ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Joseph Reagle – Ισότητα, φύλο και λόγος στις ανοιχτές κοινότητες

Joseph Reagle

Εκτός από τις κλειστές υπο-ομάδες λήψης αποφάσεων που επιδιώκουν νομιμοποίηση μέσα στις ανοιχτές κοινότητες, οι μειοψηφικές ομάδες που προβληματίζονται για τις προκαταλήψεις που παρατηρούν στην ευρύτερη κοινότητα επιζητούν, επίσης, μερικές φορές έναν ξεχωριστό ‘ασφαλέστερο’ χώρο. Η δημιουργία ενός τέτοιου χώρου, η ηλεκτρονική λίστα αποκλειστικά για γυναίκες WikiChix, έσπασε το παραδοσιακό πρότυπο των φιλικών-αλλά όχι αποκλειστικών- προς τις γυναίκες χώρων σε άλλες κοινότητες ανοιχτού περιεχομένου και έδωσε το έναυσμα για επιχειρήματα ότι τέτοιες κινήσεις μπορεί να είναι παράλογες, αδικαιολόγητα διχαστικές και αντίθετες στο ήθος ισονομίας της ευρύτερης κοινότητας. Αυτό οδήγησε στην αποσύνδεση του WikiChix από οποιαδήποτε υποστήριξη ή επίσημη σχέση με την Wikipedia. Υποστηρίζω, καταλήγοντας, πως η ρήξη με ανοιχτές αλλά φιλικά εστιασμένες υπο-ομάδες θα έπρεπε να αποτελεί μόνο έσχατη ανάγκη και πως πρέπει να καταλάβουμε καλύτερα τις συνθήκες που την κατέστησαν αναγκαία.


Δεν αποτελεί έκπληξη που η δημιουργία ενός κλειστού, αποκλειστικού χώρου από ένα υποσύνολο των μελών της κοινότητας είναι μια πηγή διαμάχης στις ‘κοινότητες ανοιχτού περιεχομένου’. Οι συνθήκες που οδηγούν σε τέτοιες προτάσεις και η ρητορική που χρησιμοποιείται για να υποστηριχθούν ή να προσβληθούν φωτίζουν τις προσπάθειες μιας κοινότητας να κατανοήσει και να εφαρμόσει τόσο την ανοιχτή πρόσβαση όσο και την ισότητα.


Ένα κοινό χαρακτηριστικό των ηλεκτρονικών κοινοτήτων που λειτουργούν με ένα ήθος αξιών ανοιχτής πρόσβασης και ισοτιμίας είναι η απογοήτευση που προκαλεί η συνύπαρξη της ομαδικής λήψης αποφάσεων με αυταρχικές και φαινομενικά αντίθετες μορφές. Στοιχεία γι’ αυτό το φαινόμενο αποτελούν, μεταξύ άλλων, η υποτιθέμενη ‘κρυφή σκευωρία’ της USENET στη δεκαετία του 1980, τα ιδιωτικά ηλεκτρονικά ταχυδρομεία μόνο για ‘sysop’ ή τα κανάλια IRC και οι ‘καλοπροαίρετοι δικτάτορες’ των κοινοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των Python, Linux και Wikipedia. Πράγματι, υποστηρίζω ότι ο ανοιχτός χαρακτήρας παρόμοιων κοινοτήτων καλλιεργεί την εμφάνιση ισχυρών ηγετών που λαμβάνουν αυταρχικές αποφάσεις όταν η ίδια η κοινότητα δεν μπορεί εύκολα να αποφασίσει. Επιπλέον, αυτές οι ηγετικές ικανότητες πρέπει να ασκούνται με ταπεινότητα και χιούμορ, γιατί διαφορετικά η κοινότητα μπορεί να διχαστεί ή να αποτύχει.


Ένας άλλος παράγοντας που κρύβεται πίσω από αυτή τη ρήξη είναι η επιτυχία αυτών των κοινοτήτων και η συνακόλουθη ανάγκη τους για νομικό καθεστώς. Η ανάγκη του Wikipedia Foundation να ανταποκριθεί γρήγορα και διακριτικά σε απειλές για νομική δράση (π.χ., να αποσύρει μια συκοφαντική δήλωση από ένα άρθρο) δύσκολα μπορεί να συμφιλιωθεί με τον πολιτισμό δημόσιας συναίνεσης της Wikipedia.


Μια ακόμη πιο δύσκολη κατάσταση σε μια ανοιχτή κοινότητα είναι το αίτημα για χώρους αποκλειστικά για μειοψηφίες. Γιατί ενώ ο πρώτος καταλύτης είναι το φαινομενικά αναπόφευκτο δομικό αποτέλεσμα της ομαδικής λήψης αποφάσεων και ο δεύτερος η αναπόδραστη πραγματικότητα της ζωής σε μια φιλόδικη κοινωνία, ο τελευταίος επιλέγεται ηθελημένα από ένα υποσύνολο της κοινότητας σε μια φαινομενική αντίφαση με τις αξίες της ανοιχτής πρόσβασης και της ισότητας. Αυτό φάνηκε πολύ καλά στην κοινότητα Wikipedia με την αναγγελία μιας λίστας ‘WikiChix’ για συζητήσεις αποκλειστικά μεταξύ γυναικών:

‘Η εκτός λίστας κουβέντα σχετικά με τις πρόσφατες συζητήσεις για τις συστηματικές προκαταλήψεις σε σχέση με το φύλο στη Wikipedia κατέστησε σαφές ότι πολλές γυναίκες δεν αισθάνονταν άνετα συνεισφέροντας σ’ αυτή τη συζήτηση. Αυτό ενέπνευσε τη δημιουργία του WikiChix τον Νοέμβριο του 2006. Το WikiChix είναι wiki και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο για γυναίκες επιμελήτριες wiki, προκειμένου να συζητούν θέματα που έχουν να κάνουν με τις προκαταλήψεις σε σχέση με το φύλο σε wikis και να προωθούν wikis σε υποψήφιες επιμελήτριες, καθώς και για γενικές συζητήσεις για wikis σε ένα φιλικό αποκλειστικά για γυναίκες περιβάλλον’.


Ο επίσημος αποκλεισμός οποιουδήποτε από την ευρύτερη κοινότητα προκαλεί ερωτήματα που έχουν να κάνουν με το δίκαιο και τις διακρίσεις. Ορισμένα μέλη αντιδρούν υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για ολισθηρό δρόμο που οδηγεί στον παραλογισμό, όπως η ανάγκη για: ‘… ηλεκτρονικό ταχυδρομείο για Αφρο-Αμερικανούς ομοφυλόφιλους από άλλους πλανήτες εκτός γης’. Σε ανάλογο πνεύμα, ένα άλλο μέλος της Wikipedia ρωτά μήπως χρειάζεται ένα ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ‘αποκλειστικά για Βρετανούς’ ή ‘αποκλειστικά για άθεους’ αν και αναγνωρίζει τους ειδικούς λόγους που οδήγησαν στη δημιουργία του Wikichix: ‘το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο δημιουργήθηκε για να αποφευχθεί ένα ειδικό πρόβλημα- να μη νιώθουν αμηχανία οι γυναίκες συμμετέχοντας σ’ αυτή την ανδροκρατούμενη λίστα όπου εμφανώς σεξιστικές δηλώσεις (ακόμη κι αν δεν γίνονται στα σοβαρά) δεν αμφισβητούνται από ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων’.


Είναι ενδιαφέρον ότι η ίδια η έννοια της ισότητας μπορεί να αναστείλει μια εποικοδομητική δράση για την άμβλυνση των προκαταλήψεων. Ο Wilson υποστηρίζει ότι η προϋπόθεση της ισότητας μαζί με τη δυνατότητα ανεπίσημων προκαταλήψεων μπορεί να λειτουργήσει αφοπλιστικά για γυναίκες που διαφορετικά θα αντιδρούσαν, επειδή (1) οι γυναίκες που πιστεύουν ότι υπάρχουν ίσες ευκαιρίες θα θεωρήσουν πως δεν υπάρχει λόγος να δράσουν, (2) εκείνες που πιστεύουν ότι πρόκειται για λανθασμένη αντίληψη ή ότι οι γυναίκες νιώθουν λιγότερη σιγουριά, δεν θα έχουν αντίρρηση να ενθαρρυνθούν οι γυναίκες αλλά θα είναι επίσης ικανοποιημένες αν το στάτους κβο διατηρηθεί, και (3) οι γυναίκες που πιστεύουν στις ίσες ικανότητές τους δεν θέλουν να διαχωρίζονται με ειδική μεταχείριση και μπορεί επομένως να ‘μην πάρουν θέση και να εκφράσουν αμφιθυμία’. Το πρότυπο των γυναικείων προγραμμάτων ‘chix’ (π.χ. LinuxChix, Ubuntu Women, KDE Women, WikiChix κλπ) μοιάζει να αποτελεί θετικό αντιστάθμισμα σ’ αυτή την τάση.


Μια άλλη αντίδραση εκείνων που προβληματίζονται με αυτούς τους χώρους είναι να μην εκφράζουν αντιρρήσεις για τον αποκλεισμό, αλλά για τη διαίρεση της ευρύτερης κοινότητας. Δεν θα έπρεπε η κοινότητα να διασφαλίζει την πρόσβαση στον κοινό χώρο αντί να αποκλείει ομάδες; Για παράδειγμα, ‘η καλύτερη λύση θα ήταν να κλωτσά όποιους άντρες φέρονται έτσι, και όχι να υποθέτουμε ότι όλοι οι άντρες είναι σοβινιστικά γουρούνια’. Ασφαλώς, με δεδομένη την αξία που αποδίδεται στον ελεύθερο λόγο, θα ήταν δύσκολο για την κοινότητα να περιορίζει το λόγο των ‘αντρών που φέρονται με αυτόν τον τρόπο’. Πώς μπορεί να ληφθεί μια τέτοια απόφαση; Ένα από τα ελάχιστα κριτήρια σ’ αυτές τις κοινότητες σε σχέση με το λόγο που εμπεριέχει διακρίσεις, έχει να κάνει με το κατά πόσο γίνεται για πλάκα: λόγος εριστικός, πιθανώς ακούσια, που εκφράζεται απλώς και μόνο για να πυροδοτήσει τη συζήτηση. Πώς μπορεί όμως κάποιος να διακρίνει τον μισογυνισμό από την πλάκα; (Ή πώς μπορεί κάποιος να διακρίνει τον καθαρό ρατσισμό από την προβοκάτσια; Ας πάρουμε τον πρόσφατο ισχυρισμό του Sienfield’s Kramer του Michael Richards ότι δεν είναι ρατσιστής παρά τον ρατσιστικό φιλιππικό του για όσους διακόπτουν: δεν πρέπει κανείς να παίρνει σοβαρά τις προσβλητικές δηλώσεις που κάνει κάποιος για να ανταγωνιστεί τους άλλους σε έναν καυγά). Αποτελεί ειρωνεία ότι δηλώσεις μισογυνισμού που υιοθετούνται ψευδώς, για να εξυπηρετήσουν τέτοιους σκοπούς, μπορεί να αποδοκιμαστούν ή να λογοκριθούν, ενώ ένας πραγματικός μισογύνης μπορεί να ισχυριστεί ότι οποιαδήποτε επίσημη λογοκρισία είναι μια μορφή ‘εγκλήματος σκέψης’ που αποτελεί ανάθεμα για τις αρχές του ελεύθερου λόγου.


Αυτό το είδος της συζήτησης, αυτά τα δύσκολα ερωτήματα που έχουν να κάνουν με την ελευθερία και την ισότητα, προκαλούν συχνά έντονες δημόσιες συζητήσεις. Μολονότι η συζήτηση για αυτές τις αξίες δημιουργεί μερικές φορές έναν κοινό ‘παραγωγικό ηθικό προσανατολισμό’ στο εσωτερικό της κοινότητας, μπορεί, επίσης, να μην έχει τέλος και να αποξενώσει. Γι’ αυτό παρόμοια θέματα προσφέρονται συχνά για πλάκα, στην οποία συμμετέχουν συχνά και οι καλοπροαίρετοι δικτάτορες, όπως ο συνιδρυτής της Wikipediaσε σχέση με θέματα που αφορούν στους Ναζί:

‘Το θέμα είναι ότι εάν το ευρύτερο φιλοσοφικό ερώτημα είναι: ‘ ‘Αποκλείουμε ανθρώπους μόνο και μόνο επειδή εκφράζουν δυσάρεστες ή μη δημοφιλείς πεποιθήσεις;’, τότε η απάντηση είναι ‘όχι, ποτέ δεν το κάνουμε και δεν υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν να το κάνουμε’. Εάν το ερώτημα είναι: ‘ Η διατύπωση δυσάρεστων ή μη δημοφιλών πεποιθήσεων σου δίνει αυτόματα το ελεύθερο να είσαι όσο κόπανος θέλεις, επειδή εμείς θα αναδιπλωθούμε για να είμαστε σίγουροι πως δεν θα κάνουμε ποτέ μα ποτέ διακρίσεις, ούτε και ενάντια στους Ναζί’, τότε η απάντηση είναι ‘όχι, το να είσαι διασπαστικός, σημαίνει απλώς ότι είσαι διασπαστικός.’


Δεν αποτελεί έκπληξη πως δεν χρειάστηκε πολύ για να αμφισβητηθεί η πρόταση για το WikiChix. Ένα από τα παλιά αρσενικά μέλη που αυτοχαρακτηριζόταν ως ‘υπερβολικά μαχητικός’ ‘αναρχικός’ επιχείρησε να γραφτεί στη λίστα και απορρίφθηκε. (Υποθέτω ότι αυτή η πράξη ήταν μια παραβίαση του κανόνα “Μη διασπάτε τη Wikipedia για να υποστηρίξετε μια θέση” που αποτελεί μέτρο σύνεσης στα δύσκολα ζητήματα. Παρατηρώντας ανεπίσημα παρόμοιες κοινότητες, δεν διέκρινα μείωση της γυναικείας παρουσίας μετά την παροχή χώρου φιλικού προς τις γυναίκες. Στην υπόθεση ότι οι γυναίκες ίσως εγκαταλείψουν τον κοινό χώρο, το αντεπιχείρημα είναι ότι έχοντας έναν πιο υποστηρικτικό χώρο για να εφορμούν, θα ενθαρρυνθούν να μιλούν πιο άνετα στους κοινούς χώρους.


Η τελική, σε κοινοβουλευτική γλώσσα, αντίρρηση στην πρόταση για το WikiChix ήταν ότι αυτό το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο αποκλειστικά για γυναίκες τελούσε υπό την αιγίδα του Wikipedia Foundation. Τα άλλα τρία γυναικεία φόρα που συνδέονται με το λογισμικό, ενώ εστιάζουν στο να είναι ‘φιλικά προς τις γυναίκες’, είναι λίγο πολύ ανοιχτά και ενταγμένα στην ευρύτερη κοινότητα. Το LinusChix ‘προτίθεται να είναι μια ομάδα χωρίς αποκλεισμούς, όπου όλοι είναι και νιώθουν ευπρόσδεκτοί…Το LinusChix προτίθεται να απευθύνεται πρωταρχικά στις γυναίκες. Η ονομασία αποτελεί ακριβή απεικόνιση αυτού του γεγονότος. Οι άντρες είναι ευπρόσδεκτοι επειδή δεν θέλουμε η ομάδα αυτή να αποκλείει κανέναν’. Οι Debian Women δηλώνουν: ‘ Δεν διαχωριζόμαστε. Οι Debian Women είναι μια υπο-ομάδα των Debian που επιτρέπει σε όλους να έρθουν και να βοηθήσουν’. Στις Ubuntu Women ‘η ιδιότητα του μέλους είναι ανοιχτή για όλους’. Η ιστοσελίδα των KDE Women διευθύνεται από γυναίκες και επομένως ‘πρέπει να είσαι γυναίκα’, αλλά στα έξι γυναικεία μέλη που αναφέρονται στη λίστα προστίθενται επίσης πέντε άντρες ‘υποστηρικτές’ κι οι άντρες είναι παρόντες στο κανάλι IRC και στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Ο αποκλεισμός που έχει να κάνει με το φύλο στο WikiChix είναι αντικανονικός και δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό η απόφαση αυτή εξετάστηκε προσεκτικά και ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες στα άλλα, φιλικά προς τις γυναίκες, φόρα.


Στο τέλος, η λίστα WikiChix αποσύρθηκε από την Wikipedia, η οποία θα φερόταν διαφορετικά να προσυπογράφει προσυπέγραφει τη διάκριση, και φιλοξενήθηκε αλλού: ‘Θαυμάσια. Εξακολουθώ να πιστεύω πως ήταν κακή ιδέα, αλλά εάν δεν υποστηρίζεται πλέον από το Wikipedia Foundation δεν υπάρχει λόγος να διαμαρτυρόμαστε άλλο εδώ’. Όπως συμβαίνει συχνά στα δύσκολα ζητήματα, η αντιπαράθεση αυτή έληξε λόγω εξάντλησης όσο και επικράτησης της λογικής. Η ατέλειωτη επιχειρηματολογία για το εάν υπάρχουν προκαταλήψεις, αντί για έναν κοινό εποικοδομητικό διάλογο για τον τρόπο αντιμετώπισής τους, αποτελεί συχνά την αιτία που δημιουργούνται αυτοί οι χώροι! Με τη διακοπή κάθε υποστήριξης και επίσημης διασύνδεσης με το Wikipedia Foundaiton, το θέμα παρέμεινε αμφιλεγόμενο για την ευρύτερη κοινότητα.


Πιστεύω πως το επιχείρημα του Wilson για την ανασταλτική επίδραση της προϋπόθεσης της ισότητας και του δύσκολου επιρρεπούς στην πλάκα χαρακτήρα των συζητήσεων για τις προκαταλήψεις, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι χρειάζονται χώροι διαλόγου φιλικοί προς τις γυναίκες. Πιστεύω, όμως, επίσης, ότι οι επίσημα ενταγμένοι, μη αποκλειστικοί αλλά ειδικά εστιασμένοι χώροι είναι προτιμότεροι. Θα μπορούσε να επιχειρηθεί κάτι τέτοιο στην περίπτωση της Wikipedia; Ή, σε αντίθεση με τις άλλες, πιο τεχνικές, κοινότητες που προαναφέρθηκαν, η Wikipedia είναι απλώς πολύ ευρεία και απείθαρχη; Τα ερωτήματα αυτά και οι συνέπειες ενός κλειστού χώρου αυτού του είδους στο εσωτερικό μιας ανοιχτής κοινότητας απαιτούν περαιτέρω σκέψη.


Ευχαριστώ την Biella Coleman για τη συζήτηση και τα σχόλια.


Διαβάστε ακόμα


Το μπλογκ του Joseph Reagle


Η Wikipedia εναντίον των γυναικών (στα αγγλικά)



Editors - Re-public / ιστοσελίδα




Αφιέρωμα: wiki politics, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε