ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Jamie Brassett και Peter Booth – Εκστατική καινοτομία: Αφομοίωση, ντιζάιν και δημοκρατία

Peter BoothΟ Jamie Brassett και ο Peter Booth διατυπώνουν ένα σχέδιο, όπου η ενασχόληση των ανθρώπων με το «σχεδιασμό» (designing) και τον «ανασχεδιασμό» (redesigning) αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα, υιοθετείται και προσαρμόζεται. Το έργο αυτό δεν περιλαμβάνει απλώς πολλαπλά τεστ για χρήστες ή ‘ομάδες εστιασμένης συζήτησης’ (focus groups), μια και αυτές οι δύο δραστηριότητες ορίζουν απλώς το βαθμό της ανταπόκρισης των χρηστών κλπ., μέσα σε ήδη προδιαγεγραμμένα έργα. Αντιθέτως, αφομοιωμένα αντικείμενα επιστρέφουν πίσω στα έργα των ντιζάινερς, αναγκάζοντάς τα να παρεκκλίνουν σε μέχρι τώρα αδιανόητες κατευθύνσεις. Η αφαίρεση του σημείου της εξουσίας και του ελέγχου από το ιεραρχικό έργο του ντιζάιν θα οδηγήσει σε ευκαιρίες για καινοτομία, που θα περιορίζονται μόνο από τη βραδύτητα στην παραγωγή «αφομοιώσιμων» αντικειμένων.


Και η έκσταση είναι η έξοδος! Αρμονία! Ίσως, αλλά έτσι ακούγεται πολύ μελοδραματικό…Η έξοδος; Αρκεί που την αναζητώ: υποχωρώ για μια ακόμα φορά, αδρανής, αξιοθρήνητος: η έξοδος από ένα έργο, από την αναζήτηση μιας εξόδου! Τα έργα είναι η φυλακή μου, από την οποία εύχομαι να δραπετεύσω (έργο, παρεκβατική εμπειρία): επινόησα το έργο, για να ξεφύγω από το έργο!(Bataille 1988: 59)


Ας ξεκινήσουμε


Όπως συμβαίνει και στη συλλογική συγγραφή, ήμασταν ήδη αρκετοί και τώρα είμαστε ακόμα περισσότεροι. Αυτό το άρθρο επισημαίνει μια στιγμή-μια από τις πολλές-μια «συμφιλίωση» τελείως διαφορετικών διαλόγων, με θέμα την πείρα και τη θεωρία, τις οποίες εμείς συγχέουμε, με τα ονόματα και τις πρακτικές μας. Είμαστε εξίσου διδάσκοντες, φιλόσοφοι και επαγγελματίες όσον αφορά το ντιζάιν των προϊόντων και της συσκευασίας τους, σε μεγαλύτερο και μικρότερο βαθμό, αλλά κάποιες φορές, έχουμε όλες αυτές τις ιδιότητες την ίδια στιγμή. Δεν πρόκειται για έναν επιπόλαιο πρόλογο. Η ανάμειξη-ως κάτι το καλαίσθητο-όλων αυτών των επί μέρους ιδιοτήτων της προσωπικότητάς μας, θα αποτελέσει την ουσία του εν λόγω πονήματος. Εάν βέβαια δεχτούμε ότι το αισθητό έχει ουσία. Το να καθοδηγεί κανείς διαφορετικές συζητήσεις και πρακτικές, προκειμένου να δημιουργήσει κάτι που ακόμα και για μια και μοναδική στιγμή χαρακτηρίζεται δημιουργικό, είναι το θέμα που θίγει το πόνημα αυτό. Το παρόν άρθρο αποτελεί επίσης και μια περίτρανη απόδειξη της ιδέας του να γίνεται κάτι αισθητό, μια υλιστική εκδήλωση του θέματός του. Το επόμενο βήμα αυτής της ανάμειξης, που αναφέραμε παραπάνω θα είναι η αποστολή αυτών των ιδεών, προκειμένου να εξεταστούν προσεκτικά από άλλους και οι απαντήσεις τους να επιστραφούν στο μείγμα. Κι αυτό επίσης, αποτελεί θέμα του εν λόγω άρθρου. Προσφέρουμε έναν τρόπο σχεδίασης, ο οποίος ακολουθεί τις αρχές μας και τις πρακτικές μας, προκειμένου να παράξει πραγματικά καινοτόμα αποτελέσματα.


Αφομοίωση


Έχουμε αναφέρει κι αλλού για την αφομοίωση του ντιζάιν και γι’ αυτό εδώ θα θίξουμε με συντομία μόνο τις κεντρικές ιδέες. Ο καταναλωτισμός έχει προσδιορίσει εδώ και κάποια χρόνια τη σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους και τα αγαθά. Αυτός είναι υπεύθυνος για τις εννοιολογικές αποχρώσεις που εμφανίζονται σε συζητήσεις με θέμα το γούστο, την πνευματική καλλιέργεια για τις εκάστοτε επιλογές και άπειρες άλλες συναφείς έννοιες. Η ηγεμονική φύση της συζήτησης περί καταναλωτισμού έχει ωστόσο παραποιήσει κάποιες σημαντικές διαφορές που πρέπει να επισημανθούν. Ο καταναλωτισμός είναι κυρίως μια δραστηριότητα που βασίζεται σε αυτό που λέμε «από στόμα σε στόμα» κι έτσι δε δύναται να αντιπροσωπεύει κάτι που υφίσταται μόνο από το ντιζάιν των αντικειμένων, που πραγματοποιείται εδώ και πολλά χρόνια (με συγκεκριμένα πράγματα, όπως σπίτια, έπιπλα, λευκά είδη). Ο καταναλωτισμός και το γούστο εναλλάσσονται τουλάχιστον 20 φορές, πριν τα αντικείμενα φθαρούν ή πριν αποσταλούν σε άλλους χώρους, για άλλες διαδικασίες. Αμφιβάλλουμε για το κατά πόσο αυτοί οι «άλλοι χώροι»-όπου πραγματοποιείται η αφομοίωση- προσφέρει μια καλύτερη μεταφορά, με την οποία μπορούμε να κατανοήσουμε τις καθημερινές, αυξημένης διάρκειας πρακτικές, οι οποίες περιγράφουν τον πραγματικό συσχετισμό που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους και το ντιζάιν των αντικειμένων. Για παράδειγμα, παρόλο που έχουμε μπει πολλές φορές στη διαδικασία να κρίνουμε το γούστο μας, κατά την αρχική αγορά των καναπέδων μας-για την ενδεδειγμένη κατανάλωσή τους-μετά από τέσσερα χρόνια συμβίωσης με αυτά τα αντικείμενα, όταν λείπουμε από το σπίτι, αλλά ξέρουμε ότι οι καναπέδες είναι εκεί, στο σαλόνι μας, όπως τους έχουμε αφήσει, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ακόμα τους καταναλώνουμε. Ό,τι και να είναι αυτό που καθόρισε τη στιγμή της κατανάλωσης αυτού του προϊόντος, αποτελεί παρελθόν. Έχουμε απομείνει, λοιπόν, με την τελειοποίηση μιας μεταφοράς, για να εξηγήσουμε την μετά την κατανάλωση ζωή των αντικειμένων: κι αυτό είναι η αφομοίωση. Πρέπει να θυμόμαστε ότι πρόκειται για κάτι περισσότερο από μια θεματική ακαδημαϊκή σχολαστικότητα που ασχολείται με ορισμούς. Κι όταν όλο αυτό επιστραφεί πίσω στη διαδικασία του ντιζάιν, ανακαλύπτουμε ότι μια τέτοια θεώρηση έχει πραγματικά, ουσιώδη αποτελέσματα.


Σχεδιασμός


Ο σχεδιασμός, το ντιζάιν, όπως αυτό εφαρμόζεται στην πράξη, αποτελεί μια τελεολογική διαδικασία. Ξεκινάει σύντομα, περνάει μέσα από διάφορα στάδια-μερικές φορές επιστρέφοντας σε προηγούμενα στάδια στα πλαίσια ενός αναδρομικού βρόχου-πριν την επίτευξη ενός στόχου σε ένα αποτέλεσμα. Η καινοτομία μέσα από το ντιζάιν υφίσταται μόνο μέσα σε αυστηρά ελεγχόμενα όρια. Για το φιλόσοφο και πρώην μοναχό Georges Bataille, μια τέτοιου είδους διαδικασία αποτελούσε «έργο», κάτι που όριζε την όλη εμπειρία σε κάτι που προωθούνταν προς ένα συγκεκριμένο στόχο. (Κάτι τέτοιο έχει επίσης και την έννοια της παρεκβατικής εμπειρίας, που δίνει προτεραιότητα στο γραπτό, το ορθολογιστικό και το λογικό έναντι του παθιασμένου, του καταστρεπτικού και του δημιουργικού• κατά το Απολλώνιο και το Διονυσιακό του Νίτσε). Η διαδικασία του ντιζάιν που ήδη έχει αναφερθεί αποτελεί ένα τέτοιο έργο: παρεκβατικό, τελεολογικό και αφύσικο. Ακόμα κι όταν γίνεται απόπειρα να ξεφύγει το ντιζάιν από αυτές τις μορφές-για παράδειγμα, θέτοντας τον Χρήστη ως το Επίκεντρο του Ντιζάιν- το έργο παραμένει, ακόμα κι αν οι συνθήκες σύμφωνα με τις οποίες ορίζεται ο στόχος αλλάζουν ελαφρώς. Το από πάνω προς τα κάτω έργο κυριαρχεί-και είτε ο Ντιζάινερ είτε ο Πελάτης καταλαμβάνει τη θέση του «δυνάστη». Αναρωτιόμαστε εάν μια διαφορετική αντίληψη της διαδικασίας του ντιζάιν θα αποφέρει ένα διαφορετικό κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτικό αποτέλεσμα. Η διαφωνία μας έγκειται στο ότι αυτή η αλλαγή θα συμβεί αν ακολουθηθεί μια διαδικασία του ντιζάιν με κίνητρο την έννοια της αφομοίωσης. Έχουμε βρει ένα έργο για να απαλλαγούμε από τα έργα.


Καινοτομώντας Δημοκρατικά


Για τον Bataille, η απαλλαγή από τα διάφορα έργα είχε χαρακτήρα «εκστατικό»: ex-stasis, δηλαδή φεύγω από μια στάσιμη κατάσταση. Η έκσταση προσδίδει οριστικό χαρακτήρα στη συναλλαγή. Το να απέχει κανείς από τους από πάνω προς τα κάτω περιορισμούς της διαδικασίας του ντιζάιν, για να καταφύγει σε κάτι πιο ρευστό και δημιουργικό, όπως πολύ φιλοσοφημένα κάνει ο Bataille, προσφέρει πολλά περισσότερα. Αναφέρουμε ότι η αναγνώριση της αφομοιωτικής φύσης της «δέσμευσής» μας με τα αντικείμενα, που είναι αποτελέσματα ντιζάιν, θα επιφέρει μια ανάλογη έκσταση στη διαδικασία του ντιζάιν.


Οι ντιζάινερ έχουν χρησιμοποιηθεί τελευταία προκειμένου να παρατηρούν ανθρώπους και τις πρακτικές τους κι αυτό να αποτελεί μέρος της διαδικασίας του ντιζάιν. Η χρήση της Εθνογραφίας ως εργαλείου για την πραγματοποίηση έρευνας πάνω στο ντιζάιν είναι κάτι σύνηθες. Η πρωτοβουλία μας έχει να κάνει με την απομάκρυνση τέτοιου είδους θεάσεων από την ιεραρχία του ελέγχου, όπου ο Ντιζάινερ είναι Παντογνώστης (ανακαλύπτοντας ευκαιρίες στις εικόνες) και την επανατοποθέτησή τους με τρόπο που να επιτρέπει στους ανθρώπους να έρθουν σε επαφή με το ντιζάιν, μέσα από την αφομοίωσή τους. Στα πλαίσια ενός έργου αφομοιωτικού, όπου η ενασχόληση των ανθρώπων (που άλλοτε ήταν απλά και μόνο χρήστες ή καταναλωτές) με το «σχεδιασμό» (designing) και τον «ανασχεδιασμό» (redesigning) αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα, υιοθετείται και προσαρμόζεται. Το έργο αυτό δεν περιλαμβάνει απλώς πολλαπλά τεστ για χρήστες ή ‘ομάδες εστιασμένης συζήτησης’ (focus groups), μια και αυτές οι δύο δραστηριότητες ορίζουν απλώς το βαθμό της ανταπόκρισης των χρηστών κλπ., μέσα σε ήδη προδιαγεγραμμένα έργα. Αντιθέτως, αφομοιωμένα αντικείμενα επιστρέφουν πίσω στα έργα των ντιζάινερς, αναγκάζοντάς τα να παρεκκλίνουν σε μέχρι τώρα αδιανόητες κατευθύνσεις. Η αφαίρεση του σημείου της εξουσίας και του ελέγχου από το ιεραρχικό έργο του ντιζάιν θα οδηγήσει σε ευκαιρίες για καινοτομία, που θα περιορίζονται μόνο από τη βραδύτητα στην παραγωγή «αφομοιώσιμων» αντικειμένων.


Σε αντίθεση με τη «διαρκή καινοτομία», που σχολιάστηκε από τον Clayton Christensen (1997)-όπου η καινοτομία πραγματοποιείται με «δειλά» βήματα και στηρίζεται μόνο λίγο σε προηγούμενα βήματα-ή ακόμα και τη «διασπαστική καινοτομία»-η οποία απευθύνεται σε διαφορετικές αγορές και/ή σε χρήσεις με ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες-αυτή η εκστατική καινοτομία προσφέρει τη δυνατότητα στα έργα ντιζάιν να ακολουθήσουν τελείως χαοτικές κατευθύνσεις. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας αφομοιωτικής προσέγγισης είναι μια διαδικασία η οποία είναι μη-γραμμική και μη-τελεολογική, όπου ο έλεγχος του designing είναι από κάτω προς τα πάνω και πραγματικά δημοκρατικός. Επίσης, οι πελάτες, οι ντιζάινερς και οι άνθρωποι-όλοι τους αφομοιωτές-μπορούν να διαπραγματευτούν την εκστατική καινοτομία με κατάλληλα δημιουργικούς τρόπους.


Ευχαριστίες

Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τον καθηγητή Martin Woolley, Διευθυντή Έρευνας στο Central Saint Martin’s College of Art and Design, για την υποστήριξή του και την χρηματοδότηση από το κολλέγιο που έχει βοηθήσει το εγχείρημά μας. Την Tin Horse Design για το χρόνο και τις υποδομές της. Τους συναδέλφους μας στο τμήμα (Hons.) Σχεδιασμού Προϊόντων του Central Saint Martin’s College of Art and Design για τα σχόλιά τους πάνω στις ιδέες μας και την Joanna Brassett για τη συμβολή, τις προτάσεις, και τα σχόλιά της πάνω στο παρόν άρθρο.


Πηγές

- Bataille, G. 1988. Inner Experience. Μετάφραση Leslie A. Boldt. New York: SUNY Press

-Brassett, Jamie & Peter Booth. 2008 υπό έκδοση. ‘Design Digestion. Work in Progress.’ In Design Principles & Practices: An International Journal

-Christensen, C. 1997. The Innovator’s Dilemma. Boston: Harvard Business School Press

-Nietzsche, F. 1993. The Birth of Tragedy: Out of the Spirit of Music. Edited by Michael Tanner. Translated by Shaun Whiteside. London: Penguin Books Ltd.



Αφιέρωμα: συμμετοχικό ντιζάιν
Ετικέτες: , , , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε