Lenore Lyons και Michele Ford – Πέρα από την παράνομη διακίνηση σεξ: Η ρητορική για την παράνομη διακίνηση και οι (έμφυλες) συνέπειες της στην προσωρινή μετανάστευση εργατικού δυναμικού

Από το 2000 που ολοκληρώθηκε το Πρωτόκολλο για την ‘Πρόληψη, Καταστολή και Τιμωρία της Παράνομης Διακίνησης Προσώπων, ειδικά Γυναικών και Παιδιών’ των Ηνωμένων Εθνών, οι πολιτικές και πρωτοβουλίες κατά της παράνομης διακίνησης αυξήθηκαν, σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό, σε διεθνές επίπεδο. Αντίθετα, οι εκτιμήσεις για τις επιδράσεις των διαφόρων παρεμβάσεων και αντιδράσεων είναι ελάχιστες. Αυτός ήταν ο λόγος που η Παγκόσμια Συμμαχία κατά της Διακίνησης Γυναικών δημοσίευσε πέρσι μια έκθεση με τίτλο ‘Παράπλευρη Ζημία: η Επίδραση των Μέτρων κατά της Παράνομης Διακίνησης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα ανά τον Κόσμο’ όπου καλούσε για μια συνεκτική επισκόπηση των προσπαθειών κατά της παράνομης διακίνησης, λέγοντας ότι ‘ Εφτά χρόνια μετά την υιοθέτηση από τα Ηνωμένα Έθνη του Πρωτοκόλλου για την Παράνομη Διακίνηση, είναι καιρός να αποτιμηθεί το έργο αυτό σε όλα τα επίπεδα και να εκτιμηθεί το αποτέλεσμά του’.

Ένα από τα καίρια θέματα που τίθενται από τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό προγραμμάτων που στοχεύουν στην πρόληψη της παράνομης διακίνησης, είναι η επίδρασή της στους προσωρινούς μετανάστες, και ιδιαίτερα στις γυναίκες. Όπως εισηγείται το άρθρο αυτό, ο συσχετισμός των κατηγοριών ‘θύμα παράνομης διακίνησης’ και ‘προσωρινός μετανάστης’ μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην κινητικότητα των γυναικών της εργατικής τάξης και την πρόσβασή τους στα εργασιακά δικαιώματά τους.

Η παράνομη διακίνηση και η μετανάστευση εργατικού δυναμικού

Τόσο το Πρωτόκολλο για την Παράνομη Διακίνηση όσο και το Πρωτόκολλο για τη Λαθρομετανάστευση αποτελούν μέρος της Σύμβασης κατά του Διακρατικού Οργανωμένου Εγκλήματος των Ηνωμένων Εθνών. Η ένταξη των Πρωτοκόλλων σε μια Σύμβαση που στοχεύει στην αντιμετώπιση του διακρατικού εγκλήματος σημαίνει ότι οι λαθρέμποροι και οι διακινητές θεωρούνται, μαζί με αυτούς που διακινούν παράνομα όπλα και ουσίες, ότι έχουν μια διεθνή εγκληματική δραστηριότητα που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα. Συνεπώς, τα περισσότερα κράτη-έθνη ανταποκρίθηκαν στο Πρωτόκολλο για την Παράνομη Διακίνηση με νομικά πλαίσια που στοχεύουν στον περιορισμό της μετανάστευσης και τη δίωξη των ‘παράνομων’ εισόδων. Για παράδειγμα, στην Ινδονησία, οι κυβερνήσεις των συνοριακών επαρχιών δημιούργησαν μονάδες κατά της παράνομης διακίνησης. Διεθνείς υπηρεσίες, όπως ο Διεθνής Οργανισμός για τη Μετανάστευση (IOM), στηρίζουν αυτές τις προσπάθειες, που έχουν οδηγήσει σε αυξανόμενους αριθμούς συλλήψεων ‘διακινητών’ και στην αναγνώριση σημαντικών αριθμών ‘θυμάτων’, που τα περισσότερα είναι μετανάστες εργαζόμενοι.

Ένα από τα καίρια προβλήματα που σχετίζονται με τους τρόπους με τους οποίους πολλές κυβερνήσεις αντιδρούν στην παράνομη διακίνηση αφορά τον τρόπο που οι ομοιότητες και οι διαφορές μεταξύ παράνομης διακίνησης και μετανάστευσης εργατικού δυναμικού εκλαμβάνονται και περιγράφονται. Η πρωταρχική διαφορά ανάμεσα στα δυο πρωτόκολλα έχει να κάνει με τον σκοπό για τον οποίον ένα άτομο διακινείται παράνομα, καθώς η λαθρομετανάστευση δεν θεωρείται ότι ενέχει εκμετάλλευση του ατόμου σε ό, τι αφορά τον προορισμό. Τίθενται λοιπόν δυο προβλήματα. Πρώτον, τα όρια ανάμεσα στη λαθρομετανάστευση και την παράνομη διακίνηση είναι δυσδιάκριτα με τρόπους που δεν είναι αναγνωρίσιμοι από αυτούς τους ορισμούς,. Οι ομάδες που ενέχονται στη στρατολόγηση μεταναστών και τη λαθρομετανάστευση είναι συχνά οι ίδιες ομάδες που ενέχονται στην παράνομη διακίνηση, και τα άτομα που πληρώνουν τις υπηρεσίες ενός λαθρέμπορου γίνονται εύκολα θύματα εκμετάλλευσης. Δεύτερον, τα στερεότυπα του φύλου είναι εγγενή στον τρόπο που τα πρωτόκολλα υλοποιούνται, μέσω της πολιτικής έναντι της παράνομης διακίνησης – οι άντρες απλώς διευκολύνουν τη μετανάστευσή τους μέσω της ‘λαθρομετανάστευσης’, ενώ οι γυναίκες (και τα παιδιά) θεωρούνται ‘θύματα της παράνομης διακίνησης (σεξ)’.

Στην πράξη, ωστόσο, εμφανίζεται μια δυνητικά δυσοίωνη αλλαγή. Η συμπερίληψη των μεταναστών εργατών στις στατιστικές για τα ‘θύματα της παράνομης διακίνησης’ υποδηλώνει μια έντεχνη αλλαγή στους τρόπους που οι υπηρεσίες για τη διεθνή ανάπτυξη, οι Μη Κυβερνητικές οργανώσεις και ορισμένα κράτη αντιμετωπίζουν τους ανειδίκευτους και ημι-ειδικευμένους προσωρινούς μετανάστες. Για παράδειγμα, μια σημαντική έκθεση της Διεθνούς Καθολικής Επιτροπής Μετανάστευσης (International Catholic Migration Commission –ICMC) και του Κέντρου Αλληλεγγύης (American Center for International Labor Solidarity- ACILS) σχετικά με τις συνθήκες εργασίας μεταναστών εργατών από την Ινδονησία που έχουν τα απαραίτητα έγγραφα αναφέρει ότι:

Εάν η στρατολόγηση γίνεται με ψευδείς υποσχέσεις σχετικά με τις αποδοχές και τις συνθήκες εργασίας εάν δεν προσδιορίζεται σαφώς η εργασία, οι ώρες εργασίας, οι εβδομαδιαίες αργίες και οι άδειες, εάν υπάρχουν ανεξήγητες μειώσεις αποδοχών ή παρακράτηση αποδοχών, περιορισμοί στην ελευθερία κίνησης μέσω κατάσχεσης ταξιδιωτικών εγγράφων ή άλλων τρόπων, και/ή σεξουαλική εκμετάλλευση….τότε ένας εργαζόμενος που απασχολείται στο εξωτερικό μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως διακινούμενο παρανόμως πρόσωπο.

Η συμπερίληψη μεταναστών εργαζομένων με έγγραφα (νόμιμων) στον ορισμό του ‘διακινούμενου παρανόμως θύματος’ επιδρά σημαντικά στις δραστηριότητες πολλών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων για τους Ινδονήσιους μετανάστες εργαζόμενους. Όπως μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση ανέφερε, ορισμένες από αυτές έχουν τώρα πειστεί ότι ‘ παράνομη διακίνηση και μετανάστευση εργατικού δυναμικού είναι το ίδιο πράγμα’.

Ένας από τους λόγους που το πλαίσιο κατά της παράνομης διακίνησης χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της προσωρινής μετανάστευσης εργατικού δυναμικού έχει να κάνει με τη δυσκολία να γίνουν σαφείς, αναλυτικές διακρίσεις μεταξύ λαθρομετανάστευσης, παράνομης διακίνησης προσώπων και προσωρινής μετανάστευσης εργατικού δυναμικού. Οι μετανάστες εργαζόμενοι που περνούν από νόμιμους διαύλους έρχονται συχνά αντιμέτωποι με μια γκάμα εκμεταλλευτικών πρακτικών, που καθιστούν τη διάκριση μεταξύ νόμιμης και παράνομης στρατολόγησης και ανάπτυξης δυσδιάκριτη. Οι πρακτικές αυτές περιλαμβάνουν ενδεχομένως εγκλεισμό και περιορισμένη ελευθερία κινήσεων, παραποιημένα και πλαστά έγγραφα, καταναγκαστική εργασία, δεσμευτικά χρέη, βία και εκμετάλλευση, κακές εργασιακές συνθήκες και μη καταβολή αποδοχών. Η ενδημική φύση αυτών των προβλημάτων και η ευκολία με την οποία μετανάστες εργαζόμενοι που διαθέτουν τα απαραίτητα έγγραφα μπορούν να βρεθούν χωρίς χαρτιά, σημαίνει ότι η μεγάλη πλειονότητα των ελάχιστα ειδικευμένων μεταναστών εργατών στη Νοτιοανατολική Ασία χαρακτηρίζονται εύκολα ως ‘ θύματα της παράνομης διακίνησης προσώπων’ σύμφωνα με το Πρωτόκολλο για την Παράνομη Διακίνηση.

Ωστόσο, η χρήση ενός πλαισίου κατά της παράνομης διακίνησης μπορεί επίσης να αποδοθεί στη μαζική επένδυση σε πρωτοβουλίες κατά της παράνομης διακίνησης από διεθνείς υπηρεσίες και δωρητές, μετά το 2000. Οι χώρες προέλευσης και οι χώρες υποδοχής αντιμετωπίζουν εξίσου αυξανόμενες πιέσεις για να επικυρώσουν το Πρωτόκολλο για την Παράνομη Διακίνηση και να δείξουν ότι συμμορφώνονται με τα ελάχιστα κριτήρια που παρατίθενται στην ετήσια ‘Έκθεση για την παράνομη Διακίνηση Προσώπων’ του Στέιτ Ντηπάρτμεντ. Η έκθεση κατανέμει τις χώρες σε τρεις ταχύτητες, ανάλογα με τις προσπάθειες συμμόρφωσής τους με τα ελάχιστα κριτήρια για την εξάλειψη της παράνομης διακίνησης. Οι χώρες της τρίτης ταχύτητας ( αυτές που δεν συμμορφώνονται) υφίστανται κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένου του τερματισμού της μη ανθρωπιστικής βοήθειας, της βοήθειας που δεν σχετίζεται με το εμπόριο και της αντίθεσης των Ηνωμένων Πολιτειών στη βοήθεια από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Η παράνομη διακίνηση και η λαθρομετανάστευση, ως θεμελιακά στοιχεία της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Διακρατικό Έγκλημα, συνδέονται επίσης με μέτρα για την αντιμετώπιση της ‘παγκόσμιας τρομοκρατίας’ στο περιβάλλον υψηλής ασφαλείας μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, οι κυβερνήσεις ενθαρρύνονται να τηρούν σκληρή στάση έναντι της παράτυπης μετανάστευσης μέσω πιο αυστηρών συνοριακών ελέγχων.

Η μεταβολή από μια ‘προσέγγιση διαχείρισης της μετανάστευσης’ σε ό, τι αφορά την προσωρινή μετανάστευση εργατικού δυναμικού σε μια ‘προσέγγιση κατά της παράνομης διακίνησης’ έχει ουσιαστική επίδραση στη χάραξη πολιτικής και τον ακτιβισμό του μεταναστευτικού εργατικού δυναμικού στη Νοτιοανατολική Ασία. Μολονότι οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στα μεγαλύτερα κράτη που υποδοχής είναι πιο αργές στην υιοθέτηση του πλαισίου κατά της παράνομης διακίνησης, όλο και περισσότερες προσελκύεται από αυτό προκειμένου να επιτύχουν θετικά αποτελέσματα για τους μετανάστες εργαζόμενους, απουσία αποτελεσματικών εθνικών εργασιακών νομοθεσιών. Στη Μαλαισία, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που ασχολούνται με ξένους εργαζόμενους προσπαθούν τώρα να εκμεταλλευτούν τη νομοθεσία κατά της παράνομης διακίνησης με εκστρατείες ‘ντροπής’ σε μεγάλη κλίμακα, έτσι ώστε να υποχρεώσουν την κυβέρνηση να τροποποιήσει την εθνική νομοθεσία αναφορικά με τους προσωρινούς μετανάστες. Στη Σιγκαπούρη, μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ασχολείται με τους εργαζόμενους στον κατασκευαστικό τομέα, υποστηρίζει ότι οι ξένοι εργάτες που έρχονται αντιμέτωποι με τον επαναπατρισμό με τη λήξη των συμβολαίων τους, είναι θύματα παράνομης διακίνησης εάν επιστρέψουν στην πατρίδα τους χρεωμένοι.

Φύλο, κινητικότητα και δικαιώματα

Η δυνατότητα επίδρασης της διεθνούς και τοπικής πίεσης στους τρόπους με τους οποίους οι κυβερνήσεις αντιδρούν στην προσωρινή μετανάστευση εργατικού δυναμικού θέτει σοβαρά ερωτήματα για τις συνέπειες της ρητορικής κατά της παράνομης διακίνησης στο εργατικό δυναμικό και την κινητικότητα. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (International Labour Organization- ILO) σημειώνει ότι η εισαγωγή του Πρωτοκόλλου για την Παράνομη Διακίνηση των Ηνωμένων Εθνών αποτελεί πρόκληση για τη χάραξη πολιτικής, καθώς απαιτεί από τα κράτη να αντιμετωπίζουν την υποχρεωτική εργασία ως ποινικό αδίκημα αντί για εργασιακή παραβίαση. Οι κρατικοί νομοθέτες έχουν το ακόλουθο δίλημμα: να χρησιμοποιούν το αδίκημα της ‘υποχρεωτικής εργασίας’ ή της ‘παράνομης διακίνησης’ όταν αντιμετωπίζουν σοβαρές περιπτώσεις εκμετάλλευσης στις οποίες ενέχονται μετανάστες εργαζόμενοι; Οι αποφάσεις αυτές καθορίζουν, με τη σειρά τους, τον τρόπο που οι αρχές χειρίζονται καταστάσεις εξαναγκασμού, τιμωρούν τους δράστες και αντιμετωπίζουν δομικούς παράγοντες που ενθαρρύνουν τις συγκεκριμένες πολιτικές.

Όταν όλες οι μορφές εκμετάλλευσης στις οποίες ενέχονται προσωρινοί μετανάστες ταξινομούνται ως ‘παράνομη διακίνηση’, οι προκαταλήψεις για το φύλο και την τάξη, εγγενείς στον ορισμό του ‘ποιος’ μπορεί να διακινηθεί (και κάτω από ποιες συνθήκες), ενισχύονται απόλυτα. Από την ώρα που η μετανάστευση εργατικού δυναμικού θεωρείται παράνομη διακίνηση, όλες περίπου οι μετανάστριες εργαζόμενες περιγράφονται ως θύματα παράνομης διακίνησης. Η αντιμετώπιση όλων των μορφών εκμετάλλευσης των μεταναστών εργατών ως περιπτώσεις παράνομης διακίνησης δεν κινδυνεύει μόνο να υπονομεύσει τις υπάρχουσες διατάξεις περί εργασιακών δικαιωμάτων, αλλά αποδυναμώνει τις προσπάθειες κατά της παράνομης διακίνησης που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών και παιδιών. Η παράνομη διακίνηση σεξ αποτελεί αναμφίβολα ένα σοβαρό ζήτημα, αλλά τα στοιχεία δείχνουν σαφώς ότι η χρήση του μοντέλου ‘ ένα μέγεθος ταιριάζει σε όλους’, προκειμένου να αναγνωριστούν και να βοηθηθούν τα θύματα της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, συμβάλει συχνά στην περαιτέρω εκμετάλλευση αυτών ακριβώς των ανθρώπων που επιχειρεί να βοηθήσει.

Επιπλέον γνωρίζουμε ότι οι πολιτικές που στοχεύουν στον έλεγχο παράτυπων μορφών μετανάστευσης μπορεί, στην πραγματικότητα, να ενθαρρύνουν, να επιτρέψουν ή να επιδεινώσουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας στην κινητικότητα. Τα στοιχεία εκείνων που εργάζονται στο πεδίο της παράνομης διακίνησης σεξ δείχνουν ότι οι προσπάθειες για ‘διάσωση και επαναπατρισμό’ των θυμάτων της παράνομης διακίνησης, κάνουν τη θέση των μεταναστών εργαζομένων ακόμη πιο ευάλωτη. Οι πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μπορούν να στιγματίσουν και να αποξενώσουν τους σεξουαλικούς εργαζόμενους και τις οργανώσεις τους, να αποθαρρύνουν την οικοδόμηση συνασπισμών μεταξύ των υποστηρικτών τους και να υπονομεύσουν τα προγράμματα προστασίας δικαιωμάτων. Η επίδραση των αποφάσεων αυτών στις ζωές των νόμιμων μεταναστών εργαζομένων δεν έχει ακόμη φανεί, αλλά η εν δυνάμει επίδραση στο μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό και τον ακτιβισμό για τα εργασιακά δικαιώματα ενδέχεται να είναι εξίσου βαθιά.

Editors - Re-public / ιστοσελίδα

Αφιέρωμα: read also, φύλο/σύνορα
Ετικέτες: Lenore Lyons , Michele Ford , trafficking , μετανάστες , σύνορα , φύλο

0 σχόλια »

→ Αφιερώματα

Διάλογοι ←

→ Δράσεις

ετικέτες

Re-public στο

σχολίασε