ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Gunther Teubner – Η διχοτομία ιδιωτικού/δημόσιου: Μετά την κριτική;

Οι σύγχρονες κοινωνικές πρακτικές δεν μπορούν πλέον να αναλυθούν με μια απλή δυαδική διάκριση ιδιωτικού/δημόσιου, ο κατακερματισμός της κοινωνίας σε μια πολλαπλότητα κοινωνικών τομέων απαιτεί μια πολλαπλότητα προοπτικών αυτο-περιγραφής. Ο Gunther Teubner προτείνει την αντικατάσταση αυτής της πρωταρχικής διάκρισης από την έννοια της πολυσυγκειμενικότητας.


Η αποδόμηση της διάκρισης ιδιωτικού/δημόσιου κοντεύει να γίνει συνήθεια, αυτές τις μέρες. Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν ξέρει πώς να τη μετατοπίσει, για να μην πούμε πώς να την αντικαταστήσει. Οι θεωρητικοί αναλύουν ξανά και ξανά την κατάρριψη των συνόρων μεταξύ κράτους και κοινωνίας, αλλά αυτό που έχουν να προτείνουν είναι μια διάχυτη πολιτικοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας. Παρομοίως, η διάκριση μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής νομοθεσίας επικρίθηκε από πολλούς νομικούς μελετητές, αλλά υποκαταστάθηκε από την αόριστη υπόθεση ότι η ιδιωτική νομοθεσία είναι διάχυτα πολιτική.


Η αντικατάσταση του διαχωρισμού ιδιωτικό/δημόσιο


H επιχειρηματολογία μου ξεκινά με την προφανή παρατήρηση ότι η διάκριση δημόσιου/ιδιωτικού αποτελεί μια υπερ- απλουστευμένη περιγραφή της σύγχρονης κοινωνίας. Υποστηρίζω επίσης ότι κάθε ιδέα συγχώνευσης του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα είναι εξίσου ακατάλληλη. Ως εναλλακτική άποψη προτείνω ο διαχωρισμός δημόσιου/ιδιωτικού να υποκατασταθεί από την έννοια της πολυσυγκειμενικότητας (polycontexturality). Το επιχείρημα είναι το ακόλουθο: οι σύγχρονες κοινωνικές πρακτικές δεν μπορούν πλέον να αναλυθούν με μια απλή δυαδική διάκριση, ο κατακερματισμός της κοινωνίας σε μια πολλαπλότητα κοινωνικών τομέων απαιτεί μια πολλαπλότητα προοπτικών αυτο-περιγραφής. Επομένως, η απλή διάκριση κράτους/κοινωνίας, που από νομοθετικής άποψης ερμηνεύεται ως δημόσια νομοθεσία έναντι ιδιωτικής νομοθεσίας, πρέπει να υποκατασταθεί από μια πολλαπλότητα κοινωνικών προοπτικών, οι οποίες θα καθρεφτίζονται ταυτόχρονα στη νομοθεσία. Μια διαλεκτική Aufhebung της διάκρισης μπορεί να χρησιμεύσει στη διατήρηση, ακόμη και στην ενδυνάμωση της ανταπόκρισης της νομοθεσίας στο διαχωρισμό δημόσιου/ιδιωτικού, εάν αυτός ο διαχωρισμός εκληφθεί ως διαφορά μεταξύ της πολιτικής και της οικονομικής λογικής. Την ίδια στιγμή όμως ο δυϊσμός πρέπει να πάψει να υπάρχει και να υποκατασταθεί από την πολλαπλότητα των κοινωνικών προοπτικών που θα πρέπει τότε να μεταφερθούν στη νομοθεσία.


Η ιδιωτική νομοθεσία πρέπει να ενισχύσει την προαιρετική σχέση της με τον σύγχρονο πλουραλισμό του λόγου- όχι μόνο της σχέση της με την οικονομία, σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη σήμερα, αλλά επίσης τις στενές σχέσεις της με τα πολλά πλαίσια της ιδιωτικής ζωής, της υγείας, της εκπαίδευσης, της επιστήμης, της θρησκείας, της τέχνης και των μέσων επικοινωνίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην πλήρη αντανάκλαση στην ιδιωτική νομοθεσία των ξεχωριστών λογικών παραμέτρων αυτών των ποικίλων τομέων λόγου.


Το θέμα είναι η ιδιωτική νομοθεσία να απο-πολιτικοποιηθεί και να απο-οικονομοποιηθεί, έτσι ώστε να αποστασιοποιηθεί όχι μόνο από τον δημόσιο αλλά και από τον ιδιωτικό τομέα. Έχει γίνει κοινός τόπος σήμερα να τονίζεται η διαφορά μιας αποτελεσματικής ιδιωτικής νομοθεσίας από τις ρυθμιστικές πολιτικές του κράτους πρόνοιας και να διαχωρίζεται η αυτόνομη και αποκεντρωμένη, σε ό, τι αφορά στις ρυθμίσεις, παραγωγή της πρώτης από τις συγκεντρωτικές νομοθετικές προθέσεις της δεύτερης. Δεν έχει γίνει όμως αρκετά κατανοητό ότι η ιδιωτική νομοθεσία δεν μπορεί να ταυτιστεί απλώς με την κατοχύρωση της οικονομικής δράσης. Πράγματι, αυτό ήταν το μεγάλο ιστορικό σφάλμα του δόγματος της ιδιωτικής νομοθεσίας: η νομοθεσία για τις συμβάσεις συρρικνώνεται όλο και περισσότερο σε νομοθεσία των συναλλαγών της αγοράς, η νομοθεσία για τις ιδιωτικές οργανώσεις έχει μετατραπεί σε νομοθεσία για τις επιχειρήσεις. Οι δικηγόροι θεωρούν τη νομοθεσία για την ιδιοκτησία μόνο ως βάση για τις επιχειρήσεις της αγοράς και διαμορφώνουν τη νομοθεσία για τις ζημίες ως σειρά πολιτικών και κανόνων που ενστερνίζονται οικονομικές εξωτερικεύσεις και ξεριζώνουν τις επιδράσεις τρίτων μερών.


Οι αυτονομίες των διαφορετικών κοινωνικών χώρων


Αυτά είναι, φυσικά, κατανοητά σφάλματα. Το νομικό δόγμα πρέπει να προσαρμοστεί στη διπλή Μεγάλη Μεταμόρφωση του αιώνα μας, τον νικηφόρο ιμπεριαλισμό τόσο του οικονομικού όσο και του πολιτικού συστήματος που χώρισε τον κοινωνικό χώρο σε δυο σφαίρες επιρροής. Από τη μια πλευρά η οικονομική δράση ανέπτυξε αθροιστικές τάσεις στην επέκτασή της στην κοινωνία και μεταμόρφωσε μη-εμπορικές κοινωνικές σχέσεις, π.χ. τις σχέσεις των κλασικών επαγγελμάτων προς τους πελάτες τους, σε οικονομικές σχέσεις προσανατολισμένες στο κέρδος. Η ιδιωτική νομοθεσία ακολούθησε τη συνεχιζόμενη εμπορευματοποίηση του κοινωνικού χώρου, μερικές φορές επιφυλακτικά, πάντοτε υπάκουα. Από την άλλη πλευρά υπήρχε η φαινομενικά απρόσκοπτη ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας, που μεταμόρφωνε τις κοινωνικές δραστηριότητες σε υπηρεσίες του δημόσιου τομέα. Κατά συνέπεια, η ιδιωτική νομοθεσία παραιτήθηκε από τις ευθύνες της για τη νομική ρύθμιση αυτών των κοινωνικών δραστηριοτήτων προς όφελος των αρχών της δημόσιας νομοθεσίας. Κι αυτό το σφάλμα υπήρξε το κοινό σημείο εκκίνησης για τις μεγάλες ισχυρές ιδεολογίες, τον φιλελευθερισμό και τον μαρξισμό, στις αναρίθμητες εκδοχές και συνδυασμούς τους, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής δημοκρατίας και των Νέων Εργατικών. Η διαφωνία τους ήταν μόνο εάν η ιδιωτική νομοθεσία πρέπει να αντανακλά την οικονομική αποτελεσματικότητα ή τις κυβερνητικές πολιτικές, τις αρχές της οικονομικής αυτονομίας ή της πολιτικής παρέμβασης. Tertim non datur. Και οι δυο πολιτικές ιδεολογίες συνέβαλαν στη λειτουργία νομικών θεσμών που τονίζουν, αν και με διαφορετικές μορφές, την αλληλεπίδραση του πολιτικού και του οικονομικού τομέα, ενώ την ίδια στιγμή- κι αυτό είναι το κεντρικό σημείο- παραμέλησαν ή ενορχήστρωσαν άλλους τομείς της κοινωνίας των πολιτών.


Ωστόσο, μια μη-απλουστευμένη αντίληψη θα αναγνώριζε την ιδιωτική νομοθεσία σε πολλούς κοινωνικούς χώρους όπου η αυθόρμητη δημιουργία κανόνων αποτελεί πηγή νομοθεσίας. Ο εκπληκτικός πλουραλισμός των νέων μορφών εθελοντισμού δίνει ένα παράδειγμα μη οικονομικής ιδιωτικής νομοθεσίας στην κοινωνία των πολιτών. Οι αυθόρμητες διαδικασίες διαμόρφωσης κανόνων σε κινήματα πολιτών και μη κερδοσκοπικές ιδιωτικές οργανώσεις αποτελούν ένα άλλο. Η κυρίαρχη πρόκληση για τη θεωρία της ιδιωτικής νομοθεσίας σήμερα είναι, κατά την άποψή μου, να επανεξετάσουμε τη μια (de facto: οικονομική) αυτονομία του ελεύθερου ατόμου μέσα στις πολλές αυτονομίες διαφορετικών κοινωνικών χώρων- την αυτονομία της ιδιωτικής ζωής, της ιατρικής φροντίδας, της εκπαίδευσης, της έρευνας, της θρησκείας, της τέχνης, των μέσων επικοινωνίας- στις οποίες η ιδιωτική νομοθεσία πρέπει να ανταποκριθεί. Η θεμελιώδης λειτουργία της ιδιωτικής νομοθεσίας είναι να θεσπίσει ποικίλες διαδικασίες αποκεντρωμένης και αυθόρμητης διαμόρφωσης κανόνων στην κοινωνία των πολιτών, που είναι ουσιαστικά διαφορετικές από τις διαδικασίες πολιτικής ρύθμισης από την κεντρική αρχή του κράτους. Με αυτή την ευρύτερη έννοια, το έργο της ιδιωτικής νομοθεσίας είναι να θεσμοθετήσει χώρους κοινωνικής αυτονομίας, όχι μόνο οικονομικές μορφές δράσης αλλά ειδικότερα μη οικονομικές μορφές συμβάσεων και άλλων τρόπων συναινετικής δράσης, ιδιοσυγκρασιακή ιδιωτική ρύθμιση, τυποποίηση, ομαλοποίηση, κώδικες πρακτικών, επίσημη οργάνωση και χαλαρά οργανωμένα δίκτυα σε διαφορετικές δομές της κοινωνίας των πολιτών.


Η ανταπόκριση του νόμου;


Εάν υπάρχει ένα δίδαγμα που η ιδιωτική νομοθεσία θα μπορούσε να αντλήσει από τη σύγχρονη κοινωνική θεωρία είναι ότι η κοινωνική αυτονομία, π.χ. η δυνατότητα αυτο-ρύθμισης ενός κοινωνικού πεδίου δεν περιορίζεται στον μηχανισμό της αγοράς της οικονομίας, αλλά πραγματοποιείται με διαφορετικές μορφές σε πολλές ακόμη σημαντικές κοινωνικές σφαίρες.


Τίθεται λοιπόν το καίριο ερώτημα: Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την ανταπόκριση της νομοθεσίας; Κάτω από ποιες συνθήκες η ιδιωτική νομοθεσία θα αναπτύξει μια παρόμοια αλλά διαφορετική ευαισθησία έναντι της αυθόρμητης διαμόρφωσης κανόνων σε άλλους κοινωνικούς χώρους όπως η εκπαίδευση, η έρευνα, τα μέσα επικοινωνίας, η τέχνη, η υγεία; Και, ιδιαίτερα σημαντικό για την παρούσα κατάσταση: με ποιο τρόπο η σύγχρονη τάση για ιδιωτικοποίηση μπορεί να επηρεάσει τις προϋποθέσεις ανταπόκρισης;


Διαβάστε ακόμα


 Εναλλακτικές λύσεις στην κρατοκεντρική συνταγματική θεωρία (στα αγγλικά)


Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από “ιδιωτικούς” διε-θνικούς παράγοντες (στα αγγλικά)



Αφιέρωμα: κοινά αγαθά, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: , , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε