→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Emilia Nielsen – Ανεκπλήρωτες υποσχέσεις: Προβληματισμός για το εμπόριο γυναικών στην ταινία “Eastern Promises”

Πρόσφατη εκδήλωση κινηματογραφικού ενδιαφέροντος για την απεικόνιση ενός προβλήματος της «πραγματικής ζωής», που δεν είναι άλλο από το εμπόριο λευκής σαρκός, εμφανίζεται σε ταινίες που χαρακτηρίστηκαν επικριτικές, όπως οι: Human Trafficking (2005), Trade (2007) και Eastern Promises (2007). Ο αμφιλεγόμενος Καναδός κινηματογραφικός παραγωγός David Cronenberg [The History of Violence (2005), Crash (1996), M Butterfly (1993), Dead Ringer (1988) και Videodrome ( 1983)], ο οποίος έχει αποκτήσει άσχημη φήμη για τις τρομακτικές απεικονίσεις της βίας, χωρίς να αναφερθούμε στον «τρόμο του σώματος», τώρα στρέφεται στην προβολή της παράνομης διακίνησης γυναικών στην ταινία Εastern Promises, μέσω της διερεύνησης της Ρωσικής Μαφίας στο Λονδίνο, στη Μεγάλη Βρετανία.

---


Εύλογα, ταινίες όπως οι Human Trafficking και Trade μετέρχονται σε στερεοτυπικές αφηγήσεις που θέλουν τους «άντρες ως θύτες» και «τις γυναίκες ως θύματα». Ωστόσο, οι προσδοκίες ότι μπορεί η ταινία Eastern Promises να πάρει μια εριστική θέση σε έναν τέτοιο διάλογο, μένουν ανεκπλήρωτες. Ως ένα βαθμό, η ταινία, για την ανάπτυξη προφανούς Ασιανολογίας, προβάλλει, για παράδειγμα, τον «εγγενή» δεσποτισμό των vory v zakone ( “thieves in law”), καθώς οι τελευταίοι εμφανίζονται να ασκούν σεξουαλική τρομοκρατία σε ένα σπίτι όπου διαμένουν γυναίκες μετά την παράνομη διακίνηση τους από την ανατολική Ευρώπη. Συνεπώς, θα ισχυριστώ ότι η ταινία Eastern Promises προβάλλει τη γυναίκα ως το «απόλυτο θύμα»-ένα θύμα χωρίς περιθώρια συνηγόρου. Λέγοντας αυτό, ο στόχος μου δεν είναι να αντιδικήσω για το ότι το εμπόριο λευκής σαρκός και πιο συγκεκριμένα το εμπόριο γυναικών και αγοριών για σεξουαλική εκμετάλλευση είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα του «πραγματικού κόσμου», στον οποίο ζούμε. Ο στόχος μου είναι, πιο πολύ, να επεξηγήσω τον τρόπο με τον οποίο οι κινηματογραφικές περιγραφές προάγουν αυτό το «πρόβλημα». Παρόλο που η ταινία Eastern Promises του Cronenberg έχει άρτιες ερμηνείες και οι ομοερωτικοί «υπαινιγμοί» που περιέχει μπορεί να αποδειχτούν προκλητικοί για κάποιους θεατές, η ουσιαστικότητα με την οποία αποδίδεται η γυναικεία εκμετάλλευση, παραμένει αδιασάλευτη. Κατά συνέπεια, θα αιτιολογήσω το πώς η «απόλυτη εκμετάλλευση», ακόμα και σε μια ταινία όπως η Eastern Promises, η οποία επιδιώκει να προκαλεί, απορρίπτει υποχρεωτικά την οποιαδήποτε εμπλοκή σε αντιπαραθέσεις, σχετικές με θέματα εμπορίας γυναικών. Κάτι αντίθετο μπορεί να αναστατώσει μια ηθικολογικό λόγο για τις γυναίκες και την σεξουαλική εργασία.


Στην ταινία Eastern Promises, ο Kirill (τον οποίο υποδύεται ο Vincent Cassel), γιος του Semyon, του αρχηγού των vory v zakone (τον οποίο υποδύεται ο Armin Mueller-Stahl) μιας αδελφότητας κακοποιών, φαίνεται να θεωρείται ακατάλληλος για μελλοντικός αρχηγός από τα μέλη της συμμορίας, επειδή είναι «ιδιόρρυθμος» (καθώς εμφανίζει ομοφυλοφιλικές τάσεις). Στην ταινία, η αντιλαμβανόμενη ιδιορρυθμία του Kirill αντιστοιχεί σε μια έμφυτη έλλειψη σωστής κρίσης ή ενδεδειγμένης λογικότητας που απαιτείται για να είναι κάποιος επικεφαλής της πιο ισχυρής ρωσικής οικογένειας κακοποιών στο Λονδίνο. Στα πλαίσια ενός τέτοιου ομοφοβικού καθεστώτος, ο Kirill δε δύναται να εκφράσει την επιθυμία του για άλλον άντρα, διότι αν έκανε κάτι τέτοιο, θα επαλήθευε την «ιδιαιτερότητά» του κι επομένως, την «ανεπάρκειά» του ως άντρας και ως εν δυνάμει ηγέτης. Παρόλο που είναι γόνος της vory v zakone και μετέπειτα φέρει τον ίδιο τους το σύμβολο σε τατουάζ πάνω από την καρδιά του, οι καθημερινές πράξεις του Kirill αποτελούν ένδειξη ότι δεν πρόκειται για ένα λαμπρό εγκληματία. Παράδειγμα αυτού είναι η έγκρισή που δίνει για την εκτέλεση ενός Τσετσένου αρχηγού (vory) αντίπαλης συμμορίας, μια δολοφονία όχι μόνο απερίσκεπτη, αλλά και χωρίς την έγκριση του πατέρα του, Semyon. Κατ’ αυτόν τρόπο ο Semyon φτάνει στο σημείο να αντιμετωπίζει το γιο του με περιφρόνηση, καθώς αναγκάζεται να αποδεχτεί ότι ο Kirill δεν κάνει για ηγέτης κι ότι το πιο πιθανό είναι να είναι «ομοφυλόφιλος». Ωστόσο, ο Semyon φαίνεται να μην χάνει τις ελπίδες του ότι ο γιος του μπορεί μια μέρα να «συμμορφωθεί». Ο υπαινιγμός σε αυτό το σημείο είναι ότι αν ο Kirill απέβαλε αυτή του την ιδιαιτερότητα-αυτό το ολέθριο ελάττωμα- μπορεί να ανελισσόταν σε εκείνο το επίπεδο εξουσίας, που δικαιούται έτσι κι αλλιώς βάσει του κληρονομικού δικαιώματος.


Καθώς η επιθυμία για άτομα του ιδίου φύλου είναι κάτι το «αδύνατο» για τον κόσμο των vory v zakone, ο Kirill πρέπει να πνίξει την επιθυμία του για τον Nikolai (τον οποίο υποδύεται ο Viggo Mortensen), τον οδηγό της οικογένειας και υπεύθυνο να «εξαφανίζει» τα πτώματα. Σε μια καίρια σκηνή, όπου γίνεται έκδηλη η φύση της επιθυμίας του Kirill, ο τελευταίος ανακοινώνει με άξεστο τρόπο ότι ο Nikolai πρέπει να επιλέξει μια από τις παράνομα διακινημένες γυναίκες –«σκλάβες για σεξ»- και να αποδείξει ότι δεν είναι «ομοφυλόφιλος». Μετά από σκέψη, ο Nikolai διαλέγει μια νεαρή ξανθιά κοπέλα και προβαίνει στην απαιτούμενη (από τον Kirill) σεξουαλική πράξη. Έχοντας πλήρη επίγνωση ότι αξιολογείται, ο Nikolai, με μια σεναριακή λεπτότητα, διεισδύει από πίσω -η κοπέλα είναι πεσμένη μπρούμυτα και στα τέσσερα- καθώς ο Kirill παρακολουθεί και καπνίζει. Σε αυτή τη σκηνή, που είναι διαμορφωμένη κατά κάποια έννοια ως ένα ηδονοβλεπτικού χαρακτήρα τρίο, ο Kirill και ο Nikolai διαπραγματεύονται τη δύναμη και την επιθυμία επάνω και διαμέσου του σώματος της «σκλάβας για σεξ», η οποία αποτυπώνεται όχι ως μια κανονική γυναίκα, αλλά ως μια «δίοδος» μέσα από την οποία μπορεί να καταστεί εφικτή η επιθυμία για άτομα του ιδίου φύλου (ομοφυλοφιλική τάση). Προβάλλοντας αυτά, η ταινία Eastern Promises, όχι μόνο δεν υπονομεύει την προβολή της γυναικείας θυματοποίησης, αλλά επιπλέον αποτυπώνει τον, βασισμένο στον μισογυνισμό, ανδρικό ομοφυλοφιλικό ερωτισμό.


Ωστόσο, η αρρενωπότητα του Nikolai δε στηρίζεται στο μίσος του για τις γυναίκες, καθώς τραβάει το ομοφυλοφιλικό αντρικό ενδιαφέρον. Περισσότερο, βασίζεται σε ένα είδος θεαματικής ερμηνευτικότητας. Η «ερμηνευτικότητα»» αυτή μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή, αφού μάθει ο θεατής ότι τα πάντα σχετικά με τον Nikolai είναι, κατά μία έννοια, «μία ερμηνεία». Ο Nikolai είναι «μυστηριώδης»-μπορεί να μην είναι αυτός που φαίνεται ότι είναι. Στην πραγματικότητα, αντί να αγωνίζεται για την ανέλιξή του στην ιεραρχία της συμμορίας, ώστε να γίνει για πάντα μέλος αυτής της ιδιαίτερης φατριάς, ο Nikolai είναι ένας ευφυής πράκτορας, ο οποίος έχει καταφέρει να παρεισφρήσει στη ρωσική μαφία, προκειμένου να επιφέρει την πτώση της. Η θέση του Nikolai ως πληροφοριοδότης αρχίζει να γίνεται, για το θεατή, ολοένα και πιο περίπλοκη, όταν πλέον φαίνεται να ενστερνίζεται τη δεύτερη ταυτότητά του. Σε μια εκπληκτικά ερωτική ανάκριση, ο Nikolai εμφανίζεται γυμνός, μόνο με το εσώρουχο, να ανακρίνεται από τη συμμορία των vory v zakone, επιτρέποντας έτσι τα όσα παρατηρούν τα μέλη της (αλλά και οι θεατές) να επιβεβαιώνουν την προφορική του μαρτυρία μέσω των ποικίλων τατουάζ επάνω το κορμί του. Η σκηνή κορυφώνεται όταν ο Nikolai αποκτά με τελετουργικό τρόπο το τατουάζ με το σύμβολο που δείχνει ότι αποτελεί «πλήρες» μέλος της συμμορίας των vory v zakone, πραγματώνοντας έτσι τη μετάβαση από «πληροφοριοδότης» σε «μέλος» – τουλάχιστον αυτό δήλωνε το τατουάζ στο δέρμα του. Ο θεατής πρέπει να πιστέψει ότι ο Nikolai, αν και φέρει το τατουάζ με το σημάδι του μεγάλου εγκληματία και φαινομενικά είναι αναπόσπαστα κατοχυρωμένο μέλος της συμμορίας των vory v zakone, είναι, ουσιαστικά, «καλό παιδί». Στο κάτω κάτω, βοηθάει και προστατεύει την Anna (την οποία υποδύεται η Naomi Watts), μια μαία που εργάζεται σε ένα νοσοκομείο του Λονδίνου κι άθελά της μπλέκει με τη μαφία, μετά τον θάνατο ενός δεκατετράχρονου κοριτσιού, της Tatiana, κατά την διάρκεια του τοκετού. Η Tatiana δεν είναι μια συνηθισμένη ανύπανδρη ανήλικη μητέρα, αλλά μια «σκλάβα για σεξ», η οποία κατ’ εξακολούθηση κακοποιούταν, εκδιδόταν, βιαζόταν και εξαναγκαζόταν σε χρήση ναρκωτικών από τη συμμορία των vory v zakone-και συγκεκριμένα, από τον Semyon, το νόμιμο κληρονόμο του προνομίου να είναι αρχηγός της συμμορίας. Ωστόσο, ο Nikolai βλέπει καλοπροαίρετα την επιθυμία της Anna να βρει ένα σπίτι για το μωρό του νεκρού κοριτσιού. Ως αποτέλεσμα, αποκτά την εικόνα του ήρωα και του παράγοντα της αλλαγής, ως μια εναλλακτική φιγούρα απέναντι στο δεσποτισμό του Semyon.


Εάν ταινίες, όπως οι Human Trafficking, Trade και Eastern Promises είναι ενδεικτικές ενός τρέχοντος ρεύματος, μέσα από τέτοιου είδους αφηγήσεις, οι «παράνομα διακινημένες γυναίκες» γίνονται πολύ γρήγορα συνώνυμο των «σκλάβων για σεξ», που μπορούν μόνο να υπομένουν και να περιμένουν για τη σωτηρία τους. Συνεπώς, η ακριβολογία τέτοιων αφηγήσεων βασίζεται τόσο στην φιγούρα του δεσποτικού αρσενικού θύτη όσο και σε αυτή του ηρωικού αρσενικού σωτήρα. Όπως είναι αναμενόμενο, σε αυτού του είδους τις αφηγήσεις η «σκλάβα για σεξ» σώζεται στα πλαίσια μιας δραματικής αναμέτρησης μεταξύ της αστυνομίας και των κακοποιών, παρέχοντας μια λυτρωτική κατάληξη, τόσο για την ταινία, όσο και για το θεατή. Παρόλο που η ταινία Eastern Promises δεν προβλέπει κάποια σωτηρία για την «σκλάβα για σεξ», φέρει «αίσιο τέλος», εφόσον η Anna υιοθετεί το μωρό της Tatiana και ο Nikolai γίνεται το αφεντικό των vory v zakone. Ωστόσο, η εν λόγω ταινία, όπως και οι ταινίες Human Trafficking και Trade, αποτυπώνει την παράνομα διακινούμενη γυναίκα ως το «απόλυτο θύμα», ένα κατασκεύασμα που εξαρτάται από την αντιθετική απεικόνιση των χαρακτήρων του αρσενικού «δυνάστη» και του αρσενικού «ήρωα». Σε αυτή την αφήγηση, η θυματοποίηση της παράνομα διακινούμενης γυναίκας πρέπει να είναι αναμφισβήτητα απόλυτη- αυτή είναι ένα θύμα χωρίς περιθώρια παρουσίας συνηγόρου- καθώς αυτό γεννά την προσταγή τόσο για τον «σωτήρα» όσο και για τον «θύτη», οι οποίοι την εκμεταλλεύτηκαν εξ αρχής, προωθώντας έτσι τη δράση μέσα στην αφήγηση. Επομένως, για τη δημιουργία αυτής της αφήγησης , δε μένει περιθώριο για τυχόν διερεύνηση αντιμαχόμενων συζητήσεων σχετικά με την «παράνομη διακίνηση γυναικών», διότι κάτι τέτοιο θα συνεπαγόταν προβληματισμό για την απολυταρχικότητα του βασανισμού αυτών των γυναικών.


Αντικρουόμενες υπαινικτικές κινηματογραφικές αφηγήσεις θα μπορούσαν να εξετάσουν το γιατί οι γυναίκες επιδιώκουν να διασχίσουν τα σύνορα, τον τρόπο με τον οποίο το πετυχαίνουν, καθώς και σε τι βαθμό αυτές ‘οι μεταναστεύσεις’ συνδέονται με ενδεχόμενες ευκαιρίες εύρεσης εργασίας στη βιομηχανία του σεξ. Αυτές οι αφηγήσεις μπορεί να διερευνήσουν εάν και πότε οι ίδιες οι γυναίκες συγκατατίθενται για τη «διακίνησή» τους και την εργασία τους στη βιομηχανία του σεξ. Αλλά και πάλι, κάτι τέτοιο θα απαιτούσε, τουλάχιστον προσωρινά, το περιθώριο για ανατροπή των επικρατέστερων συζητήσεων με θέμα το «εμπόριο γυναικών». Ωστόσο, η απεικόνιση της γυναικείας αντίδρασης-ειδικότερα όσον αφορά στις γυναίκες που συμμετέχουν στη σεξουαλική εργασία-θα ήταν δυσάρεστη μέσα στα πλαίσια μιας ηθικολογικής τοποθέτησης, που πρέπει να υποστηρίζει ότι οι γυναίκες χρειάζεται να προστατεύονται από τη «διακίνηση» κι αν «διακινηθούν», χρειάζεται να «σωθούν». Η προσπάθεια να αφηγηθεί κάποιος την ιστορία γυναικών, που δε χρειάζεται ή δε θέλουν να σωθούν, δε θα προσέφερε την ευκαιρία για απροκάλυπτη ηθικολογία, ούτε θα παρείχε με ένα τόσο όμορφα δοσμένο τρόπο μια λυτρωτική αφήγηση, όπως αυτή που συναντάμε με ελάχιστες διαφοροποιήσεις, στις ταινίες Human Trafficking, Trade, αλλά και στην ταινία Eastern Promises.

Αφιέρωμα: read also, φύλο/σύνορα
Ετικέτες: emilia nielsen , trafficking , μετανάστες , σεξουαλική εργασία , φύλο

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website