Birol Yesilada – Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας και μερικά άλλα απροσδόκητα ζητήματα |
Οι σχέσεις ανάμεσα σε Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και Τουρκία ποτέ δεν ήταν εύκολες. Ωστόσο, φαίνεται ότι σήμερα έχουμε φτάσει σε μια κρίσιμη καμπή. Αυτή τη στιγμή, οι δύο πλευρές φαίνεται ότι εισέρχονται στην πιο δύσκολη περίοδο της σαρανταπεντάχρονης συνεργασίας τους. Παρά τον αρχικό ενθουσιασμό που ακολούθησε την έναρξη των συζητήσεων του 2005 περί προσχώρησης, τρεις σημαντικές εξελίξεις κατέστρεψαν τις σχέσεις Ε.Ε. και Τουρκίας-η συμμετοχή της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η επιβράδυνση της διαδικασίας των μεταρρυθμίσεων στην Τουρκία, καθώς και η εκλογή του Νικολά Σαρκοζί στην προεδρεία της Γαλλίας.
Συμπεριφορικά, ένα δημοκρατικό καθεστώς στα πλαίσια μιας επικράτειας είναι εδραιωμένο όταν δεν υπάρχουν αξιόλογοι εθνικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί, πολιτικοί ή θεσμικοί παράγοντες, οι οποίοι σπαταλούν αξιόλογους πόρους προσπαθώντας να επιτύχουν τους στόχους τους, δημιουργώντας ένα μη δημοκρατικό καθεστώς ή καταφεύγοντας στη βία ή σε εξωτερική παρέμβαση για την «απόσχιση» από την πολιτεία.[1]
Προδιαθεσικά, ένα δημοκρατικό καθεστώς είναι εδραιωμένο όταν μια ισχυρή πλειοψηφία από την κοινή γνώμη είναι της άποψης ότι οι δημοκρατικές διαδικασίες και θεσμοί αποτελούν τον καταλληλότερο τρόπο για τη διακυβέρνηση της κοινής ζωής στα πλαίσια μιας κοινωνίας, όπως η δική τους κι όταν η υποστήριξη από εναλλακτικές αντίθετες με το σύστημα, είναι ελάχιστη ή λίγο-πολύ απομονωμένη από τις προ-δημοκρατικές δυνάμεις.
Συνταγματικά, ένα δημοκρατικό καθεστώς είναι εδραιωμένο όταν δυνάμεις τόσο κυβερνητικές όσο και μη κυβερνητικές, σε όλη την έκταση της επικράτειας του κράτους, υποβάλλονται και είναι υπόχρεες στην επίλυση διαφορών εντός των πλαισίων συγκεκριμένων νόμων, διαδικασιών και θεσμών εγκεκριμένων από το νέο δημοκρατικό μηχανισμό.
Όσον αφορά τη δεύτερη διάσταση του θεωρητικού μοντέλου των Linz και Stepan, η τουρκική δημοκρατία δε θα μπορούσε να ικανοποιήσει την προδιαθεσική διάσταση της εδραιωμένης δημοκρατίας καθώς οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα με ισλαμική συντηρητική ατζέντα (όπως το Welfare Party) ή με αντιδημοκρατική ατζέντα (όπως τα απολυταρχικά ή τα ολοκληρωτικά κόμματα) εξακολουθεί να αποτελεί κύρια δύναμη στην πολιτική ζωή της Τουρκίας. Με άλλα λόγια, πολιτικά κόμματα τα οποία δεν κατευθύνουν το κοινό προς ένα συναινετικό σύστημα (σε αυτήν την περίπτωση, η φιλελεύθερη αντιπροσωπευτική δημοκρατία βασισμένη στην ελευθεροφροσύνη (laicité) ) αποτελούν καθαρό και υπαρκτό κίνδυνο για την εδραίωση της δημοκρατίας.[2] Δεδομένου αυτού, κάποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι η Τουρκία κατάφερε να προοδεύσει σε σημαντικό βαθμό προς την εκπλήρωση του προδιαθεσικού κριτηρίου της εδραιωμένης δημοκρατίας, όταν ο Necmettin Erbakan και το κόμμα του Felicity, με αντιδημοκρατικό και ισλαμικό προσανατολισμό, έλαβε μόνο 2.4 και 2.3% των ψήφων στις γενικές εκλογές του 2002 και του 2007. Ωστόσο, προκειμένου να ικανοποιηθεί πλήρως το προδιαθεσικό κριτήριο, πρέπει να προσδιοριστεί εάν ο συνεχιστής του κόμματος Welfare, το κόμμα Justice and Development (AKP είναι το τουρκικό ακρώνυμο) μένει πιστός στη δημοκρατική αρχή της ελευθεροφροσύνης στην Τουρκία. Το ΑΚΡ έλαβε ποσοστό 46.7% των ψήφων στις εθνικές εκλογές του Ιουλίου του 2007. Κάτι τέτοιο είναι πολύ σημαντικό εφόσον οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα θέλει να είναι συστημοκεντρικό πρέπει να συμμορφωθεί προς τα αμετάβλητα χαρακτηριστικά της ελευθεροφροσύνης της Τουρκικής Δημοκρατίας. Επειδή το ΑΚΡ έχει τις ρίζες του στο αντι-συστημικό ισλαμικό συντηρητικό κόμμα Welfare, μια σημαντική μερίδα των ελίτ του κοσμικού κράτους (στρατιωτική ελίτ, δικαστικοί, κλπ.) και ο λαός αντιμετωπίζουν με καχυποψία το ΑΚΡ, υποστηρίζοντας ότι επιδίδεται σε θρησκευτική συγκάλυψη-Takiyye.[3] Κατά συνέπεια, εν συγκρίσει με το ισλαμικό κόμμα Felicity του Necmettin Erbakan, πρέπει να προσδιοριστεί εάν το ΑΚΡ πιστεύει απόλυτα σε ένα δημοκρατικό σύστημα ή εάν αυτή η μεταρρυθμιστική εικόνα του δεν είναι κάτι παραπάνω από μια ακόμα στρατηγική takiyye. Αυτό έχει προκαλέσει κατηγορίες εναντίον του ΑΚΡ από τον Τούρκο εισαγγελέα Εφετών ο οποίος ζήτησε τη λύση του κόμματος λόγω δραστηριοτήτων κατά του συστήματος.[4] Κατά την υπεράσπισή του, το ΑΚΡ ισχυρίζεται ότι είναι μια κεντρο-δεξιά πολιτική παράταξη, συντηρητική και μέτρια θρησκευτική, αλλά και συστημοκεντρικό κόμμα, όπως οι Χριστιανοδημοκράτες στην Ευρώπη.
[1]Juan J. Linz και Alfred Stepan. Problems of Democratic Transition and Consolidation, Johns Hopkins University Press, 1996, σ. 6
[2]Ο Samuel Eldersveld έχει ισχυριστεί ότι οι ενεργές δημοκρατίες έχουν ανάγκη τα κόμματα να εκτελούν ορισμένα σημαντικά καθήκοντα, τα οποία περιλαμβάνουν τη οργάνωση της συμμετοχής του κοινού στην πολιτική, τον έλεγχο και τη στρατολόγηση των ελίτ, τη διαχείριση των διαφορών και του ανταγωνισμού, την καινοτομία στην πολιτική και την καθοδήγηση του κοινού στο συναινετικό σύστημα. Βλ., Samuel J. Eldersveld, Political Parties in American Society (New York: Basic Books, 1982)..
[3]Βλ. Birol Yesilada, Islam, Dollars and Politics, Universities Field Staff International (1988), σσ. 10-11
[4] Κατά τη διάρκεια των πέντε τελευταίων ετών στην εξουσία, παρόλο που το ΑΚΡ είχε δεσμευτεί στην προσχώρηση της Τουρκίας στην Ε.Ε. και στις μεταρρυθμίσεις της οικονομίας, οι κομματικές ελίτ προσπάθησαν μεμονωμένα να θεσπίσουν νόμους οι οποίοι θα ευνοούσαν το θρησκευτικό του υπόβαθρο. Για παράδειγμα, το ΑΚΡ προσπάθησε να μειώσει τις απαιτήσεις των εξετάσεων για την εισαγωγή σε πανεπιστήμια για τους αποφοίτους των Preacher & Prayer Leader Schools (İmam Hatip Okulları). Το ΑΚΡ προσπάθησε επίσης να θεσπίσει ένα νόμο στο νέο Ποινικό Κώδικα που θα όριζε τη μοιχεία ως έγκλημα. Ένα άλλο παράδειγμα αντι-φιλελεύθερης προσπάθειας του ΑΚΡ είναι και η ψήφιση ενός νόμου, που ανέφερε ότι θα τιμωρούνταν οι διοργανωτές παράνομων μαθημάτων σχετικών με το Κοράνι, από τρεις έως και δώδεκα μήνες μόνο, αντί για τρία έως έξι χρόνια, όπως οριζόταν σύμφωνα με την προγενέστερη νομοθεσία. Οι νόμοι αυτοί, που προσπάθησε να περάσει το ΑΚΡ προκειμένου να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των ισλαμικών του στοιχείων, έτυχαν σφοδρής αντίστασης από τις κοσμικές πολιτικές ελίτ, το δικαστικό σώμα, τον τουρκικό στρατό και την κοσμική κοινωνία των πολιτών.
[5] Για μια πιο λεπτομερή συζήτηση πάνω σε αυτό το θέμα, βλ., “The 2007 Turkish Elections: Globalization and Ataturk’s Legacy” Testimony at the U.S. House of Representatives, Commission on Security and Cooperation in Europe, 26 Ιουλίου 2007.
[6]EU Commission. 2006. Progress Report. Brussels: EC Commission Publications, σ. 55.
[7] International Crisis Group, Turkey and Europe: The Way Ahead, Europe Report No. 184 (Istanbul and Brussels: ICG, 17 Αυγούστου 2007), σ. 6.
[8] Birol Yeşilada, Brian Efird, and Peter Noordijk, ““Competition among Giants: A Look at How Future Enlargement of the European Union Could Affect Global Power Transition,” International Studies Review Vol. 8, no. 4 (Δεκέμβριος 2006):607-622
[9] See, for example, Organski, A.F.K, and Jacek Kugler. 1980. The War Ledger. Chicago: University of Chicago Press; Tammen, Ronald, et al. 2004. Power Transitions: Strategies for the 21st Century, Revised Chinese edition. Chatham: Chatham House (now C.Q. Press); Efird, Brian, Jacek Kugler and Gaspare Genna. 2003. From War to Integration: Generalizing the Dynamic of Power Transitions. International Interactions 29(4).
Αφιέρωμα: Τουρκία
Ετικέτες: Birol Yesilada , ΕΕ , Τουρκία