ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Juan Martin Prada – Web 2.0: Εξουσία και οικονομία

Juan Martin PradaΤο οικονομικό πρότυπο γι’ αυτό που ονομάζεται ‘Web 2.0’ βασίζεται στην προώθηση της επιθυμίας για μοίρασμα και ανταλλαγή πραγμάτων, μια απόπειρα αποκόμισης κέρδους από την εθελοντική συνεργασία των χρηστών του και της δυναμικής του για συγκέντρωση δεδομένων και διάθεσή τους στο κοινό. Οι νέες εταιρίες που επιχειρούν στο Ίντερνετ βασίζουν το ρόλο τους στην προώθηση των συνεργατικών κοινοτήτων και τη διαχείριση πρόσβασης στα δεδομένα και τα αρχεία, στα οποία έχουν συνεισφέρει. Αυτό το επιχειρηματικό πρότυπο τείνει όλο και περισσότερο να μην πουλάει απολύτως κανένα προϊόν στον καταναλωτή, αλλά να πουλάει μάλλον τον καταναλωτή στο προϊόν, ενσωματώνοντας τον χρήστη και τα αρχεία με τα οποία εκείνος ή εκείνη συνεισφέρει στη συγκεκριμένη υπηρεσία που παρέχεται.


Η περιεκτική λογική του ‘’Web 2.0’’


Ο χρήστης και οι συνεισφορές του (της) αποτελούν το κύριο περιεχόμενο που διανέμεται από τα δίκτυα. Διοχετεύουν και χρησιμοποιούν ως οικονομική δύναμη την επιθυμία πολλών χρηστών να αποτελούν μέρος των κοινωνικών δικτύων, να μοιράζονται και να δημοσιοποιούν τα ενδιαφέροντα τους, να κάνουν διάλογο, να επικοινωνούν με άλλους, να εκφράζονται δημόσια, να νιώθουν χρήσιμοι, και να συνεργάζονται. Δηλαδή, αυτό που αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης (εάν νομίζουμε ότι συμβαίνει σήμερα κάτι τέτοιο στον τομέα των δικτύων) είναι η ικανότητα των χρηστών να παράγουν κοινωνικότητα και η επιθυμία τους να το κάνουν. Σήμερα ο ίδιος ο χρήστης (και όχι μόνο οι ανάγκες του (της)) αποτελεί την πραγματική προέλευση και προορισμό των νέων τεχνολογικών εξελίξεων.


Η περιεκτική λογική του Web 2.0 βασίζεται σε μια στοιχειώδη αρχή: όσο περισσότεροι χρήστες υπάρχουν, τόσο καλύτερη θα είναι μια δεδομένη εφαρμογή ή ένα κοινωνικό δίκτυο. Δηλαδή, υπάρχει μια αξία που σχετίζεται με τον όγκο. Το ποσοτικό γίνεται ποιοτικό σε αυτό το δεύτερο στάδιο του Web. Κι από τη στιγμή που το ποσοτικό είναι ένα από τα στοιχεία-κλειδιά της σημερινής παραγωγής, είναι κατανοητό ότι οι νέες εταιρίες στο Web 2.0 προσπαθούν να δημιουργήσουν την ανάγκη ότι ανήκεις κάπου και συμμετέχεις, να ενθαρρύνουν την ανάγκη μας να νιώθουμε συνδεδεμένοι με μια ομάδα, μια ψηφιακή κοινότητα, να συνεργαζόμαστε και να συνεισφέρουμε με πράγματα που θα μοιραστούμε στα νέα κοινωνικά δίκτυα (ανεξάρτητα αν πρόκειται για βίντεο, φωτογραφίες, σχόλια κλπ). Κάτι που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι ακόμη κι εκείνοι που δεν θέλουν να συνεισφέρουν στη συμμόρφωση αυτών των γιγαντιαίων συλλογικών βάσεων δεδομένων θα το κάνουν έμμεσα χρησιμοποιώντας τις, αυξάνοντας άθελά τους την αξία αυτών των εφαρμογών γιατί οι διαδρομές που χρησιμοποιούν θα προσφερθούν ως δεδομένα για άλλους χρήστες. Για παράδειγμα, σε πολλές ιστοσελίδες του Web, από την ώρα που ένας χρήστης αγοράζει κάτι, λαμβάνει πληροφορίες για τα προϊόντα που αγόρασαν άλλοι άνθρωποι, τι τους ενδιέφερε και λοιπά. Ο τρόπος που λειτουργεί το Web 2.0 βασίζεται στο να καταφέρει να προσθέσει τον χρήστη στη διαθέσιμη πληροφόρηση. Γι’ αυτό πολύ συχνά λένε ότι γινόμαστε όλοι συστατικά λογισμικού ή ‘βιονικό λογισμικό’ και ότι οι εφαρμογές του Web ‘έχουν μέσα τους ανθρώπους’. Μια παρομοίωση συγκρίνει το Web 2.0 με το ρομπότ του 18ου αιώνα που έπαιζε σκάκι επειδή ένας άνθρωπος κρυβόταν μέσα του (το ψεύτικο ρομπότ γνωστό ως ‘ Ο Τούρκος’ που κατασκευάστηκε το 1770 από τον Wolfgang von Kempelen).[1]


Για το νέο Web εισαγωγή δεδομένων είναι οι ίδιοι οι χρήστες- αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι η κτήση των βάσεων δεδομένων που δημιουργούν είναι ελεύθερη. Μολονότι το μεγαλύτερο μέρος χρησιμοποιείται ελεύθερα, αποτελούν ιδιοκτησία της εταιρίας που τις διαχειρίζεται και έχει επίσης τα δικαιώματα μελλοντικής χρήσης τους. Αυτό προκάλεσε έντονη κριτική, η οποία με τη σειρά της οδήγησε στην αναπόφευκτη ανάπτυξη ενός κινήματος, παράλληλου με εκείνο για ‘ελεύθερο λογισμικό’: το κίνημα για ‘ελεύθερα δεδομένα’.



Εξουσία 2.0


Μέσα από τη διαδικασία της εμπλοκής και συμπερίληψης των ατόμων στην οικονομική παραγωγή και τα υποκειμενικά συστήματα που αποτελούν μέρος του Web, οι νέες μορφές εξουσίας σήμερα προσπαθούν να οργανώσουν ολόκληρη τη ζωή μας. Στη σημερινή δικτυακή κοινωνία, η εξουσία αναμιγνύεται με τη ζωή, γίνεται αφηρημένη. Δεν ασκείται πλέον στα άτομα, αλλά διακινείται μέσω αυτών (τη διακινούμε όλοι λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά) με αποτέλεσμα να μοιάζει λογικό ότι τα πιο αποτελεσματικά οχήματα για την άσκηση εξουσίας βασίζονται στην συμμετοχική λογική, στις ροές της κοινωνικής δραστηριότητας.


Σε αντίθεση με τις προσπάθειες για ομογενοποίηση και χειρισμό όλων με τον ίδιο τρόπο, η οικονομική λογική του Web 2.0 βασίζεται στη διαφοροποίηση απομονώνοντας κάθε διαδικασία ή επιτρέποντας σε κάθε άτομο να τη χρησιμοποιεί με τον δικό του τρόπο. Ο στόχος είναι να μην υπάρχει κάτι που να είμαστε εναντίον, με την παροχή μιας υπεραφθονίας ελεύθερων επιλογών και αποφάσεων. Υπάρχει πληθώρα από συνεχή στρατηγικά παιχνίδια προσωπικών πρωτοβουλιών και ελευθερίας. Το σύστημα προσπαθεί να ανταποκριθεί στην πολλαπλότητα των ιδιαιτεροτήτων που σχηματίζουν το διασυνδεδεμένο πλήθος υποχρεώνοντας το σε υποταγή μέσω της ακούσιας μετατροπής του σε αναμεταδότη των νέων μορφών εξουσίας.


Ωστόσο, σε αυτό το δεύτερο στάδιο του Web, δεν πρέπει να μιλάμε για εξουσία αλλά για σχέσεις εξουσίας, καθώς αυτή η κυριαρχία δεν είναι μια μονομερής σχέση αλλά μάλλον επιχειρεί μέσα από παιχνίδια εξουσίας που είναι ευμετάβλητα, ασταθή, και βασίζονται σε διάχυτες στρατηγικές κυκλοφορίας και στη διάδοση ατομικών πρωτοβουλιών και ελευθερίας.


Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι στο πλαίσιο του νέου πολιτισμού της ψηφιακής συμμετοχής, η πολιτική δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή παρά ως οργάνωση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Ιδανικά, το πλέον κατάλληλο πολιτικό πρότυπο θα ήταν αυτό που είναι εγγενές στην ίδια την διασυνδεδεμένη πολλαπλότητα, αυτό-οργανώνοντας τις αλληλεπιδράσεις της με πλήρη άσκηση των δυνατοτήτων της για απόφαση και συμμετοχή. Η αυτονομία της πολιτικής, ως έννοια που συνεπάγεται διαχωρισμό ή αντιπροσωπευτικότητα, δεν έχει πλέον κανένα νόημα. Αυτό το πολιτικό και κοινωνικό πρότυπο αρχίζει να παίρνει μορφή, σήμερα, σε εκείνες τις μορφές οργάνωσης που διανέμονται στα δίκτυα, στην πολλαπλότητα όλων των διασυνδεδεμένων ιδιαιτεροτήτων, που χαρακτηρίζονται από τη σκέψη του Σπινόζα, σύμφωνα με την οποία τα ανθρώπινα όντα συγκροτούνται μέσα από την επιθυμία, μέσα από την ευχαρίστησή τους που είναι ζωντανά.


Ασφαλώς, η προώθηση συλλογικών εμπειριών των χρηστών, η ενίσχυση των συναισθηματικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των συμμετεχόντων και το γεγονός ότι κατέστη δυνατή η συνάθροιση σε αυτά τα δίκτυα πληροφοριών που βασίζονται σε συγγενείς ομάδες απαιτεί την ανάπτυξη τεράστιων προσπαθειών για την ανάπτυξη του ‘κοινωνικού λογισμικού’. Αυτό αναφέρεται στο λογισμικό που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση των αναγκών και δυνατοτήτων των συναθροισμένων δεδομένων, ανταλλαγών και ‘ανοικτών’ αλληλεπιδράσεων των χρηστών στα οn line κοινωνικά δίκτυα.


Με αυτή την έννοια, η αναγνώριση των έργων τέχνης ως ‘κοινωνικό λογισμικό’, πράγμα που μοιάζει να συνάδει με αυτό που εννοούμε με τον όρο ‘net art 2.0’, θα επηρεάσει την ιδέα ότι η πιο δεσμευμένη καλλιτεχνική πρακτική στοχεύει στην αναδιαμόρφωση των τρόπων με τους οποίους οι προσωπικές και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις λαμβάνουν χώρα στο Ίντερνετ Web σήμερα. Ασφαλώς, πολλές από τις αρχές αυτού που ονομάστηκε καλώς ή κακώς ‘ αισθητική σχέσεων’ βρίσκονται, στην πραγματικότητα, στα νέα δίκτυα, ένα από τα καλύτερα δυνατά πεδία για μελλοντική ανάπτυξη.



Συγκινησιακή αντίσταση



Το γεγονός ότι κεντρικός άξονας του Web 2.0 σήμερα είναι η παραγωγή και διαχείριση των κοινωνικών δικτύων αποδεικνύει ότι φέρνει κοντά την κοινωνική και την οικονομική παραγωγή. Οι εταιρίες στο νέο Web επιχειρούν να παράγουν κοινωνική ζωή, ανθρώπινες σχέσεις, σε μια εξαιρετικά επωφελή στρατηγική που δεν κάνει διάκριση μεταξύ οικονομικού, συγκινησιακού, πολιτικού και πολιτιστικού. Ο σχεδιασμός μορφών ανθρώπινων σχέσεων περιλαμβάνει την συντελεστική βάση παραγωγής. Οι νέες επιχειρήσεις του σήμερα είναι η νέα οικονομία του άυλου.



Σε αυτό το δεύτερο στάδιο του Web, βλέπουμε πώς ζωτικές συσχετίσεις είναι πολύ παραγωγικές οικονομικά. Πρέπει να υπάρξει μια νέα θεωρία της αξίας, δεδομένου ότι η νέα πληροφοριακή οικονομία, η παραγωγή κοινωνικών δικτύων, βασίζεται σε ολοένα πιο άυλη εργασία, που στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη συναισθηματική παραγωγή: στη χειραγώγηση και διαχείριση των συναισθημάτων και της κοινωνικότητας. Με αυτό το δεδομένο, μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι η φύση των μηχανισμών παραγωγής της συλλογικής υποκειμενικότητας είναι ήδη σήμερα εγγενώς συγκινησιακή. Αυτή είναι η αιτία που στη συναισθηματική εφαρμογή των κοινωνικών σχέσεων, οι νέες πολιτιστικές και ψυχαγωγικές βιομηχανίες πρέπει να κατέχουν μεγαλύτερη ικανότητα μεταμόρφωσης του κοινωνικού ως της πιο επικερδούς δυνατότητάς τους. Αυτή είναι, σε μεγάλο βαθμό, η αιτία που τα καλλιτεχνικά προγράμματα που εξερευνούν τον κόσμο των κοινωνικών δικτύων, τα μέρη και οι τρόποι που προκύπτουν συναντήσεις, διάλογοι και ανταλλαγές στο Ίντερνετ αποτελούν ουσιαστικά προσεγγίσεις στα προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με την συγκινησιακή φύση της βιοπολιτικής παραγωγής.



Μοιάζει σχεδόν αδύνατον να αμφισβητήσει κανείς ότι, στο πλαίσιο της διασυνδεδεμένης κοινωνίας, η δυνατότητα αποτελεσματικής πολιτικής αντίστασης πρέπει να προσεγγίζεται από την ιδιοποίηση και αναγνώριση της απελευθερωτικής δυνατότητας των αρχών που σχηματίζουν ένα βασικό μέρος παραγωγικών βιοπολιτικών δυναμικών όπως η στοργή, η συνεργασία και η φιλία. Η αποστολή της νέας αντίστασης είναι να τα διασώζει από την ιδιοποίησή τους από τις εταιρίες. Αυτή η αντίσταση πρέπει να καταστήσει σαφή τη δυναμική που εμπεριέχουν για την παραγωγή μιας νέας κοινότητας, να δημιουργήσει ένα ενεργό οργανωτικό πλαίσιο της αρχής του common. Και ίσως η καλλιτεχνική δημιουργία (ας θυμηθούμε ότι παραδοσιακά η αισθητική εμπειρία θεωρείται καθαρά συγκινησιακή) είναι ένα από τα καλύτερα μέσα για να γίνει αυτή η διάσωση.


 

[1] Αναφέρομαι στο ψευτο-αυτόματον, γνωστό και ως “Ο Τούρκος”, το οποίο κατασκευάστηκε το 1770 από τον Wolfgang von Kempelen (1734-1804).



Αφιέρωμα: web 2.0

|
1 σχόλιο »

1 σχόλιο

  1. Ο/Η Η ριζοσπαστική Κοινωνική Αξία του Web 2.0 / 3.0 (the radical social value of Web 2.0/3.0 -in Greek) « OMADEON :
    May 21st, 2008 at 15:14

    […] αναφορές σε 2 σημαντικά ξένα (μεταφρασμένα) κείμενα: Juan Martin Prada – Web 2.0: Εξουσία και οικονομία Το οικονομικό πρότυπο γι’ αυτό που ονομάζεται […]


σχολίασε