Εισαγωγή: Υπάρχει κάτι “αριστερό” που μπορεί ακόμα να ειπωθεί για την κλιματική αλλαγή; |
Όταν οι πολιτικές σχετικά με τις κλιματικές αλλαγές τίθενται πάλι επί τάπητος, μια εύλογη αντίδραση θα ήταν ότι πρόκειται για ένα ακόμα, και ίσως το πλέον επίκαιρο θέμα, για το οποίο «έχουν ειπωθεί τόσα πολλά, αλλά έχουν γίνει τόσα λίγα». Κατά συνέπεια, είναι ομολογουμένως αρκετά δύσκολο να δεχτεί κανείς ότι μία συλλογή κειμένων μπορεί να προσφέρει κάτι παραπάνω στο διάλογο. Η γενίκευση των περιβαλλοντικών θεμάτων σε παγκόσμια κλίμακα, συμπεριλαμβανομένης και των κλιματικής αλλαγής, αποτελεί σήμερα μέρος της επικρατούσας πολιτικής ατζέντα. Οι πιο προοδευτικές δυνάμεις κατέληξαν φαινομενικά ότι κατά γενική ομολογία η περιβαλλοντική κρίση είναι κατά πρώτο λόγο ένα πολιτικό πρόβλημα, το οποίο απαιτεί λύσεις παγκοσμίου φάσματος και την εφαρμογή αυτών των λύσεων σε διεθνικό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Όμως, αυτό που φαίνεται να λείπει είναι η αποτελεσματικότητα αυτών των λύσεων ή τουλάχιστον ο φόβος ότι οι εν λόγω λύσεις δεν αρκούν για την επίλυση του προβλήματος και σήμερα δεν κάνουμε τίποτα αρκετά αποτελεσματικό για το ζήτημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Θα αποφύγουμε, ωστόσο, να ανάγουμε το διάλογο σε επίπεδο εγκυρότητας ή μη των επιστημονικών ενδείξεων σχετικά με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Θα αποφύγουμε να συμμετέχουμε στο διάλογο για τον αντίκτυπο των σημερινών πολιτικών για το κλίμα ή για το αντίκτυπο της έλλειψης ανάληψης πολιτικής δράσης. Αντίθετα, η αφετηρία αυτού του αφιερώματος έγκειται στο ότι ακόμα κι αν υπάρχει κάποιος που απλά εστιάζει στο πρόβλημα μιας πιθανής κλιματικής καταστροφής, θα πρέπει να θίξει και το ζήτημα της παγκόσμιας δικαιοσύνης. Προσπαθήσαμε να θέσουμε ερωτήματα τα οποία αντιμετωπίζουν τις κλιματικές αλλαγές πρωτίστως ως ένα κοινωνικό πρόβλημα. Έχουμε επιδιώξει να διερευνήσουμε τις διασυνδέσεις ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική δικαιοσύνη:
• Ποια είναι ή ποια πρόκειται να είναι τα σημεία σύγκλισης ανάμεσα στις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες, όσον αφορά τις πολιτικές για την κλιματική αλλαγή;
• Με ποιους τρόπους μπορεί η περιβαλλοντική πολιτική να συνδεθεί με την καταπολέμηση της παγκόσμιας φτώχειας;
• Υστερούν τα οικολογικά κινήματα και η περιβαλλοντική εκπαίδευση στην αντιμετώπιση ζητημάτων κοινωνικής ισότητας;
• Είναι οι «πράσινες αγορές» επωφελείς για το περιβάλλον και για την διαδικασία εκδημοκρατισμού των αγορών;
• Σε ποιο βαθμό, η στήριξη κοινωνικής δικαιοσύνης συνεπάγεται την προώθηση νέων, περισσότερο αποκεντρωμένων μοντέλων παραγωγής και διάθεσης ενέργειας;
Τα ερωτήματα δεν είναι καινοφανή, αλλά πιστεύουμε ότι πρέπει να διαπνέουν κάθε προοδευτική σκέψη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η διατύπωσή τους μοιάζει ξεκάθαρη, αλλά το θέμα είναι εάν «έχει ‘μείνει’ κάτι αριστερό να ειπωθεί» σχετικά με όλα αυτά.
Προς μια δημιουργική σύνθεση
Η προφανής αμφισημία του ερωτήματος γίνεται πιο ισχυρή μετά την αρχικό μας κάλεσμα για άρθρα. Παρόλο που τα περισσότερα από τα αρχικά ερωτήματα που έχουν τεθεί παραμένουν ανοιχτά, αυτό στο οποίο έχουμε καταλήξει είναι η ανάγκη για σύνδεση των διαφόρων προσεγγίσεων, ιδεών και οι πρακτικών. Αυτό στο οποίο έχουμε καταλήξει είναι μια κοινή αντίληψη ότι συνδεόμαστε με τον κόσμο γύρω μας με δυναμικούς και απρόβλεπτους τρόπους. Προκειμένου να εξετάσουμε τις κλιματολογικές αλλαγές, δεν πρέπει να είμαστε μόνο μεθοδικοί και πραγματιστές, αλλά πρέπει επίσης να είμαστε ανοιχτόμυαλοι ώστε να κατανοούμε νέα πρότυπα και να αναζητούμε πρωτότυπες προτάσεις.
Η πολυπλοκότητα των κοινωνικών/περιβαλλοντικών προκλήσεων μπορεί να ειδωθεί ως μια ευκαιρία για ελευθερία κινήσεων ανάμεσα στα διάφορα προβλήματα, καταστάσεις και κεκτημένες συμπεριφορές. Αυτή η ευελιξία δημιουργεί προτάσεις (προτάσεις επίλυσης) και κινήσεις ως προς την αναδιαμόρφωση και την επανεισαγωγή τους. Ας μην κάνουμε όνειρα για καινούριες κοινωνικές σχέσεις, ας συνεισφέρουμε με μια δημιουργική κι απροσδόκητη σύνθεση εννοιών και πρακτικών. Ας προσπαθήσουμε να ενσωματώσουμε τις προκλήσεις των ευρύτερων κινημάτων για τα κοινά αγαθά στις νέες σοσιαλιστικές ατζέντες.
Η “αριστερή στάση” απέναντι στην κλιματική αλλαγή δε μοιάζει επομένως απαραίτητα με έναν οδικό χάρτη, ο οποίος αποτελείται από κανόνες και προτεινόμενες ενέργειες. Θα μπορούσε αντί γι’ αυτό να ήταν μια πρόταση για πειραματισμό, ένας πειραματισμός ο οποίος θα είναι επικριτικός απέναντι στις τρέχουσες δομές παραγωγής και διανομής.
Αφιέρωμα: εισαγωγή, περιβαλλοντική δικαιοσύνη
Ετικέτες: περιβαλλοντική δικαιοσύνη
October 6th, 2008 at 19:35
Ας μιλήσουμε για την Ελλάδα, γιατί αυτή είναι η περιοχή που αφορά εμάς τους Ελληνες.
Αριστερή αντίληψη για το ενεργειακό προβλημα (που στην ουσια δεν είναι πρόβλημα δυσκολο προς επίλυση) είναι ότι υπάρχουν εναλλακτικές μορφές ενέργειας που είναι μεν οικολογικά καλύτερες αλλά και οικονομικές. Για την Ελλάδα καταλληλότερη μορφή ενέργειας είναι η ηλιακή γιατί τις περισσότερες μέρες του χρονου πάντα έχουμε ήλιο.
October 6th, 2008 at 20:20
Η ηλιακή ενέργεια θα έπρεπε να είχε εφαρμοστεί στην Ελλάδα εδώ και πάρα πολύ καιρό. Οι καινούργιες πολυκατοικίες θα πρέπει να έχουν τον εξωτερικό τους τοίχο, έτσι διαμορφωμένο που να αντλεί την ηλιακή ενέργεια και να την μεταφέρει σε ολόκληρη την πολυκατοικία.
Για τα σπίτια της περιφέρειας που ανήκουν στην ύπαιθρο ένα μηχάνημα πάνω στην ταράτσα του σπιτιού αρκεί για να μεταφέρει την ενέργεια στον οικισμό.
Το μεγάλο πρόβλημα το έχουν οι υπάρχουσες πολυκατοικίες των μεγάλων πόλεων. Κάπως πρέπει να διευθετηθεί το θέμα, για να παρέχονται και σε αυτές τις πολυκατοικίες η ηλιακή ενέργεια
October 6th, 2008 at 22:46
Εκτός από την ηλιακή ενέργεια, υπάρχει και η αιολική. Η Ελλάδα ως σύνολο χρειάζεται ηλιακή ενέργεια, γιατί δεν υπάρχει μέρος στην Ελλάδα που από τις 365 μέρες του χρόνου στις 300 μέρες να μην υπάρχει ήλιος.
Η αιολική ενέργεια θα ταίριαζε περισσότερο σε μερικά νησιά, όπου η συχνότητα του ανέμου είναι μεγάλη.
Για να έρθει η ηλιακή ενέργεια, προαπαιτούμενα για την παροχή της στους οικισμούς είναι τα μηχανήματα ηλιακής ενέργειας και η κατασκευή των κτηρίων.
Φυσικά αυτά έχουν κάποιο κόστος, αλλά όμως αφού τα προαπαιτούμενα γίνουν γεγονός, μετά θα καταργηθεί το κόστος και θα έχουμε δωρεάν ενέργεια, αφού ο ήλιος ποτέ δεν πεθαίνει.
October 26th, 2009 at 17:38
Πιστεύω πως για να πετύχουμε πραγματικά την επιθυμητή ευελιξία, στην οποία αναφέρεστε, πρώτο βασικό βήμα είναι να απομακρυνθούμε από ταμπέλες, που πλέον ανήκουν στο παρελθόν. Τι εννοώ; Η αναφορά στην αριστερά, ως κάτι ιδεατό που πρέπει πάντα να μας οδηγεί, ως φωτεινό άστρο, νομίζω πως πλεόν δεν έχει θέση στον κόσμο μας. Πολλές οι αναφορές στην παγκόσμια πολιτική σκηνή, για το (χαμένο) ρόλο της αριστεράς. Νομίζω ότι έχουν δίκιο. Και θα προσθέσω, μήπως ήρθε η ώρα να αποτινάξουμε τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, είτε αυτό λέγεται αριστερά είτε δεξιά, ώστε πλεόν με καθαρή σκέψη να αναζητήσουμε λύσεις, οποιασδήποτε προέλευσης;
Σχετικά με το θέμα του περιβάλλοντος, νομίζω πως αρχικά πρέπει να κατανοήσουμε πως δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Λύσεις που προτείνονται από πάνω (υπερ-εθνικές οργανώσεις τύπου Ε.Ε.) ενέχουν τον κίνδυνο να δημιουργήσουν επιπλέον προβλήματα, πχ. αγροτική πολιτική η οποία έχει προωθήσει σε μεγάλο βαθμό τις μονοκαλλιέργειες, επιβλαβείς για το περιβάλλον αλλά και για την αγροτική οικονομία. Ταυτόχρονα όμως, ένα πρόβλημα (όπως η κλιματική αλλαγή) παγκόσμιας κλίμακας, απαιτεί συνεργασία της παγκόσμιας κοινότητας.
Στην τελική μόνο με μια ισορροπημένη διαμόρφωση, top-down και bottom-up προσεγγίσεων, μπορούμε να ελπίζουμε σε μια μακροχρόνια επίλυση των περιβαλλοντικών ζητημάτων.
Τώρα αν με ρωτήσετε πως εντοπίζουμε αυτήν την κατάλληλη διαμόρφωση, θα σας χαμογελάσω και θα σας πω, πως θέλει πολύ πολύ αναζήτηση και υπομονή, γιατί όπως είπατε ο κόσμος μας είναι ιδιαίτερα πολύπλοκος και απρόβλεπτος.