ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Cristina Cerulli και Anna Holder – Στερεότυπα και πρωτότυπα του επιχειρηματία του ντιζάιν: Αλλαγή της επιχειρησιακής εικόνας και συσπείρωση

cerulli and holderΗ επιχειρηματικότητα στο ντιζάιν είναι ένα πεδίο που ήδη γνωρίζει ανανεωμένο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα στα πλαίσια της ανώτατης εκπαίδευσης.[1] Πρόσφατες μελέτες2 θεωρούν την επιχειρηματική εκπαίδευση και δραστηριότητα ως έναν τρόπο με τον οποίο νεοαποφοιτήσαντες και νέοι σχεδιαστές αποκτούν επαρκείς γνώσεις που ενισχύουν την ικανότητα για καινοτομία και δημιουργούν ευκαιρίες γι’ αυτούς, ώστε να δημιουργήσουν τις δικές τους μεθόδους πρακτικής στην ευρύτερη σφαίρα παραγωγής ντιζάιν.[2]


Η σχέση ανάμεσα στον επιχειρηματία και στα δίκτυα, ιδιαίτερα μητροπολιτικά ή οικονομικά, αναγνωρίστηκε ως κλειδί για την κατανόηση των σύγχρονων επιχειρηματικών πρακτικών:


«Φαίνεται ο σύγχρονος επιχειρηματικός ‘ήρωας’ να είναι κατά ένα μεγάλο μέρος ένας ‘δικτυωμένος ήρωας’. Ωστόσο, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η δικτύωση ως επιχειρησιακή στρατηγική δεν έρχεται ουρανοκατέβατα, αλλά προϋποθέτει επενδύσεις στην κοινωνική επικοινωνία, τους ανεπίσημους δεσμούς, την εκπαίδευση και τη μόρφωση».[3]


Η ιδέα του «δικτυωμένου ήρωα» γεννά στερεότυπα του αυτοδημιούργητου άντρα, του μοναχικού εφευρέτη ή του καινοτόμου στο χώρο της βιομηχανίας, που είναι ακόμα διαδεδομένα. Ενώ δίδεται ρητή έμφαση στην κοινωνική επικοινωνία και τους ανεπίσημους δεσμούς, υπάρχει μια αυτονόητη απόρριψη των σχέσεων και μια αντίληψη ότι ο επιχειρηματίας είναι περισσότερο ένας εκμεταλλευτής των δικτύων κι όχι ένας σύνδεσμος. Πώς οι υπάρχουσες αντιλήψεις σχετικές με τον ‘επιχειρηματία’ ταιριάζουν στη στροφή προς τις εναλλακτικές και δικτυακές πρακτικές, οι οποίες αμφισβητούν τα υπάρχοντα μοντέλα των επαγγελμάτων του ντιζάιν; Και πώς θα μπορούσαν οι δικτυακές πρακτικές να εκσυγχρονίσουν την ιδέα και την εκπαίδευση του επιχειρηματία του ντιζάιν; Με τι θα μπορούσε να μοιάζει ένας πρωτότυπος δικτυωμένος επιχειρηματίας, εάν όχι με τον μοναχικό οικονομικό ήρωα, που θα εκμεταλλεύεται τα δίκτυα για την εξυπηρέτηση των δικών του/της σκοπών


Υπάρχουσες έννοιες σχετικά με τον επιχειρηματικό χαρακτήρα είναι συνδεδεμένες με ξεπερασμένα στερεότυπα: στο χώρο της επιχειρηματικότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, υπάρχει ακόμα η ιδέα του ‘αυτοδημιούργητου επιχειρηματία’ της Βιομηχανικής Επανάστασης ή του εξερευνητή που χτίζει την Αυτοκρατορία. Ωστόσο, αυτή η πίστη σε συγκεκριμένα στερεότυπα για το χαρακτηρισμό του επιχειρηματία, δεν είναι ένα καθαρά βρετανικό φαινόμενο. Η μελέτη των Hyrsky και Tuuanen για τη γλώσσα και τη διαμόρφωση των τύπων επιχειρηματία εξετάζει τις διεθνείς έννοιες του επιχειρηματικού χαρακτήρα και ξεκινάει περιγράφοντας τέσσερα ‘στερεότυπα’ επιχειρηματικού χαρακτήρα. Ο «Κλασικός» επιχειρηματίας περιγράφεται ως ένας «καινοτόμος, υπό την έννοια της διαφοροποίησης ή της αλλαγής της αγοράς, εισάγοντας κάτι νέο»[4] κάποιος «που αναλαμβάνει ρίσκα, εννοώντας ότι αυτός ή αυτή αναλαμβάνει το πλήρες ρίσκο της αποτυχίας (οικονομικό, κοινωνικο-ψυχολογικό, υγείας και υπόληψης) και εάν αυτός ή αυτή χειριστεί με αποτελεσματικό τρόπο το ρίσκο, δικαιούται κάθε ανταμοιβή. Ο επιχειρηματίας «Τεχνίτης» χαρακτηρίζεται από το παρελθόν «του εργάτη» (και μια) περιορισμένη εκπαίδευση, αλλά σημαντική επιτυχία τεχνικής φύσεως στη δουλειά». Άλλες ιδιότητες που αποδίδονται σε αυτό το στερεότυπο είναι ο «έμπρακτος», αλλά «χωρίς ανάληψη οποιουδήποτε ρίσκου» τρόπος διαχείρισης μιας επιχείρησης, μια ‘πατερναλιστική’ σχέση με τους υπαλλήλους κι ένα κίνητρο ‘εγγενούς ικανοποίησης’, που αξιολογεί «την ανεξαρτησία και την αυτονομία, όντας σε θέση να επιλέγει τους συναδέλφους του στη δουλειά, και ικανοποίηση για τη συμβολή του στην παραγωγή ενός ποιοτικού προϊόντος με την παροχή προσωπικών υπηρεσιών». Ο «Καιροσκόπος» επιχειρηματίας χαρακτηρίζεται ως ένας άνθρωπος της «μέσης κοινωνικής τάξης» με μια σφαιρική εκπαίδευση, εμπειρία στη διοίκηση και προσανατολισμό προς την ανάληψη ρίσκων, με την ανάπτυξη να αποτελεί τον κύριο στόχο της εταιρίας». Σε αντίθεση με τον επιχειρηματία Τεχνίτη, ο καιροσκόπος «έχει την τάση να είναι ωφελιμιστής και όχι πατερναλιστικός στις σχέσεις του με το προσωπικό», και «εκμεταλλεύεται ανθρώπους και πόρους». Τέλος, ο επιχειρηματίας «Έρευνας και Ανάπτυξης» περιγράφεται ως το νεώτερο από όλα τα στερεότυπα και εντοπίζεται σε πανεπιστήμια θετικών επιστημών, ιδρύματα κι επιστημονικά πάρκα». Δουλεύοντας στο χώρο της επιστήμης, της μηχανικής ή άλλων επιστημών ‘υψηλής τεχνολογίας’, η επιχειρηματικότητά του προέρχεται από την κατανόηση του ότι «η ιδιαίτερη γνώση του μπορεί να μετατραπεί στο βασικό πλεονέκτημα μιας νέας επιχείρησης».


Εξετάζοντας τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και οργανώσεων αναφορικά με τα παραπάνω στερεότυπα, δύο θέματα προκύπτουν: πρώτον, ο επιχειρηματίας ως ξεχωριστή οντότητα-που αναλαμβάνει το πλήρες ρίσκο της αποτυχίας, βασισμένος μόνο στις δικές του γνώσεις και δεύτερον, μια άνιση σχέση με τους άλλους-πατερναλιστική ή ‘χειραγωγική’.


Μετά τη πραγματοποίηση δημοσκόπησης με ερωτήσεις σχετικές με τη στάση τους απέναντι στην επιχειρηματικότητα και τα επιχειρηματικά χαρακτηριστικά, η μελέτη των Hyrsky και Τuuanen εντόπισε μια απομάκρυνση των ερωτηθέντων πέραν των αρχικών ‘στερεοτύπων’. Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να κάνουν μεταφορικές περιγραφές των επιχειρηματιών και της επιχειρηματικότητας. Ήταν σε θέση να απαντήσουν «ελεύθερα και αυτοβούλως»[5] και οι απαντήσεις τους κυμαίνονταν από τις πιο αναμενόμενες εικόνες, όπως «Άνθρωποι της περιπέτειας και Πολεμιστές» έως και τις πιο ασυνήθιστες εικόνες της φύσης, όπως μια «αμοιβάδα», μια «βελανιδιά», ένα «χωνευτήρι», ή «μηχανέλαιο».[6]


Η μελέτη των Hyrsky και Tuuanen συμπεραίνει ότι ο όρος «επιχειρηματίας» είναι φορτισμένος και διάφοροι χρήστες τον έχουν διαποτίσει με μια σειρά διαφορετικών σημασιών, τα οποία έχουν αλλάξει με την πάροδο του χρόνου από την παλαιότερη μειωτική θεώρηση των όρων «απληστία, εγωισμός, ανενδοίαστος, απιστία απέναντι στο εργατικό προσωπικό», σε μια πιο θετική θεώρηση του επιχειρηματία ως ενός ανθρώπου, ο οποίος είναι «καινοτόμος, δοτικός, δημιουργικός, παίρνει πρωτοβουλίες» και είναι «οικοδόμος.»[7]


Αυτά ακριβώς τα ‘συμπληρωματικά’ χαρακτηριστικά των επιχειρηματιών θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα για περισσότερες μεθόδους πρακτικής βασισμένες στο διαδίκτυο-ανάληψη πρωτοβουλίας, αλλά και παροχή υποστήριξης ή συμβουλών σε άλλους, ανάπτυξη ισχυρών δεσμών ανάμεσα σε άτομα ή οργανώσεις, προκειμένου να επιτευχθεί η προώθηση της καινοτομίας.


Η έρευνα πάνω σε επιχειρηματικές πρακτικές με βάση το διαδίκτυο ξεπρόβαλε πριν από 20 περίπου χρόνια[8] τότε, ο χαρακτήρας και τα συνολικά χαρακτηριστικά του διαδικτυακού επιχειρηματία δεν ήταν ακόμα κοινά αποδεκτά. Ενώ η μελέτη των Hyrsky και Tuuanen καταδεικνύει μια αλλαγή στις αντιλήψεις σχετικά με τον επιχειρηματία, τα στερεότυπα με τα οποία αυτοί ξεκίνησαν της μελέτη τους βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην αντίληψη του επιχειρηματία ως ατόμου. Οι συγγραφείς αυτού του δοκιμίου διατυπώνουν την ιδέα ότι το ήθος των πρακτικών του βασισμένου στο διαδίκτυο ντιζάιν είναι εγγενώς συνδεδεμένο με την ισότητα και στηρίζεται στη συνεργασία με άλλους και στις σχέσεις αμοιβαίας υποστήριξης.


Για να βρούμε επιχειρηματικές προσεγγίσεις που ενθαρρύνουν την ισότητα και τις σχέσεις με άλλους στον τομέα αυτό, θα μπορούσαμε να εξετάσουμε μερικές ήδη υπάρχουσες εναλλακτικές προσεγγίσεις στο χώρο του ντιζάιν, για να αρχίσουμε να προσδιορίζουμε χαρακτηριστικά, προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα ‘πρωτότυπο’ για τον δικτυωμένο επιχειρηματία.


Ένα παράδειγμα μιας εναλλακτικής προσέγγισης της επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι το δίκτυο “Soup Session”. Έχοντας τεθεί σε εφαρμογή από την Jessica Antwi-Boasiako, μια σχεδιάστρια οπτικής επικοινωνίας και απόφοιτο του Royal College of Art, ξεκίνησε ως ένα οικιακό φαινόμενο: φίλοι μαζεύονταν κατά τη διάρκεια του φαγητού για να συζητήσουν για την πορεία της δουλειάς τους και να προσφέρουν ο ένας στον άλλο ιδέες και υποστήριξη. Μέσα σε 7 χρόνια, αυτή η πρακτική έχει εξελιχθεί σε ένα δίκτυο δημιουργικής υποστήριξης βασισμένο σε εκδηλώσεις. Η Antwi-Boasiako τώρα οργανώνει εκδηλώσεις ανοιχτές σε όλους στο Institute of Contemporary Arts του Λονδίνου που έχουν ως στόχο να ενισχύσουν αυτό το ίδιο δίκτυο οικιακής υποστήριξης σε ευρύτερη κλίμακα.


«Κατά τη διάρκεια μιας ψυχαγωγικής συγκέντρωσης, οι καταξιωμένοι δημιουργοί κάθονται δίπλα-δίπλα με αυτούς που δεν έχουν αναδειχθεί ακόμα. Οι καλεσμένοι παροτρύνονται να γνωρίσουν, να εξερευνήσουν, να συνεργαστούν και να επιδείξουν τη δουλειά τους στο SOUP.
Οι αίθουσες Nash και Brandon, ο νέος «δημιουργικός παιδότοπος» του SOUP, θα μετατραπούν σε αίθουσες ‘σπίτι μακριά απ’το σπίτι’. Με τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας «ζεστής» και πάνω απ’ όλα φιλόξενης, οι καλλιτέχνες και οι σχεδιαστές θα συνεισφέρουν με αυθεντικά κομμάτια, μετατρέποντας τους χώρους Nash and Brandon σε ένα λαμπερό και μποέμικο καθιστικό. […]
Το SOUP τροφοδοτεί, συνδέει κι επαινεί τη δουλειά της δημιουργικής κοινότητας και των συνεργατών της για να δημιουργήσει θεμελιώδεις και μακροχρόνιους δεσμούς.


Η εξιστόρηση της ‘ζεστασιάς’ και των ‘μακροχρόνιων δεσμών’ που διαπνέουν την περιγραφή του SOUP, φαντάζει να παρομοιάζει το δημιουργικό διαδίκτυο με ένα οικογενειακό περιβάλλον και να προωθεί κοινωνικές αρετές συνδεδεμένες με φυσιολογικό τρόπο με τη φιλία, προωθώντας την ιδέα ενός επιχειρηματία ο οποίος ενδιαφέρεται για την επιτυχία και την ευημερία όλων των συνδέσμων που απαντώνται στα πλαίσια του δικτύου-σε σύνδεση με την έννοια του ‘δοτικού’ επιχειρηματία, που προτείνει η μελέτη των Hyrsky και Tuuanen.


Ένα ευρύτερης κλίμακας παράδειγμα επιχειρηματικότητας που βασίζεται στο δίκτυο είναι η ‘Urban Act’9, μια ομαδοποίηση επαγγελματιών της πόλης: ένα ευρωπαϊκό δίκτυο θεωρητικών, αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών, οι οποίοι προσφάτως δημοσίευσαν ένα εγχειρίδιο της δουλειάς τους, ως μεμονωμένες πρακτικές αλλά και αντιλαμβανόμενες ως μια ευρύτερη πρακτική βασισμένη στο δίκτυο.[9] Το βιβλίο έχει ως στόχο την κοινοποίηση γνώσης κι εμπειρίας σε ένα ευρύτερο κοινό. Η διανομή και πάλι βασίζεται στο δίκτυο• αντίγραφα πωλούνται σε μαγαζιά από αντιπροσώπους (τα ίδια τα μέλη του δικτύου) και για κάθε αντίγραφο που πωλείται, αποστέλλεται ακόμα ένα δωρεάν σε μη κερδοσκοπικές κοινωνικές ομάδες ή φιλανθρωπίες. Το δίκτυο εξελίχθηκε από τη μορφή μιας μη σχεδιασμένης διαδικασίας ‘ενοποίησης’ μικρότερων δικτύων, καθώς αυτοί που συμμετείχαν στις αρχικές συναντήσεις και συζητήσεις κάλεσαν ανθρώπους από το δικό τους τοπικό ή προσωπικό δίκτυο. Η βασισμένη στο δίκτυο πρακτική σχετίζεται με τη φύση της αστικής θεωρίας και πράξης, καθώς επιτρέπει εύκολες συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών πλαισίων και σύνθετες καταστάσεις να ανανεώνουν ευρύτερες θεωρίες. Το δίκτυο πίσω από το ‘Urban Act’ περιγράφει την ανάπτυξή τους με αυτόν τον τρόπο, ως έναν «αλγόριθμο…συγγένειας και φιλίας». Αυτές οι δύο λέξεις εκφράζουν το αίσθημα της ζεστασιάς κι επιβάλλουν την ιδέα της δικτυακής ανάπτυξης με αυτόν τον τρόπο ως ένα ‘φυσικό’ συμβάν. Αυτή η έμφαση στη φιλία για μια ακόμη φορά απηχεί το όραμα της Antwi-Boasiako σχετικά με το επιχειρηματικό δίκτυο, ενώ επεκτείνει το φάσμα του δικτύου πέρα από το (τεχνητό) οικιακό περιβάλλον.


Οι αρετές της υποστήριξης και της προσφοράς του δικτύου αντιμετωπίζονται ως ένα σημαντικό στοιχείο για την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας. Όπως επισημαίνουν οι Hoang και Antoncic, ένα βασικό πλεονέκτημα των δικτύων για την επιχειρηματική διαδικασία είναι η πρόσβαση που παρέχουν σε πληροφορίες και συμβουλές. Η εξάρτηση από τα δίκτυα δεν περιορίζεται στο στάδιο της εκκίνησης. Οι επιχειρηματίες συνεχίζουν να βασίζονται στα δίκτυα για πληροφορίες, συμβουλές και επίλυση προβλημάτων, με κάποιες επαφές να παρέχουν σύνθετους πόρους».[10]


Και τα δύο πρωτότυπα του δικτυωμένου επιχειρηματία που περιγράφονται εδώ βασίζονται στην άμεση, προσωπική επαφή και στις αναδυόμενες ευκαιρίες που προσφέρει ένα δίκτυο κοινοποίησης ιδεών και κοινής υποστήριξης. Προχωρώντας πέρα από τη σφαίρα επιρροής του δικτύου προσωπικης επαφής στο εικονικό δίκτυο, η πρόσφατη εξέλιξη της τεχνολογίας Web 2.0 και ιδιαίτερα η επανάσταση wiki, βασίζονται στην επιθυμία της ‘κοινής χρήσης’ πληροφοριών, ιδεών και γνώσης, ως μια δυναμική τόσο για την εμπορική όσο και για τη μη-εμπορική επιχείρηση. ‘Εικονικά’ ή διασπαρμένα δίκτυα που δημιουργήθηκαν και συνδέθηκαν μέσω της συνεργασίας wiki και των δικτυακών φόρουμ προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες για δημιουργικά δίκτυα, επιτρέποντας την πρόσβαση σε διεθνείς ομάδες και ιδιώτες. Ωστόσο, το πρωτότυπο του δημιουργικού επιχειρηματία που περιγράφεται παραπάνω φαίνεται να έχει επιτευχθεί μέσω της μίμησης των οικιακών δικτύων της οικογένειας ή των φίλων• παρέχεται υποστήριξη και μια αίσθηση ενός δημιουργικού ‘σπιτιού’ σε αυτούς που υπεισέρχονται στα δίκτυά τους. Τα εξ’ολοκλήρου εικονικά δίκτυα που έχουν θέσει ως στόχο την υποστήριξη και την ανάπτυξη δημιουργικής επιχειρηματικότητας χρειάζεται να αναδημιουργήσουν και να συναγωνιστούν την οικεία, ευχάριστη οικιακή αίσθηση των επιτυχημένων δικτύων που έχουν δημιουργηθεί από την άμεση, προσωπική αλληλεπίδραση.


Το κλειδί για ένα ‘πρωτότυπο’ δικτυωμένου επιχειρηματία ή μιας ομάδας επιχειρηματιών φαίνεται να συνδέει πρόσωπα ή ομάδες του ίδιου επιπέδου. Αυτή η κατανόηση της ισότητας θεμελιώνεται στα πλαίσια του σεβασμού των στόχων και του επιχειρηματικού μέλλοντος τρίτων στο δίκτυο. Η σχέση μεταξύ του δημιουργικού επιχειρηματία και του επιχειρηματικού δικτύου είναι σχέση δούναι και λαβείν, αμοιβαία υποστήριξη και φιλία-είτε βασίζεται σε ‘πραγματική’ φιλία, είτε στα χαρακτηριστικά της φιλίας, όπως η αποδοχή και η γεμάτη σεβασμό συμπεριφορά.



Notes

[1] See The Higher Education Academy Art Design Media Subject Centre and the National Endowment for Science, Technology and the Arts, Creating Entrepreneurship: Entrepreneurship Education for the Creative Industries, (York: ADMHEA/NESTA, 2007).

 

[2] Jensen, B. G. (2004) Innovation and Entrepreneurship as Part of a Master Program in Architecture and Design. Cumulus Working Papers 12 (04).

 

[3] Nijkamp, Peter (2003) ‘Entrepreneurship in a Modern Network Economy’, Regional Studies, 37:4, σ. 401.

 

[4] Descriptions of entrepreneur stereotypes’ characteristics, all from Hyrsky, Kimmo & Tuuanen, Mika, ‘ “Jack of All Trades on Route 66”: Entrepreneurs and Entrepreneurship as Expressed in Metaphors’, ηλεκτρονικό κείμενο στο http://tinyurl.com/6lqrum.

 

[5] Hyrsky, Kimmo & Tuuanen, Mika, ‘ “Jack of All Trades on Route 66”: Entrepreneurs and Entrepreneurship as Expressed in Metaphors’, ηλεκτρονικό κείμενο στο http://tinyurl.com/6lqrum.

 

[6] Οπ. παρ. σσ. 8-9.

 

[7] Οπ. παρ. σ.10.

 

[8] Hoang, Ha & Antoncic, Bostjan, ‘Network-based research in entrepreneurship: a critical review’, Journal of Business Venturing 18(2), 2003, σ. 165.

 

[9] AAA/Peprav (eds.) Urban Act – a handbook for alternative practice (Paris: AAA, 2007).

 

[10] Hoang and Antoncic, ‘Network-based research in entrepreneurship’, p. 166.



Αφιέρωμα: συμμετοχικό ντιζάιν
Ετικέτες: , , , , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε