Tom Steinberg – Τα δημόσια δεδομένα, η κοινή περιουσία, και η δημοκρατία στο Ηνωμένο Βασίλειο |
Από τις ομάδες των αναδυόμενων δημοκρατιών όπως η Γεωργία που αγωνίζονται για να δημοσιοποιούν τα κοινοβούλιά τους βασική πληροφόρηση, μέχρι τις εκστρατείες για μια νομοθεσία υπέρ της ελεύθερης πληροφόρησης, στις πιο καθιερωμένες δημοκρατίες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η ανοιχτή πρόσβαση στα δεδομένα που συγκεντρώνουν οι κυβερνήσεις βρίσκεται ψηλά στην ημερήσια διάταξη. Ο Tom Steinberg υποστηρίζει ότι η ελεύθερη πρόσβαση στα δημόσια δεδομένα είναι ένα βήμα για μια δημοκρατία που λειτουργεί καλύτερα. |
Το επίσημο πρακτορείο χαρτών του Ηνωμένου Βασιλείου ονομάζεται Ordnance Survey (Επιθεώρηση Τροφοδοσίας) και υπάρχει από την εποχή που το ενδεχόμενο μιας εισβολής του Ναπολέοντα οδήγησε το κράτος να ασχοληθεί με τη δημιουργία χαρτών για λόγους άμυνας. Οι χάρτες του έχουν μια ξεχωριστή, εικονική όψη και είναι πολύ δημοφιλείς στους οδοιπόρους και τους αναρριχητές σε όλη τη Μεγάλη Βρετανία.
Ανάμεσα στην ανοιχτή πρόσβαση και τον έλεγχο
Το 1999 το καθεστώς του Ordnance Survey άλλαξε και αντί να υπάγεται άμεσα στην κυβέρνηση απέκτησε ένα νέο καθεστώς Trading Fund (Εμπορικού Ταμείου) έγινε δηλαδή σχεδόν μια εταιρία, εκτός του ότι κύριος μέτοχος παρέμεινε η κυβέρνηση. Έχοντας ως στόχο την επιστροφή κεφαλαίου, το Ordnance Survey εκπλήρωσε όλες τις προσδοκίες της κυβέρνησης, μειώνοντας το προσωπικό του, φέρνοντας την οργάνωση στην ψηφιακή εποχή (σε ό, τι αφορά στην παραγωγή χαρτών) και επιστρέφοντας τα κέρδη που του είχαν ζητηθεί.
Πολύ νεοκλασικό, μέχρι στιγμής: σε μια εποχή από-εθνικοποίησης, ένα ακόμη μικρό πρακτορείο έπεσε στα βαθιά νερά των δυνάμεων της αγοράς, με την προτροπή να κολυμπήσει.
Μέχρι δυο χρόνια πριν, το καθεστώς του Ordnance Survey δεν απασχολούσε κανέναν, εκτός ίσως από τους άμεσους ανταγωνιστές του και τους εταιρικούς πελάτες. Αλλά οι εξελίξεις στο σύγχρονο Ίντερνετ μετέτρεψαν μέσα σε ελάχιστο χρόνο το καθεστώς Trading Fund του Ordnance Survey και τις πολιτικές του στα θέματα αδειών σε αντικείμενο αντιδικίας, συμπεριλαμβανομένης της εκστρατείας μιας εθνικής εφημερίδας, της Guardian. Αυτή η ιστορία αξίζει, όχι μόνο για το ενδιαφέρον που παρουσιάζει, αλλά και επειδή απηχεί άλλα διλήμματα που έχουν να κάνουν με τα δεδομένα που συγκεντρώνει ανά τον κόσμο η κυβέρνηση.
Τι άλλαξε λοιπόν; Πριν από δέκα χρόνια, κανείς πέραν των μεγάλων και εύρωστων οργανώσεων, δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις σειρές δεδομένων του Ordnance Survey για να κάνει ο, τιδήποτε άλλο από το να ρίξει μια ματιά στα διαθέσιμα δεδομένα και να δει πόσο κοστίζουν. Τίποτα που να έχει κάποια αξία δεν δίνεται δωρεάν από το Ordnance Survey και ένα μεγάλο μέρος των δεδομένων διατίθενται για πολλές χιλιάδες λίρες, επίπεδα που ταιριάζουν με την κυρίως πελατεία του. Αλλά η ανάπτυξη φτηνής ηλεκτρονικής δύναμης και το λανσάρισμα γεωγραφικών υπηρεσιών σχεδιασμένων για να δέχονται παρεμβάσεις, όπως το Maps’ API της Google άλλαξε τα πάντα. Τώρα κάποιος που έχει λίγες σειρές γεωγραφικών δεδομένων, έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή και λίγες γνώσεις προγραμματισμού μπορεί να φτιάξει νέες, πλήρεις υπηρεσίες, όπως η chicagocrime.org ή η gmap-pedometer.com. Αυτοί οι δικτυακοί τόποι μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλη δημόσια αξία και τρέχοντες κανόνες που τους εμποδίζουν ν’ αρχίσουν να δημιουργούν ευκαιριακά κόστη σε ανησυχητική κλίμακα.
Αυτή η ανάπτυξη φτηνής και εύκολης παρέμβασης έκανε μια μικρή ομάδα ατόμων και οργανώσεων να αρχίσουν εκστρατεία ενάντια στο σημερινό καθεστώς αδειών, που είναι επικεντρωμένο στις εταιρίες, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα κόστη για τον φορολογούμενο στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην εμφανή αδικία τα δεδομένα που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο να μην είναι διαθέσιμα στο κοινό. Για παράδειγμα, το κόστος απόκτησης μιας σειράς δεδομένων που λένε πού βρίσκονται τα σύνορα ανάμεσα στις πολιτικές εκλογικές περιφέρειες στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεκινά από περισσότερες από 900 λίρες (περίπου 1400 ευρώ). Αυτού του είδους η δημοκρατική πληροφόρηση αποτελεί όμως βασική προϋπόθεση για την κατασκευή οποιουδήποτε δικτυακού τόπου που πληροφορεί τους χρήστες για το ποιοι είναι οι πολιτικοί τους και τι κάνουν.
Εκστρατείες για μεταρρυθμίσεις
Για κάποιον που παρακολουθεί τα ευρύτερα κινήματα Creative Commons και Open Source, είναι ενδιαφέρον και οικείο πρότυπο. Υπάρχει η γενική κατεύθυνση μιας εκστρατείας για μεταρρυθμίσεις, αλλά υπάρχουν και διαφορετικοί άνθρωποι και ομάδες που προωθούν κάπως διαφορετικά πράγματα. Για παράδειγμα, κάποιοι που αμφισβητούν το υπάρχον σύστημα, προσπαθούν να δημιουργήσουν έναν ανταγωνιστικό χάρτη ανοιχτού κώδικα χρησιμοποιώντας υλικό GPS-OpenStreetMap.org. Άλλοι κάνουν εκστρατεία για να αναιρεθεί πλήρως το καθεστώς Εμπορικού Ταμείου του Ordnance Survey και να του δοθεί ένα καθεστώς περισσότερο δημόσιο, έτσι ώστε να μην είναι υποχρεωμένο να συμπιέζει τα περιουσιακά του στοιχεία για να έχει επιστροφή κεφαλαίου. Τέλος, υπάρχουν αυτοί που δεν επιδιώκουν αλλαγή στο καθεστώς του Ordnance Survey ως οργάνωσης, αλλά που επιθυμούν απλώς να ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις για την παροχή αδειών απ’ την κυβέρνηση με κριτήριο το δημόσιο συμφέρον. Αυτό, για παράδειγμα, σημαίνει να διαθέτει τα προϊόντα του δωρεάν σε ομάδες που προγραμματίζουν να τα χρησιμοποιήσουν για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.
Οι εκστρατείες που σχετίζονται με τους χάρτες είναι απλώς μερικές από τις πολλές εκστρατείες που αποσκοπούν να γίνουν τα δεδομένα που συγκεντρώνονται από κυβερνητικές υπηρεσίες πιο διαθέσιμα ανά τον κόσμο. Από τις ομάδες των αναδυόμενων δημοκρατιών όπως η Γεωργία που αγωνίζονται για να δημοσιοποιούν τα κοινοβούλιά τους βασική πληροφόρηση, όπως ποιος ψήφισε πώς, και ποιος είπε τι στις συζητήσεις, μέχρι τις εκστρατείες για μια νομοθεσία υπέρ της ελεύθερης πληροφόρησης, στις πιο καθιερωμένες δημοκρατίες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η ανοιχτή πρόσβαση στα δεδομένα που συγκεντρώνουν οι κυβερνήσεις βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη σε πολλές χώρες αυτή τη στιγμή. Και το Ίντερνετ επισπεύδει απλώς την προώθηση αυτής της διαδικασίας.
Όλα αυτά μπορεί να δημιουργούν σύγχυση σε ορισμένους ανθρώπους που τα διαβάζουν. Για παράδειγμα, γιατί το κοινό χρειάζεται πράγματα τόσο δυσνόητα όπως η ελεύθερη πρόσβαση σε σειρές δεδομένων για το πού βρίσκονται τα εκλογικά σύνορα ή σειρές δεδομένων που δείχνουν ποιος ταχυδρομικός κώδικας συνδέεται με ποια σειρά αντίστοιχων περιφερειών;
Η μη κερδοσκοπική οργάνωση που διευθύνω, mySociety.org, δείχνει για ποιους λόγους η πιο ελεύθερη διάθεση τέτοιων σειρών δεδομένων μπορεί να ωφελήσει πραγματικά το κοινό. Για παράδειγμα, εάν έχετε έναν κατάλογο με ταχυδρομικούς κώδικες, έναν κατάλογο εκλογικών συνόρων και έναν κατάλογο πολιτικών, τότε είναι δυνατό να κατασκευάσετε δικτυακούς τόπους όπως το WriteToThem.com. Είναι ένας δικτυακός τόπος στον οποίον ο χρήστης εισάγει τον ταχυδρομικό του κώδικα και μαθαίνει ποιοι είναι οι πολιτικοί του. Οι χρήστες μπορούν έπειτα να γράψουν σε όποιον πολιτικό πιστεύουν ότι μπορεί να τους βοηθήσει περισσότερο να λύσουν το πρόβλημά τους. Πάνω από 100.000 μηνύματα έχουν αποσταλεί, μέχρι στιγμής, μέσω αυτού του δικτυακού τόπου.
Τη στιγμή που μόνο 40% των κατοίκων του Ηνωμένου Βασιλείου γνωρίζουν τον εκπρόσωπό τους στο κοινοβούλιο, τέτοια συστήματα ενισχύουν αυτούς που δεν γνωρίζουν πολλά για την πολιτική διαδικασία. Και οι χρήστες που επισκέπτονται το TheyWorkForYou.com, έναν άλλο δικτυακό τόπο του mySociety, βλέπουν δημόσια δεδομένα που συγκεντρώνονται από συζητήσεις, ψηφοφορίες, δαπάνες και άλλη κοινοβουλευτική πληροφόρηση και δημιουργούν μια νέα υπηρεσία, μεγαλύτερη από το άθροισμα των μερών της. Αυτό απαίτησε έναν εντελώς διαφορετικό αγώνα για την απελευθέρωση των δεδομένων και τελικά απαίτησε μια αλλαγή στο καθεστώς του κοπυράιτ, ώστε να κατασκευάσουμε νόμιμα έναν δικτυακό τόπο που βελτίωσε τον τρόπο χρήσης της καταγραφής του τι λένε οι πολιτικοί στη Βουλή.
Για να επιστρέψουμε στο Ordnance Survey, η ανταπόκριση δεν άργησε. Κατασκευάστηκε ένα ΑΡΙ που θα επιτρέψει την πρόσβαση σε ορισμένες σειρές δεδομένων στους προγραμματιστές εφαρμογών του διαδικτύου, που δουλεύουν σε μη κερδοσκοπική βάση. Και ο Ed Parsons, ο επικεφαλής σε θέματα τεχνολογίας του Ordnance Survey, βρίσκεται τακτικά σε δημόσια συζήτηση γι’ αυτά τα θέματα, τόσο στην πραγματική ζωή όσο και στο blog του.
Έτσι, η συζήτηση για τα ανοιχτά δημόσια δεδομένα προχωρά γρήγορα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ελπίζω ότι όσοι από σας βρίσκεστε αντιμέτωποι με αγώνες για την απελευθέρωση των δημόσιων δεδομένων στις χώρες σας, θα μπορέσετε να αξιοποιήσετε παραδείγματα από πράγματα που επιτεύχθηκαν εδώ για να ενεργήσετε ως μοχλοί αλλαγής. Αναμένουμε από την Ελλάδα και άλλες χώρες εμπνευσμένα πράγματα σχετικά με τα δημόσια δεδομένα, που θα μπορέσουμε να προσαρμόσουμε και να χρησιμοποιήσουμε στη χώρα μας, στο πλαίσιο αυτής της ατέρμονης αναζήτησης μιας δημοκρατίας που λειτουργεί καλύτερα.
Διαβάστε ακόμα
Οι μέθοδοι ανοιχτού κώδικα και οι μελλοντικές προοπτικές τους (στα αγγλικά)
Η πρωτοβουλία της Βουδαπέστης για την ανοιχτή πρόσβαση (στα αγγλικά)
Αφιέρωμα: κοινά αγαθά
Ετικέτες: tom steinberg , ανοικτή πρόσβαση , Μεγάλη Βρετανία , χαρτογράφηση