Veronika Bauer και Matthias C. Ketterman – Διαφυλάσσοντας τα commons εντός (κι εκτός) της κοινωνίας της πληροφορίας: Πώς η διακυβέρνηση του ίντερνετ μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή της πραγματικής ‘τραγωδίας των commons’

Ήρθε η ώρα η κοινωνία της πληροφορίας να αποσαφηνίσει τη σημασία των commons για την ψηφιακή ενσωμάτωση, καθώς και την προστασία και προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποστηρίζουν οι Veronika Bauer και Matthias Ketterman.

Η έννοια των (παγκόσμιων) commons, ή των παγκόσμιων δημόσιων αγαθών, έχει κεντρική σημασία για την εξέλιξη της κοινωνίας της πληροφορίας, γενικά, και τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ, ειδικά. Σύμφωνα με τον ορισμό της International Task Force on Global Public Goods, που αποτελείται από τρία μέρη, τα commons είναι τα δημόσια αγαθά που θεωρούνται σημαντικά για τη διεθνή κοινότητα, δεν μπορούν ή δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα από μεμονωμένες χώρες και, κατά συνέπεια, αντιμετωπίζονται καλύτερα πολυμερώς και συλλογικά. Υπό το φως αυτού του ορισμού, ο τερματισμός της παραδοσιακής διχοτομίας της ιδιωτικής συμμετοχής και του δημόσιου ελέγχου δεν είναι πουθενά τόσο εμφανής όσο σε σχέση με την κοινωνία την εποχή της πληροφορίας. Ενώ οι φυσικές και κοινωνικές διαστάσεις των commons έχουν επισημανθεί, η διεθνής τους διάσταση δεν έχει γίνει ακόμη αντικείμενο μιας εντατικής διεθνούς συζήτησης. Αυτό εξηγεί γιατί οι δυο Παγκόσμιες Σύνοδοι για την Κοινωνία της Πληροφορίας (World Summits on the Information Society-WSIS), που πραγματοποιήθηκαν στη Γενεύη το 2003 και στην Τύνιδα το 2005, αντίστοιχα, αφιέρωσαν ελάχιστη προσοχή στην έννοια των commons.

Δυο κύρια προβλήματα μπορούν να εντοπιστούν σε σχέση με τα commons στην κοινωνία της πληροφορίας: Πρώτον, η κατανόηση των commons ποικίλλει. Δεύτερον, παρ’ όλο που οι μηχανισμοί διακυβέρνησης του Ίντερνετ θα ασκήσουν σημαντική επίδραση στα commons, πειστικά πρότυπα ενσωμάτωσης, που να διαφυλάσσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να παρέχουν μια προσέγγιση σε πολλά επίπεδα και με πολλούς παίκτες, δεν έχουν ακόμη προταθεί.

Οι πολιτικές της κοινωνίας της πληροφορίας πρέπει να αναγνωρίσουν τη σημασία των commons

Επιστρέφοντας στο πρώτο σημείο, θέλουμε να τονίσουμε ότι η έννοια των commons στην κοινωνία της πληροφορίας είναι διττή. Υπάρχουν δύο commons, που διαφέρουν από τον παραδοσιακό ορισμό στο μέτρο που δεν αποτελούν πεπερασμένο πόρο: τα περιεχόμενα (π.χ. τα παγκόσμια commons της πληροφορίας και η τεχνογνωσία που διατίθενται στο διαδίκτυο) και η πρόσβαση (π.χ. οι τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας – Information and Communication Technologies -ICT) που διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα της πληροφορίας ανεξάρτητα από χρόνο και τόπο). Τα συμπεράσματα των Παγκόσμιων Συνόδων για την Κοινωνία της Πληροφορίας επικεντρώνονται μέχρι στιγμής κυρίως σε πτυχές της ‘υλικής’ διάστασης των commons της κοινωνίας της πληροφορίας και αναφέρονται αποκλειστικά σε ειδικές πτυχές της ‘διαδικαστικής’ διάστασής της. Αυτές οι αναφορές περιλαμβάνουν προσπάθειες για την ανάπτυξη και χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας για τη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς (παράγραφος 23(c) του Σχεδίου Δράσης της Γενεύης του 2003) και τη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας για μακροπρόθεσμη διατήρηση και συνεχή πρόσβαση στα ιστορικά στοιχεία και την πολιτιστική κληρονομιά (παράγραφος 93 της Ατζέντας για την Κοινωνία της Πληροφορίας της Τύνιδος του 2005).

Στο Σχέδιο Δράσης της Γενεύης και την Ατζέντα της Τύνιδος η πρόσβαση στα παγκόσμια commons της πληροφοριακής κληρονομιάς έχει αναγνωριστεί ως στόχος της κοινωνίας της πληροφορίας, παραμένουν όμως σημαντικά προβλήματα σε σχέση με την πρόσβαση στο Ίντερνετ που οφείλονται στο ‘ψηφιακό χάσμα’ . Η ανάπτυξη των τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας έχει υπηρετήσει την υπόθεση των commons περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εξέλιξη στην κοινωνία της πληροφορίας. Απ’ τη στιγμή που η αντίληψη της πληροφοριακής κληρονομιάς ως παγκόσμια commons συνεπάγεται την ανάγκη πρόσβασης στο Ίντερνετ για όλους, η αναγνώριση των στρατηγικών με στόχο τη μείωση του ψηφιακού διαχωρισμού, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα για το μέλλον. Το Ταμείο Ψηφιακής Αλληλεγγύης ( Digital Solidarity Fund -DSF) είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα για τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος, αλλά τα συμπεράσματα των Παγκόσμιων Συνόδων για την Κοινωνία της Πληροφορίας θα μπορούσαν να έχουν δώσει μεγαλύτερη έμφαση σε αυτήν και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες.

Μπορεί η υπερ-εκμετάλλευση των commons της κοινωνίας της πληροφορίας να δημιουργήσει κινδύνους; Απομένει να αποδειχτεί, αλλά οι ειδικοί στις τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας υποστηρίζουν με πειστικό τρόπο ότι οι μοναδικοί περιορισμοί στις τεχνολογίες αυτές είναι νομικοί και πολιτικοί, όχι τεχνικοί. Αυτή η επιμονή στη νομική και πολιτική διάσταση μας οδηγεί στο ερώτημα ποιος ελέγχει τα commons της κοινωνίας της πληροφορίας; Ποιος διοικεί τη ροή της πληροφορίας στο Ίντερνετ- και πώς; Με άλλα λόγια, ποιος είναι υπεύθυνος για τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ; Και σύμφωνα με ποιες αρχές πρέπει να ‘διοικούν’;

Με ποιες προκλήσεις έρχεται αντιμέτωπη η διακυβέρνηση του Ίντερνετ;

Σε σχέση με το δεύτερο σημείο μας, θα θέλαμε να παρουσιάσουμε μια σειρά προκλήσεων στις οποίες η διακυβέρνηση του Ίντερνετ πρέπει να ανταποκριθεί προκειμένου να διαφυλάξει τα commons της κοινωνίας της πληροφορίας γι’ αυτήν και για τις μελλοντικές γενιές:

Πρώτον, η διακυβέρνηση του Ίντερνετ πρέπει να διασφαλίσει την προστασία όλων των ανθρώπινων δικαιωμάτων για όλους ως προϋπόθεση για τη διασφάλιση των παγκόσμιων commons. Η έκβαση της διαδικασίας των Παγκόσμιων Συνόδων για την Κοινωνία της Πληροφορίας είναι σημασιολογικά καθησυχαστική: Στη Διακήρυξη Αρχών της Γενεύης και τη Σύμβαση της Τύνιδος, τα κράτη επαναβεβαιώνουν την οικουμενικότητα, το αδιαίρετο, και την αλληλεξάρτηση όλων των ανθρώπινων δικαιωμάτων και βασικών ελευθεριών. Στη Διακήρυξη Αρχών και τη Σύμβαση της Τύνιδος βεβαιώνουν την επιθυμία τους να οικοδομήσουν μια ‘ανθρωποκεντρική, κοινωνία της πληροφορίας, προσανατολισμένη στην ανάπτυξη και την ενσωμάτωση’, βασισμένη στην, interalia, δέσμευση ότι ‘οι άνθρωποι παντού μπορούν να δημιουργούν, να έχουν πρόσβαση, να χρησιμοποιούν και να μοιράζονται την πληροφορία και τη γνώση, να αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους και να επιτυγχάνουν τους διεθνώς συμφωνηθέντες αναπτυξιακούς στόχους.’ Η εφαρμογή αυτών των δεσμεύσεων δεν έχει ακόμη διασφαλιστεί. Οποιαδήποτε ρύθμιση για τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ πρέπει να ανταποκρίνεται σ’ αυτή την πρόκληση. Επιπρόσθετα, καταχρήσεις των τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας από ιδιώτες παίκτες πρέπει να προλαμβάνονται. Οι τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας δεν ‘διευκολύνουν’ μόνο τους πολίτες ανά τον κόσμο, αλλά επίσης τους συγγραφείς λόγων μίσους ή τα εγκληματικά στοιχεία του κυβερνοχώρου. Η ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας δεν αμφισβητεί τη φύση και την έκταση των καθεστώτων προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων per se, αλλά τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να εξελίσσονται έτσι ώστε να απαντούν στις προκλήσεις της κοινωνίας της πληροφορίας.

Δεύτερον, η διακυβέρνηση του Ίντερνετ πρέπει να αντιδρά, και να αντιδρά σοφά, στη φθίνουσα σημασία των εδαφικών κρατών. Έχουν πάψει να είναι οι μόνοι καθοριστικοί παίκτες της κοινωνίας της πληροφορίας. Χωρίς οι παραδοσιακές δομές να παίζουν μικρότερο ρόλο από παλιά, η διχοτομία ιδιωτικό/δημόσιο πρέπει να επανεξεταστεί. Μια νομιμοποιημένη διακυβέρνηση του Ίντερνετ δεν είναι εφικτή χωρίς μια προσέγγιση σε πολλά επίπεδα και με πολλούς παίκτες, που να περιλαμβάνει όλους τους σχετικούς θεματοφύλακες. Απ’ αυτή την άποψη, η πρώτη συνεδρία του Φόρουμ για τη Διακυβέρνηση του Ίντερνετ (Internet Governance Forum), το φθινόπωρο του 2006, παίζει ζωτικό ρόλο για τον διάλογο στην κοινωνία των πολιτών.

Τρίτον, η διακυβέρνηση του Ίντερνετ πρέπει να είναι διεθνής. Τα κράτη δεν είναι πλέον σε θέση να ελέγχουν το Ίντερνετ, κι ακόμη λιγότερο να προβαίνουν σε ρυθμίσεις για τη διαφύλαξη των παγκόσμιων commons. Μπορεί μια ‘ Οργάνωση του Ίντερνετ από τα Ηνωμένα Έθνη’ να αποτελεί απάντηση; Θα το δούμε. Ωστόσο, η ‘ιδιωτικοποίηση’ του Ίντερνετ (ή, για να είμαστε ακριβείς, η παραμονή του στα χέρια ιδιωτών παικτών όπως η ICANN) κινδυνεύει να παραβιάσει την αρχή για πολλούς θεματοφύλακες, στην οποία τα κράτη έχουν δεσμευτεί στα συμπεράσματα των Παγκόσμιων Συνόδων για την Κοινωνία της Πληροφορίας.

Η σελήνη, η θάλασσα- και το ίντερνετ;

Το άρθρο ΧΙ της Συνθήκης για τη Σελήνη αντιμετωπίζει τη σελήνη και τους φυσικούς πόρους της ως ‘παγκόσμια κληρονομιά της ανθρωπότητας’, όπως τα άρθρα 136 και 137 της Συνθήκης για τη Νομοθεσία της Θάλασσας σε σχέση με το βυθό, τον πυθμένα του ωκεανού και επομένως, το υπέδαφος, πέρα από τα όρια της εθνικής δικαιοδοσίας. Ήρθε η ώρα για την κοινωνία της πληροφορίας να κάνει ένα ανάλογο βήμα και να αποσαφηνίσει τη σημασία των commons για την ψηφιακή ενσωμάτωση, καθώς και την προστασία και προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας. Η επικράτηση της έννοιας των commons στη συζήτηση για τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ είναι ένα σημαντικό επόμενο βήμα. Γιατί η πραγματική ‘τραγωδία των commons’ μπορεί να είναι η ακόλουθη: να μην συμπεριληφθεί η έννοια των commons στην κοινωνία της πληροφορίας.

Διαβάστε ακόμα

WSIS: Για ποια κοινωνία της πληροφορίας;

Η παρουσίαση του Richard Stallman στην Τύνιδα (στα αγγλικά)

Αφιέρωμα: κοινά αγαθά, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: matthias kettemann , veronika bauer , WSIS , κοινά αγαθά

0 σχόλια »

→ Αφιερώματα

Διάλογοι ←

→ Δράσεις

ετικέτες

Re-public στο

σχολίασε