ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Heikki Patomäki – Το παγκόσμιο πολιτικό κίνημα για το φόρο Tobin: Μία αποτίμηση των δυνατοτήτων του μετά την Ασιατική κρίση

Αναφερόμενος τις αντικρουόμενες προτάσεις για τη θέσπιση του φόρου Tόμπιν σε παγκόσμιο επίπεδο, ο Heikki Patomäki, προσδιορίζει τις δυνατότητες ενδυνάμωσης του κινήματος που στηρίζει την πραγματοποίησή του.


Μετά την Μεξικανική κρίση (1994-95) και τον αντίκτυπο που είχε, η Ασιατική κρίση (1997) – η οποία επεκτάθηκε στη Ρωσία και τη Βραζιλία (1998)- προκάλεσε παγκόσμια ανησυχία. Παρόλα αυτά η Ασιατική κρίση δεν οδήγησε στην αλλαγή του παγκόσμιου ρυθμιστικού συστήματος. Η Νέα Διεθνής Χρηματοοικονομική Αρχιτεκτονική (ΝΔΧΑ), η επίσημη απάντηση στην κρίση, είναι μία σειρά πολιτικών που στοχεύει στην ομαλοποίηση και τη νομιμοποίηση της χρηματοοικονομικής φιλελευθεροποίησης και απορύθμισης. Η ΝΔΧΑ δεν είναι μία προσπάθεια αναστροφής ή μετασχηματισμού αυτών των διαδικασιών και των αρχών που τους διακρίνουν, αλλά σηματοδοτεί την ουσιαστική ενδυνάμωση τους.


Στην πραγματικότητα, η Ασιατική κρίση προσέφερε τη δυνατότητα στις ΗΠΑ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), και τους υπερασπιστές της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον να επιβάλουν το μοντέλο που προτιμούν στις «Ασιατικές τίγρεις». Κατηγόρησαν τον Ασιατικός καπιταλισμό ότι ήταν «παρεοκρατικός», ότι ήταν δηλαδή διεφθαρμένος και βασισμένος σε απόκρυφα και παράνομα δίκτυα στενών προσωπικών σχέσεων. Αυτό υποστηρίχθηκε ότι ήταν το κύριο αίτιο της Ασιατικής κρίσης. Η λύση ήταν βεβαίως η αντικατάσταση του Ασιατικού καπιταλιστικού μοντέλου με «ελεύθερες αγορές», ώστε οι χρηματοοικονομικές αγορές να λειτουργήσουν απρόσκοπτα. Αυτός ήταν και ο όρος ώστε το ΔΝΤ να εγγυηθεί τα σχετικά δάνεια. Ταυτόχρονα, οι δυτικές επιχειρήσεις και τράπεζες είχαν την ευκαιρία να εξαγοράσουν Ασιατικά μέσα παραγωγής σε τιμή ευκαιρίας (για παράδειγμα, η αξία σε δολάρια των Ινδονησιακών εργοστασίων και επιχειρήσεων έπεσε το 1998 στο 4% της προηγούμενης τιμής τους). Σαν αποτέλεσμα της κρίσης, οι Ασιατικές χρηματοοικονομικές αγορές περιήρθαν κάτω από τη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία πιο έντονα από ποτέ.


Ενώ η Ασιατική κρίση ενδυνάμωσε την επιβολή της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον στις χώρες που αντιμετώπιζαν την κρίση, οδήγησε και σε μία καινούργια φάση στην ανάπτυξη του παγκοσμίου κινήματος για μία εναλλακτική παγκοσμιοποίηση. Σαν αντίδραση στην ανησυχητική κατάσταση που επέφερε η Ασιατική κρίση, αναδύθηκε μία πιο συστηματική και οργανωμένη παγκόσμια εκστρατεία για έναν Φόρο Χρηματιστικών Συναλλαγών (ΦΧΤ) –συχνά αποκαλούμενος ως φόρος Tobin. Αυτό το μεταρρυθμιστικό σχέδιο ενισχύθηκε από την γενικευμένη απογοήτευση με τις δεσπόζουσες πολιτικές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και από την ίδρυση της ATTAC (Ένωση για τη Φορολόγηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών υπέρ των Πολιτών), ενώ υποβοήθησε σημαντικά την ίδρυση του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ (ΠΚΦ) το 2000-2001.


Η Έκθεση Λούλα-Σιράκ


Η εκστρατεία για τον ΦΧΣ είναι όμως διαιρεμένη. Ένα μέρος της εκστρατείας θα ήταν ευχαριστημένο με τη χρήση μίας μινιμαλιστικής εκδοχής του φόρου με στόχο την ανεύρεση πόρων για την αύξηση της αναπτυξιακής βοήθειας. Αυτή η εκδοχή θα άφηνε της παγκόσμιες σχέσεις εξουσίας και τις αρχές που τις διέπουν ως έχουν. Η ελπίδα είναι ότι εάν ο φόρος Tobin γίνει συμβατός με τον φιλελευθερισμό, η πιθανότητα επιτυχίας αυξάνεται. Το 2004, αυτή η εκδοχή του φόρου υποστηρίχθηκε από την Πρωτοβουλίας Λούλα-Σιράκ, στην οποία συμμετείχαν και οι Πρόεδροι της Χιλής, της Ισπανίας, και ο γενικός γραμματέας των ηνωμένων Εθνών (και το Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Εθνών – WIDER). Η έκθεση Λούλα-Σιράκ με τίτλο «Δράση ενάντια στην Πείνα και τη Φτώχεια» δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στην αναγκαιότητα ανεύρεσης πόρων σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά φαίνεται ότι θεωρεί περίπου ως δεδομένη την εγκυρότητα των οικονομικών θεωριών και πρακτικών που επικρατούν. Προσπαθεί να αποφύγει την «διαστρέβλωση» των ελεύθερων αγορών και θα ήθελε να εξαιρεθεί ένα μεγάλο τμήμα όλων των νομισματικών συναλλαγών από το φόρο (οι αποκαλούμενες συναλλαγές που δημιουργούν αγορές).


Η έκθεση Λούλα-Σιράκ υποθέτει, περαιτέρω, ότι ο ΦΧΣ μπορεί να θεσπιστεί μόνο εφόσον όλα τα κύρια χρηματοοικονομικά κέντρα ενταχθούν στο σύστημα από την αρχή. Οι ΗΠΑ, ή οποιοδήποτε άλλο χρηματοοικονομικό κέντρο, θα έχει, με άλλα λόγια, το δικαίωμα βέτο πάνω στη θέσπιση του φόρου. Το ίδιο ισχύει στην ουσία και για οιαδήποτε (ακόμα και νεοφιλελεύθερη) πρωτοβουλία πραγμάτωσης του φόρου μέσω του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. Ακόμα και στην νεοφιλελεύθερη μορφή του, ο ΦΧΣ θα ήταν τελικά ένας φόρος τον οποίο μερικές χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις (κυρίως οι τράπεζες) θα αναγκάζονταν να πληρώνουν. Ο ΦΧΣ μάλλον θα αντιμετωπιζόταν σαν ένα προηγούμενο για την επιβολή και άλλων παγκόσμιων φόρων, έτσι τουλάχιστον οι ΗΠΑ θα συνέχιζαν να τον καταπολεμούν. Η λύση που υποστηρίζουν μερικές ΜΚΟ, όπως η War on Want, είναι η μετατροπή του ΦΧΣ σε μία σειρά ανεξάρτητων εθνικών φόρων, οι οποίοι θα συνδέονται μόνο με τη δημιουργία ενός παγκόσμιου εθελοντικού ταμείου αναπτυξιακής βοήθειας. Αντί για έναν παγκόσμιο φόρο, ο ΦΧΣ θα γίνει απλώς ένας διαφορετικός τρόπος παροχής βοήθειας. Οι πραγματικές επιπτώσεις αυτού του μοντέλου θα ήταν μάλλον περιορισμένες και θα διατηρούσαν τον υπάρχον πλαίσιο.


Το Προσχέδιο Συνθήκης για το Φόρο Τόμπιν


Το Προσχέδιο Συνθήκης για ένα Παγκόσμιο ΦΧΣ περιγράφει ένα εναλλακτικό μοντέλο, πιο ευθυγραμμισμένο με τις φιλοδοξίες της ATTAC και πολλών άλλων οργανώσεων που συμμετέχουν στη διαδικασία του ΠΚΦ. Όπως ήδη εξήγησε ο James Tobin στη δεκαετία του 1970, πολύ πριν τις εντυπωσιακές χρηματοοικονομικές κρίσεις που έχουμε ζήσει τα τελευταία χρόνια, «οι εθνικές οικονομίες και οι εθνικές κυβερνήσεις δεν είναι ικανές να προσαρμοστούν σε γιγαντιαίες μετακινήσεις κεφαλαίων που αφορούν τις νομισματικές συναλλαγές, χωρίς σημαντικό κόπο και δίχως να θυσιάσουν σημαντικά τους στόχους της εθνικής οικονομικής πολιτικής σε σχέση με την απασχόληση, την παραγωγή, και τον πληθωρισμό». Σύμφωνα με την Προσχέδιο Συνθήκης, ο φόρος ορίζεται σε ένα επαρκές επίπεδο για να ελαττώσει την ισχύ της υπερεθνικής ροής κεφαλαίων.


Η παγκόσμια χρηματοοικονομία αποτελεί και μία δομική εξουσία. Ο φόρος πρέπει λοιπόν να αποφασιστεί πολυμερώς, να ελέγχεται από ένα δημοκρατικό σώμα, και να είναι ικανός να μειώσει την ισχύ του χρηματοοικονομικού κεφαλαίου. Η Συνθήκη για ένα Παγκόσμιο ΦΧΣ έχει τη δυνατότητα να δράσει σαν ένα «παγοθραυστικό» στο πεδίο του διεθνούς νόμου, σηματοδοτώντας ένα παράδειγμα μίας μετα-κυριαρχικής παγκόσμιας ρύθμισης και φορολογίας που μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλους τομείς.


Υπάρχουν λοιπόν διάφορα, συγκρουόμενα μοντέλα για τη θέσπιση του φόρου. Η δυνατότητα εφαρμογής του ΦΧΣ ως ενός πραγματικά παγκόσμιου φόρου, σημαίνει και μία δημοκρατική αλλαγή στις παγκόσμιες ελεγκτικές αρχές και εξαρτάται από την στήριξη ενός σημαντικού αριθμού κρατών τα οποία θα οργανώσουν ένα συνέδριο για να συζητηθεί μία πιθανή συνθήκη. Ίσως χρειαστούν και άλλες οικονομικές κρίσεις πριν αυτό πραγματοποιηθεί. Αφού όμως οι πολιτικές επιπτώσεις μίας σημαντικής κρίσης είναι πάντοτε επικίνδυνες, δεν φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα σοφό να μείνουμε απαθείς περιμένοντας απλώς την αυγή της επόμενης καταστροφής.


Διαβάστε ακόμα:


Πρωτοβουλία για τον φόρο Tobin


Πηγές για τον ΦΧΣ



Αφιέρωμα: κοινωνικά κινήματα, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: , , , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε