Η σχέση μεταξύ της απασχόλησης και της απόδρασης από τη φτώχεια δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο θα περίμενε κανείς. Οι χαμηλοί μισθοί κρατούν έναν στους πέντε εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο παγιδευμένους στη φτώχεια. Στην Αφρική, σχεδόν το 55 τοις εκατό των εργαζομένων ζουν σε συνθήκες φτώχειας, 6,3 εκατομμύρια άνθρωποι ταξινομούνται ως «φτωχοί εργαζόμενοι» στις Ηνωμένες Πολιτείες και το 8,5 τοις εκατό των εργαζομένων θεωρούνται «σε κίνδυνο φτώχειας» στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Με άλλα λόγια, το να έχεις δουλειά δεν είναι το κλειδί να ξεφύγεις από τη φτώχεια όπως ήταν κάποτε.
Μια παγκόσμια κρίση του κόστους ζωής έχει επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση. Ενώ ο ετήσιος πληθωρισμός έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο που είχε ποτέ στην ΕΕ το 2022, υπερτριπλασιαζόμενος στο 9,2 τοις εκατό, οι μισθοί υστερούσαν πολύ, αυξανόμενοι μόλις κατά 4,4 τοις εκατό. Μια παρόμοια εικόνα έχει εμφανιστεί σε άλλες περιοχές του κόσμου, αυξάνοντας τους μισθούς της φτώχειας των εργαζομένων πέρα από το οριακό σημείο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι μισθοί μειώθηκαν σε πραγματικούς όρους κατά 0,9% το πρώτο εξάμηνο του 2022: η πρώτη αρνητική παγκόσμια αύξηση των μισθών αυτού του αιώνα. Οι εργαζόμενοι σε όλον τον κόσμο αντιμετωπίζουν μια κρίση αγοραστικής δύναμης άνευ προηγουμένου.
Ελάχιστος μισθός, ελάχιστος αντίκτυπος
Οι κατώτατοι μισθοί – το νόμιμο κατώτατο όριο που μπορεί να πληρωθεί ένας εργαζόμενος – υπάρχουν σε περισσότερο από το 90 τοις εκατό των 187 χωρών μελών του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO). Ένα ενθαρρυντικό στoιχείο που πίσω κρύβονται μια σειρά από μεγάλες προκλήσεις.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για να πάρουμε μόνο ένα παράδειγμα, ο ομοσπονδιακός κατώτατος μισθός είναι 7,25 $ / ώρα. Αυτό ενημερώθηκε τελευταία φορά το 2009 και δεν προσαρμόζεται αυτόματα στον πληθωρισμό. Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ προσφέρουν μερικούς από τους χαμηλότερους μισθούς στο βιομηχανοποιημένο κόσμο και οι εργαζόμενοι με απολυτήριο λυκείου έβγαλαν στην πραγματικότητα 2,7 τοις εκατό λιγότερο το 2017 από ό,τι θα είχαν το 1979 όταν οι κατώτατοι μισθοί ήταν προσαρμοσμένοι στον πληθωρισμό.
Αλλά οι ΗΠΑ δεν αποτελούν εξαίρεση. Το ανησυχητικό είναι ότι η αποτυχία ενημέρωσης του κατώτατου μισθού είναι κοινή πρακτική. Και ακόμη και όταν οι κατώτατοι μισθοί αυξάνονται, συχνά εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς να συμβαδίσουν με το αυξανόμενο κόστος ζωής. Μια πρόσφατη αξιολόγηση του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας που κάλυψε 10 χώρες έδειξε ότι, ενώ οι περισσότερες αύξησαν τον κατώτατο μισθό μεταξύ 2015 και 2022, σε οκτώ από αυτές, ο πληθωρισμός είχε ως αποτέλεσμα ο πραγματικός κατώτατος μισθός να αξίζει λιγότερο το 2022 από ό,τι το 2015.
Ακόμη και όταν ισχύουν οι κατώτατοι μισθοί και ακόμη και όταν ενημερώνονται τακτικά, αμέτρητοι εργαζόμενοι χάνουν τη δουλειά είτε λόγω κακής επιβολής από τις επιθεωρήσεις εργασίας, είτε λόγω ντε φάκτο αποκλεισμού από τους κανονισμούς για τον κατώτατο μισθό, όπως συμβαίνει, μεταξύ άλλων, για τους άτυπους εργαζόμενους, τους οικιακούς εργάτες, τους εργαζόμενουςστη γεωργία, και μετανάστες χωρίς έγγραφα.
Ένας πραγματικός «μισθός διαβίωσης»
Η απάντηση μπορεί να φαίνεται απογοητευτικά απλή. Προκειμένου η εργασία να βγάλει τους ανθρώπους από τη φτώχεια, όλοι οι εργαζόμενοι – ανεξάρτητα από την κατάστασή τους – πρέπει να αμείβονται αρκετά για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Αυτός είναι ο τρόπος σκέψης πίσω από την ιδέα ενός «μισθού διαβίωσης» — αυτός που προσαρμόζεται σύμφωνα με το κόστος ζωής για να εγγυάται σε όλους τους εργαζομένους μια αξιοπρεπή ζωή για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, που σημαίνει ότι μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος των αναγκών, όπως φαγητό, στέγαση και υγιεινή (όπως ορίζεται στο διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα).
Αν και αυτή η προσέγγιση έχει γίνει ευρέως αποδεκτή, έχει μια σημαντική αδυναμία: βασίζεται σε μια απόλυτη και όχι σε σχετική κατανόηση της φτώχειας. Ωστόσο, ακόμη και οι εργαζόμενοι που έχουν την οικονομική δυνατότητα να φάνε και να έχουν στέγη θα παραμείνουν στη φτώχεια εάν βιώσουν τη ντροπή και το στίγμα που προέρχεται από την αποτυχία να ανταποκριθούν σε ορισμένες κοινωνικές προσδοκίες.
Ο κόσμος αλλάζει γρήγορα, και σε όλες εκτός από τις φτωχότερες χώρες σήμερα, θεωρείται κάποιος φτωχός όταν δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά ένα κινητό τηλέφωνο, όταν δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, όταν δεν μπορεί να οργανώσει μια αξιοπρεπή κηδεία για τους γονείς του ή έναν γάμο για τα παιδιά του. Τίποτα από αυτά δεν καλύπτεται απαραίτητα από ένα μεροκάματο, αλλά χωρίς αυτά, οι άνθρωποι που βρίσκονται στη φτώχεια συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν αδυσώπητες διακρίσεις και κοινωνικό αποκλεισμό – φαινόμενο γνωστό ως «povertyism» – που τους κρατούν παγιδευμένους σε αυτήν.
Προτρέπω τις κυβερνήσεις των Ηνωμένων Εθνών να ορίσουν τον κατώτατο μισθό σε επίπεδο που να επιτρέπει στον εργαζόμενο και την οικογένειά του να επιτύχουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο ή να αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 60 τοις εκατό του μέσου μισθού στη χώρα — όποιο είναι το υψηλότερο.
Μια σωστή μισθολογική νομοθεσία πρέπει, επίσης, να προστατεύει όλους τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από το αν εργάζονται σε πλήρη, μερική ή άτυπη βάση ή αν εργάζονται στο σπίτι, στο ιδιωτικό σπίτι του εργοδότη τους ή μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας. Αυτό όχι μόνο είναι εφικτό, αλλά θα επαναφέρει σε βάθος τη σχέση μεταξύ απασχόλησης και μείωσης της φτώχειας. Το να έχεις μια αμειβόμενη εργασία πρέπει και μπορεί να εγγυηθεί τη διαφυγή από τη φτώχεια.
Πηγή: International Politics and Society – IPS Journal https://www.ips-journal.eu/topics/future-of-social-democracy/what-a-living-wage-really-means-in-todays-cost-of-living-crisis-7059/
