Οι επιχειρηματικές πλατφόρμες που χρησιμοποιούν ψηφιακές τεχνολογίες για τη σύνδεση πελατών και εργαζομένων έχουν εισέλθει στις αγορές υπηρεσιών και εργασίας στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ (Manyika κ.ά, 2016). Σε αντίθεση με τις δραστηριότητες στην παραδοσιακή οικονομία, η οικονομία πλατφορμών θεωρείται συνήθως ένα οικονομικό μοντέλο χωρίς αποκλεισμούς (Florisson και Mandl, 2018), το οποίο έχει την ικανότητα να μεταμορφώνει τη φύση της εργασίας παρέχοντας μια απελευθερωτική επιλογή σε όσους δεν μπορούν να επιτύχουν αλλού μια σταθερή απασχόληση (Adebiyi, 2019).
Ωστόσο, τα αναδυόμενα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η ανάπτυξη των πλατφορμών θέτει πολύ σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη συνεκτικότητα της ίδιας της οικονομίας πλατφορμών. Αυτό που είναι πιο σημαντικό να αναφέρουμε είναι ότι η οικονομία πλατφορμών μπορεί ακόμη και να αυξήσει τον αποκλεισμό των φύλων και την ανισότητα που υπάρχει στην παραδοσιακή οικονομία, αναπαράγοντας φυλετικές και ταξικές ιεραρχίες (Fuster Morell, 2016).
Παρότι το μερίδιο των γυναικών που συμμετέχουν στον τομέα της εργασίας σε πλατφόρμες αυξάνεται παγκοσμίως, η συμμετοχή των γυναικών στην οικονομία πλατφορμών παραμένει αόρατη στο κοινό. Σε αντίθεση με την εργασία που εκτελούν οι εργαζόμενοι ως διανομείς, οι οποίοι τείνουν να είναι άνδρες και δημοσίως ορατοί στους δρόμους οποιασδήποτε μεγάλης πόλης, οι γυναίκες συνήθως εμπλέκονται σε εργασίες που παραμένουν κρυφές από το κοινό (Lloyd και Gauret, 2021).
Τομεακός και επαγγελματικός διαχωρισμός με βάση το φύλο
Με το αυξανόμενο μερίδιο των γυναικών που συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό της εργασίας σε πλατφόρμες, η αγορά πλατφορμών ακολουθεί τη δυναμική που υπάρχει ήδη στις παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες με τομεακό και επαγγελματικό διαχωρισμό με βάση το φύλο. Τα αποτελέσματα από τη δεύτερη έρευνα COLLEEM (Συνεργατική Οικονομία και Απασχόληση – COLLaborative Economy and EMployment) κατέδειξαν ότι οι άνδρες είναι πολύ πιο πιθανό να παρέχουν υπηρεσίες μεταφοράς και παράδοσης, ενώ οι γυναίκες πραγματοποιούν πιο συχνά μεταφράσεις και ορισμένες επιτόπιες υπηρεσίες (π.χ. υπηρεσίες καθαριότητας ή ομορφιάς). Ομοίως, μια προηγούμενη έρευνα που διεξήχθη το 2014-2015 κατέδειξε ότι το 87 τοις εκατό των εργαζομένων στην πλατφόρμα Etsy ήταν γυναίκες, ενώ μόνο το 14 τοις εκατό των γυναικών εργάζονταν για την πλατφόρμα Uber (Palagashvili και Suarez, 2021).
Αποτελεί ενδιαφέρον στοιχείο ότι ο Galperin (2019), κατά την εξέταση του διαχωρισμού των φύλων στο πλαίσιο της οικονομίας πλατφορμών, διαπιστώνει ότι τα στερεότυπα σχετικά με τα ανδρικά και τα γυναικεία επαγγέλματα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ταξινόμηση ανδρών και γυναικών σε διαφορετικές θέσεις εργασίας στη διαδικτυακή αγορά ελεύθερων επαγγελματιών. Από την ανάλυση που βασίζεται σε ανώνυμα δεδομένα από το Nubelo, μια διαδικτυακή πλατφόρμα ελεύθερων επαγγελματιών με έδρα την Ισπανία (που αποκτήθηκε από το Freelancer.com), προκύπτει ότι οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σημαντικές «κυρώσεις» όσον αφορά το κομμάτι των προσλήψεων σε ανδρικά επαγγέλματα που σχετίζονται με δεξιότητες στις επιστημονικές και τεχνικές κατευθύνσεις (STEM). Οι γυναίκες υποψήφιες είναι λιγότερο πιθανό να προσληφθούν σε θέσεις εργασίας «ανδρικού τύπου» (π.χ. ανάπτυξη λογισμικού), είναι όμως πιθανότερο να προσληφθούν σε θέσεις εργασίας «γυναικείου τύπου» (π.χ. συγγραφή και μετάφραση) από ό,τι οι άνδρες υποψήφιοι που διαθέτουν τα ίδια προσόντα.
Χάσμα μεταξύ των φύλων
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομεακός και ο επαγγελματικός διαχωρισμός με βάση το φύλο είναι ήδη η αναδυόμενη πραγματικότητα της οικονομίας πλατφορμών, η ανισότητα των αμοιβών μεταξύ γυναικών και ανδρών καθίσταται πλέον πιο εμφανής. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια εξέτασαν την εργασία περισσότερων από 20.000 ανδρών και γυναικών που ολοκλήρωσαν περισσότερες από πέντε εκατομμύρια εργασίες διαδικτυακά, χρησιμοποιώντας συλλεγμένα δεδομένα από την πλατφόρμα Amazon Mechanical Turk (MTurk). Κατά μέσο όρο, διαπίστωσαν ότι οι ωριαίες αποδοχές των γυναικών ήταν 10,5 τοις εκατό χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών. Διάφοροι παράγοντες συνέβαλαν στο χάσμα των αμοιβών μεταξύ των φύλων, συμπεριλαμβανομένης της τάσης των γυναικών να επιλέγουν εργασίες που έχουν χαμηλότερη διαφημιζόμενη ωριαία αμοιβή (Litman κ.ά., 2020). Ομοίως, εξετάζοντας τα προφίλ ανδρών και γυναικών που εργάζονται σε δύο πλατφόρμες ελεύθερων επαγγελματιών, την Upwork και την Fiverr, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνδρες χρεώνουν περισσότερο για τη δουλειά τους (Guzior, 2018).
Άλλα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η θέση και η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας βελτιώνονται σημαντικά από την οικονομία πλατφορμών λόγω της πιθανής ανωνυμίας που σχετίζεται με τη διαδικτυακή εργασία. Αυτό θα αντιστάθμιζε τα εμπόδια, τις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στο εργατικό δυναμικό σήμερα (James και Temple, 2019). Το 33 τοις εκατό των γυναικών που εργάζονται σε πλατφόρμες εργάζονται με όνομα χρήστη που δεν αποκαλύπτει το φύλο τους. Η πλειονότητα των γυναικών (72%) που επιλέγουν να εργάζονται με ουδέτερο ως προς το φύλο όνομα το κάνουν για να διατηρήσουν την ανωνυμία τους, ενώ μικρότερες ομάδες το κάνουν για να αυξήσουν τις προσφορές σε έργα (14%) ή για να αποφύγουν τον σεξισμό ή την εχθρότητα (14%) (Hyperwallet, 2017).
Διαφορετική αντίληψη της ευελιξίας
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να αναφέρουν ότι η εργασία σε πλατφόρμες «ταιριάζει με το πρόγραμμά τους», καταδεικνύοντας ότι οι μη επαγγελματικές υποχρεώσεις, όπως η οικογένεια, περιορίζουν τις γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες (Churchill και Craig, 2019). Είναι πράγματι προφανές ότι η ευελιξία της εργασίας σε πλατφόρμες επιτρέπει στις γυναίκες να εξισορροπούν τη μη αμειβόμενη και την αμειβόμενη εργασία (Hunt κ.ά, 2019). Ωστόσο, οι ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας δεν λύνουν το ζήτημα της φροντίδας των παιδιών· στην πραγματικότητα, το καθιστούν ακόμη πιο αόρατο.
Το Hyperwallet (2017) πραγματοποίησε έρευνα σε 2.000 γυναίκες εργαζόμενες σε πλατφόρμες προκειμένου να κατανοήσει τις συμπεριφορές τους, τις επαγγελματικές τους φιλοδοξίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Το ενενήντα έξι τοις εκατό ανέφερε ότι η ευελιξία ήταν το πρωταρχικό πλεονέκτημα της εργασίας σε πλατφόρμες, ενώ το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων είχε πρόσφατα εγκαταλείψει την παραδοσιακή απασχόληση επειδή χρειαζόταν αυτή την ευελιξία ή περισσότερο χρόνο για να φροντίσει ένα παιδί, έναν γονέα ή έναν συγγενή.
Είναι ευρέως γνωστό ότι όπου υπάρχουν διαθέσιμες υπηρεσίες υποστήριξης, ιδίως παιδικής μέριμνας, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό. Ωστόσο, όπου υπάρχει έλλειψη παιδικής μέριμνας εκτός του νοικοκυριού, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναλάβουν μια άτυπη και χαμηλά αμειβόμενη εργασία (Hunt κ.ά, 2019).
Επιπλέον, άλλα ευρήματα καταδεικνύουν ότι παρόλο που πολλοί εργαζόμενοι βλέπουν την εργασία σε πλατφόρμες ως πιο ευέλικτη από άλλες αμειβόμενες εργασίες που έχουν στη διάθεσή τους, η φροντίδα μικρών παιδιών αποτελεί τελικά πρόκληση – ιδίως λόγω των απρόβλεπτων ωραρίων, της έναρξης της εργασίας νωρίς και των μεγάλων μετακινήσεων (Samman και Hunt, 2020).
Πηγή: Reshaping Work https://medium.com/@reshaping_work/it-is-time-to-include-women-in-the-discourse-on-platform-work-d0ab3ff04228
References:
Adebiyi, I. (2019). Digitisation and women in the workforce: Exploring the impact of the gig economy on female ‘participation’ and ‘status’ in the labour market. Granite Journal. Available at: https://www.abdn.ac.uk/pgrs/documents/Granite%20Digitisation%20and%20women%20in%20the%20workforce,%20Adebiyi,%20pp%2053-65.pdf
Churchill, B., & Craig, L. (2019). Gender in the gig economy: Men and women using digital platforms to secure work in Australia. Journal of Sociology, 55(4), 741–761. https://doi.org/10.1177/1440783319894060
Galperin, H. (2019). “This Gig Is Not for Women”: Gender Stereotyping in Online Hiring. Social Science Computer Review, 089443931989575. https://doi.org/10.1177/0894439319895757
Guzior, B. (2018). Gender pay gap exists in the gig economy, too. Available at: https://www.bizjournals.com/bizwomen/news/latest-news/2018/08/gender-pay-gap-exists-in-the-gig-economy-too.html?page=all
Florisson, R. & Mandl, E. (2018). Digital age Platform work: Types and implications for work and employment – Literature review. Available at: http://www.bollettinoadapt.it/platform-work-types-and-implications-for-work-and-employment-literature-review/
Fuster Morell, M. (2016). A new economy: social, commons, feminist, and environmental, P2P Fundation Blog, Available at: https://p2pvalue.eu/a-new-economy-social-commons-feminist-and-environmental/
Hunt, A., Samman, E., Tapfuma, S., Mwaura, G. & Omenya, R. (2019). Women in the gig economy: Paid work, care and flexibility in Kenya and South Africa. ODI Report, Overseas Development Institute (ODI), London. Available at: https://www.econstor.eu/bitstream/10419/206754/1/women-in-the-gig-economy.pdf
Hyperwallet (2017). The Future of Gig Work is Female A study on the behaviors and career aspirations of women in the gig economy. Available at: https://www.hyperwallet.com/app/uploads/HW_The_Future_of_Gig_Work_is_Female.pdf?mkt_tok=eyJpIjoiTVRjMU9UQmlOakk1TW1WaSIsInQiOiJYaVQrNEtTTzUzNWliUzZOSTQ3R2wxTnlwY00xZG9MZmErTnVXUkJVdGhMRm9EUW9GWTFcL1huaXZPbnBmdGN1RnBaWjAwa2tjTW5PXC82NnR5Z0o1VFcrOFhWbEZMbVd3UGcramZvdTg0Y1Y0Q3orMjlcL1wvVUpJaFBROVhMeXRyU1QifQ%3D%3D
James, A. & Temple, J. (2019). Newbridge Art Project – ‘Workforce’ Feminising the Platform Economy? Available at: https://eprints.ncl.ac.uk/file_store/production/256646/78A6B30A-E799-4029-B1F0-315FF71D49F9.pdf
Litman L, Robinson J, Rosen Z, Rosenzweig C, Waxman J, Bates LM (2020). The persistence of pay inequality: The gender pay gap in an anonymous online labor market. PLoS ONE 15(2): e0229383. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0229383
Lloyd, N. & Gauret, F. (2021). The Gig Economy: flexible freedom or wage slavery? Available at: https://www.euronews.com/next/2021/04/07/the-gig-economy-flexible-freedom-or-wage-slavery
Manyika, J., Lund, S.,Bughin, J., Robinson, K., Mischke, J. & Mahajan, D. (2016). Independent work: choice, necessity, and the gig economy. McKinsey Global Institute. Available at: https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/featured%20insights/employment%20and%20growth/independent%20work%20choice%20necessity%20and%20the%20gig%20economy/independent-work-choice-necessity-and-the-gig-economy-full-report.pdf
Palagashvili, L & Suarez, P.A. (2021). Women as Independent Workers in the Gig Economy. Mercatus Working Paper, Mercatus Center at George Mason University, Arlington, VA. Available at: https://www.mercatus.org/system/files/palagashvili-women-in-gig-economy-mercatus-v1.pdf
Samman, E. & Hunt, A. (2020). Help or hindrance? The impact of gig work on caregiving. Early childhood matters. Available at: https://earlychildhoodmatters.online/2020/help-or-hindrance-the-impact-of-gig-work-on-caregiving/
