσεις εργασίας του μέλλοντος.»
Αυτές είναι οι σκέψεις του ChatGPT, του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης ανοιχτού κώδικα που έκανε τα θεμέλια της κοινωνίας και της οικονομίας να τρίξουν. Σκέψεις που η πλειονότητα του πληθυσμού δεν θα μπορούσε να καταλάβει ότι παράχθηκαν από ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης μέσα σε μόλις μερικά δευτερόλεπτα. Όπως ανέφερε το ChatGPT, «ήταν πρόθυμο να βοηθήσει» και να απαντήσει στις ερωτήσεις μου σχετικά με το μέλλον της εργασίας και, μέσω της διαδικασίας της κριτικής σκέψης, μου έθεσε κι άλλες ερωτήσεις για να φτάσει σε ένα αποτέλεσμα που θα πλησίαζε περισσότερο σε αυτό που ήθελα να μάθω: «Πιο συγκεκριμένα, τι θέλετε να μάθετε για το μέλλον της εργασίας και των νεοφυών επιχειρήσεων; Έχετε συγκεκριμένες ερωτήσεις ή τομείς που σας απασχολούν;» Με στοχευμένες πληροφορίες από την πλευρά μου, συμπεριλαμβανόμενων των παραγόντων που ήθελα να ληφθούν υπόψη και της σκοπιάς από την οποία ήθελα να εξετάσει το θέμα, το ChatGPT επεξεργάστηκε περαιτέρω το ερώτημά μου και παρήγαγε δύο παραγράφους κριτικής σκέψης βάσει εκατομμυρίων online πηγών, όπως κείμενα, βίντεο και εικόνες, και όχι βάσει των πληροφοριών του καμένου (από την πολλή δουλειά) εγκεφάλου μου, ο οποίος πασχίζει να αποθηκεύει πληροφορίες για εργασίες σαν κι αυτή.
Όταν συνειδητοποίησα ότι οι σκέψεις, η τεχνογνωσία και η κριτική μου σκέψη μπορούσαν εύκολα να μεταφραστούν σε ένα κείμενο 1.000 λέξεων απλώς και μόνο κάνοντας τις σωστές ερωτήσεις και ορίζοντας τις κατάλληλες μεταβλητές σε ένα και μόνο πλαίσιο κειμένου ενός συστήματος τεχνητής νοημοσύνης ανοιχτού κώδικα, το οποίο είναι προσβάσιμο σε όλους, στην αρχή αισθάνθηκα μεγάλη έκπληξη. Στη συνέχεια όμως συνειδητοποίησα τις νέες δυνατότητες που αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει και οι οποίες θα επιτάχυναν τα επιχειρηματικά μου εγχειρήματα.
Φανταστείτε ένα μέλλον όπου οι μηχανές θα μπορούσαν να λειτουργούν ως ανθρώπινα όντα με κριτική σκέψη, ακολουθώντας έναν κώδικα δεοντολογίας και έχοντας την αίσθηση της αποδοτικότητας και της εξυπηρέτησης. Ο καλύτερος εργαζόμενος. Προβλέψιμος, υπάκουος, προσβάσιμος και χαμηλού κόστους.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις αυτού του είδους αντιμετωπίζονται με δυσπιστία και φόβο απέναντι στην άγνωστη και επαναστατική εξέλιξη των πραγμάτων. Μια επανάσταση που έχει έρθει για να σείσει τα θεμέλια του σύγχρονου Ανθρώπου του Βιτρούβιου όπως τον ξέρουμε. Το Business Insider μόλις δημοσίευσε μια λίστα επαγγελμάτων που, κατά πάσα πιθανότητα, θα αντικατασταθούν από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Η αλήθεια είναι ότι, καθώς η δουλειά μου με τοποθετεί στο κέντρο της καινοτομίας, παρατηρούμε την τεχνητή νοημοσύνη επί σχεδόν μια δεκαετία να κάνει τη δουλειά ενός ασκούμενου, καταρτίζοντας εκθέσεις δέουσας επιμέλειας και ελέγχοντας πιστοποιήσεις και έγγραφα στον νομικό κλάδο, αλλά και να εκτελεί τα καθήκοντα ενός εργαζομένου στον κλάδο του μάρκετινγκ αξιολογώντας την ψηφιακή παρουσία εταιρειών. Όσοι εργάζονται στον κλάδο της τεχνολογίας και των νεοφυών επιχειρήσεων έχουν καταβάλλει προσπάθειες για την επιτάχυνση αυτών των τεχνολογικών εξελίξεων με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της υποστήριξης των εργαζομένων στη σκληρή δουλειά που απαιτεί ένας κλάδος που χαρακτηρίζεται από φαινόμενα υπερκόπωσης, ευέλικτων συνθηκών εργασίας, περιορισμένων πόρων, αλλά και από την ταυτόχρονη εκτέλεση πολλών εργασιών.
Η τεχνητή νοημοσύνη παρουσιάζεται ως ένα μοχθηρό μηχάνημα που θα μπορούσε άνετα να ξεκινήσει έναν πόλεμο ενάντια στην ανθρωπότητα, με ανοιχτό και το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου. Σας ακούγεται οικείο; Οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας δεν μοιάζουν και πολύ πλέον με επιστημονική φαντασία, έτσι δεν είναι; Το ChatGPT είναι διαθέσιμο στο κοινό εδώ και μερικούς μήνες μόνο, αλλά έχει καταφέρει να ταρακουνήσει τα θεμέλια των παγκόσμιων αγορών, ωθώντας ηγέτες στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα να προειδοποιήσουν την κοινωνία σχετικά με τις ευκαιρίες και τους κινδύνους της εισχώρησης της τεχνητής νοημοσύνης σε βασικές λειτουργίες της κοινωνίας και της οικονομίας. Ο Elon Musk, θέλοντας να αντιδράσει απέναντι στις τεράστιες εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και στην απόκτηση του ChatGPT από τη Microsoft, ζήτησε μια εξάμηνη παύση στη διαδικασία ανάπτυξης συστημάτων πιο ισχυρών από το OpenAI, ανησυχώντας τάχα για τους πιθανούς κινδύνους για την κοινωνία. Λίγο αργότερα όμως έκανε και αυτός τη δική του κίνηση στο σύμπαν της τεχνητής νοημοσύνης, έχοντας ως αποστολή του την εύρεση της απόλυτης αλήθειας. Σε μια πρόσφατη συνέντευξη, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Google δήλωσε ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας της τεχνητής νοημοσύνης είναι σπουδαιότερη από την ανακάλυψη της φωτιάς, υπονοώντας ότι η κοινωνία και οι επιχειρήσεις δεν είναι έτοιμες για τον αντίκτυπο που θα έχουν αυτές οι τεχνολογικές εξελίξεις. Πρόσθεσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα επηρεάσει επαγγέλματα, συμπεριλαμβανομένων και των «εργαζομένων της γνώσης», όπως οι συγγραφείς, οι λογιστές, οι αρχιτέκτονες, οι γιατροί και οι μηχανικοί λογισμικού. Η ανταγωνιστική πίεση που ασκείται στους κολοσσούς της τεχνολογίας ώστε να είναι ένα βήμα μπροστά από την αγορά θα έχει, τελικά, ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση της ανάπτυξης των ικανοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης με ρυθμό που η οικονομία και η κοινωνία δεν θα μπορούν να ακολουθήσουν και στον οποίο δεν θα μπορούν να προσαρμοστούν.
Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είναι ήδη εξαιρετικά αποτελεσματικά στην απάντηση ερωτήσεων από πελάτες, στην κατάρτιση επιχειρηματικών πλάνων και στην παροχή συμβουλευτικής σε ανθρώπους που προσπαθούν να δημιουργήσουν τη δική τους εταιρεία. Έρευνα της Goldman Sachs βρήκε ότι τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσαν να επηρεάσουν 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο, διαταράσσοντας την παγκόσμια αγορά εργασίας. Το Business Insider περιγράφει πώς οι επαγγελματίες μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους με τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και με τεχνολογικά εργαλεία, ενώ παράλληλα παρουσιάζει και τα επαγγέλματα που ενδεχομένως να αντικατασταθούν από μηχανές. Σε αυτά περιλαμβάνονται προγραμματιστές, αναλυτές δεδομένων, διαφημιστές, δημιουργοί περιεχομένου, δημοσιογράφοι, νομικοί, δάσκαλοι, άτομα που απασχολούνται στον οικονομικό κλάδο και στο εμπόριο, γραφίστες, άτομα που εργάζονται στον κλάδο της εξυπηρέτησης πελατών και πολλοί άλλοι. Το κοινό συζητά τον τρόπο με τον οποίο οι υπαλληλικές θέσεις σύντομα θα εξαφανιστούν, ενώ άλλοι προβλέπουν ότι στο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη θα απελευθερώσει τον μέσο εργαζόμενο από βαρετές και μη δημιουργικές εργασίες, προσφέροντας στην εργατική τάξη μια διέξοδο προς έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής. Φανταστείτε έναν καπετάνιο ο οποίος διασχίζει τις θάλασσες, μακριά από την οικογένειά του, για περισσότερους από 10 μήνες τον χρόνο. Ο άνθρωπος αυτός σύντομα θα έχει τη δυνατότητα να επιστρέψει στην οικογένειά του αφού έχει ελέγξει το αυτόνομο σύστημα πλοήγησης του σκάφους, το οποίο διαθέτει 3D κάμερες ultra-HD, τεχνολογία LIDAR, λειτουργία τεχνητής νοημοσύνης βάσει εικόνων, λειτουργία αυτόματης δρομολόγησης βάσει τεχνολογίας 6G και γεωεντοπισμού, αλλά και σύστημα πρόβλεψης πλοήγησης που προσαρμόζεται στις καιρικές συνθήκες και σε ειδικές περιστάσεις. Το μόνο που θα έχει λοιπόν να κάνει ο άνθρωπος αυτός θα είναι να ελέγχει όλες αυτές τις λειτουργίες μέσω ενός διαδραστικού κέντρου ελέγχου που χρησιμοποιεί δεδομένα πραγματικού χρόνου και χαρακτηρίζεται από μηδενική καθυστέρηση. Ένας άνθρωπος που έχει απελευθερωθεί από τις προκλήσεις της θάλασσας και επιστρέφει κάθε βράδυ στο κρεβάτι του και στην οικογένειά του. Κάτι επαναστατικό.
Το 2012, νεοφυείς επιχειρήσεις στην Ευρώπη συγκέντρωσαν 12 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, με χώρες όπως η Εσθονία, η Ισλανδία, η Σουηδία, η Ελβετία, το ΗΒ και η Φινλανδία να συμπεριλαμβάνονται στις χώρες με τις καλύτερες επενδύσεις και τα υψηλότερα ποσοστά καινοτομίας και τεχνολογικής ανάπτυξης. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις αποτελούν έναν ολοένα και πιο ισχυρό παράγοντα κοινωνικοοικονομικού πλούτου, προσφέροντας δυνατότητες ευέλικτης απασχόλησης και τηλεργασίας. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις βρίσκονται στο κέντρο του μέλλοντος της οικονομίας και της κοινωνίας της Ευρώπης και απαιτούν εργαζομένους με ταλέντο και υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων. Η θέση τους αυτή τις καθιστά όμως και ικανές να προσφέρουν δυνατότητες κατάρτισης στις κοινότητες, αλλά και να αναπτύξουν οικοσυστήματα με κέντρο την καινοτομία, τα οποία θα επιτρέπουν τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών μοντέλων και νέων συνθηκών εργασίας.
Ο κλάδος των νεοφυών επιχειρήσεων διαταράσσει και την αγορά των ταλέντων, προσελκύοντας ανθρώπους με εξαιρετικά υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων, ειδικούς στον προγραμματισμό, την ανάπτυξη προϊόντων, την τεχνολογία, τη λογιστική, το μάρκετινγκ, κ.λπ. Ο κλάδος γεφυρώνει το χάσμα και καθιστά τον πλούτο προσβάσιμο σε πληθώρα γεωγραφικών περιοχών, με περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης και επιλογές τηλεργασίας. Καθώς ο κλάδος των νεοφυών επιχειρήσεων θεωρείται υψηλού κινδύνου ως προς τη βιωσιμότητα των επιχειρηματικών εγχειρημάτων σε σχέση με τις παραδοσιακές εταιρείες, οι επιχειρήσεις αυτές έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον με οφέλη και παροχές, το οποίο έχει ως στόχο να προσελκύσει ταλέντα μέσω της παροχής αυξημένων κινήτρων, όπως η δυνατότητα αγοράς μετοχών, η τηλεργασία, τα δωρεάν γεύματα, οι χώροι ψυχαγωγίας, ο ελεύθερος ενδυματολογικός κώδικας και πολλά άλλα. Αυτές οι βέλτιστες πρακτικές έχουν μεγάλο αντίκτυπο και μετασχηματίζουν τις παραδοσιακές εταιρείες, οι οποίες βρίσκονται σε μια ανταγωνιστική κούρσα για την προσέλκυση ταλέντων.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους οι κυβερνήσεις και η κοινωνία μπορούν να προετοιμάσουν το εργατικό δυναμικό για τις τεχνολογικές εξελίξεις και για την άνοδο των νεοφυών επιχειρήσεων. Οι μέθοδοι αυτοί περιλαμβάνουν στοχευμένα προγράμματα κατάρτισης για την καλλιέργεια τεχνικών δεξιοτήτων και οριζόντιων δεξιοτήτων (soft skills), όπως η κριτική σκέψη, η επίλυση προβλημάτων και η επικοινωνία. Άλλοι τρόποι είναι η προαγωγή μιας επιχειρηματικής νοοτροπίας και η καθοδήγηση που προωθούν τη σχεδιαστική σκέψη και την καινοτομία, οι οποίες με τη σειρά τους προωθούν τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη. Καθώς η τεχνολογία και τα συστήματα αυτοματισμού επηρεάζουν το εργατικό δυναμικό, οι κοινωνίες πρέπει να αναπτύξουν ένα περιβάλλον στο οποίο θα διασφαλίζεται ότι οι εργαζόμενοι που χάνουν τη θέση εργασίας τους λόγω της τεχνολογίας και των συστημάτων αυτοματισμού θα έχουν πρόσβαση σε προγράμματα και πόρους, όπως ασφάλιση ανεργίας, υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και εύρεσης εργασίας. Μια ολοκληρωμένη και προορατική προσέγγιση είναι σημαντική στο πλαίσιο της προετοιμασίας του εργατικού δυναμικού για τις τεχνολογικές εξελίξεις και την άνοδο των νεοφυών επιχειρήσεων. Η εστίαση στην εκπαίδευση, την επιχειρηματικότητα, την επανεκπαίδευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, αλλά και στην προώθηση της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης, με στόχο τη διασφάλιση του μέλλοντος της εργασίας, κινείται τόσο στην κατεύθυνση της καινοτομίας όσο και της ενίσχυσης των εργαζομένων.
Όπως συμβουλεύει το ChatGPT «Συνολικά, το μέλλον της εργασίας και των νεοφυών επιχειρήσεων παρουσιάζει ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις. Αν και η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δύναμη να δημιουργήσει ένα πιο αποδοτικό και παραγωγικό εργατικό δυναμικό, μπορεί και να καταργήσει θέσεις εργασίας και να ενισχύσει τις υπάρχουσες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Για να διασφαλίσουμε ένα πιο δίκαιο μέλλον ίσο για όλους, θα είναι σημαντικό να επενδύσουμε σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, αλλά και σε κοινωνικές ασφαλιστικές δικλείδες που θα προστατεύουν τους εργαζομένους που μπορεί να υποστούν την αρνητική επίδραση των συστημάτων αυτοματισμού.»
