Η «4ήμερη εργασία» βρίσκεται στους τίτλους των εφημερίδων παρά τη συνεχιζόμενη κρίση κόστους ζωής. Οι υψηλοί ρυθμοί πληθωρισμού σε όλη την Ευρώπη συνεχίζουν να διαβρώνουν την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων καθώς οι πραγματικοί μισθοί συνεχίζουν να μειώνονται, παρά τις πρόσφατες επιτυχίες των συλλογικών διαπραγματεύσεων και τις αυξήσεις στους κατώτατους μισθούς.
Ακόμη και σε αυτό το δύσκολο πλαίσιο, η μείωση του χρόνου εργασίας παραμένει ψηλά στην ατζέντα των συνδικάτων, ειδικά καθώς ο όγκος και ο ρυθμός εργασίας συνεχίζουν να αυξάνονται λόγω της διττής μετάβασης. Ωστόσο, αυτή η προτεραιότητα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο των μισθών και της προστασίας της αγοραστικής δύναμης.
Η πραγματικότητα είναι πολύ περίπλοκη και ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ διαφόρων τομέων και περιφερειών στην Ευρώπη. Μια πρόσφατη μελέτη του ETUI – European Trade Union Institute σε συνεργασία με το industrialAll Europe αποκαλύπτει αυτήν την περίπλοκη κατάσταση και δείχνει ότι η μείωση του χρόνου εργασίας είναι προτεραιότητα για όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα. Δυστυχώς, πολλοί εργαζόμενοι αναγκάζονται να εργάζονται υπερωρίες, ειδικά καθώς ο πληθωρισμός διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των μισθών τους. Ως εκ τούτου, τα κύρια αιτήματα των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε όλη την Ευρώπη συνεχίζουν να επικεντρώνονται στις αυξήσεις μισθών, ώστε οι εργαζόμενοι να μην αναγκάζονται να εργάζονται υπερωρίες για να τα βγάλουν πέρα σε περιόδους που ο πληθωρισμός φθάνει σε επίπεδα ρεκόρ. Αιτήματα μείωσης του χρόνου εργασίας συζητούνται πάντα στο πλαίσιο της μισθολογικής αποζημίωσης, με τα συνδικάτα να επιδιώκουν μια ελάχιστη αντιστάθμιση μεταξύ μισθών και άδειας ή, ιδανικά, μείωση του χρόνου εργασίας χωρίς μεταβολή στους μισθούς.
Συντομότερος χρόνος εργασίας μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων
Αν και η κατάσταση ποικίλλει σε όλη την Ευρώπη, η μελέτη δείχνει ότι ο συλλογικά συμφωνημένος χρόνος εργασίας είναι χαμηλότερος από το θεσμοθετημένο μέγιστο στις περισσότερες χώρες, αποδεικνύοντας ότι αποτελεί όφελος για τους εργαζόμενους να συνδικαλίζονται και να καλύπτονται από συλλογική σύμβαση. Η μελέτη εξηγεί ότι ενώ τα βασικά πρότυπα χρόνου εργασίας ορίζονται στις 48 ώρες την εβδομάδα κατ’ ανώτατο όριο από την Ευρωπαϊκή Οδηγία του 2003 για το Χρόνο Εργασίας, οι συλλογικές συμβάσεις σε όλες τις χώρες της ΕΕ περιορίζουν το χρόνο εργασίας σε ένα εύρος μεταξύ 35 και 40 ωρών. Το όφελος των εργαζομένων από την κάλυψη της συλλογικής σύμβασης είναι επίσης εμφανές όταν πρόκειται για ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών, καθώς οι εργαζόμενοι τείνουν να έχουν περισσότερες ημέρες άδειας όταν καλύπτονται από σύμβαση. Αυτό μπορεί να είναι έως και 10 επιπλέον ημέρες στη Γερμανία, σε σύγκριση με κατά μέσο όρο 5 επιπλέον ημέρες στη Δανία, την Ιταλία και την Τσεχική Δημοκρατία. Το ενημερωτικό μας δελτίο (factsheet) παρέχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαφορές μεταξύ χωρών και μεταξύ μεταποιητικών τομέων.
Αποκλίσεις του χρόνου εργασίας σε όλη την Ευρώπη
Ένα άλλο σημαντικό εύρημα της μελέτης υπογραμμίζει το σημαντικό χάσμα στο χρόνο εργασίας μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης και της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Ο συλλογικά συμφωνημένος χρόνος εργασίας στη μεταλλουργία και τη χημική βιομηχανία κυμαίνεται από 35 έως 38 ώρες σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία ή η Δανία, σε σύγκριση με 40 ώρες στην Κροατία, τη Ρουμανία ή τη Σλοβενία. Το χάσμα Ανατολής-Δύσης είναι ιδιαίτερα εμφανές όταν εξετάζουμε τις τάσεις της πραγματικής εργάσιμης εβδομάδας (η οποία είναι γενικά ελαφρώς μεγαλύτερη από τη συμφωνηθείσα εργάσιμη εβδομάδα), η οποία τείνει να είναι μεγαλύτερη στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Το ενημερωτικό μας δελτίο (factsheet) παρέχει μια πιο εις βάθος ανάλυση της κατάστασης.
Διαφορετικές προσεγγίσεις: πέρα από την 4ήμερη εργασία
Τέλος, η μελέτη δείχνει τις διαφορετικές προσεγγίσεις που υιοθετούν τα συνδικάτα για τη μείωση του χρόνου εργασίας. Η εκστρατεία για την «εβδομάδα 4 εργάσιμων ημερών», είναι μόνο ένα μοντέλο μείωσης του χρόνου εργασίας. Ανάλογα με τον κλάδο, πρέπει να ληφθούν υπόψη διαφορετικά ζητήματα (όπως η οργάνωση της εργασίας με βάρδιες), επομένως οι περισσότεροι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα τους προτιμούν να επιλέγουν γενική μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας αντί για 4ήμερη εβδομάδα. Μια άλλη προσέγγιση για τη μείωση του χρόνου εργασίας βασισμένη στη διά βίου προοπτική μπορεί να βρεθεί στις σκανδιναβικές χώρες. Αυτή η προσέγγιση λαμβάνει υπόψη τις προτιμήσεις των εργαζομένων, για παράδειγμα, με βάση τις υποχρεώσεις δια βίου φροντίδας ή συνδέοντας τη μείωση του χρόνου εργασίας με συντάξεις μερικής απασχόλησης και προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης.
Όποια και αν είναι η κατάσταση, τα συνδικάτα διατυπώνουν αιτήματα σύμφωνα με τις ανάγκες των μελών τους, επομένως ένα μοντέλο που ταιριάζει σε όλους για όλες τις χώρες και τους τομείς είναι αντιπαραγωγικό. Ως εκ τούτου, οι συλλογικές συμβάσεις σε όλα τα επίπεδα, αλλά ιδιαίτερα σε τομεακό επίπεδο, είναι οι καταλληλότερες για την εφαρμογή ρυθμίσεων μειωμένου χρόνου εργασίας.
Πηγή: industriAll Europe
ETUI Study Friday on my Mind – working time in the manufacturing sector
