→ Αφιερώματα

Διάλογοι ←

→ Δράσεις

Re-public στο

Ο αστικός σχεδιασμός έχει κατηγορηθεί πολύ ότι είναι περισσότερο «σχεδιασμός» παρά «αστικός», περισσότερο η επικράτεια των αρχιτεκτόνων παρά των πολεοδόμων (Inam, 2002). ‘Ομως, καθώς πολλές κοινότητες αντιμετωπίζουν δεκαετίες οικονομικής παρακμής και μείωση πληθυσμού, συχνά ορατές στον φυσικό τους ιστό, υπάρχει ένας ρόλος για τους πολεοδόμους να βοηθήσουν να φανταστούμε ξανά το μέλλον αυτών των πόλεων και μια ανάγκη να διαμορφώσουμε τον αστικό σχεδιασμό ως υπηρεσία. Αυτό το κείμενο παρέχει μία ευκαιρία να μελετήσουμε το ρόλο των υπηρεσιών στον αστικό σχεδιασμό με δύο τρόπους – σαν μια υπηρεσία σε μία κοινότητα με περιορισμένους πόρους, παρακμάζουσα οικονομία και μειούμενο πληθυσμό, και σαν μια παιδαγωγική προσέγγιση.


Ο αστικός σχεδιασμός ως σχεδιασμός υπηρεσιών: Εμπλοκή και μάθηση


Έχουν ακουστεί πολλές φωνές που ζητάνε από την πρακτική και τη διδασκαλία του αστικού σχεδιασμού να περάσει σύνορα, να εμπλέξει πολλούς τομείς και κοινωνικές ομάδες (Inam, 2002; Scott Brown, 2009). Οι Kelbaugh και Krankel McCullough (2008) υποδεικνύουν ότι, αντίθετα, η έμφαση στο ξεχωριστό κτίριο και η υπανάπτυκτη ευαισθησία αστικού σχεδιασμού στις σχολές και την πρακτική έχει πολύ συχνά οδηγήσει σε κτίρια που δεν προκαλούν τον ενδιαφέρον στο αστικό περιβάλλον.


Ορισμένοι μελετητές ισχυρίζονται ότι για να συμβεί αυτό, πρέπει να αποκτήσει κανείς μία ευρύτερη θεώρηση της κλίμακας και του ρόλου του αστικού σχεδιασμού – το να δουλεύει κανείς σε κλίμακες από τη γωνία του δρόμου μέχρι την περιφέρεια και ακόμα πιο πέρα (Scott Brown 2009). Αυτή η ευρύτερη θεώρηση απαιτεί συνεργασία πέρα από τα επαγγελματικά όρια (Krankel McCullough, 2008; Krieger, 2009). Απαιτεί όμως επίσης να αναγνωρίσουν οι πολεοδόμοι τα πολλαπλά συμφέροντα και τους διάφορους αρμόδιους για αποφάσεις που επιδρούν στις πόλεις και να εμπλέξουν μέλη της κοινότητας σε πολύ πλατύτερη κλίμακα (Scott Brown, 2009; Krieger, 2009; Kaliski, 2008; Sanoff, 2007).


Υπάρχει επίσης πλούσια βιβλιογραφία για τη σημασία της εμπειρίας και το στοχασμό για τη διαδικασία της μάθησης. Ο Bruner (1966, 1996) έχει υποστηρίξει τη σημασία του κοινωνικοπολιτισμικού πλαισίου και της εμπερίας στη δημιουργία γνώσης, αλλά για να βασιστεί η μάθηση πραγματικά στις υπηρεσίες, πρέπει να υπάρχει «μια πιο τυπική σύνδεση μεταξύ παιδαγωγικής και προϊόντος, όπου το στοιχείο υπηρεσίας θα είναι επίσης μία μαθησιακή εμπειρία και όχι απλά ένα παρα-προϊόν» (Schumann, 2006:1). Ο Schumann (2006) ισχυρίζεται ότι καρδιά του ζητήματος της εμπλοκής είναι η αμοιβαιότητα – τι έμαθε ο φοιτητής και πώς η κοινότητα επωφελήθηκε, ή αντίστροφα. Ο αναστοχασμός έχει επίσης θεωρητικοποιηθεί ώς κρίσιμο στοιχείο τη μάθησης (Schon, 1987; Reardon, 1997; Schumann, 2006).
Ανταποκρινόμενοι στις ανάγκες της κοινότητας στην οποία βρισκόμαστε, και σε μια προσπάθεια να διερευνήσουμε το ρόλο των υπηρεσιών στον αστικό σχεδιασμό και στην παιδαγωγική του αστικού σχεδιασμού, εμείς, οι συγγραφείς, διδάξαμε από κοινού ένα εργαστηριακό μάθημα (studio) που έφερε κοντά φοιτητές αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας, και προσπάθησε να κάνει την υπηρεσία μία από τις κεντρικές του αρχές. Αυτό που ακολουθεί είναι η ανάλυση του εργαστηριακού μαθήματος με βάση τις σκέψεις μας για την εμπειρία, τις σκέψεις των σπουδαστών που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια δομημένων αλλά και απλών συζητήσεων κατά τη διάρκεια του μαθήματος αλλά και μετά το τέλος του, αξιολογήσεις του εργαστηρίου από τους σπουδαστές, και συζητήσεις με μέλη του πανεπιστμίου και της κοινότητας.


Υπόβαθρο


H πόλη του Τολέδο, μια πόλη στις βιομηχανικές μεσοδυτικές Η.Π.Α. με πληθυσμό λίγο κάτω από 300.000, βρίσκεται σε μεγάλη παρακμή. Κάποτε ανθηρό κατασκευαστικό κέντρο συνδεδεμένο με την αυτοκινητοβιομηχανία, η πόλη και η περιοχή αγωνίζονται τόσο με την πρόσφατη ύφεση όσο και με τη μακροπρόθεσμη παρακμή του κατασκευαστικού τομέα στη βιομηχανική «ζώνη της σκουριάς». Όπως και πολλές άλλες πόλεις των Η.Π.Α., τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, το Τολέδο έχει χάσει κατοίκους παρ’όλο που ο πληθυσμός των προαστίων έχει αυξηθεί.


Μία από τις πολλές εκφάνσεις αυτής της παρακμής είναι ορατή στον αστικό ιστό. Καθώς οι ξενοίκιαστοι και εγκαταλελειμένοι χώροι αυξάνονται και αφήνουν μεγάλα και μικρά κενά στον ιστό της πόλης, η πρόκληση για τους πολεοδόμους και τους αρχιτέκτονες είναι να σκεφτούν πώς μπορούν να βοηθήσουν πόλεις σαν το Τολέδο να φανταστούν το μέλλον τους.


Η οδός Dorr είναι μία από τις κύριες αρτηρίες της πόλης που οδηγεί από τα ανατολικά προάστια προς το κέντρο. Ένα μείγμα χρήσεων είναι ορατό κατά μήκος της: μεταξύ άλλων υπάρχουν μονοκατοικίες, πολυκατοικίες, καταστήματα, το πανεπιστήμιο, βιοτεχνίες. Επίσης, ξενοίκιαστα μονόρωφα εμπορικά κέντρα (strip malls), κατά κανόνα άδεια πάρκιν, κυκλοφορία μεγάλης ταχύτητας και λίγοι πεζοί. Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Η οδός Dorr κοντά στο κέντρο ήταν κάποτε το γεμάτο ζωή κέντρο της αφροαμερικάνικης κοινότητας της πόλης. Κατά μήκος της υπήρχαν γραφεία, μπαρ, εστιατόρια, θέατρα και χώροι διασκέδασης, πολλά από αυτά με μαύρους ιδιοκτήτες. Η οδός Dorr ήταν μια ακμάζουσα γειτονιά.


Στα μέσα της δεκαετίας του εβδομήντα όμως, όταν αστικές ταραχές και αστική ανανέωση ήταν σε πλήρη ισχύ σε όλη τη χώρα, η οδός Dorr επιλέχτηκε για να δεχτεί ομοσπονδιακούς πόρους για «καλλωπισμό». Μεταξύ 1976 και 1979, τριακόσιες επιχειρήσεις και σπίτια απαλλοτριώθηκαν έτσι ώστε η οδός Door να διαπλατυνθεί. Μερικές από αυτές τις επιχειρήσεις μετακόμισαν σε άλλα σημεία της πόλης, αλλά και πολλές έκλεισαν οριστικά, δημιουργώντας τις απαρχές μιας έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ της γειτονιάς και των κυβερνητικών αρχών.


Μετά από χρόνια παρακμής, υπήρξαν τρεις πρόσφατες πρωτοβουλίες σχεδιασμού στην περιοχή, με πιο πρόσφατο το Visioning Project, που συμπεριελάμβανε την πόλη, το πανεπιστήμιο, τοπικές μη-κερδοσκοπικές ομάδες και ομάδες κατοίκων της γειτονιάς. Τα τελευταία πέντε χρόνια, το πανεπιστήμιο έχει δείξει εκ νέου ενδιαφέρον να εμπλέξει την κοινότητα στην ανάπλαση περιοχών που συνορεύουν με την πανεπιστημιούπολη, ιδιαίτερα την οδό Dorr, και να γίνει καλύτερος γείτονας για αυτούς που κατοικούν στις γύρω περιοχές.


Μελέτη περίπτωσης


Τμήματα της οδού Dorr ανατέθηκαν σε ομάδες φοιτητών αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας, οι οποίοι τα ανέλυσαν και ανέπτυξαν αστικές σχεδιαστικές προτάσεις λαμβάνοντας υπ’όψη το ευρύτερο πλαίσιο της πόλης, δηλαδή τους ελάχιστους πόρους, την παρακμάζουσα οικονομία και τον μειούμενο πληθυσμό. Οι φοιτητές είχαν πρόσβαση σε παλιότερες προτάσεις για την οδό Dorr, ενθαρρύνθηκαν να μιλήσουν με διάφορους εμπλεκόμενους στην περιοχή – ιδιοκτήτες και πελάτες καταστημάτων, κατοίκους και φοιτητές, μεταξύ άλλων, και μπορούσαν να συμβουλευτούν μέλη της μη-κερδοσκοπικής κοινότητας σχεδιασμού και πολεοδομίας της πόλης.


Εστιάζουμε εδώ σε μία από τις εργαστηριακές ασκήσεις. Αυτή η ομάδα δούλεψε στο τμήμα όπου το κύριο campus του πανεπιστημίου βρίσκεται στα βόρεια της οδού Dorr και οι γειτονιές της πόλης στα νότια. (Εικόνα 1)

Εικόνα 1: Κάτοψη του campus του Πανεπιστημίου του Τολέδο (πάνω μισό της εικόνας), με την πυκνότερη γειτονιά κατοικιών στο κάτω μισό της εικόνας και την οδό Dorr να λειτουργεί σα διαχωριστικό


Μια πολεοδομική ανάλυση της περιοχής που κάλυψε αυτή η ομάδα φανέρωσε ότι εκεί υπήρχαν πολλές προκλήσεις. Συγκρνινόμενη με τους μέσους όρους της επαρχίας, δεδομένα απογραφών έδειξαν ότι είχε υψηλότερα ποσοστά φτώχειας και ενήλικων με ειδικές ανάγκες, καθώς και υψηλότερα ποσοστά ακατοίκητων οικιστικών μονάδων. Αν και είχε μεγαλύτερη αναλογία ιδιοκατοίκησης από το μέσο όρο της επαρχίας, είχε επίσης χαμηλότερα ποσοστά για κατά κεφαλή εισόδημα και μηνιαίο κόστος δανείων.


Μετά από μια σειρά σχεδίων με σκοπό την ανάλυση (η ανάλυση οδών στην Εικόνα 2 είναι ένα παράδειγμα), καθώς και συζητήσεις με αυτούς που ζουν και συχνάζουν στην περιοχή, οι φοιτητές διαπίστωσαν ότι η οδός Dorr λειτουργούσε σαν φυσικός φραγμός μεταξύ του πανεπιστημίου και της κοινότητας (Εικόνα 3). Επιπλέον, οι κάτοικοι στις γειτονιές νότια της οδού Dorr, γνωρίζοντας την ιστορία, ανέφεραν μια δυσπιστία για θεσμούς όπως η πόλη και το πανεπιστήμιο, και ένα φόβο ότι η αυξανόμενη παρουσία φοιτητών που νοικιάζουν σπίτια θα επηρέαζε αρνητικά την αξία των ιδιοκτησιών τους και την ποιότητα ζωής.

Εικόνα 2: Ανάλυση οδών του campus του Πανεπιστημίου του Τολέδο, της οδού Dorr και της παρακείμενης γειτονιάς

Εικόνα 3: Αεροφωτογραφία του campus του Πανεπιστημίου του Τολέδο, της οδού Dorr και της παρακείμενης γειτονιάς


Αυτό που οι κάτοικοι ήθελαν κυρίως από τη γειτονιά τους ήταν ασφάλεια, ευκολία στην κυκλοφορία των πεζών, και καλή συντήρηση της πόλης, που θα ελαχιστοποιούσαν τις αρνητικές επιδράσεις που έβλεπαν ως συνέπειες της γειτνίασης του πανεπιστημίου και των φοιτητών με την περιοχή τους. Οι φοιτητές επίσης ήθελαν μία ανθούσα γειτονιά, αλλά επιπλέον εξέφρασαν ενδιαφέρον για δυνατότητες εστίασης, ψυχαγωγίας και αγορών στη γειτονιά. Και οι δύο ομάδες αναγνώρισαν την ανάγκη για χρήσεις όπως μανάβικα, τράπεζες, κοινοτικό κέντρο και πάρκο, που δεν είναι εύκολα προσβάσιμα τώρα.


Η πρόταση ενσωμάτωσε αυτές τις ιδέες και ανέπτυξε δέκα στόχους, μεταξύ των οποίων:

• Να καλύπτει τη μέχρι τώρα ανεπαρκή προσφορά αγαθών και υπηρεσιών
• Να προστατεύει τη γειτονιά όσο γίνεται περισσότερο
• Να ελαχιστοποιεί τις συγκρούσεις μεταξύ εμπλεκομένων και να ενθαρρύνει την επικοινωνία, τις συνεργασίες και την ενεργό ανάμειξη
• Να αρχίσει να εξαλείφει σταδιακά την αντίληψη της περιοχής ως το μέρος όπου το πανεπιστήμιο «γυρνάει την πλάτη του» στην οδό Dorr


Με βάση αυτούς τους στόχους, η πρόταση φαντάστηκε την οδό Dorr ως μια λεωφόρο διαμορφωμένη με διασυνδεδεμένους κόμβους δραστηριοτήτων – την οδό Dorr σαν ένα περιδέραιο. Οι περισσότρες παρεμβάσεις (Εικόνα 4) ήταν μικρές και λεπτομερείς. Ένα πάρκιν εκκλησίας θα μεταμορφωνόταν σε πράσινο χώρο, με το σκεπτικό ότι οι ενορίτες χρησιμοποιούν το διπλανό πάρκιν, το οποίο θα μοιράζονται με ένα προτεινόμενο νέο κοινοτικό κέντρο. Επτά τμήματα γης, τέσσερα κενά και τρία με ένα γκαράζ άδειο από καιρό, θα μετατραπούν σε ένα μικρό πάρκο έτσι ώστε οι κάτοικοι της κοινότητας, οι φοιτητές και οι επισκέπτες στην περιοχή να έχουν πρόσβαση σε ένα πάρκο. Δύο οικοδομικά τετράγωνα κατά μήκος της οδού Dorr που έχουν κενά οικόπεδα και κακοσυντηρημένα εμπορικά κτίρια επιλέχτηκαν ως θέση για εστιατόρια γρήγορου φαγητού και επιχειρήσεις που τώρα λείπουν από την περιοχή. Μια μεγάλη παρέμβαση ήταν σε ένα τμήμα γης μισού οικοδομικού τετραγώνου που είχε καταληφθεί από εμπορικό κέντρο που είχε προβλήματα με τη φορολογία και παρέμενε άδειο – αυτό προτάθηκε ως η θέση του πολυπόθητου κοινοτικού κέντρου (Εικόνα 5). Άλλη μεγάλη παρέμβαση ήταν να χρησιμοποιηθεί ένα βασικά έρημο πάρκιν σε μια μεγάλη δασταύρωση ως η θέση ενός μικρού συγκροτήματος μεικτών χρήσεων που θα περιλάμβανε το απαραίτητο μανάβικο, μικρά γραφεία, τράπεζες, εστιατόρια, διάφορα καταστήματα και χώρο κατοικιών στους πάνω ορόφους.

Εικόνα 4: Προτεινόμενος σχεδιασμός σε κόκκινο χρώμα σε αντίστροφη κάτοψη του campus του Πανεπιστημίου του Τολέδο, της οδού Dorr και της γειτονικής περιοχής.

Εικόνα 5: Σχεδιαστική πρόταση, Όψη από το κυρίως campus του Πανεπιστημίου του Τολέδο


Σε κάθε φάση της εργασίας, οι φοιτητές συνέδεαν τις προτάσεις τους με αρχές που είχαν περιγραφεί στο συνοπτικό σχέδιο πόλης και στις πρόσφατες πολεοδομικές πρωτοβουλίες που είχαν αναπτυχθεί γι’αυτή την περιοχή. Έτσι, για παράδειγμα, η πρόταση για την ανάπτυξη μεικτών χρήσεων (με μανάβικο) σε ένα γωνιακό πάρκιν, εύκολα προσβάσιμο σε κατοίκους και φοιτητές, ανταποκρίνεται σε αρκετές αρχές του πολεοδομικού σχεδίου, όπως, για παράδειγμα, τον έλεγχο της γραμμικής επέκτασης των εμπορικών χρήσεων, τη στόχευση εμπορικών χρήσεων για την κάλυψη κενών λιανεμπορίου, την παροχή σημαντικών δημόσιων χώρων και την προσεκτικά επεξεργασμένη ανάπτυξη μεικτών χρήσεων.


Ευρήματα


Από τους φοιτητές ζητήθηκε να θεμελιώσουν τις προτάσεις τους στις ανάγκες της κοινότητας και αυτό αρχικά αποδείχτηκε πολύ απαιτητικό για μερικούς. Πολλοί φοιτητές άρχισαν προτείνοντας το σχεδιασμό μεγάλων κτιρίων με εντυπωσιακή θέα, γεγονός που θα απαιτούσε πολλές κατεδαφίσεις. Αλλά καθώς άρχισαν να δίνουν προσοχή στο πλαίσιο της πόλης και στις επιθυμίες των κατοίκων και των φοιτητών της περιοχής, οι πτυχές υπηρεσιών των σχεδιαστικών τους προτάσεων έγιναν πιο ξεκάθαρες.


Στο τέλος του εξαμήνου, οι φοιτητές εξέφρασαν την πεποίθηση ότι είχαν μάθει πολλά από την εμπειρία. Ανάμεσα στα σημεία που επισήμαναν ιδιαίτερα ήταν το γεγονός ότι δούλεψαν σε διακλαδικές ομάδες και ότι έμαθαν πως η ανάπτυξη μιας πρότασης αστικού σχεδιασμού είναι συνδεδεμένη με τις ανάγκες της κοινότητας. Αντίθετα απ’ό,τι συμβαίνει με τα περισσότερα μαθήματά τους, διαπίστωσαν πως η δουλειά τους εκεί είχε άμεσο αντίκτυπο έξω από την τάξη και, κυρίως, θα ήταν χρήσιμη στην πόλη καθώς εκσυχρονίζει το πολεοδομικό της σχέδιο. Μερικές από τις ιδέες που αναπτύχθηκαν σε αυτό το εργαστηριακό μάθημα μπορεί να καταλήξουν με τον ένα ή το άλλο τρόπο στη νέα εκδοχή του σχεδίου και οι φοιτητές ήταν περήφανοι που μπόρεσαν να συνεισφέρουν στη σχεδιαστική διαδικασία της πόλης. Το πανεπιστήμιο καταβάλλει προσπάθειες να γίνει καλύτερος γείτονας και ενδιαφέρεται για την ανάπλαση τμημάτων κατά μήκος τη οδού Dorr κοντά στο campus. Αυτό το εργαστηριακό μάθημα πρόσφερε αρκετές εναλλακτικές λύσεις για μέρη για τα οποία το Πανεπιστήμιο έχει δείξει ενδιαφέρον, εναλλακτικές που λαμβάνουν υπ’όψη τους τις ανάγκες της πόλης σαν σύνολο μέσω του πολεοδομικού σχεδίου αλλά και τις πιο τοπικές ανάγκες των κατοίκων και των φοιτητών.


Το Πανεπιστήμιο ενδιαφέρεται επίσης να προεκτείνει την εμπλοκή του με την κοινότητα, ως μέρος της αποστολής του. Αυτό το εργαστηριακό μάθημα παρέχει ένα σαφές παράδειγμα του πώς αυτό είναι δυνατό.


Το εργαστηριακό μάθημα πρόσφερε νέες ιδέες για την οδό Dorr σα σύνολο αλλά και για άλλα σημεία κατά μήκος της αρτηρίας, ιδέες οι οποίες είναι ριζωμένες στις ανάγκες των κοινοτήτων των κατοίκων και των φοιτητών και σε πολλές περιπτώσεις ενίσχυσαν τις αρχές που έχουν τεθεί στο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης. Οι επαγγελματίες του σχεδιασμού και της πολεοδομίας έμειναν ικανοποιημένοι με πολλές από τις ιδέες και πρόβλεψαν ότι κάποιες από αυτές θα ενσωματωθούν σε σχέδια για την πόλη που αυτή την περίοδο βρίσκονται υπό επανεξέταση.


Συμπεράσματα και μελλοντική έρευνα


Με βάση αυτή και άλλες εμπειρίες για το σχεδιασμό υπηρεσιών, προτείνουμε οι αναθέσεις εργαστηριακών μαθημάτων να είναι βασισμένες σε ένα πλαίσιο μιας κοινότητας – όχι απλώς δουλεύοντας πάνω σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία αλλά λαμβάνοντας υπ’οψη πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες στη σχεδιαστική διαδικασία. Το παρελθόν δυσπιστίας ανάμεσα σε μέλη της κοινότητας και το πανεπιστήμιο, οι αντιλήψεις των κατοίκων για τους φοιτητές και το περιβάλλον οικονομικής παρακμής της πόλης ήταν όλοι παράγοντες που οι φοιτητές έλαβαν υπ’όψη τους σε αυτό το εργαστηριακό μάθημα σχεδιασμού υπηρεσιών. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός λειτουργεί σε μία αρένα όπου οι υπάρχουσες δομές εξουσίας και οι πολιτικές λήψης αποφάσεων διαμορφώνουν την πρακτική (Krankel McCullough, 2008), αλλά οι σχεδιαστές του αστικού πεδίου έχουν υπάρξει αφελείς σχετικά με αυτές τις δυνάμεις (Inam, 2002). Το να εισάγει κανείς τους φοιτητές από νωρίς στις πολλές όψεις της δουλειάς σε ένα αστικό περιβάλλον δεν μπορεί παρά να βελτιώσει την εκπαίδευσή τους. Ταυτόχρονα, τα εργαστηριακά μαθήματα αστικού σχεδιασμού προσφέρουν στις πόλεις μια γκάμα επιλογών, παρά μια συγκεκριμένη σχεδιαστική ιδεολογία (Kaliski, 2008), βοηθώντας τους να επιλέξουν ανάμεσα σε μια γκάμα από επιλογές αστικού σχεδιασμού.


Δεύτερο, όπου είναι δυνατό, προτείνουμε να διευρυνθεί η συμμετοχή για να περιλάβει και άλλους σχεδιαστικούς κλάδους, ή κλάδους σχετικούς με το αστικό πεδίο, στα πλαίσια δουλειάς προσανατολισμένης στις υπηρεσίες. Η αρχιτεκτονική τοπίου, που ιστορικά συνδέεται με τον αστικό σχεδιασμό (Krieger 2002), οι επιστήμες του μηχανικού για το σχεδιασμό των υποδομών, ο κλάδος των συγκοινωνιολόγων για να αναπτύξει πιο βιώσιμες μεθόδους μετακίνησης, όλοι είναι τομείς που μπορούν να έχουν άμεση και καινοτόμο επίδραση σε ένα έργο σχεδιασμού αστικών υπηρεσιών.


Τέλος, προτείνουμε περαιτέρω εμπειρική έρευνα για την πρακτική και την παιδαγωγική του αστικού σχεδιασμού που να ενωματώνει την εμπλοκή τη κοινότητας με διάφορους τρόπους. Η κατανόηση των διαδικασιών μέσω των οποίων μπορεί να συμβεί αυτό και η εφαρμογή των νέων γνώσεων μπορεί να κάνει τον αστικό σχεδιασμό πιο ουσιαστικό για τις κοινότητες και ταυτόχρονα να ενισχύσει τον κλάδο.


Αναφορές

Bruner, J. (1966) Towards a Theory of Instruction, Βοστώνη, MA: Harvard University Press.

Bruner, J. (1996) The Culture of Education, Βοστώνη, MA: Harvard University Press.

Inam, A. (2002). Meaningful urban design: teleological/catalytic/relevant. Journal of Urban Design, 7(1), 35-58.

Kaliski, J. (2008). Everyday urban design: Towards default urbanism and/or urbanism by design. Writing Urbanism, Kelbaugh, D. και Krankel McCullough, K. (επ.), Νέα Υόρκη: Routledge.

Kelbaugh, D. και Krankel McCullough, K. (επ.) (2008) Writing Urbanism, Νέα Υόρκη: Routledge.

Krankel McCullough, K. (2008) Introduction. Writing Urbanism, Kelbaugh, D. και Krankel McCullough, K. (επ.) Νέα Υόρκη: Routledge.

Krieger, A. (2002). Territories of urban design. Urban Design: Practices, Pedagogies, Premises (Προκαταρκτικό υλικό για το ομώνυμο συνέδριο).

Krieger, A. (2009). Introduction: An urban frame of mind. Urban Design, Krieger, A. και Saunders, W. (επ.), Μιννεάπολις και Λονδίνο: University of Minnesota Press.

Krieger A. και Saunders, W. (eds.) (2009) Urban Design, Μιννεάπολις και Λονδίνο: University of Minnesota Press.

Reardon, K. (1997) Participatory Action Research and Real Community-Based Planning in East St. Louis, Illinois. In Nyden, P. et al (eds.) Building Community: Social Science in Action, Thousand Oaks, CA: Pine Forge Press, pp. 233-239.

Salama, A. and Wilkinson, N. (eds.) (2007). Design Studio Pedagogy: Horizons for the Future, Gateshead, Tyne and Wear, United Kingdom: The Urban International Press.

Sanoff, H. (2007) Community Based Design Learning. Design Studio Pedagogy: Horizons for the Future, Salama, A. and Wilkinson, N. (eds.), Gateshead, Tyne and Wear, United Kingdom: The Urban International Press.

Schon, D. (1987) Educating the Reflective Practitioner, San Francisco, CA: Jossey-Bass.

Schuman, A. (2006) The Pedagogy of Engagement. From the Studio to the Streets, Hardin, M. κ.α. (επ.), Sterling, VA: Stylus.

Scott Brown (2009) Urban Design at Fifty: A Personal View. Urban Design, Krieger A. και Saunders, W. (eds.) Μιννεάπολις και Λονδίνο: University of Minnesota Press.

Αφιέρωμα: σχεδιασμός υπηρεσιών
Ετικέτες: Andreas Luescher , Sujata Shetty , αρχιτεκτονική , δημόσιοι χώροι , ντιζάιν

σχολίασε