ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Jeffery J. Smith – Να μοιραζόμαστε, η ουσία των commons

Ας ανακηρύξουμε τη γη και το χώρο γενικότερα ως commons, και περισσότεροι άνθρωποι θα αποκτήσουν πρόσβαση στη φύση, ενώ περισσότεροι άνθρωποι θα προστατεύσουν το περιβάλλον, σωστά; Όχι, υποστηρίζει ο Jeffery J. Smith, γιατί παρά πολλοί θέλουν ή έχουν ανάγκη να κερδίσουν εκμεταλλευόμενοι τη Γη. Αυτό που θα αποφέρει μια πιο ανοιχτή πρόσβαση και μια καλύτερη διαχείριση δεν είναι οι τίτλοι γης, αλλά η δικαιοδοσία – η αίσθηση ότι είμαστε δικαιούχοι ενός μεριδίου της Γης και της αξίας της.


Εισαγωγή


Θα ήταν αρκετό να ορίζαμε τη γη ως commons (κοινή περιουσία) ώστε ο καθένας να είχε πρόσβαση σε αυτή και να διασφαλιστεί η βιώσιμη χρήση της; Η Washington Post ανέφερε στις 25 Μαΐου, 2006 ότι σχεδόν όλα τα τροπικά δάση στον κόσμο που έχουν καθοριστεί ότι χρήζουν κάποιου είδους προστασίας τις δύο τελευταίες δεκαετίες, παραμένουν στην πράξη απροστάτευτα. Όταν τα τροπικά έθνη χάνουν τα δέντρα τους, χάνουν και την βροχόπτωση, αφού τα δέντρα είναι ένας ζωτικός κρίκος της ατμοσφαιρικής αλυσίδας, ανυψώνοντας το νερό από το έδαφος στον αέρα. Οι υλοτόμοι και οι κτηνοτρόφοι κόβουν τα δέντρα που ο νόμος υποτίθεται ότι προστατεύει. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως οποιοσδήποτε πολιτικός καθορισμός της γης, είτε σαν commons, είτε σαν βιότοπος, είτε σαν πάρκο, μπορεί να είναι αποτελεσματικός όταν η οικονομική πραγματικότητα την αντιβαίνει. Όσο το κέρδος από την εκμετάλλευση της γης είναι “προς αρπαγή”, οι περισσότεροι θα αρπάξουν ότι μπορούν από τη Γη, όπως και θα ασκήσουν πίεση για να τους εκμισθωθούν δημόσιες γαίες χωρίς αναπόδοση και χωρίς να υποχρεωθούν να την προφυλλάσουν.


Στις ΗΠΑ, εκατομμύρια στρέμματα ανήκουν μόνο κατ’ επίφαση στο δημόσιο. Παρόλα αυτά, οι μεγάλες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν αυτές τις εκτάσεις σαν να ήταν ιδιωτικά τους φέουδα. Από αυτές, αποσπούν πολύτιμα δέντρα, καύσιμα, και ορυκτά, πληρώντας συχνά πολύ λιγότερα από ότι θα έδιναν αν η γη ανήκε σε έναν ιδιώτη. Πρόσφατα, εταιρίες πετρελαίου κέρδισαν μία εκμίσθωση από το Αμερικανικό Υπουργείο Εσωτερικών που θα τους επιτρέπει να εξορύξουν πετρέλαιο από τον Κόλπο του Μεξικού, πληρώνοντας μηδενικά δικαιώματα. Η εφημερίδα Boston Globe ανέφερε στις 14 Σεπτεμβρίου ότι ένας Αμερικανός αξιωματούχος, υπεύθυνος για τις εξορύξεις στον Κόλπο του Μεξικού, παραδέχθηκε πως πιέστηκε για να αφαιρέσει την σχετική διάταξη με τα δικαιώματα, μία πράξη που επιτρέπει στις εταιρίες πετρελαίου να αποφύγουν την πληρωμή δισεκατομμυρίων δολαρίων σε δικαιώματα.


Και δεν είναι μόνον οι ισχυρές εταιρίες πετρελαίου που απολαμβάνουν αυτή την απλοχεριά. Οι μεταλλευτικές εταιρίες αποκτούν τα δικαιώματα εξόρυξης μεταλλευμάτων που ανακαλύπτονται σε δημόσια γη με την ίδια τιμή που ίσχυε το 1872. Μία εταιρία πλήρωσε 10,000 δολάρια για ένα μεταλλείο χρυσού που κόστιζε περισσότερο από 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Δασικοί δρόμοι ανοίγονται για τις υλοτομίες, χωρίς αυτές να πληρώσουν τίποτα. Οι κτηνοτρόφοι αποκτούν βοσκοτόπια για το 1/6 της τιμής που πληρώνουν σε ιδιώτες.


Από την άλλη πλευρά, μερικοί άνθρωποι χαρίζουν ή μοιράζονται εκτάσεις χωρίς αυτές να είναι δημόσιες ή να έχουν χαρακτηριστεί ως commons. Ιδιωτικές ομάδες όπως η Nature Conservancy έχουν υπό την κυριότητά τους μερικά εκατομμύρια στρέμματα τα οποία το κοινό μπορεί να χρησιμοποιεί σαν πάρκα (επισκεφτείτε μία από τις ιστοσελίδες της ομάδας προτού να το κάνετε). Η Wilderness Society είναι ένα άλλο παράδειγμα. Στο λειτουργικό επίπεδο, το ποιος έχει τους τίτλους ιδιοκτησίας είναι συχνά αδιάφορο. Το πιο σημαντικό είναι ποιος είναι ο ένοικος.


Παρόλη την ύπαρξη μιας ευρέως διαδεδομένης στοργής προς τη φύση, όταν έρθουν τα δύσκολα -όταν οι πολίτες πρέπει να διαλέξουν ανάμεσα στη γη και το χρήμα- αυτοί που θα προστατεύσουν τη φύση αποτελούν τη μειοψηφία. Οι περισσότεροι -οι ιδιοκτήτες ακινήτων- αισθάνονται ότι δικαιούνται την χρηματική απόδοση για τη γη που βρίσκεται κάτω από το σπίτι τους. Όμως αυτό που καθιστά την πώληση του σπιτιού τους ως δυνητικά κερδοφόρα είναι η ανάπτυξη – η αύξηση του ΑΕΠ ή του πληθυσμού, η οποία μπορεί να επιβαρύνει το οικοσύστημα. Οι επιθυμία των ιδιοκτητών ακινήτων να εξαργυρώσουν αυτή την “μετοχή” τους, συνήθως τους καθιστά υπέρμαχους της ιδιωτικής χρήσης και όχι της κοινής διαχείρισης. Ακόμα και τα μέλη κοινοτήτων που στηρίχθηκαν στην κοινοχρησία γης, όταν ο αρχικός ιδεαλισμός τους σβήνει, αναζητούν την επιστροφή τους στο σύστημα της ατομικής ιδιοκτησίας ώστε να καρπωθούν την αξία της γης τους. Αυτή ήταν η εμπειρία του Fairhope της Αλαμπάμα, μιας αποικίας που οργανώθηκε στη βάση των ιδεών του Henry George και είχε σχεδόν έναν αιώνα ζωής. Η υψηλή αξία της γης δελέασε τα εγγόνια των ιδρυτών της αποικίας τα οποία εγκαταλείψουν τα αρχικά ιδανικά και επέστρεψαν σε μία συμβατική μορφή ατομικής ιδιοκτησίας.


Τα γεονομικά σε δράση


Το όνειρο να γίνει κανείς ευκατάστατος κερδίζοντας στην αγορά ακινήτων είναι σχεδόν καθολικό – και έγκυρο. Ευτυχώς, υπάρχει ένας τρόπος ώστε και η “τούρτα να μείνει ο ολόκληρη και ο σκύλος να είναι χορτάτος”. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να λαμβάνει ένα μερίδιο από την αξία της γης και ταυτόχρονα όλοι μπορούμε να προστατεύουμε την υγεία της φύσης. Δεν πρόκειται για μία πολιτική αλλαγή, όπως ο καθορισμός της γης σαν κοινόχρηστης. Είναι μία οικονομική αλλαγή, ένας επανασχεδιασμός του ενοικίου (όλων δηλαδή των χρημάτων που ξοδεύουμε για την χρήση της φύσης) από τους λίγους τωρινούς ιδιοκτήτες και δανειστές σε όλα τα μέλη της κοινωνίας.


Οι λέξεις “είμαι κάτοχος” και “οφείλω” ήταν κάποτε μία λέξη -και το “ώφειλα” ήταν ο αόριστος- τότε η υποχρέωση των ιδιοκτητών να συνεισφέρουν ενοίκιο γης στην κοινότητα ήταν ο κανόνας. Αυτή η πρακτική έχει βέβαια αποσαθρωθεί, πράγμα κατανοητό. Το ενοίκιο πληρωνόταν αλλά δεν ανταποδιδόταν, γιατί το υφάρπαζαν – παλιότερα οι άρχοντες και σήμερα οι πολιτικοί. Αφού η πληρωμή ενοικίου δεν συνέφερε αυτούς που το πλήρωναν, δεν είχε νόημα να συνεχιστεί.


Η καινούργια/παλιά πολιτική που προτείνει η γεονομία θα καθιστούσε την πληρωμή ενοικίου λογική. Για να ανακτήσει το ενοίκιο, η γεονομία θα αντικαθιστούσε τους φόρους με την επιβολή τελών επί της γης. Για να μοιραστούμε το ενοίκιο, η γεονομία θα αντικαθιστούσε τις επιδοτούμενες υπηρεσίες με ένα μέρισμα για όλους τους πολίτες. Όταν οι ιδιοκτήτες πληρώνουν τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας, και τα υπόλοιπα μέλη πληρώνουν τους ιδιοκτήτες επιτυγχάνεται μία αμοιβαία αποζημίωση. Το κάθε μέλος αποζημιώνει όλους τους υπόλοιπους για την γη της οποίας είναι ο αποκλειστικός δικαιούχος, αλλά και αποζημιώνεται για όλες τις υπόλοιπες εκτάσεις στις οποίες δεν έχει κανένα δικαίωμα.


Αν οι πολίτες λαμβάνουν ένα μερίδιο του ενοικίου, θα συνεχίσουν να θέλουν να εξάγουν τους πόρους της γης, αλλά και να τους προφυλάξουν. Δεν είναι η μαξιμαλιστική χρήση της γης η οποία μεγιστοποιεί την αξία της, αλλά η βέλτιστη χρήση: ένας συνδυασμός χρήσης και μη-χρήσης. Στις αστικές περιοχές η αξία της γης αυξάνει με την ύπαρξη ενός πάρκου και μειώνεται από την απουσία του. Στην ύπαιθρο, η αξία της γης είναι μεγαλύτερη με την παρουσία υγιών δασών και καθαρών ποταμών, παρά όταν αυτά μετατρέπονται σε λασπώδη ρυάκια. Η διατήρηση υγιών οικοσυστημάτων εξασφαλίζει την υψηλή αξία γης, ευθυγραμμίζοντας έτσι τα συμφέροντα του ατόμου και της κοινωνίας, των ανθρώπων και του πλανήτη. Αν μοιραστούμε το ενοίκιο, θα δοθεί ένα επιπλέον κίνητρο στους ανθρώπους για να μετατρέψουν τη Γη σε κοινή περιουσία και τους εαυτούς τους σε γήινους διαχειριστές της, και κληροδότες και κληροδοτούμενους.


Ενώ η ύπαρξη τελών επί της γης είναι ένα σπάνιο φαινόμενο, οι φόροι για την κατοχή γης επιβάλλονται συχνά. Σήμερα, λειτουργεί στην πράξη ένα μοντέλο όπου οι πολίτες λαμβάνουν μερίδια ενοικίου – η περίπτωση του Πετρελαϊκού Ταμείου στην Αλάσκα. Αυτό το εγχείρημα έχει τους περιορισμούς του, αλλά είναι ένα πρώτο βήμα προς το να μοιραστούμε τη Γη, μοιραζόμενοι την αξία της. Αναιρεί τουλάχιστον την υπόθεση ότι η αξία της φύσης ανήκει μόνον σε λίγους ιδιοκτήτες, παρά σε όλη την ανθρωπότητα. Η αντίληψη της φύσης σαν ένα δώρο που ανήκει σε όλους εκφράζεται σε πολλές ηθικές παραδόσεις, συμπεριλαμβανομένου και του Χριστιανισμού.


Προς ευρύτερα commons


Είναι κρίσιμο για τα μέλη της κοινωνίας να αισθανθούν ότι οι λίγοι τυχεροί δεν θα συνεχίζουν να καρπώνονται τις δαπάνες της κοινωνίας για την εξασφάλιση πόρων. Υπολογίζεται ότι το κυνήγι είναι το πιο δημοφιλές “άθλημα” στις ΗΠΑ. Τώρα που το κυνήγι έχει γίνει ακριβό και κυρίως εξασκείται από κατοίκους των πόλεων στην διάρκεια του Σαββατοκύριακου, ιδιοκτήτριες εταιρίες δασικών εκτάσεων τους χρεώνουν με κυνηγητικές εισφορές – ή τους για καταπάτηση ιδιοκτησίας (αν και αφορά γη που υπήρξε κατά το παρελθόν δημόσια και δόθηκε πριν από 150 χρόνια στους σιδηρόδρομους). Όσο αυτή η ένταση μεταξύ ιδιοκτητών και χρηστών αυξάνεται, ίσως οι στερημένοι κυνηγοί που προέρχονται από τα χαμηλά στρώματα γίνουν νέοι σύμμαχοι της ιδέας των commons και του να μοιραστούμε την αξία της φύσης.


Στα Λατινικά, “common” σημαίνει κατά γράμμα “με μερίδιο” ή “να μοιραζόμαστε μαζί” σε πιο ελεύθερη μετάφραση. Αν μοιραστούμε το ενοίκιο απί της γης μπορούμε να καταστήσουμε τη γη κοινή περιουσία.


Διαβάστε ακόμα


Η εταιρία γεονομίας


Το ίδρυμα Robert Schalkenbach



Αφιέρωμα: κοινά αγαθά, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: , , , ,

|
3 Σχόλια »

3 σχόλια

  1. Ο/Η gb :
    January 24th, 2007 at 16:30


    Ενδιαφέρον και επίκαιρο άρθρο,


    Ο όρος γεωνομία νομίζω μπορεί να διορθωθεί σε Γεωοικονομία-Geoeconomics.


  2. Ο/Η Παύλος :
    February 1st, 2007 at 19:00


    Ο ίδιος ο Smith έχει διαλέξει αυτόν τον όρο – αντιπροσωπεύει μία ολόκληρη σχολή σκέψης κυρίως από την Αμερική. Θέλει να διαχωρίσει τη θέση του από την έννοια της “οικο-νομίας” θεωρώντας ότι είναι στη βάση του αντι-περιβαλλοντική.


  3. Ο/Η gb :
    February 9th, 2007 at 20:11

    Εχετε δίκηο, geonomics εμφανίζεται γενικότερα,αλλά στην χώρα του νομικισμού εμφανίζεται περισσότερο αντι-περιβαλλοντική.Επίσης οι διεθνείς σχέσεις ερμηνεύονται καλυτερα με οικονομικούς όρους παρά με νομικούς. Τέλος, το ζήτημα είναι ενδιαφέρον ααι η πορεία geonomics περιπετειώδης.


σχολίασε