ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Hugh Pope – Η επικάλυψη Τουρκίας και Ευρώπης

Hugh Pope Για πάρα πολλά χρόνια, η σχέση μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. μπορούσε να συνοψιστεί σε αυτό το παλιό ανέκδοτο: η Τουρκία προσποιείτο ότι προσπαθούσε να ενταχθεί στην Ε.Ε. και η Ε.Ε. προσποιείτο ότι προσπαθούσε να δεχτεί την Τουρκία. Η διαμάχη για το Κυπριακό έμοιαζε να λειτουργεί με βάση ένα ανάλογο πρότυπο. Προκειμένου να ενισχύσουν την εικόνα τους στη διεθνή σκηνή, τα διάφορα μέρη έκαναν οτιδήποτε προκειμένου να δείξουν ότι εργάζονται προς την κατεύθυνση ενός συμβιβασμού- εκτός από τον ίδιο τον συμβιβασμό.


Για πολλούς λόγους- την άνοδο του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί με τη σκληρή ρητορική, την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., την ανάπτυξη της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη- τα ταραγμένα παλιά πρότυπα καταρρέουν. Οι παροδικές τριβές στις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας ζημιώνουν τώρα και τις δυο πλευρές. Το στάτους κβο στην Κύπρο δεν είναι πλέον βιώσιμο. Η παλιά σοφία είναι πλέον παρωχημένη. Η Τουρκία και η Ευρώπη αλλάζουν και επικαλύπτονται όλο και περισσότερο. Μια ρύθμιση του Κυπριακού είναι πιθανή τον επόμενο χρόνο και μια καλύτερα αναπτυσσόμενη Τουρκία θα μπορούσε να ενταχθεί σε μια ευρύτερα διευρυμένη Ευρώπη σε μια δεκαετία περίπου. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να καταλάβουν ότι η προώθηση των εθνικών μύθων που αποκλείουν τους Τούρκους ή τους Μουσουλμάνους θα οδηγήσει σε αδιέξοδο. Και οι Τούρκοι πολιτικοί πρέπει να πάψουν να προσποιούνται ότι η Τουρκία έχει οποιαδήποτε ρεαλιστική εναλλακτική λύση στην προχωρημένη σύγκλισή της με την Ευρώπη. Οι Τούρκοι αποτελούν βασικό μέρος της ευρωπαϊκής ασφάλειας και κοινωνικής αρχιτεκτονικής, και η μη ένταξή τους στην Ε.Ε. είναι θέμα σωστής χρονικής στιγμής και όχι αποτέλεσμα μιας εγγενούς ‘μη ευρωπαϊκότητας’.


Οι Τούρκοι είναι προσανατολισμένοι στη Δύση εδώ και χίλια χρόνια ή περισσότερο και υπάρχει τώρα ένας αξιοσημείωτος ιστός συνυφασμένων συμφερόντων και ιστορίας. Η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς και η κατάληψη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας συνοδεύτηκαν από την αφομοίωση των βυζαντινών θεσμών, πληθυσμών, πολιτικών ηθών, αρχιτεκτονικής, ακόμη και της κουζίνας. Η πολιτική διασύνδεση χρονολογείται από το 1856, όταν αφού συντάχθηκε με τη Βρετανία και τη Γαλλία στον πόλεμο της Κριμαίας κατά της Ρωσίας, η αυτοκρατορία εντάχθηκε προς στιγμήν στο παν-ευρωπαϊκό διπλωματικό σύστημα. Η καταστροφή του οθωμανικού καθεστώτος στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν είχε να κάνει με τη μη ευρωπαϊκή θρησκεία ή εθνικότητα της αυτοκρατορίας, αλλά με την καταστροφική συμμαχία με δυο κατεξοχήν ευρωπαϊκές δυνάμεις, τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία.


Η νέα δημοκρατία που αναδύθηκε βασίστηκε σε ένα σημαντικό κομμάτι του, ευρωπαϊκού τύπου, εκσυγχρονισμού που αναπτύχθηκε στην Τουρκία τον τελευταίο αιώνα της αυτοκρατορίας. Όταν ο ιδρυτής της δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ εισήγαγε το ευρωπαϊκό καπέλο ως εθνικό κάλυμμα της κεφαλής, ακολουθούσε τα ίχνη του μεταρρυθμιστή σουλτάνου Μαχμούτ ΙΙ, που καθιέρωσε το ελληνικής προέλευσης φέσι αντί για το σαρίκι. Περισσότερο απ’ τους προκάτοχούς του, ο Ατατούρκ αποφάσισε ότι η νέα δημοκρατία έπρεπε να αντιγράφει την Ευρώπη για να τη φτάσει. Πέταξε το οθωμανικό μίγμα εθνικού δίκαιου και ισλαμικής νομοθεσίας και αντέγραψε τον ελβετικό αστικό κώδικα, τον ιταλικό ποινικό κώδικα και τον γερμανικό εμπορικό κώδικα. Κατανάλωνε εσκεμμένα αλκοόλ δημόσια και το πρώτο εργοστάσιο που ίδρυσε στη νέα πρωτεύουσα, την Άγκυρα, ήταν μια μπυραρία γερμανικού σχεδιασμού.


Η δέσμευση της Τουρκίας με την Ευρώπη και τη Δύση επιταχύνθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την είσοδο της στη Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ) το 1952, η Τουρκία υπερασπίστηκε με ζήλο το ένα τρίτο της γραμμής μετώπου του ΝΑΤΟ με το Σύμφωνο της Βαρσοβίας για 40 χρόνια. Όπως είπε ο βετεράνος πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ: ‘Όταν η υπεράσπιση του δυτικού πολιτισμού (από τον σοβιετικό κομμουνισμό) διακυβευόταν, δεν μας αποκαλούσαν (….) Τούρκους και Μουσουλμάνους’. Στην κορύφωση της φιλοαμερικανικής και φιλοευρωπαϊκής περιόδου της, το 1959, η Τουρκία επεδίωξε μια συμφωνία σύνδεσης με τον πρόδρομο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 1963, η συμφωνία σύνδεσης που υπέγραψε, η Συμφωνία της Άγκυρας, αναγνώρισε το δικαίωμα της στην ένταξη. Στο εορταστικό δείπνο, με ένα θετικό πνεύμα που οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλά θα έκαναν να ανακαλύψουν ξανά, ο Ολλανδός υπουργός Εξωτερικών Τζόζεφ Λουνς είπε: ‘Η πρωτοτυπία της Ευρώπης βρίσκεται στην ποικιλία της. Σας διαβεβαιώνω ότι η Τουρκία θα βρει στην κοινότητα έναν εταίρο που θα κάνει το έργο της ευκολότερο….σε αναγνώριση….των θυσιών που έκανε υπερασπίζοντας το κοινό ιδανικό μας.’


Σημαντικά εμπόδια για μια καλύτερη ευρωπαϊκή σχέση έχουν ήδη ξεπεραστεί. Το 1999, η Ελλάδα και η Τουρκία υπερέβησαν δεκαετίες διαμάχης και η Τουρκία απέκτησε καθεστώς υποψήφιας χώρας. Το 2004, η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι προχώρησαν ένα βήμα μπροστά προς ένα συμβιβασμό στην Κύπρο. Μια νέα προσέγγιση προς το συμβιβασμό από την ελληνοκυπριακή κοινωνία γενικότερα, συνοδευμένη από την εκλογή του προέδρου Δημήτρη Χριστόφια τον Φεβρουάριο αυτού του χρόνου, πρόσφερε την καλύτερη ευκαιρία για να μπορέσει η διαμάχη να φτάσει σε μια περιεκτική ρύθμιση τον ερχόμενο χρόνο. Κάτι τέτοιο θα απομόνωνε τους ξεπερασμένους τουρκοσκεπτικιστές στην Ευρώπη και θα αποτελούσε σανίδα σωτηρίας για τη χαλαρωμένη επίσημη σύγκλιση μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας. Είναι βέβαιο ότι η άρνηση κάποιων Γάλλων, Γερμανών και άλλων Ευρωπαίων πολιτικών να δουν την Τουρκία ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκάλυψε ότι η στάση κάποιων Ευρωπαίων απέναντι στην Τουρκία αποτελούσε αναληθές παιχνίδι. Αυτή δεν είναι όμως η στάση όλων των Ευρωπαίων και η Τουρκία θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί περισσότερο το γεγονός ότι τα περισσότερα κράτη της Ε.Ε. υποστηρίζουν την ένταξή της.


Σε ό, τι αφορά τις συνθήκες, τη θεσμική δέσμευση, τον προσανατολισμό στην ασφάλεια και την ιδεολογική φιλοδοξία, η Τουρκία είναι ήδη μια ευρωπαϊκή χώρα. Από τον διαγωνισμό τραγουδιού της Γιουροβίζιον, μέχρι το ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα και τον ΟΑΣΕ, η Τουρκία είναι εδώ και πολύ καιρό πλήρες μέλος όλων των σημαντικών ευρωπαϊκών θεσμών εκτός από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Περισσότεροι από τους μισούς από τα 19 εκατομμύρια τουριστών το 2006 ήρθαν από την Ευρώπη, κάνοντάς την τον τρίτο κατά σειρά τουριστικό προορισμό των Ευρωπαίων.


Όταν, το 1963, υπογράφηκε η Συμφωνία της Άγκυρας, το εμπόριο με την Ευρώπη περιοριζόταν σε ξερά σύκα, καρύδια και σουλτανίνα. Τώρα τη θέση των αγροτικών εξαγωγών πήραν τα βιομηχανοποιημένα αγαθά, με πρώτους τον τομέα της υφαντουργίας και τον αυτοκινητιστικό τομέα. Η Ε.Ε. έγινε πιο σημαντική για το σύνολο της οικονομίας. Ενώ το 1980 μόνο το ένα τρίτο του εμπορίου της Τουρκίας γινόταν με τα κράτη της Ε.Ε., το 1995, παραμονές της Τελωνειακής Ένωσης, είχε φτάσει στο μισό. Κι έτσι παρέμεινε, ενώ το συνολικό εμπόριο τετραπλασιάστηκε και τώρα αποτελεί το 3-4% του συνολικού εμπορίου της Ε.Ε. Χάρη στις προνομιακές εμπορικές ρυθμίσεις και την Τελωνειακή Ένωση, οι τουρκικές εταιρίες κατασκευάζουν τις μισές από τις τηλεοπτικές συσκευές της Ευρώπης και τα δυο τρίτα των τηλεοπτικών σωλήνων. Οι εξαγωγές στον αυτοκινητιστικό τομέα εκτοξεύτηκαν δέκα φορές από το 1995 μέχρι το 2005, κυρίως στην Ευρώπη. Οι τουρκικές εταιρίες ελέγχουν ευρωπαϊκές μάρκες όπως τη σοκολατοποιία Godiva και την κεραμοποιία Villeroy & Boche. Μια από αυτές κατέχει την Grundig, ηλεκτρομηχανολογικό σύμβολο της Γερμανίας, ελέγχοντας τις ευρεσιτεχνίες, οργανώνοντας το πανευρωπαϊκό δίκτυο υπηρεσιών, σχεδιάζοντας και κατασκευάζοντας τις τηλεοπτικές συσκευές της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απένειμε, το 2004, το μεγαλύτερο βραβείο της για την ενεργειακή αποτελεσματικότητα σε ένα ψυγείο-καταψύκτη τουρκικού σχεδιασμού.


Ένα άλλο πεδίο επικάλυψης είναι αυτό της ευρω-τουρκικής συνεργασίας στη διατήρηση της ειρήνης, μολονότι υποβαθμίστηκε λόγω των προβλημάτων που προκάλεσε το 2005 το Κυπριακό, και των επιθέσεων στις ευρω-τουρκικές σχέσεις από τους σκεπτικιστές τόσο στην Ευρώπη όσο και την Τουρκία. Η Άγκυρα πρόσφερε στρατό, αεροσκάφη και διοικητικές υποδομές σε ειρηνευτικές επιχειρήσεις καίριες για την Ε.Ε. Πράγματι, οι γαλλικές δυνάμεις θα είχαν φτάσει πολύ αργότερα στο Κονγκό εάν δεν υπήρχε η τουρκική δυνατότητα αερομεταφοράς. Επί δεκαετίες, η Τουρκία θεωρούσε τα συμφέροντα της που είχαν να κάνουν με την ασφάλεια ταυτόσημα με εκείνα της Ευρώπης. Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκτιμούν ότι οι Τούρκοι υιοθέτησαν 90% της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας. Η Τουρκία έχει επίσης συμβάλει στην άμβλυνση των ανησυχιών της Ε.Ε. σε σχέση με την εξάρτησή της από τη Ρωσία για την ενεργειακή της ασφάλεια.


Οι ευρωπαϊκοί στόχοι σε ό, τι αφορά τη διάδοση της ελευθερίας της έκφρασης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων βοηθήθηκαν σημαντικά στη χρυσή περίοδο της διαδικασίας ένταξης στην Ε.Ε. μεταξύ 2001-2004. Είχαν εντυπωσιακή επίδραση- και όχι μόνο στη νέα νομοθεσία και τη βελτίωση της κατάστασης της κουρδικής εθνότητας στην Τουρκία, που αντιστοιχεί περίπου στο 15% του πληθυσμού. Οι Κούρδοι άρχισαν να νιώθουν πιο ασφαλείς, καθώς η Τουρκία δεχόταν όλο και περισσότερο τη διεθνή νομική εποπτεία και, τουλάχιστον μέχρι το 2005 που η σύγκλιση με την Ε.Ε σκόνταψε, άρχισαν να νιώθουν μεγαλύτερη αφοσίωση σε ένα κράτος που πορευόταν σαφώς προς ένα πιο ευμενές μέλλον.


Η επιτυχία της Τουρκίας με την Ε.Ε. συνέβαλε επίσης στη διάδοση των ευρωπαϊκών ιδεών στην ανατολική χώρα. Παρά τα ψεγάδια της, η Τουρκία παραμένει η πιο κοσμική και δημοκρατική χώρα και η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στο ισλαμικό κόσμο. Χάρη κυρίως στην αποδοχή της Τουρκίας από την Ε.Ε. ως ίση- 250 δημοσιογράφοι από τον μουσουλμανικό κόσμο ανέμεναν να μεταδώσουν την ανακοίνωση για την ημερομηνία έναρξης των διαπραγματεύσεων ένταξης- οι προσεγγίσεις της Τουρκίας σε ό, τι αφορά τον μουσουλμανικό εκσυγχρονισμό αποτελούν βασικό θέμα για τους σχολιαστές στη Μέση Ανατολή. Πολλοί αναζητούν έναν νέο δρόμο, μετά την αποτυχία των εθνικιστικών και ισλαμικών ιδεολογιών να παράσχουν πρόοδο, ειρήνη ή ευημερία. Οι βαθιοί ιστορικοί δεσμοί της Τουρκίας με τη Μέση Ανατολή δεν αποτελούν αναγκαστικά αρνητικό στοιχείο. Στις προηγούμενες διευρύνσεις της Ε.Ε., είχαν εκφραστεί ανησυχίες που στη συνέχεια ξεχάστηκαν για την πρώην αυτοκρατορία της Βρετανίας και τους δεσμούς της Ισπανίας με τη Λατινική Αμερική. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Ερντογάν, μουσουλμάνοι ηγέτες του είπαν ότι θα καλωσόριζαν την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. όχι επειδή θα επιθυμούσαν κάτι ανάλογο για τις χώρες τους αλλά επειδή θα έδινε στον ισλαμικό κόσμο μια φωνή, τουλάχιστον στα ευρωπαϊκά συμβούλια.


Ένα από τα αινίγματα της αναζήτησης της Τουρκίας για αποδοχή από την Ευρώπη είναι ο ρόλος που έπαιξε, και ο τρόπος με τον οποίον έγινε αντιληπτός, η ευρεία τουρκική μειονότητα στην ήπειρο. Επισήμως, υπάρχουν 3.7 εκατομμύρια Τούρκοι στην Ευρώπη, που στην πραγματικότητα ξεπερνούν τα πέντε εκατομμύρια- περισσότεροι από τους Σκοτσέζους, τους Ιρλανδούς ή τους Λιθουανούς. Συνεισφέρουν με 80 δις ευρώ στην οικονομία της Ε.Ε. γύρω στο 0.75% τους συνολικού προϊόντος της. Είναι άδικο που πολλοί Ευρωπαίοι κάνουν διάκριση μεταξύ των αφομοιωμένων, καλά ενσωματωμένων και επιτυχημένων Τούρκων, τους οποίους αναγνωρίζουν ως Ευρωπαίους, από τους μη ενσωματωμένους, περιθωριακούς- που εμφανίζονται στερεότυπα από τα ΜΜΕ ως αγρότισσες με μαντίλες και άντρες με τραχιά γένια και φαρδιά παντελόνια- τους οποίους και θεωρούν ως πραγματικούς εκπροσώπους της ευρω-τουρκικής κοινότητας. Μια ακόμη λανθασμένη υπόθεση είναι ότι αυτοί οι ‘τυπικοί’ Τούρκοι στα φτωχότερα προάστια της Ευρώπης εκπροσωπούν τη σημερινή Τουρκία ή έχουν να κάνουν με τη σχέση ΕΕ-Τουρκίας στο σύνολό της.


Εν συντομία, είναι ξεπερασμένο και ανεύθυνο, όπως τουλάχιστον είπε ένας Γάλλος πολιτικός, να παρουσιάζεται ο εξευρωπαϊσμός της Τουρκίας ως εύθραυστο φλερτ ή δέσμευση. Η σχέση αυτή μπορεί να άρχισε ως μίγμα ιδεαλισμού και προσποίησης από κάποιες ανειλικρινείς ελίτ που επεδίωκαν να δώσουν κίνητρα ή να εξασφαλίσουν τους πληθυσμούς τους. Αλλά ο πυκνός ιστός των δεσμών που προέκυψαν δεν μπορεί πλέον να διαλυθεί εύκολα, γιατί οι δυο πλευρές θα μετακινηθούν τότε σε νέους κόσμους. Η Τουρκία και η Ευρώπη είναι παλιοί γείτονες, που κάποτε ήταν διακριτοί, αλλά που όπως δυο πόλεις που αναπτύσσονται η μια μέσα στην άλλη, τώρα επικαλύπτονται χωρίς να μπορεί να υπάρξει επιστροφή.



Αφιέρωμα: Τουρκία
Ετικέτες: , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε