→ Αφιερώματα

Διάλογοι ←

→ Δράσεις

Re-public στο

Αυτό το κείμενο παρουσιάζει εν συντομία ένα έργο του γραφείου Id-Lab για το σχεδιασμό των υπηρεσιών του μέλλοντος για την πόλη του Μιλάνου. Το κείμενο πραγματεύεται τις μεθοδολογικές αρχές που διαμορφώθηκαν κατά την πραγματοποίηση του έργου και προτείνει ένα ευέλικτο σύστημα για την πρόβλεψη των αναγκών και το σχεδιασμό μελλοντικών υπηρεσιών βασισμένων σε πολιτισμικά κριτήρια, ποικίλους ανθρώπινους πόρους και καινοτόμα χρήση των διαθέσιμων τεχνολογικών μέσων.

Αυτό το κείμενο μιλάει σκόπιμα με τρεις διαφορετικές φωνές: τη δομική-μεθοδολογική, την τεχνο-ιστορική και τη φωνή της προσωπικής αφήγησης.


Πρόλογος

Είναι 10.30 το πρωί στα περίχωρα του Μιλάνου, στην Ιταλία. Είσαι ήδη εξουθενωμένη. Το σπίτι σου είναι γεμάτο παιδιά, από τα οποία μόνο ένα είναι δικό σου. Τα παιδιά ουρλιάζουν, γελάνε, παίζουν, τρώνε, διαβάζουν και σκαρφαλώνουν πάνω σου. Μερικές φορές εύχεσαι να μην είχες κάνει αυτή τη συμφωνία… Ορίστε λοιπόν, μια γυναίκα 52 ετών, μετανάστρια από το Περού. Πίσω στην πατρίδα ήθελες να γίνεις δασκάλα, αλλά αυτό ήταν πολύ καιρό πριν. Εδώ προσπαθείς να τα βγάλεις πέρα στη ζωή, τριγυρισμένη από διάφορους συγγενείς και εκπατρισμένους. Ο άντρας σου είναι στη δουλειά, ο άντρας της γειτόνισσάς σου είναι στη δουλειά, μερικοί από τις φίλες σου επίσης. Πριν από ένα χρόνο περίπου, μία από αυτές ρώτησε αν μπορείς να προσέχεις το γιό της μέχρι το μεσημεριανό, μια που ο κοντινότερος παιδικός σταθμός είναι δύο στάσεις μακριά. Θα μαγείρευες βραδινό για αντάλλαγμα. Είπες ναι.


Ένα σχέδιο για μελλοντικές υπηρεσίες


Τον περασμένο χρόνο, το Id-Lab δούλεψε μαζί με τις διοικητικές υπηρεσίες της πόλης του Μιλάνου για να βελτιώσει τις δημόσιες υπηρεσίες της πόλης. Πρόκειται για ένα πραγματικά καινοτόμο πρότζεκτ, μοναδικό στο είδος του στην Ιταλία, που διαμορφώνει νέα πρότυπα για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών. Το Πλάνο Υπηρεσιών για μια κορυφαία μητρόπολη όπως το Μιλάνο βασίζεται στη συνεργασία, τη διασταύρωση και την αλληλοεπικάλυψη.


Ένα έργο σαν κι’αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό μόνο ως μια περίπλοκη σύνθεση ποικίλων συνεισφορών. Το Id-Lab μπόρεσε να αξιοποιήσει το πολιτισμικό πλαίσιο του Δημόσιου Συστήματος και να αναπτύξει μία νέα μέθοδο και εργαλεία για το νέο Πλάνο Υπηρεσιών. Η τοπική και πολιτισμική ταυτότητα της πόλης παίζει έναν ουσιαστικό ρόλο στη σχεδιαστική διαδικασία ευέλικτων λύσεων που βασίζονται σε πληροφορίες ποιοτικού χαρακτήρα – τις «Πραγματικές Ανάγκες». Όταν μιλάμε για πραγματικές ανάγκες αναφερόμαστε στην ποιότητα των υπαρχόντων υπηρεσιών όπως την αντιλαμβάνονται οι χρήστες σε μια συγκεκριμένη περιοχή, καθώς επίσης τα προβλήματα και τις δυνατότητες. Τα μέσα για να αποκαλύψουμε αυτές τις ανάγκες ήταν τα τοπικά μέσα επικοινωνίας, οι διαδικτυακές πηγές πληροφορίας και οι συνεντεύξεις με πολίτες σε άμεσο και τοπικό επίπεδο, που παρέχουν ουσιαστικό και εφαρμόσιμο feedback.


Αυτά τα μέσα, όπως και το ίδιο το μοντέλο, λειτουργούν σύμφωνα με μία κυκλική δομή, μέσω της οποίας μπορούν να ανιχνευτούν γρήγορες μεταβολές σε διάφορες ανάγκες και να εξαχθούν βιώσιμες προβλέψεις. Φανταζόμαστε, επομένως, όχι ένα μοντέλο ορισμένης, ή βέλτιστης, λύσης, αλλά μάλλον ένα μοντέλο που αντιμετωπίζει και επαναλαμβάνει διαδικασίες ακρόασης και ορισμού των προτεραιοτήτων δράσης.


Η εξαγωγή ποιοτικής (qualitative) πληροφορίας, του βασικού συστατικού των πολιτιστικών δεδομένων, εκτελείται στη βάση ορισμένων περιοχών της πόλης που έχουν ονομαστεί Πυρήνες Τοπικής Ταυτότητας. Κάθε ένας από τους 88 Πυρήνες Τοπικής Ταυτότητας του Μιλάνου έχει τις μοναδικές του απαιτήσεις, μοναδικά προβλήματα και πιθανές λύσεις, δεδομένων των δημόσιων και ιδιωτικών πόρων που υπάρχουν ήδη.Τη διαδικασία εξαγωγής και χαρτογράφησης πολιτισμικών δεδομένων την ονομάζουμε “L’Ascolto della Città”: «Ακούγοντας την Πόλη». Αυτή η πληροφορία διασταυρώνεται στη συνέχεια με τις υπάρχουσες δημόσιες υπηρεσίες και τους διαθέσιμους χώρους στους Πυρήνες Τοπικής Ταυτότητας μέσω του Πίνακα Υπηρεσιών. Ο Πίνακας Υπηρεσιών είναι ένας δυναμικός πίνακας που ανανεώνει κυκλικά τα θέματα και τους στόχους. Ο Πίνακας Υπηρεσιών είναι το στρατηγικό εργαλείο που ορίζει τη μέθοδο δράσης.


Σε κάθε Πυρήνα Τοπικής Ταυτότητας δίνεται το δικό του σύνολο από προτεραιότητες δράσεων και από καθορισμένες ανάγκες, προβλήματα και δυνατότητες που παρουσιάζονται μέσα από ένα αφοσιωμένο διαδραστικό σύστημα, ένα ψηφιακό «καντράν» πληροφοριών για παροχή υπηρεσιών, που λέγεται Περιβαλλοντικός Άτλας. Συνεχώς ανανεούμενα, αυτά είναι ακριβή εργαλεία σχεδιασμού της πόλης, που επιτρέπουν στις διοικητικές υπηρεσίες της πόλης να λάβουν στρατηγικές αποφάσεις σχετικά με το τι ορίζεται ως Κατασκευασμένες Υπηρεσίες. Αυτές περιλαμβάνουν όλες τις υπηρεσίες που οι κάτοικοι απαιτούν και χρησιμοποιούν καθημερινά, όπως σχολεία, παιδικούς σταθμούς, βιβλιοθήκες, κοικωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίας υγείας, κλπ. Το νέο Πλάνο δεν προσδιορίζει ποιές από τις παροχές θα ενεργοποιηθούν στο μέλλον και πού θα τοποθετηθούν, αλλά μάλλον ανιχνεύει τις γρήγορες αλλαγές στη ζωή της πόλης και διευκολύνει την ακριβή και οικολογική παροχή δημόσιων υπηρεσιών.

Είναι 10.30 το πρωί, κέντρο του Μιλάνου, Δημαρχείο, Τρίτος Όροφος.
Είσαι καθ’οδόν για το γραφείο μετά από μια συνάντηση με τον Αντιδήμαρχο.
Αισθάνεσαι κάπως σε λήθαργο. Έκανες ό,τι καλύτερο μπορούσες, αλλά ο προϋπολογισμός για εκπαιδευτικές υποδομές περικόπηκε πάλι, 10% αυτή τη φορά, παρά την αύξηση του πληθυσμού κατά 6%.
Σου είπαν επίσης να ξεχάσεις και για τις νέες θέσεις.
Ναι, συνειδητοποιούν ποιό είναι το νόημα του προϋπολογισμού, και ναι, ξέρουν ότι πρώτα και κυρίως θα βλάψει τα κατώτερα δύο δέκατα της κοινωνικοοικονομικής κλίμακας. Παρ’όλ’αυτά, η πραγματικότητα πονάει.


Εργαλεία για το σχεδιασμό κοινοτικών υπηρεσιών


Ο σχεδιασμός των υπηρεσιών, και ιδιαίτερα αυτής της κατηγορίας των τοπικών υπηρεσιών που συνδέονται με τη χρήση της γης και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, απασχολεί το δημόσιο διάλογο και συνιστά θέμα δημόσιας συζήτησης ήδη από τους Κλασσικούς χρόνους. Στο πέρασμα των αιώνων, οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για τη συζήτηση έχουν μεταβληθεί και έχουν γίνει πιο σύνθετες και εξεζητημένες, και εκφράζονται με πιο ρεαλιστικά μοντέλα και παρουσιάσεις. Επισημαίνουμε μόνο τρία σημεία σε μια μακριά και σύνθετη γραφική παράσταση:


Το Κρυστάλλινο Παλάτι (Crystal Palace) του Paxton το 1851 στο Λονδίνο[1] παρουσιάστηκε με σχέδια και μακέτες, και το feedback διοχετεύτηκε μέσα από τα αποτελεσματικά δημόσια φόρουμ της Βικτωριανής εποχής, με γράμματα σε εφημερίδες και επερωτήσεις σ η Βουλή.


Ο Yona Friedman[2] σχεδίασε όλων των ειδών μηχανικές και ηλεκτρικές συσκευές, συμπεριλαμβανομένης της Flatwriter, μιας γραφομηχανής που επιτρέπει σε μη εκπαιδευμένους ανθρώπους να παράγουν αρχιτεκτονικά σχέδια.


Η Liz Sanders,[3] ένα φωτεινό παράδειγμα από το πεδίο της συλλογικής δημιουργικότητας, πειραματίζεται με εργαλεία που επιτρέπουν σε χρήστες και άλλους εμπλεκόμενους να επηρεάσουν ένα έργο από τη φάση της σύλληψης (αντίθετα με ό,τι συνέβαινε με τον Paxton, που έπρεπε να αναθεωρήσει το σχέδιο του Crystal Palace προκειμένου να σώσει από την καταστροφή μία αγαπημένη φτελιά και μια αντλία νερού).


Στο πρόσφατο παρελθόν, πολλά κοινοτικά όνειρα και επιθυμίες έχουν εστιάσει στα ηλεκτρονικά εργαλεία για τη δημιουργία κοινοτήτων και την επικοινωνία. Για να αναφέρουμε ένα μόνο από τα αναρίθμητα παραδείγματα, οι Zappen, Gurak και Doheny-Farina[4] εκφράζουν την πεποίθηση ότι «τα νέα, διαμεσολαβημένα από τους υπολογιστές περιβάλλοντα επικοινωνίας έχουν τη δυνατότητα να γίνουν οι σύγχρονες ρητορικές κοινότητες (δημόσιοι χώροι ή φόρουμ), […] αρκετά διαφορετικά από το παραδοσιακό μοντέλο του μοναδικού ρήτορα που προσπαθεί σκόπιμα να πείσει ένα ακροατήριο.”


Αυτά τα οράματα, κυρίαρχα στην πρώιμη λογοτεχνία του «κυβερνοχώρου», αντικαταστάθηκαν γρήγορα από την αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι η αλληλεπίδραση με περιβάλλοντα διαμεσολαβημένα από τους υπολογιστές εμπεριέχει δυνατότητες για κάθε πιθανή απόχρωση , σε όλο το φάσμα από τον απολυταρχισμό μέχρι την αναρχία. Και επιπλεόν, οποιοσδήποτε εγκαθιστά και συντηρεί το περιβάλλον είναι σε θέση να εγκαταστήσει και να χειραγωγήσει τη ρητορική του. Ως σχεδιαστές υπηρεσιών που αφορούν την επικοινωνία, παίρνουμε αυτή την ευθύνη πολύ σοβαρά και αισθανόμαστε την ανάγκη να σχεδιάσουμε τις σχέσεις ισχύος μέσα στο σύστημα (Ποιός ελέγχει ποιόν; Πόσο κατανεμημένος είναι ο έλεγχος; Πόσο μόνιμο είναι το περιεχόμενο; Και άπειρες άλλες ερωτήσεις). Επίσης, και αυτό είναι ίσως πιο σημαντικό, αισθανόμαστε την ανάγκη να σχεδιάσουμε την αναπαράσταση των σχέσεων ισχύος έξω από το σύστημα.


Ο σχεδιαστής υπηρεσιών οποιουδήποτε συστήματος που μοιράζεται μεταξύ πολλών (και πολύ λίγα συστήματα δεν έχουν κάποιο βαθμό μοιράσματος) βρίσκει τον εαυτό του ανάμεσα σε φωτεινές, αυτορυθμιζόμενες αναρχίες του είδους του Stallman[5] και καταπιεστικά συστήματα παρατήρησης, ελέγχου και τιμωρίας σαν αυτά που ανέλυσε ο Φουκώ.[6] Παραδόξως, τα τελευταία είναι αρκετά συχνά σε διαδικτυακά περιβάλλοντα για παιδιά.


Η πρόσοψη που επιλέξαμε για το Πλάνο Μελλοντικών Υπηρεσιών του Μιλάνου βασίζεται στη ρητορική της ανοικτότητας και την ενσωμάτωση διαθέσιμων διαδικτυακών εργαλείων. Ελπίζουμε ότι η άποψή μας και η εκτίμησή μας για την τεχνολογία θα αναδειχτούν μέσα από τις γραφικές μας αναπαραστάσεις και τις αλληλεπιδράσεις με τους χρήστες.


Επίλογος

Κάθεσαι μπροστά από τον Περιβαλλοντικό Άτλαντα, εξετάζοντας τη μηνιαία δραστηριότητα του Πυρήνα Τοπικής Ταυτότητας 62 του χάρτη Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Έχουν έρθει τέσσερα ακόμα αιτήματα για βασική Διαχείριση Οικιακών Νηπιαγωγείων, και επτά αιτήματα για χρησιμοποιημένα βιβλία και παιχνίδια. Τους τελευταίους 18 μήνες, οκτώ οικιακά νηπιαγωγεία έχουν ανοίξει σε αυτόν τον Πυρήνα Τοπικής Ταυτότητας μόνο.


Η πόλη παρέχει τις μικρο-επιχειρήσεις με τη βασική εκπαίδευση για χειριστές/δασκάλους, βασικό εξοπλισμό και έκπτωση στους δημοτικούς φόρους. Συνολικά, περίπου 120 παιδιά λαμβάνουν καθημερινή φροντίδα και εκπαίδευση στα πλαίσια αυτού του προγράμματος, ενώ μέχρι τώρα έχουν εκπαιδευτεί και υποστηριχτεί 22 οικιακοί εκπαιδευτές και εκπαιδεύτριες. Η πληροφορία ταξιδεύει γρήγορα, τόσο μέσω τοπικών «κυνηγών αξίας» και του διαδικτυου, και άλλοι Πυρήνες Τοπικής Ταυτότητας περιμένουν στην ουρά. Παρά τις αρχικές αμφιβολίες, ο Αντιδήμαρχος είναι ευχαριστημένος– οι αντιδράσεις από την κοινότητα είναι θετικές, η απόδοση της επένδυσης είναι υψηλή, οι εκλογές πλησιάζουν.


Στέλνεις σε έναν συνάδελφο μια υπενθύμιση για το άνοιγμα άλλου ενός εκπαιδευτικού εργαστηρίου και μετά στρέφεσαι στο χάρτη Τοπικής Ασφάλειας.


Αναφορές

[1] – Pile, J. F. (2005). A History of Interior Design. Laurence King Publishing. p. 243

[2] – Μία συνέντευξη με τον Yona Fiedman στο http://www.venturabroadcast.com/index.php?page=idcast_archive_02.

[3] – Sanders, Elizabeth στο http://www.maketools.com/.

[4] – Zappen, James P., Gurak, Laura J., Doheny-Farina , Stephen, “Rhetoric, Community, and Cyberspace”, Rhetoric Review, Vol. 15, No. 2 (Άνοιξη, 1997), σσ. 400-419

[5] – Stallman, R., Lessig, L., & Gay, J. (2002). Free software, free society: Selected essays of Richard M. Stallman, Βοστόνη, MA: GNU Press.

[6] – Foucault, M. (1975). Surveiller et punir: Naissance de la prison, Παρίσι: Gallimard.

Αφιέρωμα: right-front, σχεδιασμός υπηρεσιών
Ετικέτες: Eyal Fried , Henrik den Ouden Runshaug , Walter Aprile , δημιουργικότητα , δημόσιες συγκοινωνίες , δημόσιοι χώροι , ντιζάιν

3 σχόλια

1. Ο/Η Καινοτόμος Σχεδιασμός Υπηρεσιών για Όλους « Στέφανος Ν. Παπανώτας :
   July 7th, 2009 at 10:06

   […] Walter Aprile, Henrik den Ouden Runshaug και Eyal Fried: Εφαρμόσιμη κουλτούρα:… […]

   
   
2. Ο/Η Δ.Ο. Παλαιού Φαλήρου » Καλό Καλοκαίρι και Καλές Διακοπές – Ραντεβού στις 17 Αυγούστου :
   July 15th, 2009 at 17:16

   […] Walter Aprile, Henrik den Ouden Runshaug και Eyal Fried: Εφαρμόσιμη κουλτούρα:… […]

   
   
3. Ο/Η Προς τις υπηρεσίες του μέλλοντος για την πόλη του Μιλάνου | mymes :: don’t mess with messinia :
   July 24th, 2009 at 03:53

   […] Διαβάστε το υπόλοιπο στο περιοδικό Re-public […]

   
   

σχολίασε