ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Bill Mc Kibben – Έξω απ’ τη ζώνη ασφαλείας

Bill McKibbenΚαθώς η κυβέρνηση Μπους αρχίζει να αποχωρεί από το προσκήνιο και αυτοί που επιδιώκουν να τον διαδεχθούν μιλούν με δικαιολογημένη σοβαρότητα για τον άνθρακα, το ερώτημα που τίθεται για τους οικολόγους θα αλλάξει από ‘Κάνουμε κάτι για την υπερθέρμανση του πλανήτη;’ σε ‘Κάνουμε αρκετά για την υπερθέρμανση του πλανήτη’; Και τα δυο είναι πολιτικά ερωτήματα- το δεύτερο, όμως, είναι και επιστημονική απορία, γιατί η απάντηση σε αυτό εξαρτάται από το πόσα πρέπει να κάνουμε.


Η συντομότερη απάντηση σε αυτό (και ο μόνος αριθμός που πρέπει να ξέρετε για να καταλάβετε τον 21ο αιώνα) είναι: 350, όπως 350 μέρη ανά εκατομμύριο διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Εγκαινιάσαμε μόλις μια διεθνή εκστρατεία, δείτε το 350 org. , που έχει τρομερή ανάγκη από τη βοήθειά σας για να επιτευχθεί ο στόχος.


Η πιο μακρά απάντηση έχει ως εξής. Πριν από είκοσι χρόνια, όταν αρχίσαμε να ανησυχούμε γι’ αυτό που αποκαλούσαμε τότε φαινόμενο θερμοκηπίου, είχαμε μια πολύ στοιχειώδη ιδέα για το ότι το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ήταν υπερβολικά πολύ. Οι πιο σημαντικές δημόσιες συζητήσεις είχαν να κάνουν με το κατά πόσο η υπερθέρμανση του πλανήτη ήταν πραγματική και εάν είχε ήδη αρχίσει ή όχι. Δεν χρειάστηκε πολύς καιρός- μια πενταετία- για να απαντήσει η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή καταφατικά και στα δύο. Αλλά πιο περίπλοκα ερωτήματα, όπως πόσο άμεσο είναι το πρόβλημα και πού βρίσκονται τα όρια ήταν πολύ δυσκολότερα.


Στην αρχή, οι επιστήμονες περιορίζονταν να υπολογίζουν τι πρόκειται να συμβεί αν τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα διπλασιασθούν σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα των 275 μερών ανά εκατομμύριο. Ήταν μια αρκετά μεγάλη αύξηση ώστε να μπορούν να γίνουν ηλεκτρονικά πλέον οι υπολογισμοί. Κι έτσι συζητούσαμε όλοι για τα κακά που επρόκειτο να συμβούν στα 550 μέρη ανά εκατομμύριο, μέχρι που έγινε, ερήμην μας, ψυχολογική κόκκινη γραμμή – μια κόκκινη γραμμή που σύντομα εμφανίστηκε σε διάφορα κυβερνητικά διαγράμματα. Θυμάμαι που έγραψα ένα δεικτικό άρθρο για τους New York Times στα μέσα της δεκαετίας του 1990 όταν κάποιο πρόγραμμα της κυβέρνησης Κλίντον προέβλεψε ότι θα ξεπερνούσαν γρήγορα τα 550- χωρίς βάσιμη αιτία, είχαν γίνει ο στόχος.


Αλλά τα τελευταία λίγα χρόνια έγινε φανερό ότι η γη ήταν καλύτερα ισορροπημένη απ’ όσο είχαμε φανταστεί. Μέχρι τότε είχαμε αυξήσει τη θερμοκρασία του πλανήτη μόλις ένα βαθμό Φαρενάιτ και είκοσι χρόνια πριν θα είχαμε πει ότι φτάσαμε πλέον στο όριο σημαντικής υπερθέρμανσης του πλανήτη- καταλάβαμε λοιπόν ότι θέλαμε ακόμη μερικές δεκαετίες για να φανούν οι μεγάλες επιδράσεις. Τι νομίζετε, όμως; Ένας βαθμός ήταν αρκετός για να φέρει μεγάλες επιδράσεις στους υδρολογικούς κύκλους, στην πρόοδο των εποχών, στη διάδοση των κουνουπιών, στο γρήγορο λιώσιμο των παγετώνων. Αυτός είναι ο λόγος που, τα πολύ τελευταία χρόνια, ορισμένες από τις μεγάλες οικολογικές ομάδες και κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις άρχισαν να μιλούν για ένα νέο, χαμηλότερο στόχο σε ό, τι αφορά το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 450 μέρη ανά εκατομμύριο, που οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι αντιστοιχούσε λίγο-πολύ σε μια αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη της τάξης των δυο βαθμών Κελσίου ή 3.6 βαθμών Φαρενάιτ.


Αλλά και πάλι, τα στοιχεία γι’ αυτό το όριο ήταν ελάχιστα- ήταν επίσης ψυχολογικό, ένας τρόπος να πει κανείς, ‘ Πρέπει να κάνουμε περισσότερα, πιο γρήγορα’. Και παρέμεινε απλώς στη σφαίρα του δυνατού: αυτή τη στιγμή, η ατμόσφαιρα του πλανήτη περιέχει 385 μέρη ανά εκατομμύριο CO2 και αν υπολογίσετε σωστά τους αριθμούς μπορείτε να φανταστείτε ότι θα πρέπει να πατήσετε γερά το φρένο μόλις αγγίξετε τα 450.


Το πρόβλημα όμως έχει ως εξής. Το περασμένο φθινόπωρο, η Αρκτική έλιωσε. Όχι απλώς λίγο, όπως λιώνει από τη δεκαετία του 1970. Αλλά σε μια έκταση ανάλογη με το μέγεθος του Τέξας, περισσότερο απ’ όσο είχαμε δει ποτέ. Αυτό φόβισε τους επιστήμονες, που ήταν, άλλωστε, όλο και πιο ανήσυχοι, επειδή όσο περισσότερο καταλαβαίνουν την παλαιοκλιματική καταγραφή τόσο φαίνεται ότι μικρές αλλαγές στην ακτινοβολία (radiative forcings) ήταν αρκετές για να προκαλέσουν τρομερές αλλαγές στο παρελθόν.


Εάν βρισκόμαστε στα 385 μέρη ανά εκατομμύριο και όλα λιώνουν, τι σας λέει αυτό; Σας λέει το εξής: Αυτό δεν είναι μελλοντικό πρόβλημα. Έχουμε ήδη περάσει τη γραμμή, είμαστε έξω από τη ζώνη ασφαλείας. Πρέπει να επιστρέψουμε γρήγορα εκεί που ανήκουμε πριν ακουστεί το σφύριγμα. Και το όριο στο οποία πρέπει να επιστρέψουμε, εάν ελπίζουμε να αποφύγουμε βίαιες ανατροπές από την υπερθέρμανση του πλανήτη, είναι τα 350 μέρη ανά εκατομμύριο.


Χρειάστηκε, όπως συμβαίνει τόσο συχνά στην ιστορία του θερμοκηπίου, η θητεία του James Hansen στην ηγεσία της NASA για να τεθούν τα ρίσκα επί τάπητος. Μιλώντας τον περασμένο Δεκέμβριο στην Αμερικανική Γεωφυσική Ένωση, ο Hansen, επικεφαλής του Goddard Institute for Space Studies (Ινστιτούτο Goddard για τη Μελέτη του Διαστήματος), σκιαγράφησε πολλές περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος να περάσουμε τα όρια, ένα ρίσκο που αυξανόταν κάθε χρόνο που παραμέναμε πάνω από τα 350. Περιλάμβαναν το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής θάλασσας, το λιώσιμο των μεγάλων παγετώνων πάνω από τη Γροιλανδία και τη δυτική Ανταρκτική, τις μεταβολές κλιματικών ζωνών που καταστρέφουν πρωταρχικές γεωργικές περιοχές, το στέρεμα καίριων υδάτινων αποθεμάτων καθώς τα αλπικά παγόβουνα λιώνουν στους τροπικούς, και τη μετατροπή των ωκεανών σε οξύ καθώς το διοξείδιο του άνθρακα μαζεύεται εκεί.


Ίσως το πιο σημαντικό, βραχυπρόθεσμα (μολονότι είναι σα να διαλέγεις ποια αρρώστια στο τελευταίο στάδιο θα προτιμούσες να κολλήσεις) είναι η προοπτική γρήγορου λιωσίματος των παγετώνων της Γροιλανδίας και της Δυτικής Ανταρκτικής. Πιστεύαμε ότι αυτοί οι παγετώνες ήταν σταθεροί σε χρονική κλίμακα αιώνων, γιατί πώς μπορείς ν’ αρχίσεις να λιώνεις ενάμισι μίλι πάγο; Εννοώ, πρόκειται για τον ορισμό της αδράνειας. Φαίνεται όμως ότι η φύση έχει μέθοδο. Όσο η θερμοκρασία ανεβαίνει, το χιόνι στην κορυφή του παγετώνα γίνεται νερό, και το νερό οδηγείται, με τη σειρά του, μέσα από ραγίσματα και ρωγμές στη βάση του παγετώνα όπου μπορεί να γρασάρει τις βάσεις για το γλίστρημά τους στον ωκεανό.


Στο μεταξύ, οι θάλασσες, που ανεβαίνουν και ζεσταίνονται όλο και περισσότερο, διαβρώνουν τους παγετώνες στην άκρη τους, που χρησιμεύουν όπως ο φελλός στο μπουκάλι για κείνους που βρίσκονται πιο μέσα. Αν προστεθούν όλα αυτά, υπάρχει η πιθανότητα- ή τουλάχιστον έτσι κατέθεσε ένορκα ο Hansen στο ομοσπονδιακό δικαστήριο –ανόδου της επιφάνειας της θάλασσας κατά πέντε μέτρα αυτόν τον αιώνα. Κι αυτός είναι ακόμη ένας τρόπος για να πούμε ότι είναι το τέλος του πολιτισμού όπως τον ξέρουμε, από τη στιγμή που δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα στη γη για να προστατεύσουμε τις παράκτιες πόλεις μας ή τις εύφορες πεδιάδες κοντά στη θάλασσα- τα μέρη όπου ο κόσμος, ως επί το πλείστον, ζει- από αυτή την άνοδο.


Αυτά λέει η επιστήμη. Κι απ’ αυτήν πρέπει να προκύψει τώρα η πολιτική. Ξεχάστε τα σχέδια που κάναμε μέχρι τώρα, να προσαρμοστούμε σιγά-σιγά στη χρήση του κάρβουνου και να αυξήσουμε τη χρήση των ανανεώσιμων, κυρίως με σταδιακές αλλαγές στην τιμή του άνθρακα. Αυτό μπορεί να μας πάει στο 330 ή, πιθανά, κοντά στο 450. Αλλά 350- αυτό σημαίνει στην ουσία ότι θα πρέπει να εγκαταλείψουμε το μεγαλύτερο μέρος του υπόγειου άνθρακα που υπάρχει.


Η τιμή του πετρελαίου είναι τόσο υψηλή- και η εξάρτηση τόσο βαθιά- που είναι πολύ δύσκολο. Το πραγματικό ερώτημα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Hansen, είναι εάν πρόκειται επίσης να κάψουμε το κάρβουνο του πλανήτη μας και να αναπτύξουμε εξωτικές πηγές πετρελαίου, όπως ψαμμόλιθο με πίσσα και πετρελαιοφόρο σχιστόλιθο. Εάν το κάνουμε, τότε δεν θα επιστρέψουμε ποτέ στα 350. Εάν δεν το κάνουμε- εάν σταματήσουμε να χτίζουμε νέα εργοστάσια που δουλεύουν με άνθρακα κι αρχίσουμε να κλείνουμε τα υπάρχοντα- τότε ο πλανήτης μπορεί να κάνει αρκετή ανακύκλωση του άνθρακα για να επιστρέψουμε κάτω απ’ το όριο. Είναι σα να έχεις υψηλή χοληστερίνη- εάν αλλάξεις ριζικά τη δίαιτά σου, θα πέσει. Πρέπει όμως να το κάνεις πριν… πεθάνεις.


Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για αλλαγές σ’ αυτή την κλίμακα: μια προσπάθεια όπως στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο να στρέψουμε την οικονομία μας μακριά απ’ τον άνθρακα και προς- ε, λοιπόν, προς τη διατήρηση, προς τα λεωφορεία και τα ποδήλατα, προς τον αέρα και τον ήλιο. Πρέπει να σκεφτούμε ακόμη και σχήματα που μοιάζουν τώρα υπερβολικά για να σπρώξουμε το διοξείδιο του άνθρακα έξω από την ατμόσφαιρα ( πρέπει, τουλάχιστον, να ξοδέψουμε πολλά για να δούμε αν υπάρχει πραγματική δυνατότητα). Πρέπει να το κάνουμε με μια πραγματικά επιθετική τιμή στον άνθρακα (που για να μην μας κάνει όλους πιο φτωχούς θα πρέπει να επιστρέφεται στους ιδιώτες μέσω κάποιου σχήματος όπως το όλο και πιο σημαντικό Sky Trust που πρότεινε ο Peter Barnes). Δεν μπορούμε να έχουμε μια ωραία, ευθεία μετάβαση. Χρειαζόμαστε μια μύηση όπως η πορεία του Παύλου προς τη Δαμασκό, ώστε οι κλίμακες να φύγουν απ’ τα μάτια μας και να στρωθούμε στη δουλειά.


Κι αυτό είναι το εύκολο. Ύστερα θα πρέπει να δούμε πώς θα χρηματοδοτήσουμε την ίδια μετάβαση στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Οι Κινέζοι έχουν ακόμη χαμηλό επίπεδο ζωής, οι περισσότεροι. Δεν πρόκειται να αποποιηθούν τη θέρμανση και το φως, θα χρειαστούν κάτι αντίστοιχο με ένα παγκόσμιο Σχέδιο Μάρσαλ που θα τους βοηθήσει να αναπτυχθούν χωρίς να κάψουν το κάρβουνό τους. Θα απαιτηθεί μαζική μεταφορά τεχνολογίας- που σημαίνει, στην πραγματικότητα, μαζική μεταφορά πόρων. Πράγμα για το οποίο ο Αμερικανός ψηφοφόρος δεν είναι έτοιμος αυτή τη στιγμή.


Πόσο ρεαλιστικά είναι όλα αυτά; Αυτή είναι η σωστή ερώτηση, επειδή μας υποχρεώνει να σκεφτούμε το νόημα της πραγματικότητας.


Μέχρι τώρα, η μέθοδος ήταν να αναρωτιόμαστε τι μπορεί να λειτουργήσει σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο και να ξεκινάμε από κει- η ‘πραγματικότητα’, δηλαδή, που μπορούσαμε να πείσουμε τους γερουσιαστές, ή τις εταιρίες Fortune 500 ή τους φορολογούμενους να υποστηρίξουν έδινε το ρυθμό. Κι αυτός είναι ένας σημαντικός ορισμός της πραγματικότητας- σε μια δημοκρατία, μάλιστα, είναι συνήθως ο πλέον καίριος.


Αλλά στην περίπτωση αυτή η φυσική και η χημεία επιβάλλουν όλο και περισσότερο τη δική τους πραγματικότητα. Βρισκόμαστε έξω απ’ τη ζώνη ασφαλείας όπου ο ανθρώπινος πολιτισμός αναπτύχθηκε και ευδοκίμησε, μια ζώνη ασφαλείας που περιορίζεται από την αυτόματη αντίδραση του πλανητικού κλιματικού συστήματος στην αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας που έχει παγιδευτεί στην ατμόσφαιρά μας. Είναι, στην κυριολεξία σχεδόν, μια υψηλότερη πραγματικότητα. Εάν έχουμε μια ευκαιρία, η επιστήμη πρέπει τώρα να καθοδηγήσει την πολιτική- κι όχι το αντίθετο.


Στην πραγματικότητα, είναι ένας διαγωνισμός ανάμεσα στην ανθρώπινη φύση και τη φύση για το ποια θα ανοιγοκλείσει τα βλέφαρα πρώτη. Η φυσική και η χημεία δεν μπλοφάρουν και δεν παζαρεύουν-απλώς υπάρχουν. Εάν υπάρχει τρόπος να βγούμε απ’ αυτό το κουτί, τότε είναι στο χέρι μας.



Αφιέρωμα: περιβαλλοντική δικαιοσύνη
Ετικέτες: , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε