→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Στάθης, Θανάσης, Παύλος – Φιλελευθερισμός και διαδίκτυο

Τρεις άνθρωποι με διαφορετικού τύπου σπουδές και εργασιακές εμπειρίες, οι οποίοι, θεωρητικά, μπορούν να καταλάβουν τι θέλει να πει ο καθένας τους, αποφασίζουν να συνομιλήσουν, γράφοντας. Aνταλλάσσουν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μην υπολογίζοντας ότι η ανταλλαγή αυτή κάποτε θα δημοσιευθεί. Ακολουθήστε την περιγραφή της συζήτησης, η οποία διαρκεί δυο περίπου μήνες και χωρίζεται σε πράξεις και σκηνές ανάλογα την εξέλιξή της:

---


Πράξη 1η, σκηνή 1η:Η απόφαση ενός γαλλικού δικαστηρίου δίνει την αφορμή ή αλλιώς το Κίνημα του Ανοικτού και η σχέση του με τον Νεοφιλελευθερισμό:


Η απόφαση ενός γαλλικού δικαστηρίου για την αποζημίωση αγοραστών υπολογιστών Acer επειδή αυτή είχαν προεγκατεστημένο λειτουργικό MS Windows έκανε τον Παύλο να αναρωτηθεί, σε ανύποπτο χρόνο:



“έχει πάντως ενδιαφέρον από πολιτικής πλευράς ότι αυτή η νομοθεσία υποστηρίζεται και από τη νεο-φιλελεύθερη θέση. Εντάξει, λίγο κοινοτυπία είναι αυτό…αλλά υπάρχει ένα γενικότερο θέμα με τη σχέση του Ελεύθερου και Ανοικτού Λογισμικού (FLOSS) και νεο-φιλελευθερισμού που τουλάχιστον στα ελληνικά δεν έχω δει κάποιο καλό κείμενο να το αντιμετωπίζει…υπάρχει;”


και τον Θανάση να “καλέσει” μερικούς γνωστούς – αγνώστους να συνεισφέρουν στον προβληματισμό αραδιάζοντας, παράλληλα, μερικούς “χρήσιμους” συνδέσμους:


Capitorgs and Free/Libre And Open Source Software (FLOSS):Toward Critical Technological Literacy and Free/Libre And Open Source Society (FLOSS)

THE CONTESTATION OF CODE: A preliminary investigation into the discourse of the free/libre and open source movements

The Benkler/Lessig Bauwens/Kleiner debate, part four


Πράξη 1η, σκηνή 2η: Η άβολη θέση του κράτους


Ο Στάθης ξεκινά έναν εντυπωσιακό μονόλογο, κάτι που αργότερα θα συνηθίσετε και πιθανόν θα εκτιμήσετε, το ίδιο, όσο και εμείς:


Ο φιλελευθερισμός (και κατ επέκταση και ο νεοφιλελευθερισμός) είναι μια ουτοπική ιδεολογία που έχει σχετικά μια περιορισμένη (και άβολη) σχέση συμβίωσης με την πρακτική του καπιταλισμού όπως τον έχουμε βιώσει ιστορικά από τον 16ο αιώνα μέχρι σήμερα. Έτσι είναι σημαντικό για τη συνέχεια να διαχωρίσουμε τον φιλελευθερισμό ως ιδεολογικό πρόγραμμα και τον “φιλελευθερισμό” ως πολιτική πρακτική.


Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αντινομίας είναι η θέση του κράτους μέσα στην φιλελεύθερη ουτοπία. Σύμφωνα με αυτή λοιπόν, το κράτος ως θεσμική μορφή άσκησης βίας, είναι από τη φύση του δαιμονικό και περιοριστικό της φυσικής ελευθερίας των ανθρώπων. Έτσι υιοθετείται μια χομπσική light ιδέα πως αφού το κράτος είναι αναγκαίο κακό, ας εφαρμόζει αυτή τη βία στο ελάχιστο δυνατό σημείο. Η λειτουργία του θα πρέπει να περιορίζεται στη θέσπιση μερικών βασικών κανόνων προκειμένου να λειτουργήσει η αγορά (η οποία και θεωρείται “φυσική” κατάσταση του ανθρώπου) και ιδανικά όποια διαδικασία μπορεί να υποκατασταθεί από την αγορά, καλό είναι αυτό να συμβαίνει, φτάνει να μην παραχωρηθεί αυτό το ελάχιστο μονοπώλιο βίας το οποίο θα προφυλάσσει τον κάθε παίκτη από τους υπόλοιπους (συνεχίζουμε στο μοτίβο χόμπς light).


Πουθενά στην ιστορία του καπιταλισμού δεν έχουμε δει αυτό το μοντέλο να εφαρμόζεται. Οι συσσωρευτές κεφαλαίου που ταυτόχρονα είναι και ιδεολογικοί υπέρμαχοι του φιλελευθερισμού, όχι μόνο αποζητούν το κράτος, αλλά προσπαθούν με κάθε τρόπο να το πάρουν με το μέρος τους. Ας μην ξεχνάμε πως πουθενά στα αστικά πολιτεύματα (λιγότερο ή περισσότερο δημοκρατικοφανή) που κυριάρχησαν στην Ευρώπη από τις αρχές του 19ου αιώνα δεν έχει υλοποιηθεί το πρόγραμμα του ελάχιστου κράτους. Κι αυτό όχι μόνο λόγω του χομπσικού φόβου της αναρχίας και της δολοφονικής μανίας των άβουλων μαζών. Αλλά κυρίως διότι οι συσσωρευτές κεφαλαίου κατανοούσαν πως το κράτος με το μονοπώλιο της βίας που κατέχει μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος τους προκειμένου να προωθήσει το “φυσικό” πρόγραμμά τους:


α) Εισάγοντας τα μέτρα που επιτρέπουν την ακόμα μεγαλύτερη συσσώρευση (όπως η εμμονή στην υπεράσπιση της προστασίας της ιδιοκτησίας) .

β) δημιουργώντας τους κανόνες εκείνους που θα ωθήσουν τα άτομα να “προοδεύσουν”. Οι αγγλικοί νόμοι του 19ου αιώνα είναι γεμάτοι παραδείγματα συνετισμού και εξαναγκασμού των αμόρφωτων και ακαμάτηδων χωρικών (Χομπς Heavy) προκειμένου να μετατραπούν και οι ίδιοι σε συσσωρευτές κεφαλαίου, ενώ εντελώς “κοντόφθαλμα” οι ίδιοι δούλευαν μόνο όσο χρειάζονταν για να ζήσουν. Σε ακόμα πιο αφηρημένο επίπεδο κανόνων, ο εκχρηματισμός της οικονομίας μέσω των φόρων, ωθεί στην εμπορευματοποίηση όλο και περισσότερων αγαθών και άρα στην εξάπλωση του κοσμο-καπιταλισμού.

γ) Μια από τις βασικές λειτουργίες του κράτους τις οποίες ο ιστορικός καπιταλισμός μας μαθαίνει, είναι η αναδιανομή. Αλλά όχι από τους λίγους στους πολλούς. Η βασική λειτουργία των φόρων, όσο αναλογικοί κι αν είναι αυτοί, είναι να πάρεις τα χρήματα από τους πολλούς και μετά να τα κάνεις δημόσιες επενδύσεις, δηλαδή δρόμους, γέφυρες, νοσοκομεία. Αλλά αυτή η λειτουργία τελικά βοηθά στην ακόμα μεγαλύτερη συσσώρευση του χρήματος καθώς την ανάληψη των έργων την κάνουν μεγάλοι συσσωρευτές κεφαλαίου.


Πράξη 1η, σκηνή 3η: Η φαντασίωση του ανταγωνισμού και η φαινομενική σύμπτωση απόψεων


Ο Στάθης συνεχίζει:



Μία κεντρική ουτοπική ιδέα που εμπεριέχεται στο φιλελεύθερο πρόγραμμα είναι η ιδέα του ελεύθερου ανταγωνισμού η οποία μάλιστα ορίζεται και ως φυσική κατάσταση. Εάν δούμε τον ορισμό του ελεύθερου ανταγωνισμού στενά, όπως ορίζεται στα εγχειρίδια πολιτικής οικονομίας, κατανοούμε πως πρόκειται για μια νοητική κατασκευή καθώς οι προϋποθέσεις που θέτει (όπως μια αγορά που είναι ένα στιγμιαία και σημειακή καθώς οι αποστάσεις νοθεύουν τον ανταγωνισμό) είναι αδύνατες να υπάρξουν στην πραγματική ζωή. Αυτό δεν το λέω για να αποκηρύξω ολοκληρωτικά τον ελεύθερο ανταγωνισμό ως ιδέα, αλλά για να δείξω την ουτοπική και αρκετά σαθρή βάση του. Ξεκινώντας από ένα τόσο αδύναμο ιδεολογικό και ανεφάρμοστο κατασκεύασμα είναι πολύ λογικό πως οι “εκπτώσεις” που θα κάνουμε προκειμένου να προσαρμοστεί αυτή η κατασκευή στην “πραγματικότητα” δεν θα βοηθήσουν πολύ στην σταθερότητα του οικοδομήματος μας.


Και πράγματι η ιδέα του ελεύθερου ανταγωνισμού στην ιστορική εμπειρία που έχουμε από τον καπιταλισμό, μας δείχνει πως όχι μόνο δεν είναι η βασική μορφή συναλλαγής στις αγορές, αλλά αντιθέτως πρόκειται για μια πολύ εύθραυστη, φιλάσθενη και σύντομη παρένθεση πριν μεταμορφωθεί σε κάποια άλλη μορφή συναλλαγής (κυρίως τον μονοπωλιακό ανταγωνισμό ή το ολιγοπώλιο). Και κάθε φορά που αναφέρουμε ένα παράδειγμα “ελεύθερου ανταγωνισμού” είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε διαφορετικές “εκπτώσεις” από την βασική ουτοπική ιδέα, πράγμα που δείχνει πως δεν υφίσταται ούτε ένας σταθερός τύπος ελεύθερου ανταγωνισμού light. Δηλαδή ο σχετικός ελεύθερος ανταγωνισμός στην λαϊκή αγορά (αγαπημένο παράδειγμα των οικονομολόγων) δεν είναι καθόλου ίδιος με τον σχετικό ελεύθερο ανταγωνισμό στο χρηματιστήριο συναλλάγματος ή FOREX.


Παρά λοιπόν την σχεδόν φαντασιακή βάση του ελεύθερου ανταγωνισμού στην οικονομική μας εμπειρία, το φιλελεύθερο πρόγραμμα συνεχίζει να τον θεωρεί θεμελιώδη λίθο όχι μόνο της ουτοπίας αλλά και της πρακτικά εφαρμοσμένης ιδεολογίας. Και μέσα σε αυτά τα πλαίσια, είναι λογικό η προ-εγκατάσταση των μονοπωλιακών Windows στα PC να μην κάθεται καλά με το ιδεολογικό προφίλ των think tank που ασπάζονται τον φιλελευθερισμό. Τα οποία αντιθέτως θα προτιμούσαν δεκάδες μικρές εταιρίες να μπορούν να προτείνουν το δικό τους λειτουργικό στους χρήστες.


Όπως άλλωστε έκανε η IBM πολύ παλιά με το πρώτο PC που το έδινε με 3 διαφορετικές επιλογές λειτουργικού. Oι φιλελεύθεροι βέβαια θα νιώσουν πάλι άβολα καθώς τότε στο software υπήρχε σχετικός ανταγωνισμός, όχι βέβαια ελεύθερος αλλά αυστηρά οροθετημένος από την ίδια την IBM (που είχε άλλωστε ένα 20-30% μερίδιο στη Microsoft) στο hardware πάλι όχι, διότι για να παραφράσω τον Ford μπορούσες να αγοράσεις ό,τι PC ήθελες φτάνει να ήταν IBM. Και η ειρωνεία είναι πως το τέλος του μονοπωλίου του PC από την IBM ήρθε λόγω της αποδοχής του MSDOS ως μονοπωλιακού καθολικού λειτουργικού και της Intel ως defacto μονοπωλιακής προμηθεύτριας x86 επεξεργαστών. Άλλα όπως είπαμε τα ιστορικά παραδείγματα πολύ σπάνια είναι ευγενικά με τις φιλελεύθερες ιδέες. Αντίστοιχα σε εξίσου φιλελεύθερο στυλ θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως η “σοφή” αγορά τιμωρεί τη SONY κάθε φορά που τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να πλασάρει ένα δικό της κλειστό πρότυπο (και έχει προσπαθήσει πολλές φορές) και άρα η “σοφή” αγορά “προτιμά” τα οικουμενικά (όχι απαραίτητα ανοιχτά) πρότυπα (MiniDV αντί MicroMV, MiniDVD αντί UMD, CDRW αντί MiniDisc κλπ).


Καθώς τα κλασσικά φιλελεύθερα επιχειρήματα περί της ανωτερότητας των μεσαίων “ευπρεπών” τάξεων, έναντι των τεμπέληδων, ακαμάτηδων φτωχών που τους ταϊζουμε δεν έδειχναν να κερδίζουν πολύ έδαφος εκτός της Αγγλίας, οι φιλελεύθεροι προσπαθούν να βρουν καινούργια επιχειρήματα προκειμένου να κερδίσουν τη συμπάθεια των πολιτών. Προσπαθούν να βρουν διάφορα θεωρητικά πλεονεκτήματα του φιλελευθερισμού χωρίς φυσικά να μπαίνουν στις βρώμικες λεπτομέρειες. Όμως αυτή η μικρή σύμπλευση είναι εντελώς συμπτωματική, πρόσκαιρη και το κυριότερο, περιορίζεται μόνο σε ένα λεκτικό/ιδεολογικό επίπεδο διότι υπάρχει η πρακτική αδυναμία – απροθυμία τους να διορθώσουν την τάση των αγορών προς τη συγκέντρωση και το ολιγοπώλιο ή το de facto μονοπώλιο (Microsoft, Intel, Nescafe, κλπ). Άλλωστε ο κρατικός αντιμονοπωλιακός παρεμβατισμός είναι αρκετά δυσάρεστο χάπι για τους φιλελεύθερους καθώς υπερ-ρυθμίζει “αφύσικα” κάτι που θα έπρεπε να λειτουργεί “φυσικά”. Όπως έγινε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις μειώσεις των τιμών περιαγωγής των εταιριών κινητής τηλεφωνίας (κινητάδων), έναν τομέα όπου υποτίθεται πως λειτουργεί ο ανταγωνισμός (ενώ φυσικά μιλάμε για ξεκάθαρα ολιγοπώλια που έχουν σχεδόν απόλυτη συνεννόηση τιμών). Η αντινομία μεταξύ της φαντασίωσης του ελεύθερου ανταγωνισμού και της “φυσικής” τάσης σχεδόν κάθε αγοράς να οδηγείται σε συγκέντρωση και ολιγοπώλιο, είναι τα σκ…τά που τα κάνεις πίσω από την κλειστή πόρτα της τουαλέτας, δεν νιώθεις περήφανος γι’ αυτά και θέλεις να τα εξαφανίσεις όσο πιο γρήγορα γίνεται τραβώντας το καζανάκι. Όταν πια η λεκάνη είναι καθαρή, μπορείς να βγεις έξω νιώθοντας ξανά πόσο ανώτερο και πνευματικό ον είσαι. Αλλά καίτοι τα σκ…τά εξαφανίζονται από μπροστά σου, δεν παύουν να υπάρχουν.


Πράξη 1η, σκηνή 4η: το ελεύθερο και ανοικτό λογισμικό (FLOSS) και ο φιλελευθερισμός


Ο Στάθης συνδέει την κριτική στον φιλελευθερισμό με το FLOSS:



Αν όμως θέλουμε να χαράξουμε μια στρατηγική για το FLOSS και τη θέση που κατέχει ο φιλελευθερισμός απέναντι σε αυτό, θα πρέπει να λάβουμε περισσότερο υπόψη μας όχι μόνο την ουτοπική ρητορεία, αλλά και την πολιτική πρακτική του που όπως φαντάζεστε από τα παραπάνω παραδείγματα, θεωρώ πως είναι δύο εκ διαμέτρου αντίθετες καταστάσεις ύπαρξης.


Το ιδεολογικό κομμάτι είναι σχετικά εύκολο και αρκούντως μαοϊκό. Αφήστε 1000 λουλούδια να ανθίσουν, αφήστε τον κόσμο να έχει επιλογή, διότι ο ανταγωνισμός θα βοηθήσει στην “πρόοδο” και ας νικήσει ο ικανότερος όπως δαρβινικά μεταφράζουν την πάλη των ειδών. Αυτό είναι μια ουτοπική πρόταση που συνδέεται με ανεκπλήρωτα ευχολόγια και θεωρεί πως υπάρχει μια αρχική ουδετερότητα στην πάλη, πράγμα όχι μόνο αδύνατο, αλλά ούτε καν αρεστό από τον πρακτικό/μπακαλίστικο/πολιτικό φιλελευθερισμό. Δεν νομίζω πως έχει πρακτική σημασία ούτε καν ως κομμάτι ιδεολογικής αντιπαράθεσης, καθώς οι αδυναμίες και η τεράστια ευρύτητα του φιλελευθέρου προγράμματος έχουν κάνει τους φιλελεύθερους εντυπωσιακά ελαστικούς και ανθεκτικούς σε τέτοιου είδους αντινομίες. Και η βολονταριστική λύση της βουτιάς προς το μέλλον, διότι ακόμα -500χρόνια τώρα- εφαρμόζουμε κάποιο κατώτερο είδους καπιταλισμού, είναι πάντα μια εύκολη και ανακουφιστική απάντηση στα πρακτικά αδιέξοδα.


Ένα άλλο σημείο που αξίζει να σημειώσουμε στην ιδεολογική σχέση FLOSS-φιλελευθερισμού είναι η ιδέα της φιλανθρωπίας. Οι φιλελεύθεροι ξεκινάνε πάντα ορμώμενοι από την πασίγνωστη φράση του Adam Smith πως δεν είναι η φιλευσπλαχνία του φούρναρη που μας προσφέρει το ψωμί αλλά το προσωπικό του συμφέρον. Και οι πιο διαβασμένοι θα οπλιστούν με ιδεολογικά επιχειρήματα που ή θέλουν τα οικονομικά υποκείμενα κάτι ελάχιστα περισσότερο από α-ηθικές υπολογιστικές μηχανές (πχ το παιχνίδι των φυλακισμένων στη θεωρία των παιγνίων), ή βασίζονται σε υποτιθέμενες γενετικά προκαθορισμένες ιδιότητες της ανθρώπινης φύσης (το πασίγνωστο εγωιστικό γονίδιο του Dawkins). Είναι φανερό πως για τους φιλελεύθερους ο κοινοτικός χαρακτήρας του FLOSS και η ανάγκη προσφοράς που νιώθουν πολλοί άνθρωποι, είναι terra Australis. Μάλιστα τείνουν να απορρίπτουν οποιαδήποτε τέτοια ανάγκη ως ά-λογη και δείγμα οικονομικού επαρχιωτισμού που είναι καταδικασμένο να εκλείψει δαρβινικά καθώς είναι πιο αποτυχημένο από τον άπληστο εγωιστή homo economicus που ευαγγελίζονται. Είναι εντυπωσιακά δύσπιστοι σε οτιδήποτε δεν μπορεί να εξηγηθεί με οικονομικούς όρους για να φτάσουμε στον επίσης γνωστό αφορισμό της Θάτσερ πως δεν υπάρχει κοινωνία.


Θα μπορούσαμε να βρούμε διάφορα εγωιστικά επιχειρήματα που να εξηγούν γιατί οι άνθρωποι ασχολούνται με το FLOSS (όπως ας πούμε για να βελτιώσουν τις γνώσεις τους στον προγραμματισμό, ή να κερδίσουν φήμη που θα οδηγήσει σε καλύτερες πιθανότητες εύρεσης εργασίας), αυτά από μόνα τους δεν είναι αρκετά για να εξηγήσουν την ενασχόληση τους με κάτι -που πλην εξαιρέσεων- ελάχιστα τους προσφέρει ως οικονομικό αντάλλαγμα, σήμερα ή στο μέλλον. Οπότε όλη η ιδέα του FLOSS προκαλεί σαφέστατα κύματα δυσπιστίας γιατί δεν μπορεί να εξηγηθεί επαρκώς με οικονομικούς όρους απόλυτα εγωιστικών και υπολογιστικών ανθρώπων.


Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε τα διδάγματα του Dawkins, ή της θεωρίας των παιγνίων, αλλά θα ήταν πολύ καλύτερα να χρησιμοποιήσουμε οι ίδιοι τα όπλα τους για να βγάλουμε τα δικά μας (λιγότερο ανθρωποφοβικά και χομπσικά ελπίζω) συμπεράσματα. Διότι το συμπέρασμα του Ντώκινς δεν είναι πως οι άνθρωποι είναι κάτι άβουλες μηχανές που άγονται και φέρονται από των εγωισμό των γονιδίων τους. Αυτή είναι η απλοϊκή μετάφραση που του έδωσαν αγράμματοι φιλελεύθεροι για να ταιριάζει με το ήδη προκαθορισμένο ιδεολογικό τους υπόβαθρο.


Όπως επίσης, και δυστυχώς για την κα Θάτσερ και τους συνοδοιπόρους της, οι άνθρωποι τείνουν να σχηματίζουν κοινωνίες και κοινότητες πολύ πριν την αρχή του πολιτισμού (οι κοινωνίες των πιθήκων είναι χαρακτηριστικές) και παρά τα όποια συμπεράσματα των οικονομολόγων, συνεχίζουν να νιώθουν την ανάγκη να το κάνουν. Εάν ίσχυε πως ο Απόλυτα Εγωιστής Μοναχικός Άνθρωπος είναι πιο ικανός από τους ανθρώπους που επιλέγουν τις κοινωνίες, τότε οι κοινωνίες θα είχαν διαλυθεί χιλιάδες χρόνια πριν γιατί εξελικτικά ο ΑΕΜΑ θα είχε υπερισχύσει αιώνες πριν. Ή εάν οι γονείς που δίδασκαν τον απόλυτο εγωισμό έβγαζαν ικανότερους απογόνους, τότε κανείς δεν θα δίδασκε την αγάπη προς τον πλησίον και την φιλανθρωπία διότι όλα τα κορόιδα θα είχαν πεθάνει.


Η πλάκα είναι πως η απάντηση που δίνει ο φιλελευθερισμός σε αυτή την αντίθεση, είναι τυπικά μεταφυσική. Δεν φταίει λέει η θεωρία τους που δεν εφαρμόζεται, φταίνε οι άνθρωποι που δεν είναι αρκετά “ορθολογιστές”. Φυσικά το γεγονός ότι φτιάξαμε μερικά ανθρωποφοβικά και απαισιόδοξα μοντέλα όπως το δίλημμα του φυλακισμένου στη θεωρία των παιγνίων (και η προδοσία στο αρχικό παιχνίδι είναι μαθηματικά αποδεδειγμένη από την ισορροπία του Nash) , και οι άνθρωποι δεν ταιριάζουν μέσα σε αυτά, θα έπρεπε κανονικά να μας κάνει καχύποπτους για τα μοντέλα και όχι για τους ανθρώπους. Και πράγματι εάν στο ίδιο απαισιόδοξο παιχνίδι δώσεις μια πιο ρεαλιστική διάσταση (όπως αυτή της συνέχειας), τότε αυτόματα το ίδιο παιχνίδι μετατρέπεται σε έναν ύμνο υπέρ της συνεργασίας των ανθρώπων (Ματ Ρίντλεϋ, Οι ρίζες της αρετής).


Δεν νομίζω πως αμφισβητεί κανείς εύκολα την τάση που έχουν οι άνθρωποι να είναι εγωιστές και άπληστοι. Αυτό που τίθεται σε κριτική είναι η ο ολοκληρωτισμός και η καθολικότητα αυτής της τάσης καθώς και η αντιμετώπισή τους ως “φυσική”, και “φυσιολογική” συμπεριφορά από τους φιλελεύθερους. Το FLOSS αποτελεί μια ανωμαλία στην ιδεολογία της μη κοινωνίας και της εγωιστικής μονάδας του homo economicus, και είναι λογικό να προκαλέσει τη δυσπιστία και την αμηχανία των φιλελεύθερων ως προς τους σκοπούς του.


Ας αφήσουμε όμως κατά μέρους τις ιδεολογικές διαφορές, διότι ο φιλελευθερισμός έχει και ένα πρακτικό σκέλος πολύ άμεσο, σάρκινο, καθημερινό και εξίσου μαοϊκό. Αφήστε τα λουλούδια να ανθίσουν αρκεί να είναι κόκκινα. Η καπιταλιστική πρακτική ως θεμελιώδες κομμάτι της φιλελεύθερης ιδεολογίας εκφράζει σύμφωνα με αυτή τη “φυσική” κατάσταση των ανθρώπων όπως διαμορφώθηκε, αρχικά, με τη φυσική φιλοσοφία του 18ου αιώνα. Μάλιστα η απάντηση του φιλελεύθερου δόγματος στις περισσότερες αντινομίες και προβλήματα που ο καπιταλισμός δημιουργεί είναι μεταφυσικά επιθετική. Τα δεινά που έχουμε οφείλονται στον πολύ λίγο και περιορισμένο καπιταλισμό. Καθώς η συσσώρευση κεφαλαίου είναι από τις κεντρικές ιδέες και πρακτικές του ιστορικού καπιταλισμού θα δείξουμε πως το FLOSS είναι αντίθετο με την έννοια της μεγαλύτερης συσσώρευσης και γενικότερα με την έννοια της εμπορευματοποίησης, σένα κρίσιμο πια για τον δυτικό κόσμο κομμάτι της καπιταλιστικής κοσμο-οικονομίας (αυτό των άυλων αγαθών).


Ένα από τα πολύ βασικά οχήματα της εξάπλωσης της καπιταλιστικής κοσμο-οικονομίας είναι ο εκχρηματισμός των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (τη συμβολή του κράτους σε αυτόν την αναφέραμε ήδη), προκειμένου να εμπορευματοποιηθούν όλο και περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες. Το όνειρο του Τζέφερσον για μια κοινωνία πολιτών που θα είναι ελεύθεροι διότι θα είναι αυτόνομοι, αυτάρκεις και αυτεξούσιοι (the right to bear arms) ήταν ακριβώς η παλιά μη εκχρηματισμένη / εμπορευματοποιημένη ζωή. Δυστυχώς όμως το όνειρο αυτό ήταν εκτός της πραγματικότητας του αγγλοσαξονικού εμπορικού πνεύματος των πιο δραστήριων αποίκων της νεαρής δημοκρατίας. Η ιδέα πως σε αυτή την αχανή νεαρή δημοκρατία, οι άνθρωποι θα είχαν αρκετή γη προκειμένου να ζήσουν και να βγάλουν ένα μικρό πλεόνασμα που θα το αντάλλασσαν με τους συμπολίτες τους εντελώς αποκομμένοι από την εγχρήματη “σκλαβιά”, όπως είδαμε δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Κι αυτό διότι είναι θεμελιακά αντίθετη με την ιδέα της “προόδου”, όπως την αντιλαμβανόταν ο εμπορικός και φιλελεύθερος βορράς. Το όχημα για την κατάκτηση των επαρχιωτών ήταν φυσικά τι άλλο από το μισητό κράτος όπως έγινε και στον παλιό κόσμο. Οι φόροι που θα έπρεπε να πληρωθούν με χρήμα ανάγκασαν τους αγρότες να βρουν και μια εγχρήματη απασχόληση μόνο και μόνο για να πληρώσουν αυτούς τους φόρους. Η κατάργηση των κοινοτικών γαιών και η θέσπιση αυστηρών κανόνων προστασίας της ιδιοκτησίας βοήθησαν την συγκέντρωση των κτημάτων σε λίγους γαιοκτήμονες (συσσώρευση κεφαλαίου) που εμπορευματοποίησαν την αγροτική παραγωγή (και άρα πωλούσαν την παραγωγή έναντι χρημάτων). Ταυτόχρονα ανάγκασαν τους ακτήμονες πια γεωργούς να πάνε στις πόλεις και να εμπορευματοποιήσουν την εργασία τους προκειμένου να βγάλουν τα απαραίτητα χρήματα για να αγοράσουν εγχρήματα πια τα τρόφιμα που είχαν ανάγκη και που στην εποχή των γονιών τους ήταν ακόμα “ελεύθερα” αγαθά.


Όλα αυτά είναι λίγο-πολύ γνωστά παραδείγματα της οικονομίας της στενότητας, όπου η διαδικασία είναι να εμπορευματοποιούμε όλο και περισσότερα “ελεύθερα” αγαθά. Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται τόσο οριζόντια (οι μάζες των κ


Κινέζων εργατών που πηγαίνουν στις πόλεις να βρουν εγχρήματη απασχόληση), όσο και κάθετα, (όλο και περισσότερα “ελεύθερα” αγαθά εμπορευματοποιούνται) . Και το κάθετο κομμάτι στον δυτικό μας κόσμο έχει μεγάλη σημασία. Διότι καθώς τα ελεύθερα αγαθά τείνουν να εκλείψουν (ακόμα και το νερό έχει εν πολλοίς εμπορευματοποιηθεί), η αδυναμία του καπιταλισμού να μείνει στάσιμος (καθώς οι ομοιότητες με τις γνωστές πυραμίδες είναι απολαυστικές) μας αναγκάζει να επεκτείνουμε την έννοια της εμπορευματοποίησης σε όσο το δυνατόν περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες. Και νομίζω εδώ πως η διαστροφή της ιδέας των πνευματικών δικαιωμάτων (από παραχώρηση προς τους καλλιτέχνες/επιστήμονες για να βγάζουν το παντεσπάνι τους) και πρακτικά η εμπορευματοποίηση των ιδεών και της σκέψης κατέχει θεμελιώδη σημασία στην παραπέρα προώθηση αυτής της διαδικασίας. Μην ξεχνάμε πως πια ολόκληρες φράσεις ή σλόγκαν προστατεύονται εμπορικά από τους νέους νόμους. Η όλο και μεγαλύτερη νομολογία υπέρ της “προστασίας” των πνευματικών δικαιωμάτων καθώς και η μεγάλη ζέση με την οποία αυτά προωθούνται θυμίζουν πολύ την διαδικασία εκμοντερνισμού των αγροτών του 19ου αιώνα στις “φυσικές” αλήθειες της καπιταλιστικής κοσμο-οικονομίας (ο max weber εδώ προσφέρει υπέροχα παραδείγματα για την ανάγκη μιας νέας καπιταλιστικής ηθικής σε έναν κόσμο που κοινωνικά δεν ήταν έτοιμος ακόμα να δεχθεί τις νέες “φυσικές” καπιταλιστικές αλήθειες). Και όλη αυτή η υπερ-νομολογία χαιρέκακα θα τονίσω πως δεν ταιριάζει στη φιλελεύθερη φαντασίωση, όσο κι εάν είναι απαραίτητη για την συνέχιση της πορείας του ιστορικού παραδείγματος του καπιταλισμού. Άρα βαφτίζεται λίγο άβολα ως “απαραίτητο πλαίσιο για τη λειτουργία της αγοράς” (εδώ μπορούμε να δείξουμε πως αυτό το πλαίσιο δημιουργείται και τελικά η φιλελεύθερη ιδέα περί “φυσικής” εγχρήματης αγοράς είναι τουλάχιστον αστεία, αλλά θα ξεφύγουμε από το θέμα μας).


Καθώς λίγο πολύ γνωρίζουμε τις ιδεολογικές αδυναμίες της πνευματικής ιδιοκτησίας και τα παράδοξα που αυτή η ιδέα γεννά, δεν θα επεκταθώ περισσότερο όσο κι εάν αυτό μας στερεί μερικές στιγμές γνήσιας χαράς και γέλιου.


Πράξη 1η, σκηνή 5η: Ελάχιστος κοινός παρονομαστής


Ο Στάθης κλείνει την 1η Πράξη:



Η ιδέα του FLOSS καίτοι μας φαίνεται απολύτως φυσική και έλλογη, είναι άκρως αντίθετη με την περιχαράκωση που προτείνει η πνευματική ιδιοκτησία και η περαιτέρω εμπορευματοποιηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Φαντάζομαι δεν είμαι ο πρώτος που κάνω τον παραλληλισμό της μετατροπής των ελεύθερων γαιών σε περίφρακτες ιδιοκτησίες με την μετατροπή των ελεύθερων ιδεών σε περίφρακτες πνευματικές ιδιοκτησίες. Αν και δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να σκεφτώ κάποιον, το γεγονός πως σίγουρα υπάρχουν αρκετοί με κάνει υπόλογο έναντι της πνευματικής ιδιοκτησίας τους. Άρα το FLOSS είναι μια αντίθετη δύναμη στην πορεία του ιστορικού καπιταλισμού και είναι αδύνατο να υιοθετηθεί καθώς υπενθυμίζει στους ανθρώπους την επικίνδυνη ιδέα πως τελικά μπορεί να υπάρχουν (επανα-ανακαλυφθούν) πολλών ειδών “ελεύθερα” αγαθά.


Τώρα θα μπορούσε η φιλελεύθερη ιδεολογία να ασπαστεί την ιδέα του Free software (as in beer, δηλαδή δωρεάν αλλά όχι ελεύθερο); Φυσικά, καθώς ο Bill Gates εφάρμοσε πρώτος και ευρηματικά την ιδέα του μάρκετινγκ περί δείγματος δωρεάν. Διότι το software σε αντίθεση με τα υλικά αγαθά δεν έχει επιπλέον κόστος παραγωγής για κάθε αντίτυπο που δίνεις δωρεάν και αυτό κάνει την εφαρμογή του δείγματος δωρεάν προνομιακή (στα εγχειρίδια μάρκετινγκ το δείγμα δωρεάν θεωρείται κοστολογικά από τις πιο ακριβές ενέργειες). Άλλωστε το DRM (Digital Rights Management) πια μπορεί να βάλει αυτό το δωρεάν σε ένα πλαίσιο χρονικά καθορισμένο που ήταν πάντα ένα μεγάλο όνειρο των στελεχών του hollywood -αυτών των πιονέρων της εμπορευματοποίησης της πνευματικής ιδιοκτησίας- από την εποχή του VHS.


Τότε προσπαθούσαν να σκεφτούν πως μπορούν να ελέγξουν α) πόσες φορές θα δεις τη νοικιασμένη ταινία, β) πόσα άτομα θα την δουν μαζι την ίδια φορά, διότι αυτά τα δύο μεταφράζονταν σε διαφυγόντα κέρδη εισιτηρίων κινηματογράφου. Και απάντηση βρήκαν αρχικά μόνο στο πρώτο, καθώς οι πρώτες νοικιασμένες VHS κλείδωναν μόλις η ταινία έφτανε στο τέλος της, μέτρο που εγκαταλείφθηκε αργότερα. Σήμερα το DRM δίνει ακόμα μεγαλύτερο έλεγχο. Στην πραγματικότητα όλη η τάση του software να πουλάει συνδρομές, εμπορευματοποιεί όχι μόνο το ίδιο το software αλλά τελικά και τον χρόνο, κάνοντας το software ή τη μουσική ή την ταινία αγαθό με ημερομηνία λήξης (άρα και επαναγοράς, ανανέωση της συνδρομής). Ένα τέτοιο αγαθό είναι η νούμερο δύο καπιταλιστική φαντασίωση από τον 19ο αιώνα. Η νούμερο ένα ήταν η κατάκτηση της Κίνας (με το γνωστό τι θα γινόταν αν ο κάθε Κινέζος έπινε μια κόκα-κόλα). Τολμώ να πω πως ο συνδυασμός των δύο αυτών ονειρώξεων ήταν οι πόλεμοι του οπίου (πόλεμοι που έγιναν υπό την σκέπη του φιλελευθερισμού και του laisser faire).


Το free (as in beer) λοιπόν είναι μια καθ’ όλα έλλογη πρακτική μάρκετινγκ, πολύ συμβατή με τις πρακτικές πεπατημένες του φιλελευθερισμού. Αντίθετα η ανακύκλωση του κώδικα που χρησιμοποιείται ευρύτατα στο FLOSS καταστρέφει την αξία του κώδικα καθώς τον απο-εμπορευματοποιεί κάνοντας τον πρακτικά “ελεύθερο” αγαθό.


Πράξη 2η, σκηνή 1η: Μια βουτιά στον ωκεανό του ελεύθερου και ανοικτού λογισμικού


Ο Θανάσης προσπαθεί να πει κάτι, ας το ονομάσουμε, πρακτικά πολιτικό:



“Το free (as in beer) λοιπόν είναι μια καθ’ όλα έλλογη πρακτική μάρκετινγκ, πολύ συμβατή με τις πρακτικές πεπατημένες του φιλελευθερισμού. Αντίθετα η ανακύκλωση του κώδικα που χρησιμοποιείται ευρύτατα στο FLOSS καταστρέφει την αξία του κώδικα καθώς τον απο-εμπορευματοποιεί κάνοντας τον πρακτικά “ελεύθερο” αγαθό.”


Τι έγινε, λοιπόν, και δημιουργήθηκε ένα οικοσύστημα – μια αγορά (λογισμικού) που απέκτησε σε πολλά της επίπεδα (servers, browsers κτλ) κάποια χαρακτηριστικά “πραγματικού” ανταγωνισμού;


Κατά γενική ομολογία, τρία πράγματα, τα παραθέτω με συμβολικούς χαρακτηρισμούς:



τα bytes (ψηφιακό – άυλο προϊόν), το Internet (αποκεντρωμένο, ανοικτό δίκτυο δικτύων) και η copyleft άδεια παροχής λογισμικού “GPL” (εναλλακτικοί τρόποι διάθεσης των προϊόντων που κρατά ελεύθερο το λογισμικό ακόμα και αν χρησιμοποιείται εμπορικά). Τα τρία αυτά στοιχεία, συνδυαστικά, επαναπροσδιορίζουν για την αγορά λογισμικού, σε ένα βαθμό, τα όσα ξέραμε για την παραγωγή, την διάθεση και την επικοινωνία των προϊόντων της. Δημιούργησαν τις προϋποθέσεις (υποδομές, χρήστες, τεχνογνωσία) για να εμφανιστούν εταιρείες – πλατφόρμες όπως το ebay, η google, τα facebookia, η wikipedia κοκ αλλά και για να “αναγκαστεί” ο ΟΟΣΑ να μετρήσει το περιεχόμενο που δημιουργείται απο χρήστες (user generated content) καθώς και για αρκετά άλλα φαινόμενα (ηλεκτρονική κυβέρνηση, δημοκρατία και δεν συμμαζεύεται)


Ανοικτό λογισμικό (OSS, κάνω ότι θέλω με τον κώδικα μπορώ και να τον κλείσω) = Ελεύθερο και ανοικτό λογισμικό (FLOSS, κάνω ότι θέλω με τον κώδικα φτάνει να επιστρέφω τις αλλαγές και να μην τον κλείνω) ;


Σύμφωνα με την ανάλυση των παραπάνω, όχι. Η ύπαρξη της GPL και άλλων copyleft αδειών είναι κλειδί για την απο-εμπορευματοποίηση του κώδικα. Μπορούμε να πούμε πολλά πάνω σε αυτό αλλά το γεγονός ότι υπήρχε και υπάρχει μεγάλος αριθμός ελεύθερων και ανοικτών project λειτούργησε και λειτουργεί θετικά και για τα δυο κινήματα.


Και μετά ήρθε η Google: Αναζήτηση, μεταδεδομένα και υπηρεσίες όλα σε μια ανοικτή (ως προς το opt out – output σκέλος) πλατφόρμα… Βέβαια δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε στην google, το περιεχόμενο που δημιουργείται απο όλους μας (κυρίως p2p εφαρμογές, communication data κοκ) είναι πολύ πιο ευρύ απο την πλατφόρμα αυτή. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν τελικά, αχρηστεύεται, η GPL και η επίδρασή της; Και ΝΑΙ και ΟΧΙ, ανάλογα με το είδος και το πλήθος των χρηστών στο οποίο απευθύνεται η εκάστοτε εφαρμογή – περιεχόμενο.


Ο ελάχιστος κοινός παρανομαστής είναι τα ανοικτά πρότυπα: ανοικτά πρότυπα χωρίς πολλά project GPL – like δεν θα δούμε ΠΟΤΕ. Πέρα απο ανοικτά, ελεύθερα και κλειστά προϊόντα λογισμικού είναι ελάχιστη απαίτηση αφενός να μιλούν μεταξύ τους μέσα απο ανοικτούς κανόνες (πχ. XML, ODF) αφετέρου να μπορεί ο χρήστης να επαναχρησιμοποιήσει τα δεδομένα που επιθυμεί.


Και το δημόσιο χρήμα – περιεχόμενο (έργα, μελέτες κοκ) ; Για μένα εδώ είναι η ουσία. Που επενδύεις το δημόσιο χρήμα και πόσο ανοίγεις το δημόσιο περιεχόμενο. Πολύ στεγνά, και το συζητάμε, σε ανοικτά δίκτυα οπτικών ινών και project GPL like, χύμα, να υπάρχουν. Και οι ομότιμες (p2p) υπηρεσίες, θέμα το οποίο πρέπει να δούμε πιο αναλυτικά, στην συνέχεια.


Πράξη 2η, σκηνή 2η: το ελεύθερο και ανοικτό λογισμικό (FLOSS) και ο φιλελευθερισμός (συνέχεια)


Ο Στάθης προσθέτει αρκετά ενδιαφέροντα:



Η αρχική ερώτηση εάν την κατανόησα σωστά ήταν ποια η σχέση φιλελευθερισμού και FLOSS με αφορμή την απόφαση του γαλλικού δικαστηρίου υπερ της ACER. Φυσικά δεν ζούμε σε έναν φιλελεύθερο κόσμο και υπάρχουν δυνάμεις έξω από αυτόν αρα και δυνάμεις που τον αμφισβητούν/υπερβαίνουν. Συνεχίζω να πιστεύω πως για το φιλελεύθερο πρόγραμμα η ιδέα του FLOSS είναι ασύμβατη και οι (αποτυχημένες μέχρι στιγμής) προσπάθειες για τις πατέντες στο λογισμικό στην ΕΕ αυτό ακριβώς δείχνουν. Αρα στρατηγικά πιστεύω (και αυτή είναι η κύρια θέση μου) πως θα τους βρίσκουμε αντιμέτωπους κι όχι σύμμαχους.


Τώρα στο δια ταύτα έχω μια μικρή δυσπιστία για τη συμμαχία Google-FLOSS. Το ebay, η google και οι υπόλοιποι λειτουργούν με τον τρόπο που λειτούργησε η microsoft για να υποσκάψει την παντοκρατορία της IBM. Επειδή δεν μπορούσε να χτυπήσει την IBM στο γήπεδό της, άλλαξε το γήπεδο και έκανε το hardware αδιάφορο και generic, as long as ο χ86 επεξεργαστής ήταν INTEL. Έτσι η microsoft κατάφερε να γίνει μονοπώλιο παρά τις καλές προθέσεις της IBM να την περιορίσει, γιατί η IBM πια δεν ήταν ο κατασκευαστής PC, αλλά ένας κατασκευαστής PC.


Ανάλογα η Google προσπαθεί να χτυπήσει την Microsft αλλάζοντας γήπεδο και κάνοντας το λειτουργικό αυτή τη φορά αδιάφορο. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας browser. Κι αυτόν χρηματοδοτεί (firefox), ως hedging (εξασφάλιση) απέναντι στην παντοκρατορία του IE. Αν και πρόσκαιρα μπορούμε να δούμε τη Google ως σύμμαχο και χρηματοδότη σε GPL projects, το όνειρο της google δεν διαφέρει από της Microsoft. Θέλει να μπορει πχ να πουλά η ίδια χρονο-υπηρεσίες οι οποίες θα έχουν ανοικτά πρότυπα μεν αλλά τόσο ο κώδικας όσο και ο έλεγχος θα είναι συγκεντρωμένος στους server της. Στην πραγματικότητα η google μεταφέρει το αγαθό προς πώληση από το software στον χρονο (συνδρομες κλπ). Ο έλεγχος της Google πανω στον κώδικα είναι ακόμα πιο απόλυτος, όπως φυσικά και πάνω στους χρήστες. Αρα ακόμα και μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου για εμένα η google είναι η επόμενη microsoft αλλά σε ένα νέο γήπεδο πολύ πιο περιοριστικό για τους πολίτες και επικίνδυνο συστημικά για τις ελευθερίες μας.


Πράξη 2η, σκηνή 3η: Δημόσιο χρήμα, δημόσιες υποδομές


απο τον Στάθη:



Τα δίκτυα οπτικών ινών ανήκουν στις υποδομές και σύμφωνα με τον φιλελευθερισμό (φαντασιακό και πρακτικό) θεωρούνται υποχρέωση του κράτους. Διότι τις περισσότερες φορές που ιδιώτες προσπάθησαν να φτιάξουν ιδιωτικές υποδομές καταστράφηκαν (τα δίκτυα καναλιών στις ΗΠΑ, οι σιδηρόδρομοι κλπ), καθώς όπως είπαμε οι επενδυτές δεν μπορούν να κοιτάξουν παρά το κοντόφθαλμο συμφέρον τους και γρήγορα απογοητεύονταν απο την αργή απόδοση των κεφαλαίων τους.


Ο προβληματισμός μου πάνω στις δημόσιες υποδομές που ανοικτά θα χρησιμοποιούν οι ιδιωτικές εταιρίες (μέθοδος που χρησιμοποιείται πολύ στις ΗΠΑ) είναι. Γιατί να προσφέρεις ένα τόσο σημαντικό κεφάλαιο απο το δημόσιο χρήμα στην εκμετάλλευση των ιδιωτών; Οι δύο λογικές απαντήσεις που μπορώ να βρω είναι


α) Διοτί οι ιδιώτες θα περιμένουν πρώτα την αγορά να δημιουργηθεί για να επενδύσουν σ’ ένα γνωστό κυνήγι κότας και αυγού, κι αυτό θα σημαίνει καθυστέρηση για την κοινωνία.

β) για να κάνει το entry cost σε έναν νέο παίκτη στην αγορά μικρότερο και έτσι να προσπαθήσεις να δημιουργήσεις ανταγωνισμό. Αλλά το entry cost για μια εταιρία τηλεπικοινωνιών είναι πραγματικά μεγάλο για να αποτρέψεις τη συγκέντρωση στην αγορά, το equilibrium τιμων και τελικά το ολιγοπώλιο όπως συμβαίνει με τις εταιρίες κινητής. Άρα εσύ ξόδεψες ένα τεράστιο ποσό σε επενδύσεις δημοσίου χρήματος για να παραχωρήσεις το δικαίωμα της εκμετάλλευσης και κερδών σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων. Έδωσες με λίγα λόγια δύναμη από τους πολλούς στους λίγους. Με τα γνωστά προβλήματα που αυτό θα δημιουργήσει (οι λίγοι θα θέλουν μερίδιο στην εξουσία για να κάνουν κι άλλα δώρα υποδομών στους εαυτούς τους κλπ κλπ, όπως γίνεται με τις κατασκευαστικές και τους εκδότες πχ).


Ο κοινωνικός έλεγχος επίσης, όσο η συγκέντρωση θα συνεχίζεται θα είναι ακόμα μικρότερος. Κι αυτό θα σου δημιουργήσει συστημικούς κίνδυνους. Όπως έγινε με τα δίκτυα μεταφοράς ρεύματος στις ΗΠΑ ή τις γραμμές των τρένων στην Αγγλία που κανείς δεν ήθελε να συντηρήσει. Ή όπως αν θέλεις έγινε τον Αύγουστο με το liquidity crunch στις αγορες, που ο συστημικός κίνδυνος της κατάρρευσης του χρηματοοικονομικού συστήματος από την “άλογη” συμπεριφορά των τραπεζών ανάγκασε την ECB να εισάγει χρήμα στην αγορα και να αυξήσει την προσφορά χρήματος σύμφωνα με τον Triche κατά 17% φέτος. Κάτι που βιώνουμε ως κοινωνικό σύνολο ήδη ως αύξηση των τιμών και πληθωρισμό (που φυσικά κανένα επίσημο όργανο δεν θα καταγράψει).


Για να παραφράσω λίγο το ζήτημα με τα πνευματικά δικαιώματα, το άνοιγμα του LLU σε ιδιώτες είναι ένα κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ ιδιωτών και κοινωνίας προκειμένου να αναπτυχθούν οι τηλεπικοινωνίες. Καταστρέφεις την αξία από ένα μονοπωλιακό, διεφθαρμένο, αντιπαραγωγικό ΟΤΕ και την νομενκλατούρα των εργαζομένων του, ξαναμοιράζοντας την πίτα. Κάποιο κομμάτι από αυτή την αξία θα περάσει στους καταναλωτές ως φθηνότερες τιμές και κάποιο κομμάτι αξίας θα περάσει σε κάποιους λίγους ιδιώτες. Η ισορροπία όμως είναι πολύ λεπτή και σύντομα θα ξεπεράσουμε το σημείο που αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο θα λειτουργεί υπέρ της κοινωνίας. Τόσο ως αύξηση του συστημικού κινδύνου που κανείς δεν υπολογίζει αλλά όλοι πληρώνουμε στο τέλος (όπως είδαμε να συμβαίνει με τις τράπεζες πριν δυο μήνες), όσο και μέσω της δημιουργίας ολιγοπωλίου όταν η συγκέντρωση της αγοράς ολοκληρωθεί. Και τότε στους 3 νέους διεφθαρμένους, αντιπαραγωγικούς ιδιωτικούς ΟΤΕ που θα έχεις δημιουργήσει θα μπορείς πολύ δύσκολα να επέμβεις, γιατί αυτοί οι 3 θα έχουν προσπαθήσει να ελέγξουν την εξουσία για λογαριασμό τους.


Παράδειγμα, μπορεί η ΕΕΤΤ να κάνει το λιοντάρι απέναντι στον ΟΤΕ αλλά δεν έχει ανοίξει το LLU των κινητάδων στον ανταγωνισμό. Κι όταν ή εάν το κάνει σε λίγα χρόνια αυτό θα είναι σχετικά αδιάφορο καθώς η συγκέντρωση θα έχει ήδη επιτευχθεί έτσι ώστε να είναι πολύ δύσκολο να μπουν νέοι παίκτες στην αγορά και να δημιουργηθεί ανταγωνισμός.


Από την άλλη στην χρηματοδότηση GPL projects είμαι πραγματικά υπέρ, φτάνει να μπορέσουμε να περάσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη υπεραξία και γνώση στους πολίτες/developers και στους πολίτες καταναλωτές και όχι στις εταιρίες που θα το διαχειριστούν. Με λίγα λόγια τα projects θα πρέπει να είναι ανοιχτά σε όλους όσο μικροί κι αν είναι και να μην ακολουθήσουμε τη γνωστή τεμπέλικη μέθοδο των κυβερνήσεων τα τελευταία χρόνια που δίνει τα χρήματα σε 3 μεγάλους ιδιώτες κι αυτοί αναλαμβάνουν το micrοmangment του έργου (μειώνοντας κατά πολύ την υπεραξία που θα αποκτήσουν οι developers στο ενδιάμεσο). Διότι τότε πολύ φοβάμαι πως θα έχουμε ένα ακόμα κτηματολόγιο στα σκαριά.

vΠράξη 3η : το ελεύθερο και ανοικτό λογισμικό (FLOSS) και ο φιλελευθερισμός



Γνωρίστε τον Παύλο:



Η βάση της συζήτησης ως τώρα είναι περιορισμένη. Το μοντέλο βρείτε τις ομοιότητες ή τις διαφορές μεταξύ FLOSS και φιλελευθερισμού δεν αρκεί. Είναι μια κλασσική προσέγγιση ιστορίας ιδεών και κάπως φιλελεύθερη. Το κύριο ζήτημα είναι η ιστορική συγκρότηση αυτών των κινημάτων. Το FLOSS γεννήθηκε και έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο της κυριαρχίας μιας φιλελεύθερης εκδοχής του καπιταλισμού. Και σήμερα έχει μια πολύπλοκη σχέση με αυτό το σύστημα, που οπωσδήποτε δεν είναι πλήρως ανταγωνιστική. Σε μερικές περιπτώσεις το FLOSS κυνηγιέται από το κυρίαρχο σύστημα, σε άλλες αντιμετωπίζεται με ανοχή, σε άλλες χρηματοδοτείται. Η σχέση FLOSS και φιλελευθερισμού δεν είναι πάντως εξωτερική. Γιατί;


Μία απάντηση μπορεί να είναι γιατί ο καλός σύγχρονος καπιταλισμός όλα τα αλέθει και όλα τα συγχωρεί. Το οτιδήποτε μπορεί να ενσωματωθεί στο σύστημα, ακόμα και οι ποικίλες αμφισβητήσεις του, πχ adbusters. Ο σημερινός φιλελεύθερος καπιταλισμός δεν έχει έξω. Ο Hardt και ο Negri το είπαν Αυτοκρατορία.


Σε αυτή την περίπτωση το δίπολο εμπορευματοποίηση/απο-εμπορευματοποίηση δεν αντικατοπτρίζει πλέον την πάλη κακού-καλού. Παράδειγμα η google που λέει και ο Θανάσης. Η google πιάνει ταυτόχρονα και τις δύο πλευρές του δίπολου. Αυτό που λέει ο Στάθης ότι “η Google μεταφέρει το αγαθό προς πώληση” είναι κατά τη γνώμη μου ακριβώς αυτό. Ο σημερινός καπιταλισμός μπορεί πολύ άνετα να απο-εμπορευματοποιήσει ένα αγαθό, μόνο εφόσον όμως εμπορευματοποιήσει κάποιο άλλο που σχετίζεται με αυτό. Αυτό τίνει να γίνει ένα γενικότερο φαινόμενο που δεν θα περιορίζεται στο πεδίο του net economy. Αν όμως αυτό είναι σωστό -που μπορεί και να μην είναι- τα πράγματα όσον αφορά το FLOSS γίνονται περίπλοκα. Γιατί, στη χειρότερη περίπτωση ακόμα και η ουτοπική -ή όχι και τόσο ουτοπική- παγκόσμια επικράτηση του FLOSS μπορεί να είναι κατά κάποιο τρόπο μια τρύπα στο νερό. Να συμβεί στο πλαίσιο μια πλήρους εμπορευματοποιημένης οικονομίας με τα όλα της, τα ολιγοπώλιά της, την εκμετάλλευση της, κτλ – μάλλον, όχι απλώς ‘να συμβεί’ αλλά να υποστηριχθεί από αυτά.


Μια άλλη απάντηση – σε αντίθεση με το πρώτο κείμενο του Στάθη – είναι ότι το φιλοσοφικό-πολιτικό υπόβαθρο του FLOSS, όπου υπάρχει, αλλά κυρίως εκεί όπου δεν υπάρχει, είναι κάθε άλλο παρά απρόσβλητο σε μία τέτοιου είδους ιδιοποίηση. Αυτό κυρίως βγάζω από την ανάλυση του Berry: Ο Stallman και το FSF είναι ομόλογα σε μεγάλο βαθμό με έναν καντιανό φιλελευθερισμό, ο Raymond, όσο και αν δεν είναι αντιστοίχως ο πάπας του opensource, είναι δαρβινιστής, κτλ.


Ακόμα και αν έχει δίκιο ο Berry δεν έγινε και τίποτα – σημασία έχει τι δημιουργείται στην πράξη από ένα κίνημα και τι δρόμους ανοίγει, πολλές φορές και χωρίς τη συγκατάβαση ή την προηγούμενη γνώση αυτών που το δημιούργησαν. Αλλά, τι νόημα έχουν όλα αυτά; Δεν έχω ιδέα. Μάλλον για να είμαι συνεπής με τα προηγούμενα θα έπρεπε να πω ότι η δυνατότητα αμφισβήτησης του FLOSS είναι να ακολουθήσει μια πολιτική κοινωνικής ανυπακοής απέναντι σε οτιδήποτε προωθεί την εμπορευματοποίηση. Μη αναγνώριση, μη συνεργασία – αλλά αυτό ίσως παραείναι αναρχικό, ακυρώνει το ερώτημα του Θανάση για το που πρέπει να επενδυθούν κρατικά φράγκα, και τελικά θα οδηγούσε το FLOSS να είναι μια διαρκής μειονότητα. Δεν το εννοώ ως ηθική στάση. Μπορεί ένας FLOSS προγραμματιστής μια χαρά να δουλεύει όπου να ναι, αλλά ο ανατρεπτικός χαρακτήρας αυτών που πιθανόν κάνει σχετίζεται μόνο με τις αυτόνομα εναλλακτικές δομές που δημιουργεί.


Τον οποίο “συμπληρώνει” ο Στάθης:


Μου άρεσε πολύ αυτό που είπες για τους προγραμματιστές. Γιατί αυτό κάνουμε όλοι λίγο πολύ. Εγώ είμαι ένας τεχνικός υπολογιστών που πουλάω επ’ αμοιβή τις υπηρεσίες μου στην καπιταλιστική κοσμο-οικονομία και αποδέχομαι τις συμβάσεις αυτής. Επιπρόσθετα στον ελεύθερο χρόνο μου ασχολούμαι με το πως θα καταστρέψω το καλό μαγαζί που με πληρώνει. Κι επειδή με το να συζητώ μαζί σας δεν πληρώνομαι, η δράση μας αυτή είναι απο-εμπορευματοποιημένη μέχρι ενός επιπέδου. Μέχρι δηλαδή το επίπεδο που ο Θανάσης θα γίνει Υπουργός και θα παίρνει μίζες απο την google Ελλάς ΑΕ.


Άρα ενώ ως τεχνικός υπολογιστών βρίσκομαι μέσα στην καπιταλιστική κοσμο-οικονομία, Ως καφενόβιος βρίσκομαι έξω. Φανταστείτε τώρα οριζόντια πόσα εκατομμύρια ανθρώπων βρίσκονται εκτός της καπιταλιστικής διαδικασίας. Ο μεγάλος αποπληθωρισμός στην εργασία τα τελευταία χρόνια συνέβη ακριβώς διότι εκατομμύρια Κινέζοι εισήλθαν στην καπιταλιστική κοσμο-οικονομία (και πάλι δεν έχουν εισέλθει ούτε οι μισοί). Άρα υπάρχουν πολλά κομμάτια ανθρώπινης δραστηριότητας που βρίσκονται εκτός καπιταλιστικής διαδικασίας, και ακόμα περισσότερα που βρίσκονται εντός/εκτός.


Ναι ο εφαρμοσμένος φιλελευθερισμός ενσωματώνει πολλά στοιχεία από παντού (εδώ ενσωμάτωσε τον κενσιανισμό για να μη πεθάνει το 1930). Αλλά όχι δεν πιστεύω ότι δεν υπάρχει εκτός. Υπάρχει και αποτελεί ακόμα μεγάλο μέρος της ανθρώπινης δραστηριότητας. Βέβαια αυτό το λέω χωρίς να έχω διαβάσει το Empire που μόλις κατέβασα (klopyrighter), όποτε διατηρώ μια επιφύλαξη.


Έχεις δίκιο πως τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα, αλλά δεν χρειάζεται και να είναι. Δηλαδή μπορεί από τη μία η Google να χρηματοδοτεί το firefox γιατί ψάχνει έναν εναλλακτικό browser και γιατί, προσπαθώντας να αλλάξει το γήπεδο, δεν την πειράζει να καταστρέψει λίγη αξία (από το software). Αυτό όμως δεν κάνει την google αγαπημένη μας φίλη. Όπως ο Gates που αφηνε τα windows σχεδόν ελεύθερα δεν ήταν ακριβώς φίλος μας. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως μείωσε δραματικά το κόστος απόκτησης υπολογιστή σε εκατομμύρια ανθρώπους (think Mac της ίδιας εποχής), αλλά δημιούργησε μια έξη στα windows και το office που ακόμα πληρώνουμε (και θα πληρώνουμε). Δεν προσπαθώ να γίνω ρεβιζιονιστής και να ισχυριστώ πως η Microsoft ήταν ο κακός της παρέας (ή Sony και η Apple ήταν πιο κακοί), αλλά πως δεν μπορούμε να αγκαλιάζουμε εταιρίες με αυτοκρατορικές βλέψεις, ακόμα κι όταν σε κάποια πράγματα για κάποιο χρονικό διάστημα συμπλέουμε.


Αντίθετα η κίνηση της IBM να υποστηρίξει το FLOSS ως εναλλακτική πρόταση τη βρίσκω πιο ειλικρινή και κοντινή. Η IBM είναι μια εταιρία hardware που κάποιος (Microsoft,Intel) της έφαγε την αγορά. Τώρα και παλιότερα (beOS) προσπαθεί να δημιουργήσει εναλλακτικές λύσεις και το FLOSS για την IBM είναι μια Win-Win κατάσταση. Να μην ξεχνάμε βέβαια πως χρειάστηκε να φτάσουμε στα τέλη της δεκαετίας του 90 για να αποδεχθεί η IBM πως δεν θα ελέγχει το software. Το όνειρο των πατέρων της αμερικάνικης επανάστασης για Power to the People θα γίνει ακόμα πιο μακρινό σε ένα μέλλον όπου ο γούγλης θα ελέγχει όχι μόνο την πληροφορία αλλά και τις εφαρμογές, έχοντας εμπορευματοποιήσει τον χρόνο και έχοντας μεταφέρει όλο τον κώδικα στους server του. Διότι καθώς μια κερδοσκοπική επιχείρηση πρέπει να βγάζει κέρδη, η καπιταλιστική διαδικασία την αναγκάζει να θέλει να βγάζει παραπάνω κέρδη κάθε χρόνο. Και αυτό αναγκαστικά θα την ωθήσει να εμπορευματοποιήσει όλο και μεγαλύτερο μέρος της διαδικασίας ή /και να δημιουργήσει συνθήκες στην αγορά που θα τη βολεύουν (μονοπώλιο).


Ένα πολύ χαρακτηριστικό κομμάτι της δημιουργίας ψεύτικης στενότητας πόρων (scarcity), είναι οι τηλεφωνάδες. Σε χρεώνουν περισσότερο, όσο περισσότερο μιλάς, τη στιγμή που η υποδομή είναι λίγο πολύ σταθερή και αποσβεσμένη. Αυτη η ιδέα της χρονοχρέωσης νομίζω είναι και βάση του μοντέλου που έχουν αρχίσει να ακολουθούν όλοι οι softwareαδες εδω και μερικά χρόνια.


Τα κρατικά χρήματα από την άλλη δεν χρειάζεται να επενδύονται σε μεγαλους FLOSS εργολαβους, αν και το FLOSS απο τη φύση του θα βοηθήσει αρκετά να μην υπάρχουν μεγάλοι FLOSS εργολάβοι διότι το κεφάλαιο που μπορεί να συσσωρευθεί πάνω στο αντικείμενο (καθώς ο κώδικας δεν ανήκει στον εργολάβο) έχει να κάνει κυρίως με τους υπαλλήλους/προγραμματιστές που εάν δεν δεθούν με σχέσεις δουλοπαροικίας δεν βλέπω να μένουν εκτός της υπεραξίας. Επίσης τα χρήματα μπορούν να δίνονται σε μορφές που δεν βοηθούν τη συγκέντρωση-συσσώρευση (ας πούμε ως επίδομα παντεσπανιού για να τρώει καλά ο developer). Το FLOSS είναι τόσο αποκεντρωμένο που δεν χρειάζεσαι καν την τεράστια διοικητική δομή που δημιουργεί μαύρες τρύπες κόστους (η γραφειοκρατία δεν είναι προνόμιο μόνο του δημοσίου). Όποτε το δημόσιο ως ο μεγαλύτερος συσσωρευτής κεφαλαίου μπορεί να αποφασίσει το ίδιο τη μορφή που θα δώσει και την εξουσία που θα δώσει στα projects, πόσο αναρχικά ή περιθωριακές θα είναι οι σχέσεις τους. Μπορεί να ψηφίζουν μεταξύ τους οι developers ενός project για το ποιος θα πάρει πόσα χρήματα, υπάρχουν πολλά παιχνίδια που μπορείς να κάνεις για να φτιάξεις ενα δίκαιο γήπεδο αλλά ταυτόχρονα να αποτρέψεις την υπερβολική συσσώρευση/συγκέντρωση.


Σου υπόσχομαι να διαβάσω την ανάλυση του berry και να επανέλθω. Αν και ο φιλελευθερισμός ως κίνημα είναι ευρύτατος και δεν αφορά μόνο την οικονομία. Σε πολλά σημεία μας είμαστε όλοι φιλελεύθεροι γιατί όλοι είμαστε παιδιά της νεωτερικότητας (διαφωτισμού). Και φαντάζομαι πως είμαστε όλοι δαρβινιστές πάνω στην ιδέα της εξέλιξης των ειδών όχι επειδή (όπως λέει ο ντώκινς) είναι μια τέλεια θεωρία, αλλά επειδή δεν έχουμε κάποια καλύτερη μέχρι στιγμής. Τώρα το να μεταφέρουμε τον δαρβινισμό από μια θεωρία εξέλιξης των ειδών, σε αναπόδραστη κοινωνική αλήθεια και μέτρο των πάντων είναι τουλάχιστον προβληματικό και αυτό πρέπει να πολεμήσουμε. Γιατί ο ντώκινς ποτέ δεν είπε πως τα γονίδια είναι οι οδηγοί της συμπεριφοράς μας, όπως η αναπαραγωγή δεν είναι ο οδηγός της σεξουαλικής συμπεριφοράς μας.


Ο Στάθης διάβασε τον Berry (ο Παύλος τον είχε φέρει στην κουβέντα) και συνεχίζει:


Τελειώνοντας το διάβασμα του berry νομίζω θα μείνω στην παραπάνω θέση. Ο stallman χρησιμοποιεί ακριβώς την φιλελεύθερη παράδοση για να υποστηρίξει τις θέσεις του και μάλιστα στην κάπως πιο αναρχική (ή εάν θέλουμε καλύτερα αρχο-φοβική) εκδοχή των πατέρων της αμερικάνικης ανεξαρτησίας. Διαφωνώ μαζί του σε κάποιες ερμηνείες (κύριως ηθικές), αλλά στη γενική βάση νομίζω πως όλοι ως παιδιά της νεωτερικότητας θα συμφωνούμε. Ιδιαίτερα στο γεγονός πως όλα αυτά που συζητάμε δεν αφορούν σε καμία περίπτωση έναν απλό κώδικα, αλλά μια ολόκληρη κοινωνική συμπεριφορά. Είναι οι διαστροφές του εφαρμοσμένου φιλελευθερισμού που πρέπει να πολεμήσουμε, και κυρίως την παραφουσκωμένη ιδέα της ιδιοκτησίας. (που από ένα σημείο και περα δημιουργεί άχρηστη κοινωνικά συσσώρευση , διότι στο κάτω κάτω δεν θα τα πάρουμε και μαζί μας λολ.)


Τώρα για τον Raymond απο αυτά που διάβασα είναι αυτό που αποκαλώ πως οι φιλελεύθεροι δεν πιάνονται από πουθενά γιατί είναι ρευστοί κι αόριστοι. Ακολουθεί πολλές “εμμονές” του νεο-φιλελευθερισμού που είναι εντελώς ντετερμινιστικές και θεολογικές στη φύση τους. Ας πούμε αυτή η απέχθεια προς τον αλτρουισμό ή τελοσπάντων προς το μη οικονομικά μετρήσιμο συμφέρον, έχει καταντήσει βαρετή, ειδικά όταν γύρω μας βλέπουμε συνεχώς αντίθετα παραδείγματα. Οι άνθρωποι δεν συνεργάζονται κατά λάθος, ούτε πάντα από το βέλτιστο συμφέρον τους. Το κατασκεύασμα του είναι γεμάτο τρύπες. Προσπαθεί πάρα πολύ να θέσει το ζήτημα του FLOSS απολιτικά και ανιστόρητα λες και η σημερινή καπιταλιστική αγορά είναι μια αναπόδραστη κοσμική αλήθεια και όχι μία ακόμα ιστορική κατάσταση. Λες και η ιδιοκτησία είχε πάντα τη σημερινή μορφή. Αυτά είναι μπούρδες της τάξης το τέλος της ιστορίας. Πραγματικά όταν έρθουμε στα πράγματα θα τους φυλακίσουμε όλους αυτούς και για βασανιστήριο θα τους βάλουμε να διαβάζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ χέγκελ, μήπως και καταλάβουν κάποια στιγμή πως όλοι είμαστε παιδιά της εποχής μας.


Για να ξεφύγω λίγο από το παραλήρημα μου και να επιστρέψω στη γη, τίποτα δεν είναι απρόσβλητο. Μήπως ο “ανθρωπισμός” είναι απρόσβλητος από τον ιμπεριαλισμό και τις βόμβες? Μήπως η “δημοκρατία” είναι απρόσβλητη από τις μονοκομματικές ελίτ? Αλλά είμαστε εμείς που θα δώσουμε περιεχόμενο στο FLOSS. Αν αφήνουμε τον Raymond να θέτει το περιεχόμενο του τι είναι FLOSS, τότε το FLOSS θα γίνει αυτό που περιγράφεις στο μια τρύπα στο νερό. Όπως αφήσαμε στον Cheney και τον Couchner να ορίσουν το τι είναι ανθρωπισμός. Εμείς φτιάχνουμε το γήπεδο που παίζουμε. Ούτε η αγορά είναι μια αναπόδραστη ανιστόρητη κατάσταση, ούτε τα γονίδιά μας κάποιοι μικροσκοπικοί αόρατοι δικτάτορες που μας κατευθύνουν τυφλά. Νομίζω αυτό το μάθημα του μάρκετινγκ μάνατζμεντ (πως να αλλάξεις γήπεδο) είναι από τα μεγαλύτερα μαθήματα που πρέπει να πάρουμε.


Σημείωση: Ο raymond εκφράζει όλη τη δυσπιστία των φιλελεύθερων απέναντι στο FLOSS και απλά ψάχνει έναν τρόπο να το χωρέσει στην ήδη διαμορφωμένη ιδεολογία του. Πρακτικά όμως (όπως το έχουμε δει ιστορικά να επαναλαμβάνεται) ενώ θα εκθειάζεις του μικρούς ιδιώτες παραγωγούς, η μη παρέμβαση στο αόρατο χέρι θα σημαίνει πως θα αφήσεις τον ροκεφέλερ να τους φάει όλους. Αυτή είναι η αντιδιαστολή μεταξύ ιδεολογικού και πρακτικού φιλελευθερισμού. Κι αυτός είναι ο δρόμος για την κόλαση μεταξύ των όμορφων φιλελεύθερων ιδεών και του κόσμου που ζούμε.


Πράξη 4η, σκηνή 1η: αριστερά αδιέξοδα (p2p πολιτικές, υπηρεσίες, υποδομές, δημόσιες επενδύσεις)


Ο Θανάσης πετά ιδέες για έναν χώρο που νόμιζε πως ήξερε κάπως καλύτερα:


Λιγότερη ανάπτυξη (και σίγουρα περισσότερο ποιοτική), επαναπροσδιορισμός δημοσίων και κοινών αγαθών (άλλο το ένα άλλο το άλλο), διαφάνεια (κοινωνικός έλεγχος, μέσα απο το διαδίκτυο, εφαρμογές p2p) και δικαιώματα (ανθρώπινα και άλλα)


Οι αυτόνομες εναλλακτικές δομές με έχουν βάλει σε σκέψεις. Τι χαρακτηριστικά έχουν; Πόσο περιθωριακές είναι; Ποιά επιρροή μπορούν να έχουν σε αυτό που λέμε “νεοφιλελευθερισμό”; Μιλάμε για καταλήψεις χώρων, για single taxers, για “blixers“, για κάτι άλλο ή για όλα μαζί; Ακούγοντας και τον Lessig να χαροπαλεύει με την διαφθορά σκέφθηκα πόσο μακριά είμαστε από το να αποδομήσουμε τον φιλελευθερισμό, να οριοθετήσουμε και να δομήσουμε το μέτα – φιλελεύθερο κίνημα. Γι’ αυτό και θα πρότεινα τα παραπάνω ως βασικές αρχές μιας σχετικής συζήτησης (γι’ αυτό και με ξενέρωσε λίγο ο Lessig)


Η κριτική στις δημόσιες υποδομές αλλά και στο άνοιγμά τους έχει ενδιαφέρον. Εδώ προσπάθησα με λίγα λόγια να πω ότι οι δημόσιες υποδομές δεν ήταν ποτέ ανοικτές και ότι ποτέ δεν είχαμε να κάνουμε μια υποδομή με τα χαρακτηριστικά του διαδικτύου. Συμφωνώ ότι το θέμα δεν είναι το άνοιγμα του LLU, το θέμα είναι να έχεις την δημόσια – ανοικτή οπτική ίνα κοντά στο σπίτι και να αποφασίζει ο χρήστης πως θα συνδεθεί. Δηλαδή, ρίχνεις οπτική ίνα ως δημόσια υποδομή, κοστολογείς στο κόστος συντήρησης (συντήρηση, όχι κέρδος) και ζητάς απο τους χρήστες να αποφασίσουν πως θα συνδεθούν: αν είμαι πολυκατοικία και θέλω να έχουμε οπτική ίνα βρίσκω μια λύση με τον Χ πάροχο ή τον Ψ εργολάβο, αν είμαι εταιρεία αλλιώς, αν είμαι μόνος μου πχ. με ασύρματο κοκ Το θέμα δεν είναι να μπορεί να συνδεθεί ο Χ πάροχος, το θέμα είναι να μπορώ να επιλέξω εγώ πως θα συνδεθώ ή πως θα εξυπηρετηθώ. Αυτό σημαίνει διαφάνεια, όταν μπαίνει σαν προϋπόθεση στον σχεδιασμό μια υπηρεσίας απο την αρχή μέχρι το τέλος. Δεν μου αρέσει ο όρος p2p, τον χρησιμοποιώ για να συνεννοηθούμε κάπως.


Όταν θα γίνω Υπουργός θα σχεδιάσω το FLOSS Social Venture Capital με τον Στάθη :-)))


Δεν κάνω πλάκα, η πρόταση υπάρχει, (όχι για να γίνω Υπουργός) αλλά δεν υπάρχει ανάλογο “έδαφος”. Μόνο θάλασσα και βροχή.


“Οπότε το δημόσιο ως ο μεγαλύτερος συσσωρευτής κεφαλαίου να μη μπορεί να αποφασίσει το ίδιο τη μορφή που θα δώσει και την εξουσία που θα δώσει στα projects, πόσο αναρχικά ή περιθωριακές θα είναι οι σχέσεις τους. Μπορεί να ψηφίζουν μεταξύ τους οι developers ενος project για το ποιος θα πάρει πόσα χρήματα, υπάρχουν πολλά παιχνίδια που μπορείς να κάνεις για να φτιάξεις ένα δίκαιο γήπεδο άλλα ταυτόχρονα να αποτρέψεις την υπερβολική συσσώρευση/συγκέντρωση.”


ΑΚΡΙΒΩΣ ! Σκεφτόμουν και απλή χρηματοδότηση με απλούς κανόνες: για να ξεκινήσεις, για να συνεργαστείς, για να βγάλεις το project σου στον αέρα κτλ. Ελπίζω μόνο να μην χρειαστεί να γίνει κάποιος απο εμάς Υπουργός για να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο… Προτείνω να συμφωνήσουμε – διαφωνήσουμε σε μερικά σημεία:


Ο Στάθης λέει “ότι είμαστε όλοι φιλελεύθεροι γιατί όλοι είμαστε παιδιά της νεωτερικότητας (διαφωτισμού), ότι υπάρχουν πολλά κομμάτια ανθρώπινης δραστηριότητας που βρίσκονται εκτός καπιταλιστικής διαδικασίας, και ακόμα περισσότερα που βρίσκονται εντός/εκτός”. Και ότι η καπιταλιστική διαδικασία καθορίζεται και απο την καθημερινή μας δράση (δική μου ελεύθερη απόδοση). Ξεκινάμε απο εδώ;


Η κεντροαριστερά (σε ευρωπαϊκό πλαίσιο) προσπαθεί να διαμορφώσει μια επιχειρηματολογία του στυλ: η, εναλλακτική πρόταση στον καπιταλισμό, είναι άνθρωποι με γνώση, έφεση στην καινοτομία και ευελιξία με κάποια κοινωνική προστασία. Αποτυγχάνει όμως να την εμβαθύνει για αυτό και δεν καταλαβαίνουμε την διαφορετική της, απο την κεντροδεξιά, πρόταση. Είμαι απο αυτούς που πιστεύουν ότι υπάρχουν διαφορές και μάλιστα σημαντικές (πολλά απο αυτά που γράψαμε προηγουμένως δείχνουν κάποιες απο τις διαφορές).


Ένα απο τα πολλά προβλήματα της κεντροαριστεράς είναι ότι, σημαντικό μέρος της, δεν καταλαβαίνει την ίδια της την πρόταση. Θεωρεί, μάλλον, ότι η νέα αυτή πρόταση μπορεί να “περάσει” όπως οι προηγούμενες με λίγο λαϊκισμό, λίγο lobbying και, πρόσφατα, λίγο συμμετοχή. Αδιέξοδο. Αν χρησιμοποιούμε την GPL και τις p2p δομές ως βασικά νέα παραδείγματα είναι ακριβώς γιατί η “συμμετοχή” έχει γίνει πλέον μια διεργασία που απαιτεί συνολική αλλαγή του τρόπου που λειτουργεί ένα σύστημα για να την υποδεχτεί. Μάλλον, είναι αμφίβολο αν η κεντροαριστερά μπορεί να υποδεχτεί τέτοιου είδους δομική αλλαγή και το ερώτημα είναι που είναι η δική της προστιθέμενη αξία στην “κοινωνική καινοτομία” η οποία συμβαίνει γύρω μας…


Το ερώτημα γίνεται περισσότερο πολύπλοκο για όλους μας λόγο του ρόλου του Κράτους. Τί θέλουμε να κάνει; Τι μπορεί απο την ίδια του την σύσταση να κάνει; O Στάθης το έθιξε, αυτή είναι η “τραγωδία” μας ως πολίτες. Πληρώνουμε φόρους, απαιτούμε “διάφορα” απο το Κράτος και τελικά το μεγεθύνουμε συνεχώς. Το πρόβλημα είναι ότι το Κράτος έχει δείξει πολύ περιορισμένη ικανότητα να εξυπηρετήσει το “κοινό καλό”. Άλλο όμως Κράτος, άλλο ρύθμιση της αγοράς. Μήπως θέλουμε ρύθμιση της αγοράς όχι, όμως, αποκλειστικά απο το Κράτος; Και πως μπορούν εκλεγμένοι πολιτικοί – δημόσιοι υπάλληλοι να απεμπολήσουν μέρος της “ελευθερίας” για συναλλαγή με την αγορά;


Συνεργασία, συμμετοχή και έλεγχος παντού απο τους πολίτες, είναι η μοναδική στάση – απάντηση που καταλαβαίνω αφού υπάρχει το μέσο που διευκολύνει (διαδίκτυο) και ενισχύει την αίσθηση ότι πρέπει να προκύψουν νέες δομές πέρα του Κράτους και της Αγοράς και δεν αναφέρομαι, μόνο, σε ΜΚΟ. Αν η αριστερά δεν θέλει να “αυτο ακυρωθεί” και οι πολίτες δεν ενδιαφέρονται για τα “κοινά” τότε μάλλον πρέπει να αντιστρέψουμε και τα δυο


Καλά, το κλείνω γιατί είμαι αλλού, το άτομο, πρέπει να δω αυτή η αντιβίωση τι στο διάολο περιέχει …


Πράξη 4η, σκηνή 2η: τα αριστερά αδιέξοδα γίνονται ακόμα πιο έντονα


Ο Στάθης εντείνει τα αδιέξοδα:



Εγώ πάλι αυτή τη βδομάδα είχα μερικές πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις με έναν υπο-φορητό γεμάτο πορτοκαλάδα, μια μετακόμιση ολόκληρου γραφείου σε άλλο όροφο και δύο διακοπές ίντερνετ λόγω εξυγίανσης καλωδίων.


Η κεντροαριστερά έτσι όπως την αναφέρεις (και όπως αυτοαναφέρεται) δεν μας λέει τίποτα για την κουτάλα. Διότι πέρα από τις περίπλοκες αναλύσεις, η οικονομία είναι μια κοινωνική επιστήμη που ασχολείται με την κατανομή των αγαθών ανάμεσα στους πολίτες. Και οι “…άνθρωποι με γνώση, έφεση στην καινοτομία και ευελιξία με κάποια κοινωνική προστασία.” είναι μία αμήχανη πρόταση που δεν μας εξηγεί τίποτα για την κατανομή. Δεν φταίει ο Θανάσης σε αυτό, φταίει όλη η κεντροαριστερή πρόταση. Σε αυτό το σημείο οι νεοφιλελεύθεροι είναι σαφέστατα πιο καθαροί. Μπορεί να λένε ψέματα και να δείχνουν το ποτήρι μισογεμάτο, αλλά το πρόγραμμά τους είναι πολύ πιο καθαρό όσον αφορά την κατανομή των αγαθών. Ή όπως είπε πριν 3-4 χρόνια και ο Γουόρεν Μπάφετ ειρωνικά “δεν ξέρω εάν υπάρχει πια πάλη των τάξεων, αλλά γνωρίζω με σαφήνεια πως εάν υπάρχει, η τάξη μου είναι αυτή που κερδίζει” Διότι ξέρετε και οι δεξιοί φιλελεύθεροι τα ίδια πράγματα λένε . Γνώση, καινοτομία, ευελιξία κάποια κοινωνική προστασία (μη βγει και στον δρόμο ο κόσμος).


Αυτή την μη-πρόταση της κεντροαριστεράς οι πολίτες την καταλαβαίνουν. Και νιώθω πως όχι μόνο επειδή διοχετεύεται με λάθος τρόπους όπως αναφέρει ο Θανάσης, αλλά και γιατί στη βάση της δεν έχει περιεχόμενο. Ας γίνω λίγο κουραστικός κι εας ρωτήσω:


Έφεση στην καινοτομία : Αυτή η καινοτομία από που θα έρθει? Και ποιος θα επωφεληθεί από αυτή? Και μην ακούσω όλοι ε γιατί θα τραβήξω το πιστόλι μου. Διότι πχ το να πληρώσουμε ως κράτος τη βασική ερεύνα για το γονιδίωμα για να γίνουν πλούσιοι μετά 15000 βιολόγοι/γενετιστές που θα πουλάνε τις πατέντες τους για να ζούνε περισσότερο και καλύτερα οι ίδιοι και άλλοι συσσωρευτές κεφαλαίου δεν ακούγεται ιδιαίτερα διαφορετικό από τη δεξιά φιλελεύθερη πρόταση για τον τρίτο κόσμο μέσα στον πρώτο. Μπορούμε να απαγορεύσουμε τις πατέντες ή να τις περιορίσουμε στα 2-3 έτη? Και τότε δεν θα αναγκάσουμε τους επιστήμονες να στραφούν προς συγκεκριμένα πεδία έρευνας που θα είναι προσοδοφόρα μέσα σε 2-3 έτη?


Ευελιξία: Αυτό εγώ το λέω φάουλ. Όταν χρησιμοποιείς ως κεντρο-αριστερά μια λέξη που της έχει δοθεί πολύ συγκεκριμένη ουσία από την εξουσία (και τη δική σου εξουσία) τα τελευταία 15 χρόνια και δεν είσαι διατεθειμένος να γράψεις κάτι ανάλογο του κεφαλαίου για να ανασκευάσεις, τότε είσαι ειλικρινά άξιος της μοίρας σου. Βγείτε στον δρόμο και ρωτήστε τι σημαίνει ευελιξία για τους ανθρώπους. Σημαίνει λιγότερες ώρες δουλειάς με ακόμα λιγότερα χρήματα, σημαίνει ανασφάλιστη εργασία, σημαίνει ανασφάλεια, σημαίνει εισοδήματα που δεν φτάνουν για να ζήσεις αν δεν χρησιμοποιείς κάποιο άλλο συσσωρευμένο κεφάλαιο, σημαίνει 12ωρα απλήρωτα, σημαίνει Κυριακές απλήρωτες, σημαίνει χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Προτείνω λοιπόν να μην ξαναχρησιμοποιήσουμε τη λέξη μέχρι να γράψουμε ένα τετράτομο έργο που θα ονομάσουμε ευελιξία και θα της δώσουμε μια νέα ερμηνεία


Και να καταλήξω τρίζοντας τα δοντάκια μου στη μητέρα όλων των ζητημάτων.


Συμμετοχή: Για να ξεκαθαρίσω τη θέση μου πάνω στο θέμα της εξουσίας, εξουσία είναι βία. Και για να θυμηθούμε τον χάτινγκτον, η δυτική ανωτερότητα βασίστηκε στην δυνατότητα άσκησης οργανωμένης βίας. Τελεία και παύλα. Μπορούμε να παίξουμε όποιο παιχνίδι θέλετε, όπου εγω θα έχω την βία και εσείς οποιαδήποτε εξουσία θέλετε. Και βάζω στοίχημα πως θα σας κερδίζω. Χωρίς να σηκώσω ούτε ένα γκλόμπ. Όποτε όταν μιλάμε για συμμετέχοντες πολίτες μιλάμε για άτομα χωρίς δικαίωμα βίας μεμωνομένα και με κάποιο μικρό δικαίωμα βίας οργανωμένα. Το να μιλάμε για πρωτόλεια p2p δίκτυα που θα καταφέρουν να υπερισχύσουν, είναι σαν να μιλάμε για τη μάχη μεταξύ poum και των μούρων του Φράνκο. Ναι ίσως εάν είχαν 10 χρόνια μπροστά τους να κατάφερναν να οργανωθούν και να φτιάξουν κάτι για το οποίο θα είμασταν πραγματικά περήφανοι ως είδος, αλλά το ζήτημα είναι πως δεν θα κατάφερναν να επιβιώσουν τόσο πολύ.


Όταν το κράτος ελέγχεται όλο και περισσότερο από τους συσσωρευτές κεφαλαίου, τοπικούς ή υπερεθνικούς, το να ισχυρίζεσαι πως θα αντιταχθείς σε αυτό με κάτι που ακόμα δεν δουλεύει και δεν ξέρεις πότε και αν και με ποιον τρόπο θα δουλέψει είναι τουλάχιστον προβληματικό για ένα κόμμα εξουσίας. Διότι στο ενδιάμεσο των προσπαθειών σου εσύ πρέπει



α) να κυβερνήσεις με το υπάρχον καθεστώς (που ξέρουμε πόσο μικρό είναι το κράτος απέναντι στους συσσωρευτές κεφαλαίου). Άρα ποια θα είναι η πολιτική σου μέχρι να φτάσουμε στον “σοσιαλισμό”?

β) να φροντίσεις έτσι ώστε οι “αντίπαλοί” σου (που είναι πιο δυνατοί από εσένα) να μην αλλάξουν τους κανόνες ώστε να πεθάνει το σχέδιο σου στη θερμοκοιτίδα. Ας θυμηθούμε πως όταν οι φτωχοί αγράμματοι αγρότες βρήκαν πως (λόγω της θέσης της βρετανικής κλωστο-υφαντουργίας στον κόσμο) μπορούσαν να εργάζονται 2 μέρες την εβδομάδα και τις υπόλοιπες να κάθονται, οι προοδευτικοί άνθρωποι της εποχής τους φρόντισαν να αυξήσουν τις τιμές του ψωμιού για να τους αναγκάσουν να εργάζονται κάθε μέρα και να καρπωθούν τη διαφορά οι μεγάλοι γεωκτήμονες. Για να το θέσω ως πιο μοντέρνο παράδειγμα, για όσους πιστεύουν πως οι αγρότες της Αγγλίας του 1830 δεν αφορούν το σήμερα: όταν θέλεις να “βοηθήσεις” τους ανθρώπους να δουλέψουν περισσότερο, ακριβαίνεις τις υπηρεσίες που τους είναι απαραίτητες. Μειώνεις την εξασφάλιση της σύνταξης και αυξάνεις το κόστος των υπηρεσιών υγείας ιδιωτικοποιώντας το. Με αυτόν τον τρόπο έχεις δύο παρόμοια κέρδη με το 1830. Βάζεις τον κόσμο να δουλεύει περισσότερο για να ζήσει και ταυτόχρονα το παραπάνω κόστος το αναδιανέμεις ως κέρδος στους συσσωρευτές κεφαλαίου με τους οποίους είσαι συνδεδεμένος.


Η πιο δοκιμασμένη και πετυχημένη μέθοδος άσκησης βίας από τους πολίτες, είναι όταν κάποιοι που τους υπερασπίζονται πάρουν το κράτος στα χέρια τους. Αν και τα προβλήματα αυτής της προσέγγισης είναι γνωστά και καταγεγραμμένα, μέχρι στιγμής δεν ξέρουμε άλλο τρόπο. Γιαυτό και δεν έχω πεισθεί ακόμα για το μικρό κράτος. Διότι όταν το κράτος γίνει μικρό, κάποιος άλλος πρέπει να πάρει τη θέση του. Κι αυτός ο άλλος είναι συνήθως αυτός που έχει τη δυνατότητα άσκησης οργανωμένης βίας. Εάν αυτό θα έχει την αδρή μορφή μιας blackwater hellas, ή θα έχει την πιο εκλεπτυσμένη μορφή του Υγεία ΑΕ, δεν έχει μεγάλη σημασία. Όταν λοιπόν ζητάμε από το κράτος να καταστραφεί πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας κάποιον να το διαδεχθεί. Σε αυτό το σημείο οι δεξιοί φιλελεύθεροι είναι πολύ ασαφείς γιατί ξέρουν ποιον έχουν στο μυαλό τους να το διαδεχθεί αλλά συνήθως διστάζουν να το πουν. Μια περισσότερο ανεύθυνη μορφή εξουσίας που θα ελέγχεται πιο άμεσα και πιο νόμιμα από τους συσσωρευτές κεφαλαίου. Κι αυτή δεν είναι άλλη από την επιχείρηση (Corporation). Ή αν το θέλετε με τους όρους του 19ου αιώνα, δημοκρατία βάση εισοδήματος (ή μετοχών).


Εμείς λοιπόν ως αριστεροί φιλελεύθεροι (συνεχίζω καταχρηστικά τον διαχωρισμό των χεγκελικών σε αριστερούς/δεξιούς), όταν μιλάμε για μικρό κράτος, ποιον έχουμε στο μυαλό μας να πάρει τη θέση του? Εάν πούμε οι πολίτες, δεν μας πιστεύει κανείς και καλά κάνουν. Εάν πούμε οι πολίτες με γνώση, τότε θα μας υποπτευτούν όλοι και καλά θα κάνουν εξίσου. Διότι οι πολίτες με γνώση είναι κι αυτοί μια ελίτ. Με λίγα λόγια κάτι κρύβουμε. Είναι σαν το τέχνασμα του υπουργού τεχνοκράτη (που διαψεύστε με αλλά πρώτο στην Ελλάδα το εισήγαγε το ίδιο το ΠΑΣΟΚ). Λες και οι τεχνοκράτες δεν έχουν αντιλήψεις ή νευρώσεις, ή φαντασιώσεις. Λες και η επιστημονική διακυβέρνηση είναι, μία, αδιαίρετη, ορθή και αλάνθαστη. Οπότε λοιπόν όταν λες στον κόσμο πως ο υπουργός οικονομίας θα πρέπει να είναι τεχνοκράτης από το lse, τότε απλά βρίσκεις ένα καλό σπιν για να πεις πως ο Υπ. Οικονομίας θα είναι ένας νεο-φιλελεύθερος ελαφρά αγράμματος μπακάλης που θα σας αλλάξει τα ράμματα με βίβλο τη θεολογία της αγοράς (και συγνώμη από του λίγους φωτισμένους απόφοιτους του lse)..


Η ρύθμιση της αγοράς είναι για να το θέσω πιο μοντέρνα μία μορφή μετα-βίας και ισχύει, ό,τι ισχύει με τη βία του κράτους. Επιμένω πως δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να μας ορίσει μία φυσική αγορά ή ένα μοντέλο τέλειας ρεαλιστικής αγοράς για να μπορέσουμε να ρυθμιστούμε προς αυτόν τον παράδεισο. Άρα κάθε ρύθμιση της αγοράς είναι η θέσπιση των σχετικά αυθαίρετων κανόνων που θα παίζεται το παιχνίδι από τους παίκτες. Το ποιον θα ωφελήσουν οι κανόνες το ορίζει η βία ή εάν το θέλετε με το γνωστό αστείο του χρυσού κανόνα: He who has the gold, makes the rules..


Καταλαβαίνω πως ακούγομαι λίγο παραδοσιακός αλλά η ενασχόληση μου με τον κόσμο των αγορών μου έμαθε πως η πιο απατηλή και ακριβή φράση στην ιστορία της κερδοσκοπίας είναι : Its different this time. Και μπορεί οι σημερινές καταστάσεις να διαφέρουν σε κάποια πράγματα, δεν πιστεύω όμως πως αντιμετωπίζουμε μια απόλυτα πρωτότυπη κατάσταση. Μάλλον το αντίθετο. Αντιμετωπίζουμε μια κοινότοπη κατάσταση με κάποιες πρωτότυπες διαφορές. Μπορούμε να αλλάξουμε πολλά πράγματα με τα νέα δεδομένα, φτάνει να μην ξεχνάμε τα βασικά. Ή για να το θέσω πιο ποιητικά, νικημένο μου αστέρι δεν αλλάζουν οι καιροί, με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί.


Για να μη γίνομαι χαοτικός ως συνήθως, ας ορίσουμε πρώτα στο μοντέλο μας ποιος θα έχει τη βία και με ποιον τρόπο θα τη διατηρεί/ανανεώνει και μετά θα μπορέσουμε να βρούμε επιμέρους λεπτομέρειες για το πως θα λειτουργεί αυτό το μοντέλο, αν θα έχει πατέντες ή θα είναι ανοιχτό ή θα λειτουργεί p2p. Ποιους θα ωφελεί και ποιούς θα δυσαρεστήσει. Οι δεξιοί φιλελεύθεροι έχουν μια απάντηση γιαυτό πίσω από τα ευχολόγιά τους. Οι αριστεροί όχι.


Ο Παύλος συνεισφέρει, προσπαθώντας (ανεπιτυχώς) να κλείσει τη συζήτηση:



Με την χορηγία της otenet που έριξε το δίκτυο του γραφείου (αλλά και όλης της χώρας) και μου έδωσε χρόνο να σκοτώσω…


Ένας καλός άνθρωπος που τον έλεγαν Ντελέζ έγραψε ένα κείμενο με τίτλο Postscript on the societies of control πριν από καμιά 20 χρόνια. Και ένας άλλος καλός άνθρωπο –εγώ- θα προσπαθήσω με βάση αυτό το κείμενο να πω κάτι για όλα όσα έχουμε γράψει ως τώρα. Βία-εξουσία -βία στη βία της εξουσίας- καταστολή της βίας στη βία της εξουσίας, κοκ.


Η εξουσία είναι κάτι πολύ ευρύτερο και οικονομικότερο από τη βία. Έχει να κάνει περισσότερο με το ερώτημα του γιατί ζούμε σαν κοινωνία και σαν άτομα όπως ζούμε και όχι κάπως αλλιώς. Η απάντηση δεν είναι πάντα και για όλες τις εποχές: γιατί αν δεν το κάνουμε θα μας μπουζουριάσουνε. Πχ., Αν ήσουν δουλοπάροικος στο χωράφι κάποιου φεουδάρχη το 1002 στη Γαλλία μάλλον αυτό ίσχυε – αν προσπαθούσες να την κοπανήσεις και σε έπιαναν θα σου έκαναν κάτι παραπάνω από ένα απλό μπουζούριασμα. Αν ήσουν όμως κλωστοϋφαντουργός σε ένα εργοστάσιο του Μάντσεστερ το 1823 δεν θα συνέβαινε το ίδιο. Το να έφευγες από το εργοστάσιο στη μέση της δουλειάς δεν θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα. Αλλά, πιθανόν, αν το έκανες να ανακάλυπτες ότι δεν έχεις στον ήλιο μοίρα. Γιατί δεν θα μπορούσες να γίνεις πάλι κτηνοτρόφος που ήσουν πριν αφού οι κοινές εκτάσεις που χρησιμοποιούσαν τα ζώα σου δεν υπήρχαν πια, γιατί δεν υπήρχε ταμείο ανεργίας, αλλά και γιατί ίσως πίστευες ότι κάτι θα κερδίσεις σαν εργάτης –και όντως κάτι κέρδιζες- φράγκα για να τα πιεις το βράδυ στη παμπ, σκεφτόσουν ότι θα προαχθείς και να γίνεις επιστάτης, κτλ. Συνήθως, λοιπόν, έμενες στο εργοστάσιο, αλλά έπρεπε να πειθαρχείς στους κανόνες του – αυστηρό ωράριο, υπακοή στον επιστάτη, κτλ. Η εξουσία είχε γίνει οικονομικότερη, δεν μπουζούριαζε τόσο πολύ αλλά κατά κάποιο τρόπο έπειθε (κυρίως γιατί απέκλειε τις εναλλακτικές επιλογές).


Ερχόμαστε τώρα στα χρόνια τα δικά μας και στον τιμημένο προγραμματιστή της Google. Στην περίπτωση του, η εξουσία έχει γίνει ακόμα οικονομικότερη: κυρίως τον έχει πείσει ότι γαμάει και δέρνει και κατά κάποιο τρόπο το κάνει κιόλας. Ούτε μπουζούριασμα ούτε τίποτα. Ο προγραμματιστής είναι περήφανος που μπορεί να πηγαίνει πάνω-κάτω όποτε γουστάρει στο γραφείο του στη Google, την ίδια στιγμή όμως «είναι επιτρεπτό» να τον ειδοποιήσει στις 11 το βράδυ ο project manager και να του ζητήσει να τεστάρει ένα application ως το άλλο πρωί, ή ακόμα και αν ο project manager δεν τον ειδοποιήσει, μπορεί ο προγραμματιστής να είναι τόσο πωρωμένος που να κάτσει να το κάνει από μόνος του. Του δίνεται η δυνατότητα να δουλεύει σε δικά του project δυο φορές την εβδομάδα, αλλά η Google φαντάζομαι ότι παρακολουθεί ποια είναι αυτά και αν δει ότι βγάζουν κάποια άκρη κάνει μια συμφωνία που δεν μπορεί να αρνηθεί ο προγραμματιστής μας και αγοράζει αυτά τα project. Μπορεί αν δεν προλαβαίνει να τους βλέπει διαφορετικά να φέρνει την οικογένειά του να παίζει στα παράπλευρα Googloχώραφα και να βγαίνει από το γραφείο του και να παίζει μαζί τους, τελικά όμως καταλήγει το σύνολο της κοινωνικής του ζωής να καθορίζεται και άρα να ελέγχεται από την εταιρία στην οποία είναι υπάλληλος.


Ο Ντελέζ όλη αυτή την ιστορία την λέει μετάβαση της μορφής εξουσίας από την Κυριαρχία, στην Πειθαρχία, και τελικά στον Έλεγχο. Εγώ το είπα έτσι γιατί έχω απωθημένο να αφηγούμαι ιστορίες αλλά οι γονείς μου μού το έκοψαν να σπουδάσω σινεμά και κρίνοντας εκ των υστέρων μάλλον καλά έκαναν.


Και τι με όλα αυτά; Βλ. το τέλος, «αντίσταση»


Κράτος, κρατικό χρήμα, FLOSS projects με τον Θανάση υπουργό και το Στάθη σύμβουλό του: Με μια λέξη τζίφος. Πρώτον γιατί θα τσακωνόσασταν. Δεύτερον γιατί το κράτος αντανακλά ως ένα σημείο το τι συμβαίνει στην κοινωνία και τους συσχετισμούς δυνάμεων που επικρατούν εκεί οπότε δεν μπορεί να αλλάξει κάτι ριζικά αν δεν υπάρχουν κοινωνικές δυνάμεις που το στηρίζουν. Άρα εύκολα το ξεπετάω αυτό και πάω στην επόμενη ενότητα που είναι:


Πράξη 4η, σκηνή 3η: Σοσιαλ-οτιδήποτε



Παύλου συνέχεια:



Συμφωνώ περίπου με το Στάθη, αλλά μάλλον για τους λάθος λόγους. Ναι, η σοσιαλ-οτιδήποτε τα έχει κάνει σκατά. Το πρόβλημα με την σοσιαλ-οτιδήποτε παγκοσμίως δεν είναι ότι δεν αντιλαμβάνεται ότι η πλειοψηφία των μη-προνομιούχων, αδυνάμων, αποκλεισμένων, εργατικών τάξεων όπως θέλετε πες τε το, ζει σήμερα μακριά ή και αισθάνεται ότι απειλείται από μοδάτους όρους τύπου καινοτομία, ευελιξία, αλλά αντίθετα ότι δεν τους προωθεί αρκετά ή ίσως καλύτερα ότι τους προωθεί μόνο σε ένα συντηρητικό πλαίσιο. Δηλαδή επειδή με την ευελιξία της εργασίας υπονοείται σήμερα η ευελιξία του εργοδότη να απολύει, να μην πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές, να κάνει ότι είδους συμβόλαια θέλει, δεν σημαίνει ότι η σοσιαλ-οτιδήποτε θα πρέπει να στηρίζει τη μονιμότητα. Η ευελιξία μπορεί να έχει και άλλο περιεχόμενο, πχ η ευελιξία αυτού που παράγει να διαλέγει που και τι θα παράγει (σε ένα συλλογικό πλαίσιο) και με την εξασφάλιση ότι και να τα σκατώσει το κράτος θα του δίνει ένα βασικό μισθό. Λέμε τώρα…αλλά το ότι κάτι τέτοιο φαίνεται ακόμα απίθανο να συμβεί είναι αποτέλεσμα του πόσο διστακτικά είναι τα σοσιαλ-οτιδήποτε κόμματα να απορρίψουν το νέο-φιλελεύθερο μοντέλο.


Στο κάτω-κάτω η σοσιαλ-οτιδήποτε έχει παραδοσιακά στόχο να αλλάξει μερικούς από τους βασικούς όρους που παίζεται το παιχνίδι του καπιταλισμού χωρίς βέβαια να τον καταργήσει. Αυτό ήταν ο κευνσιανισμός – αυτό αντιστοίχως μπορεί να γίνει το p2p κοινωνικό μοντέλο. Τα γεγονός ότι είναι σήμερα περιθωριακό δεν λέει τίποτα. Ένας από τους λόγος είναι ότι και κανένας πολιτικός οργανισμός δεν το έχει αξιοποιήσει πολιτικά. Και για να το συνδέσω με τα προηγούμενα, η σοσιαλ-οτιδήποτε δεν έχει καταλάβει σε ποια μορφή εξουσίας βρισκόμαστε. Ταλαντεύεται μεταξύ του να συνεχίζει να υποστηρίζει τα μέτρα που είχε υιοθετήσει στο πλαίσιο της κοινωνίας του ελέγχου: εργασία για όλους, κοινωνική ασφάλιση, κτλ, και να υποδέχεται χαρμόσυνα τη νέα εποχή της κοινωνίας του ελέγχου, ευελιξία, δια βίου εκπαίδευση, συνεχής αξιολόγηση, χωρίς όμως να έχει μια κριτική στάση απέναντί της.


Ξεκινήσαμε από τη σχέση φιλελευθερισμού και FLOSS και για μείνουμε πιστοί στο σημείο εκκίνησης αν το ερώτημα γίνει «είναι το FLOSS κίνημα αντίστασης στο υπάρχων σύστημα εξουσίας;», εγώ θα απαντούσα εξαρτάται. Αν το δούμε σε ένα εφήμερο πλαίσιο τότε θα έλεγα σίγουρα ναι – δηλαδή το FLOSS καθιέρωσε έναν άλλο τρόπο παραγωγής αγαθών αντέχοντας στην επίθεση των εταιριών που παρήγαγαν παρόμοια αγαθά με αντίθετο τρόπο. Αλλά, λιγότερο εφήμερα, το FLOSS μπορεί σχετικά εύκολα να εγγραφεί, σε κάποια του μορφή έστω, στο υπάρχων σύστημα. Νομίζω ότι αυτό το είπα και την προηγούμενη φορά…


Και πως κάτι μπορεί μην εγγραφεί στον υπάρχων σύστημα; Δεν ξέρω. Μια ιδέα που έχουν ρίξει κάποιοι Ιταλοί αυτονομιστές είναι αυτή της εξόδου – όχι με την έννοια της παραίτησης ή του να την κάνεις για ένα έρημο νησί, αλλά κατά κάποιο τρόπο με την άρνηση συμμετοχής. Πάλι αυτό πάει για το ίδιο το δίκτυο όχι για την προσωπική στάση απαραίτητα. Για το FLOSS αυτό θα σήμαινε το τέλος του interoperability. Δεν θέλουμε split discs, δεν θέλουμε να παίζουμε και με Microsoft applications, δεν θέλουμε πιθανόν να παίζουμε και στο Facebook ούτε και στο Google. Αρνούμαστε δηλαδή να συμπράξουμε με οτιδήποτε μπορεί να έχει στόχο να μας ελέγξει. Το δίκτυο στο οποίο παίζουμε είναι μόνο το δικό μας, συνδεόμαστε μόνο με πλατφόρμες που έχουν τις ίδιες αρχές.


Πράξη 5η : επίλογος: βία, τεχνολογία και … δημοσίευση



Απο τον Στάθη:



Δεν νομίζω πως διαφωνεί κανείς στην οικονομία της βίας και τον μετασχηματισμό της σε πιο ήπιες μορφές. Όσο λιγότερη βία αναγκάζεται να χρησιμοποιεί η εξουσία, όσο πιο οικειοθελής είναι η “εκούσια δουλεία” τόσο πιο οικονομική είναι η διακυβέρνηση. Η απειλή χρήσης βίας, σε σχέση με τη βία είναι το πρώτο βήμα στην μικρότερη σπατάλη δυνάμεων για την διατήρηση της εξουσίας. Αλλά δεν πιστεύω πως αυτή η “προοδευτική” πορεία είναι μονόδρομος. Πιστεύω μάλιστα πως πολλές φορές επιστρέφουμε σε μορφές πιο απροκάλυπτης βίας και μια στο τόσο επιστρέφουμε και στην καθαρή βία. Φυσικά οι ερυθρές ταξιαρχίες είχαν λάθος να προσπαθούν να επιβάλουν με τη βία μια κατάσταση που κανείς δεν ήθελε, αυτό όμως δεν αποκλύει τη βία για πάντα. Άλλωστε όσο πιο οικονομικό είναι ένα καθεστώς στη βία του, τόσο πιο εύκολα ανατρέπεται από μικρές ομάδες ή μικρά γεγονότα.


Κατά πόσο δηλαδή πηγαίνουμε από ένα μοντέλο με υψηλές περιεκτικότητες σε βία σε ένα χαμηλότερο. Νιώθω πως στην καθοδική κοντράτιεφ που διανύουμε ας πούμε χοντρικά με τον θατσερισμό και το νεοσυντηρητικό ρεύμα στις ΗΠΑ (τέλη 70), αυτή η διαδικασία της ελάχιστης δυνατής βίας απέναντι στους πολίτες γύρισε. Άλλωστε η βία δεν χρειάζεται να εξασκηθεί με μπουζούριασμα, αλλά με απλή διοικητική απόφαση ή και μόνο ολιγωρία ως προς την εφαρμογή των κανόνων. Δηλαδή δεν νιώθω πως οι συμφοιτητές μου που δουλεύουν 10-12 ώρες την ημέρα για 1200ευρώ το μηνα το κάνουν επειδή νιώθουν πως έχουν επιλογή. Και το θεσμοθετημένο 12ωρο των στελεχών είναι μια πράξη που εδραιώθηκε με βία σε σχέση με τη γενιά των γονιών μας. Δεν είναι πια θέμα επιλογής. Όπως και η βραδινή βάρδια που πληρώνεται ως κανονική. Όπως και το προσδόκιμο ζωής ανάλογα με το εισόδημα και τα φάρμακα και τους γιατρούς που μπορείς να αγοράσεις. Όλα αυτά είναι πολύ βίαια πράγματα χωρίς απαραίτητα να έχουν αίμα, ή βούρδουλα.


Πήδηξα πολύ γρήγορα αυτές τις διαδικασίες για να φτάσω στο ζουμί πως πρέπει να έχουμε (απειλή) βία(ς) στα χέρια μας για να εδραιώσουμε οτιδήποτε σε σχέση με τις ομάδες που προωθούν άλλα πράγματα και ήταν λάθος μου. Φυσικά δεν πρόκειται να βγουν ελεύθεροι σκοπευτές για να σταματήσουν τις κινητοποιήσεις για το ασφαλιστικό, όμως σε τελική ανάλυση η κυβέρνηση μπορεί να περάσει ό,τι εκείνη επιθυμεί και η ΓΣΕΕ το ξέρει. Το πρόβλημα με τις κινήσεις πολιτών είναι πως έχουν πολύ μικρή δυνατότητα επιβολής οργανωμένης βίας (ακόμα κι εάν αυτή η βία είναι συμβολική ή φτωχή σε “αίμα”). Χαρακτηριστικό παράδειγμα η συγκέντρωση στο σύνταγμα για τη φωτιά στην Πάρνηθα (και η ιστορία στο γουάκο του τέξας).


Και σταματώ εδώ διότι θα νομίσετε πως τρέφομαι με αίμα καθημερινά και διατηρώ συλλογή με κονσερβοκούτια στο ντουλάπι μου. Θα κλίνω το γόνυ για το γρήγορο ξεπέταγμα με τον υπουργό Θανάση και τον Στάθη πίσω από την κουρτίνα (φοράω και 46 νούμερο παπούτσι και θα φαίνομαι). Φυσικά οι κοινωνίες έχουν τις κυβερνήσεις που τους αξίζουν και προσωπικά βαριέμαι να αποδείξω οτιδήποτε σε οποιονδήποτε δεν είναι διατεθειμένος να συζητήσει ειλικρινά, άρα δεν κάνω για avant garde (θέλω να πεθάνω ένα ευτυχισμένο τίποτα). Αλλά όλη η δομή των κομμάτων και της εξουσίας τουλάχιστον στη Δύση βασίζεται στο λενινιστικό μοντέλο της μικρής avant garde που θα φέρει τη φώτιση στον λαό. Το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, το μπααθ, ακόμα και η Αλ Κάιντα ακολουθούν το ίδιο νεωτερικό ιδεολογικό υπόβαθρο. Με τα χιλιάδες προβλήματα που όλοι ξέρουμε.


Από την άλλη δυστυχώς το μοντέλο του μέσου όρου και της ισορρόπησης προσωπικών συμφερόντων των πολιτών, όχι μόνο δεν είναι ειλικρινές στις προθέσεις του, αλλά καταλήγει πολύ γρήγορα στην εφαρμογή του ελάχιστου κοινού παρονομαστή και την υπηρέτηση των συμφερόντων μιας μικρής ομάδας. Γι αυτό και βρισκόμαστε όλοι σε μια αμηχανία. Δηλαδή ωραία το κράτος το μισούμε. Κάτω ο βασιλιάς. απορύθμιση παντού. Αλλά ξεχνάμε για ποιο λόγο δημιουργήθηκε η ανάγκη του βασιλιά στην Ευρώπη. Για να περιορίσει την αυθαιρεσία των βαρώνων. Θα μου πεις να θέσουμε κανόνες, αλλά όπως είδαμε πολύ πρόσφατα με την αν.αρ.πρ (προσωπικών δεδομένων) οι κανόνες χωρίς (απειλή) βίας είναι για κλάματα. (άλλα παραδείγματα Vodaphone, καρτέλ γάλακτος που πήραν και δημόσιες αποφάσεις αύξησης της ισχύς του καρτέλ -περιορισμός μετακίνησης των παραγωγών από εταιρία σε εταιρία).


Ναι η σοσιαλ-οτιδηποτε έχει χάσει την μπάλα εδώ και πολλά χρόνια. Πολύ πιο πριν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Και συνεχίζει να παίζει αμυντικό μονότερμα. Ο θατσερισμός και η δεξιά αντεπίθεση είναι ένα φαντασιακό ιδεολογικό κατασκεύασμα αλλά είναι ριζοσπαστικό. Υπήρχε ένα πρόβλημα το 70 και αυτοι πρότειναν μια λύση. Με λίγα λόγια το κατεξοχήν πεδίο της αριστεράς, η ουτοπία και οι ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις σταμάτησε να είναι όπλο της και έγινε όπλο της δεξιάς. Ο κέινς και ο Γκαλμπράιθ είναι η τελευταία φορά που ακούσαμε κάτι “αριστερό” στην οικονομία και το εφαρμόσαμε. Όσο και να τους κατηγορούν, είναι τόσες πολλές οι φαντασιακές μπούρδες που έχουμε εφαρμόσει από τους “δεξιούς” οικονομολόγους που μπροστά τους οι μεγαλύτερες πατάτες του Τσάβεζ φαντάζουν αθώα λάθη (για να μείνουμε στον μικρό ναπολέοντα και να μην πιάσουμε πιο σοβαρούς τύπους σαν τον Κίρχνερ της αργεντινής).


Οπότε ναι συμφωνώ μαζί σου Παύλο, ας προτείνουμε κάτι ριζοσπαστικό αλλά όταν στην τηλεοπτική μας δημοκρατία των τριών φράσεων, το κάνουμε με τη φρασεολογία της δεξιάς (ευελιξία), τότε η πρόταση μας είναι καταδικασμένη (ειδικά όταν δεν έχουμε ξεκάθαρη φαντασίωση για την ουτοπία μας). Η ιδέα των Ιταλών αυτονομιστών (οι Ιταλοί έχουν παράδοση στην αυτονομία), έχει όλα τα προβλήματα του wacko του Texas. Ακόμα κι εάν εσύ ζεις χαρούμενος στη σαπουνόφουσκα σου, κάποιος με ένα μακρύ παλούκι θα έρθει να στη σπάσει. Για παράδειγμα θα θέσει απαγορευτικά κόστη στο εναλλακτικό δίκτυό σου (για να μη νομίζετε πως όταν λέω βία εννοώ πάντα αίμα).


Το κομμάτι με τον βασικό μισθό (να το επεκτείνω και στη βασική στεγή) είναι αδύνατο να γίνει καθώς δεν βολεύει τον σημερινό τρόπο παραγωγής. Αν σου δώσω σπίτι (είναι πάμφθηνο να φτιάξουμε σπίτια για όλους), βασικό μισθό και περίθαλψη τότε εσύ γιατί να δουλέψεις; Θα φτιάξουμε πολλούς ενδιαφέροντες καλλιτέχνες και ακόμα περισσότερους ευτυχείς ανθρώπους, αλλά θα καταστρέψουμε αυτό το παραπάνω κάθε χρόνο που πρέπει να παράγουμε και που κάνει τον καπιταλισμό να δουλεύει (ποιος είπε πως ο πληθωρισμός είναι κακό πράγμα;). Η ανασφάλεια σε κάνει πιο παραγωγικό (όχι ποιοτικά αλλά ποσοτικά). Το να δημιουργείς έναν τρίτο κόσμο μέσα στον πρώτο σου προσφέρει εκτός απο φθηνή εργασία και ένα στόχο για τη μεσαία τάξη να μην ξεπέσει που είχε χαθεί στα πρώτα πλούσια χρόνια μετά τον πόλεμο. Στο Παρίσι του 1860 είχες να αγωνιστείς για να μην καταλήξεις φτωχός. Στο Παρίσι του 1960 αυτή η διάκριση είχε χαθεί. Τώρα ξαναδημιουργείται…

————————————————————

Αφιέρωμα: read also, web 2.0
Ετικέτες: p2p , εργασία , λογισμικό , φιλελευθερισμός

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website