ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Elizabeth Tunstall – Το μέλλον της πολιτικής: Διανεμημένη δημιουργικότητα και Σχεδιασμός πολιτικής DIY

Dori TunstallΠοιος είναι ο ρόλος του σχεδιασμού στα πλαίσια ενός σύνθετα διανεμημένου κόσμου διαμόρφωσης και εφαρμογής πολιτικής; Γιατί το μοντέλο της διανεμημένης δημιουργικότητας είναι πιο κατάλληλο σε αυτόν τον τομέα; Αυτό το δοκίμιο θα επιδιώξει να εξετάσει αυτά τα ερωτήματα, προτείνοντας ένα φουτουριστικό έργο για το σχεδιασμό πολιτικής DIY, το οποίο θεωρεί τη διανεμημένη δημιουργικότητα και την τεχνολογία Web 2.0, ως την καρδιά της μεθοδολογικής του προσέγγισης. Αυτή η προσέγγιση επιδιώκει να φανταστεί ξανά το ρόλο του ντιζάιν και του σχεδιαστή στον κόσμο της κυβερνητικής πολιτικής.


Ορίζοντας το Σχεδιασμό/το σχεδιασμό


Μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της πολιτικής και της διακυβέρνησης, ο «σχεδιασμός» πρέπει να οριστεί σε δύο επίπεδα. Λέγοντας δύο επίπεδα εννοούμε αυτά στα οποία αναφέρθηκε ο Ric Grefé, executive director της AIGA (επαγγελματική οργάνωση σχεδιαστών), στις συναντήσεις της AIGA το 2003, ως σχεδιασμός με «Σ μεγάλο» (δηλαδή, κεφαλαίο Σ) και ως σχεδιασμός με «σ μικρό» (δηλαδή, σ πεζό). Το πρώτο επίπεδο είναι η γενική δραστηριότητα της «επινόησης τρόπων δράσης που στοχεύουν στο να μετατρέψουν υπάρχουσες καταστάσεις σε άλλες προτιμότερες» (Simon 1969). Το δεύτερο επίπεδο είναι τόσο η διαδικασία όσο και τα αντικείμενα, η επικοινωνία, οι εμπειρίες και τα περιβάλλοντα που προκύπτουν και εκπορεύονται από επιδέξιες επιλογές πάνω στις λέξεις, τις εικόνες και τις μορφές, μέσω των τυπικών στοιχείων του σημείου, της γραμμής, του σχήματος, της υφής, του χρώματος, της αρμονίας, του χώρου, της τυπογραφίας, του σχεδίου, των υλικών και της κίνησης. Αυτές οι δύο έννοιες του σχεδιασμού μας δίνουν τη δυνατότητα να διακρίνουμε το Σχεδιασμό ως μια γενική ανθρώπινη δραστηριότητα, από το σχεδιασμό ως την επαγγελματική ειδικότητα μιας κατηγορίας ανθρώπων, οι οποίοι ορίζουν τον εαυτό τους ως επαγγελματία σχεδιαστή (δηλαδή, άνθρωποι που εξασφαλίζουν τα απαραίτητα για τη ζωή πρωτίστως από το σχεδιασμό). Όπως έχω πει κι αλλού (Tunstall 2007), λαμβάνεται υπόψη ότι ο σχεδιασμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στο χώρο της πολιτικής επιστήμης, της οικονομίας και της πολιτικής, που διαφέρει βάσει του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιεί τους τομείς του ντιζάιν, της τεχνικής επικοινωνίας και της χρηστικότητας: (εικ. 1)


Χαρακτήρας Επιστημολογία Μεθοδολογία Επαγγελματίας Τομέας χρήσης
Σχεδιασμός (με κεφαλαίο) αφηρημένος ιδεατός Στρατηγικός γενικού χαρακτήρα πολιτική επιστήμη, διοίκηση και πολιτική
σχεδιασμός (με πεζό) χειροπιαστός πραγματικός αυτοσχέδιος ειδικός σχεδιασμός, επικοινωνία και δυνατότητα


Εικόνα 1: Χαρακτηριστικά του Σχεδιασμού έναντι του σχεδιασμού


Ο Σχεδιασμός με το Σ κεφαλαίο είναι οι διαδικασίες της αφηρημένης, στρατηγικής και ουτοπικής δημιουργίας, που είναι ανοιχτή σε όλους. Εντός του ευρύτερου πλαισίου της πολιτικής, είναι συχνά ο διανοητικός τομέας της πολιτικής επιστήμης και της οικονομίας. Από την άλλη, ο σχεδιασμός με πεζό σ, είναι το συμπλήρωμά του – χειροπιαστές, αυτοσχέδιες, πραγματικές δημιουργίες, δηλαδή κατά κύριο λόγο για επαγγελματικό σχεδιασμό στους διανοητικούς τομείς του ντιζάιν, της επικοινωνίας και της χρηστικότητας.


Σχεδιασμένη/σχεδιασμένη πολιτική και ο σχεδιαστής ως επαγγελματίας


Η πολιτική του Σχεδιασμού (με Σ κεφαλαίο) είναι ένας τομέας μελέτης και πρακτικής με μακράς παράδοση στην πολιτική επιστήμη, τη νομική και την οικονομία. Προϋποθέτει τον ορισμό του προβλήματος και της πηγής του, τον προσδιορισμό των πιο δραστικών οργάνων πολιτικής, τον καθορισμό των μετρικών μονάδων μετρήσιμης αλλαγής και την κατανόηση των οργάνων και των μετρικών μονάδων που δίνουν λύσεις στο πρόβλημα. Τα όργανα πολιτικής είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που οι παραγωγοί πολιτικής χρησιμοποιούν για την επίλυση προβλημάτων (Tunstall 2007). Τα όργανα πολιτικής επιδιώκουν να ελέγχουν την προσφορά αγαθών και υπηρεσιών: από την οικειοθελή συνεισφορά από οικογένειες, επιδοτήσεις και φόρους μέχρι τον κανονισμό και την άμεση προσφορά (Howlett 2005: 39). Επίσης, μπορεί να επιδιώκουν τον έλεγχο της συμμετοχής και της συνοχής της ομάδας, μέσα από τη συγκάλυψη πληροφοριών, το χαρακτηρισμό/την αναγνώριση, και τις ακροάσεις, για να κατευθύνουν τη δημιουργία ομάδων και τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Τα όργανα προσφοράς αγαθών/υπηρεσιών και προσδιορισμού της ομάδας διαμορφώνουν τις στρατηγικές με τις οποίες Σχεδιάζονται συγκεκριμένες εκβάσεις κι επιχειρούνται διάφορες εφαρμογές του Σχεδιασμού. Αυτές οι στρατηγικές Σχεδιάζονται συχνά από ειδικούς στην τεχνική ορολογία της νομικής ή της οικονομίας, που απομακρύνουν τους ανειδίκευτους ανθρώπους από τις διαδικασίες διαμόρφωσης και εφαρμογής της πολιτικής.


Πολιτικοί επιστήμονες, όπως οι Anne Schneider και Helen Ingram υποστηρίζουν ότι οι εν λόγω σχεδιασμοί πολιτικής έμπειρων σχεδιαστών δημιουργούν συχνά άδικα και αποξενωτικά πολιτικά συστήματα. Οι σχεδιασμοί πολιτικής έμπειρων σχεδιαστών δημιουργούν αυτά τα συστήματα κατασκευάζοντας άξιους και ανάξιους πληθυσμούς-στόχους και ευνοώντας τους έμπειρους επαγγελματίες και την επιστημονική γνώση έναντι αυτής των πολιτών. Οι Schneider και Ingram (1997: 2) διατυπώνουν μια κατανόηση των σχεδιασμών πολιτικής, όχι ως νομικών και οικονομικών εννοιών, αλλά κυρίως ως «παρατηρήσιμων στοιχείων» που αναφέρονται στο «περιεχόμενο και την ουσία της δημόσιας πολιτικής – τα σχέδια, την αρχιτεκτονική, το λόγο και την αισθητική της πολιτικής τόσο στην εργαλειακή όσο και στη συμβολική της μορφή». Από τη μία, αυτές οι σχεδιασμένες εργαλειακές και συμβολικές μορφές έρχονται πιο κοντά στις εμπειρίες πολιτικής των απλών ανθρώπων. Ένα άτομο μπορεί να μην καταλάβει το περίπλοκο του νόμου περί πολιτικής υγείας ή οικονομίας, αλλά κατανοεί την παροχή πρόσβασης σε αυτές, με το να έχει ή να μην έχει μια ιατρική κάρτα. Από την άλλη, ο σχεδιασμός μπορεί να γίνει ακόμα μία γλώσσα για ειδικούς, που θα παραγκωνίζει τη γνώση ανειδίκευτων ανθρώπων. Αν και πολλοί σχεδιαστές έχουν ενστερνιστεί ένα ανθρωποκεντρικό ήθος σχεδιασμού, μερικές φορές υπάρχει ακόμα απροθυμία αποδοχής της γνώσης ανειδίκευτων ανθρώπων πάνω στην εμπειρία των σχεδιαστών.


Προσφάτως, σε ένα δικό μου κυβερνητικό έργο, ο δημιουργικός διευθυντής δεν ήθελε η σχεδιαστική ομάδα να ζητάει από τους ανθρώπους να αξιολογούν εάν τα τυπογραφικά στοιχεία ήταν πολύ μεγάλα ή πολύ μικρά σε ένα φυλλάδιο. Η διαφωνία ήταν ότι οι άνθρωποι πάντα ισχυρίζονται ότι είναι πολύ μικρά κι ότι δεν κατανοούν όλους τους λόγους για τους οποίους κάτι μπορεί να είναι εύκολο ή δύσκολο να διαβαστεί. Το επιχείρημα της δικής μου αντιμετώπισης ήταν ότι ενώ οι σχεδιαστές είναι οι ειδικοί του ντιζάιν, οι άνθρωποι είναι οι ειδικοί των εμπειριών τους με τα σχεδιασμένα αντικείμενα. Η επιθυμία του να μην επιδιώκεται ανατροφοδότηση σχετικά για το ντιζάιν από το κοινό έχει να κάνει με την ανάγκη του σχεδιαστή να διατηρήσει τον έλεγχο στον εξειδικευμένο τομέα του σχεδιασμού, με πεζό σ. Συνάντησα αυτή την ένταση ανάμεσα στην εξειδίκευση του σχεδιαστή και τις εμπειρίες αξιολόγησης του κοινού μέσα από τη δουλειά μου στο έργο της AIGA Σχεδιασμός για τη Δημοκρατία. Έχει αναφερθεί ανακριβώς ότι ο Ric Grefé είπε ότι «ο Σχεδιασμός είναι ο μεσολαβητής μεταξύ πληροφορίας και κατανόησης» και ότι «οι Σχεδιαστές είναι οι μεσολαβητές μεταξύ πληροφορίας και κατανόησης». Η πρώτη ιδέα μιλά για τον ιδανικό ρόλο του Σχεδιασμού/σχεδιασμού. Μέσα από την αλληλεπίδραση με τα σχεδιασμένα αντικείμενα οι άνθρωποι κατανοούν τελικά και διατυπώνουν το Σχεδιασμό τους για το μέλλον. Η δεύτερη ιδέα είναι προβληματική, ιδιαίτερα εντός της σφαίρας επιρροής της πολιτικής, άν οι σχεδιαστές παρακωλύσουν την άμεση προσέγγιση μεταξύ ανθρώπων και των κυβερνήσεών τους (ακόμα και σε ρόλο συνηγόρου). Εάν δεν καθοδηγούνται από ανθρωποκεντρικότητα, οι σχεδιαστές μπορούν να επιφέρουν τα ίδια αποξενωτικά αποτελέσματα με τους δικηγόρους, τους πολιτικούς αναλυτές και τους οικονομολόγους όταν η «ειδική» γλώσσα που χρησιμοποιούν εμποδίζει την κατανόηση από τους απλούς ανθρώπους του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι κυβερνήσεις τους και πώς μπορούν να τον αλλάξουν ώστε να λειτουργούν καλύτερα υπέρ τους. Ο Σχεδιασμός Πολιτικής Do-It-Yourself (DIY) αποτελεί μια πρόταση, η οποία αποδέχεται το διαμεσολαβητικό ρόλο του σχεδιασμού, αλλά αποτρέπει το σχεδιαστή από το να δημιουργεί προβλήματα, μέσω ενός ήθους διανεμημένης δημιουργικότητας κι ενός συνδυασμού προτύπων σχεδιασμού, τοπικής τεχνογνωσίας κι εργαλείων τεχνολογίας Web 2.0.

Σχεδιασμός Πολιτικής Do-It-Yourself (DIY)


Το παλιό μοντέλο σχεδιασμού πολιτικής ήταν ένα από αυτά που καλούσαν συγκεντρωτικές ομάδες ευφυών ειδικών,μέσα σε ένα χώρο για να επιλύσουν προβλήματα. ‘Ομως η πολυπλοκότητα της διεθνοποιημένης πολιτικής απαιτεί αποκεντρωτικές προσεγγίσεις επίλυσης προβλημάτων, που μπορούν να λειτουργήσουν ανέξοδα σε τοπικό επίπεδο και να διανεμηθούν ευρέως σε δίκτυα γνώσης που αφορούν το πλατύτερο κοινό. Ένα μοντέλο που αφορά το ρόλο του σχεδιασμού για τη γενίκευση αυτών των δικτύων είναι το σύνολο δομικών στοιχείων Kit-o-Parts του Sussam Preja, το οποίο δημιουργήθηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, το 1984. Λόγω του ότι ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν άκρως διανεμημένος σε ολόκληρη την πόλη σε τόσο μεγάλο βαθμό που ήταν δύσκολο για μία ή δύο εταιρίες σχεδιασμού να τον χειριστούν, και λόγω του ότι δεν υπήρχε οικονομική ευχέρεια, ο Sussam Preja δημιούργησε το Kit-o-Parts, το οποίο θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν και να συναρμολογούν υπεργολάβοι σχεδιασμού με όποιον τρόπο θεωρούσαν κατάλληλο, διατηρώντας όμως ένα ενιαίο ύφος και την ατμόσφαιρα των Ολυμπιακών Αγώνων. Προτείνω τη δημιουργία ενός συνόλου δομικών στοιχείων (Kit-o-Parts) Σχεδιασμού Πολιτικής, το οποίο ανειδίκευτοι άνθρωποι θα μπορούν να προσαρμόζουν σε τοπικό επίπεδο, που όμως θα εξακολουθεί να έχει ως κατάληξη μια ενιαία οπτική γλώσσα για να υποστηρίζει την κοινοποίηση και τη σύγκριση προβλημάτων και λύσεων πολιτικής.


 Η πρώτη πρόκληση αυτού του μελλοντικού μοντέλου θα ήταν ο ορισμός χειροπιαστών οπτικών συμβόλων που να είναι παγκοσμίως αναγνωρίσιμα και να σχετίζονται με τις πέντε πλευρές του σχεδιασμού πολιτικής:


1. Στοιχεία σχηματικής αναπαράστασης κοινωνικών σχέσεων/κοινωνικής ταυτότητας, που βασίζονται στο πλέγμα των κοινωνικών συνθέσεων κοινωνικών ομάδων ως ‘άξιων’ και ‘ανάξιων’, πολιτικά ισχυρότερων και πιο αδύναμων (Anne Schneider and Helen Ingram, 1997): (Εικ.2).


figure2_tunstall.jpg
Εικόνα 2: Μοντέλο Στοιχείων και Συστήματος Κοινωνικών Σχέσεων/Ταυτοτήτων..


2. Στοιχεία μοντελοποίησης κοινής εμπειρίας για την κατασκευή ενός μοντέλου κοινής εμπειρίας, που είναι μια οπτική αναπαράσταση διαδικασιών και επιτρέπει την περιγραφή των διαφορών που εμφανίζουν οι εμπειρίες μιας κοινωνικής ομάδας/ενός ατόμου


3. Στοιχεία επιθυμητών αποτελεσμάτων που αποτελούνται από τα σύμβολα των βασικών υλικών και συμβολικών αξιών μιας ομάδας, και του τρόπου με τον οποίο η ομάδα φαντάζεται ότι αυτές οδηγούν σε ένα επιθυμητό μέλλον ή σε καλύτερες εμπειρίες.


4. Στοιχεία δομικών περιορισμών που αποτελούνται από σύμβολα των δομικών περιορισμών μιας ομάδας ως προς το επιθυμητό της μέλλον ή τις επιθυμητές της εμπειρίες.


5. Στοιχεία αναγνώρισης Αντικειμένου/Υπηρεσίας σχεδιασμού, που αποτελούνται από σύμβολα σχετικά με τους τύπους αντικειμένων ή υπηρεσιών σχεδιασμού που τυπικά έχουν δημιουργηθεί για να εξετάσουν συγκεκριμένα θέματα πολιτικής. Το Kit θα αποτελούταν από τα στοιχεία, πρότυπα εγγράφων για την κατασκευή των ίδιων μας των στοιχείων και από έναν εικονογραφημένο οδηγό χρήσης συμβόλων για τη διαμόρφωση και τη διαβίβαση πολιτικής.


Διανεμημένη λειτουργικότητα και Copyleft (Άδεια αντιγραφής)


Η δεύτερη πρόκληση είναι η δημιουργία ενός δικτύου διανεμημένης λειτουργικότητας στο οποίο η διανομή του Kit-o-Parts του DIY Σχεδιασμού Πολιτικής σε τοπικές κοινότητες από ένα χρήστη ίντερνετ σε άλλο θα βοηθούσε στις δραστηριότητές τους για σχεδιασμό πολιτικής. Το μοντέλο διανομής θα βασιζόταν στη δραστηριοποίηση του Copyleft των συστημάτων ανάπτυξης λογισμικού GNU, όπου η παραγωγή έργου καθίσταται απλόχερα διαθέσιμη, με την προϋπόθεση ότι όλες οι τροποποιημένες και εκτεταμένες εκδοχές του έργου θα παραμένουν επίσης διαθέσιμες. Η διανομή του Kit-o-Parts Σχεδιασμού Πολιτικής θα ενείχε τρία επιπλέον αιτήματα: κάποιος πρέπει, πρώτον, να τεκμηριώσει και να γνωστοποιήσει τα αποτελέσματα των συναντήσεων και της τοπικής «γραμματικής» των στοιχείων που χρησιμοποιούνται δια μέσου ιστότοπων, όπως οι You-Tube και Flickr, ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Δεύτερον, να δημιουργήσει ένα τοπικό αντίγραφο του Kit-o-Parts Σχεδιασμού Πολιτικής και, τρίτον, να δώσει το αυθεντικό kit σε μια άλλη ομάδα για χρήση. Με αυτόν τον τρόπο, το Kit-o-Parts DIY Σχεδιασμού Πολιτικής μπορεί με τη διαδικασία της αλληλεπίδρασης ενός χρήστη ίντερνετ με άλλον, να εξελιχθεί μέσα από την ίδια του τη ανάπτυξη, τη χρήση, την τεκμηρίωση και ευελπιστούμε και μέσα από τα θετικά κοινωνικά αποτελέσματά του.


Επίλογος


Ο Σχεδιασμός/σχεδιασμός έχει έναν ενδιάμεσο ρόλο στις σχέσεις των ανθρώπων με την κυβερνητική πολιτική. Είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουν, μυρίζουν, γεύονται, αγγίζουν, ακούνε και αισθάνονται την επιρροή που ασκεί πάνω τους η κυβέρνηση, υλική και συμβολική. Ο σχεδιασμός είναι η ουσία της κυβέρνησης. Όμως, οι σχεδιαστές δεν πρέπει να είναι διαμεσολαβητές στις σχέσεις ανθρώπων και κυβέρνησης, τουλάχιστον όχι σε μια δημοκρατική κοινωνία. Η διανεμημένη δημιουργικότητα έχει τη δυνατότητα να εκδημοκρατίζει τη διαδικασία διαμόρφωσης πολιτικής από νόμιμα, οικονομικά συστήματα κι ακόμη από συστήματα ειδικών στο σχεδιασμό. Το Kit-o-Parts DIY Σχεδιασμού Πολιτικής αποτελεί ένα προτεινόμενο μοντέλο του πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει ο σχεδιασμός σε μια περιοχή παραγωγής πολιτικών αποφάσεων, επομένως πολιτικής, διότι είναι προσαρμόσιμο στην τοπική ανειδίκευτη γνώση, που όμως μπορεί να διαμορφώσει ένα κοινό λεξιλόγιο για κοινοποίηση και κατανόηση της έκτασης των επιπτώσεων των κοινωνικοπολιτικών επιλογών. Έτσι, αντιπροσωπεύει τη μελλοντική δυνατότητα και του σχεδιασμού, αλλά και της πολιτικής γενικότερα.



Πηγές:


- Howlett, Michael. “What Is a Policy Instrument? Policy Tools, Policy Mixes, and Policy-Implementation Styles.” In Designing Government: From Instruments to Governance, edited by Pearl Eliadis, Margaret Hill and Michael Howlett, 31-50. Montreal: McGill-Queen University Press, 2005.

- Schneider, Anne Larason, and Helen Ingram. Policy Design for Democracy. Kansas City, MO: University of Kansas Press, 1997.

- Simon, Herbert The Sciences of the Artificial. Cambridge, MA: MIT Press, 1969.

- Tunstall, Elizabeth. 2007. “In Design We Trust: Design, Govermentality, and the Tangibility of Governance,” International Associations of Design Research Societies 2007 International Conference Proceedings Hong Kong, China. Hong Kong: School of Design, The Hong Kong Polytechnic University.



Αφιέρωμα: συμμετοχικό ντιζάιν
Ετικέτες: , , , , , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε