→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Tarek Amr – Η επίδραση των social media στην αιγυπτιακή επανάσταση

Ο Tarek Amr ήταν ένας από τους κύριους ομιλητές στη δημόσια εκδήλωση “Δικτυωμένες εξεγέρσεις” που οργανώθηκε στην Αθήνα από τα περιοδικά Re-public και Κοντέινερ. Δημοσιεύουμε την απομαγνητοφωνημένη παρουσίασή του, μαζί με το βίντεο της ομιλίας του που συμπεριλαμβάνει την διαδοχική ελληνική διερμηνεία.

---


Θα μιλήσω κυρίως για την επίδραση των social media στην επανάστασή στην Αίγυπτο. Επιτρέψτε μου να ανατρέξω στο παρελθόν, περίπου δυο χρόνια πριν, και να αναφερθώ σε δυο διαφορετικές περιπτώσεις που αναδεικνύουν την αλληεπίδραση ανάμεσα στα κοινωνικά και τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης.


Η πρώτη περίπτωση αφορούσε έναν Αιγύπτιο άντρα που τον βίασαν αστυνομικοί. Τέτοια περιστατικά αγνοούνται συνήθως από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης αλλά χάρη στα iphones και τους μπλόγκερς του YouTube, που συνέχισαν να διαδίδουν το βίντεο που αναπαριστούσε το βιασμό στα μπλογκς και στο YouTube, ιδίως ένας μπλόγκερ με το όνομα Wael Abbas το δημοσίευσε περισσότερες από μια φορά, το έμαθαν όλοι. Μ’ αυτόν τον τρόπο, τα παραδοσιακά ΜΜΕ υποχρεώθηκαν να κάνουν γνωστό το περιστατικό, που κανονικά θα είχε αγνοηθεί, και τελικά το άτομο που ήταν υπεύθυνο γι’ αυτό το έγκλημα βρέθηκε και φυλακίστηκε. Το άλλο επεισόδιο είναι εκ διαμέτρου αντίθετο από το πρώτο. Ήταν το 2009, κατά τη διάρκεια των προκριματικών αγώνων για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου όπου η Αίγυπτος θα έπαιζε κατά της Αλγερίας, σε έναν αγώνα που επρόκειτο να διεξαχθεί στο Σουδάν. Εκείνη την εποχή τα παραδοσιακά ΜΜΕ διέδιδαν ψέμματα για τους Αλγερινούς οπαδούς. Τους κατηγόρησαν ότι σχεδίαζαν να πάνε οπλισμένοι στον αγώνα για να σκοτώσουν τους Αιγύπτιους οπαδούς, κι ακόμη κι εμείς, ως μπλόγκερς, πέσαμε στην παγίδα αυτών των ψεμμάτων κι επιτεθήκαμε φραστικά κατά των Αλγερινών όλο εκείνο το διάστημα. Αργότερα -ενδεχομένως μετά από έναν ολόκληρο χρόνο- συνειδητοποιήσαμε ότι όλα αυτά ήταν ψέμματα… ακόμη και οι διασημότητες που εμφανίστηκαν στα ΜΜΕ λέγοντας ότι θα πέθαιναν σ’ αυτό τον αγώνα, έλεγαν ψέμματα. Όλα αυτά τα ψέμματα τα μετέδιδαν τα ΜΜΕ κατ’ εντολή του καθεστώτος. Όλες αυτές οι περιπτώσεις μπορεί να μη σχετίζονται άμεσα με την ίδια την επανάσταση, ήθελα όμως να δείξω πώς τα παραδοσιακά και τα κοινωνικά ΜΜΕ έχουν αμοιβαία επίδραση μεταξύ τους.


Ας πάμε τώρα στην επανάσταση κι ας επικεντρωθούμε στο ρόλο των social media. Στην πραγματικότητα, τα social media ασκούν δυο διαφορετικού τύπου επιδράσεις. Η πρώτη είναι μακροπρόθεσμη ή συνεχιζόμενη: τώρα έχουμε την ευκαιρία να γίνουμε φίλοι με αυτούς που διαμαρτύρονται ή με ακτιβιστές που οργανώνουν τις διαδηλώσεις, μιλάμε μ’ αυτούς απευθείας, μοιράζονται συνέχεια τις ιστορίες τους ή την εμπειρία τους μαζί μας. Η επίδραση αυτή μας έκανε να γίνουμε ακτιβιστές κατά έναν τρόπο. Δεν αποκαλώ τον εαυτό μου ακτιβιστή, αλλά καθώς έχω δίπλα μου τόσους πολλούς ακτιβιστές, κατά κάποιο τρόπο έγινα κι εγώ. Η δεύτερη επίδραση είναι ότι μέσω της χρήσης των social media οι γεωγραφικές τοποθεσίες τείνουν να χάνουν την σημασία τους ή ακόμα και να εξαφανιστούν. Οι Τυνήσιοι, που η επανάστασή τους έγινε πριν από τη δική μας, άρχισαν να μοιράζονται μαζί μας την εμπειρία τους, λέγοντας για παράδειγμα πώς να πλένεις το πρόσωπό σου με κόκα-κόλα ύστερα από μια επίθεση με δακρυγόνα ή πώς να ρίχνεις σπρέι στα αστυνομικά αυτοκίνητα για να τα τυφλώνεις και να μην μπορούν να σε δουν. Και πάνω απ’ όλα μοιράστηκαν μαζί μας την ελπίδα και μας ενθάρρυναν να αρχίσουμε τη δική μας επανάσταση.


Όπως ίσως γνωρίζετε, η επανάστασή στην Αίγυπτο συχνά αναφέρεται ως η “επανάσταση του Ίντερνετ”, επειδή ξεκίνησε από την δημιουργία μίας εκδήλωσης στο Facebook. Το 2008, γεννήθηκε επίσης ένα κίνημα κοινωνικής ανυπακοής που ξεκίνησε από το Ίντερνετ, το “κίνημα της 6ης Απριλίου”. Μολονότι δεν είχε αρχικά μεγάλη επιτυχία, μας έδωσε μια ένδειξη για το πώς τα social media και το Ίντερνετ, ανεξάρτητα αν πρόκειται για το Facebook ή το Twitter, έχουν την ικανότητα να δημιουργήσουν τις συνθήκες για πολιτική αλλαγή. Και μολονότι η επανάσταση στην Αίγυπτο χαρακτηρίζεται ως η “επανάσταση του Ίντερνετ”, βιώσαμε τις πρώτες έξι μέρες της επανάστασης χωρίς να έχουμε πρόσβαση στο Ίντερνετ σε ολόκληρη τη χώρα. Επίσης, τις πρώτες μέρες όλα τα iphones είχαν αποσυνδεθεί. Μοιάζει παράδοξο λοιπόν: Είχαμε μια επανάσταση του Ίντερνετ χωρίς Ίντερνετ. Την αποκάλεσαν επίσης “επανάσταση της Νεολαίας”. Τράβηξα αυτή τη φωτογραφία στην πλατεία Ταχρίρ, στις 29 Ιανουαρίου, και βλέπετε ότι το άτομο που φαίνεται στην φωτογραφία δεν μοιάζει καθόλου νέο.





Οι ακτιβιστές χρησιμοποίησαν το Ίντερνετ, αλλά και η κυβέρνηση έκανε το ίδιο. Στην αρχή, προσπάθησαν να το μπλοκάρουν, αλλά στη συνέχεια συνειδητοποίησαν ότι θα ήταν προς το συμφέρον τους να το χρησιμοποιήσουν για τη δική τους προπαγάνδα. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να διαψεύσουμε ότι η εξέγερση διαδόθηκε στην ευρύτερη περιοχή χάρη στα νέα μέσα.


Μετά την επανάσταση, στις 19 Μαρτίου, 2011 διεξήχθη ένα δημοψήφισμα στην Αίγυπτο. Ουσιαστικά, ο αιγυπτιακός στρατός πρότεινε κάποιες τροποποιήσεις στο σύνταγμά μας και ξεκίνησε μια μεγάλη συζήτηση στη μπλογκόσφαιρα και στο Ίντερνετ για το κατά πόσο ο κόσμος θα έπρεπε να δεχτεί αυτές τις τροποποιήσεις και να τις ψηφίσει. Όπως βλέπετε στο παρακάτω γράφημα, συγκέντρωσα τα άβαταρ και τα προφίλ των φίλων μου στο Facebook (αυτοί με το πράσινο επρόκειτο να ψηφίσουν όχι, οι άλλοι με το κόκκινο επρόκειτο να ψηφίσουν υπέρ). Βλέπετε ότι οι πράσινοι ήταν πλειοψηφία, αλλά στο πραγματικό δημοψήφισμα οι άνθρωποι που ψήφισαν ναι ήταν 77,2%. Ξέρω ότι αυτός δεν είναι ένας επιστημονικός τρόπος στατιστικής ανάλυσης, αλλά μπορεί να σημαίνει ότι αυτό που βλέπουμε στο Ίντερνετ δεν είναι ολόκληρος ο κόσμος, το Ίντερνετ δεν επιδρά σε όλους.





Νομίζω ότι όλα παίζονται στο δρόμο. Πρέπει να σημειώσετε ότι το 40% των Αιγυπτίων είναι αναλφάβητοι, ίσως λοιπόν το Ίντενερτ να αποτέλεσε τη σπίθα από την οποία όλα ξεκίνησαν, αλλά αργότερα οι διαδηλώσεις στο δρόμο ήταν αυτές που μετέφεραν το μήνυμα σε εκείνους που δεν ήταν συνδεδεμένοι. Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι καθήκον μας σήμερα είναι να προσπαθούμε να μεταφέρουμε όλα αυτά που συζητούνται από τους διανοούμενους στο Ίντερνετ, το Facebook και το Twitter και να στέλνουμε αυτά τα μηνύματα στους δρόμους. Ιδίως επειδή η μετα-επαναστατική κατάσταση στην Αίγυπτο έχει ακόμη πολλά παρόμοια χαρακτηστιστικά με την εποχή Μουμπάρακ – αν και έχουμε ακόμα ελπίδα ότι τα πράγματα θα αλλάξουν. Η επανάσταση, λοιπόν, δεν έχει ακόμη τελειώσει, πιστεύουμε πως μόλις την αρχίσαμε και η πτώση του καθεστώτος δεν είναι το τέλος της ιστορίας. Έχουμε ακόμη να μάθουμε για το πώς θα αποκτήσουμε την εμπειρία να δώσουμε ένα τέλος στη μάχη μας.


Θα ήθελα να αναφερθώ, τέλος, στον Malcolm Gladwell που έγραψε ένα βιβλίο για το πώς μια ιδέα μπορεί να διαδοθεί σε μια ομάδα ανθρώπων. Συνοπτικά, χώρισε τους ανθρώπους σε τρεις κατηγορίες, τους Γνώστες, τους Συνδέσμους και τους Πωλητές. Οι γνώστες είναι εκείνοι που εφηύραν την ιδέα, πρέπει όμως να υπάρχουν κι άλλοι που θα τη διαδώσουν σε εκείνους που δεν είναι συνδεδεμένοι. Εκείνοι λοιπούν που μπορούν και διαβάζουν πρέπει να διαδίδουν τις ιδέες σε εκείνους που δεν μπορούν κι εκείνοι που είναι συνδεδεμένοι σε εκείνους που δεν είναι συνδεδεμένοι στο Ίντερνετ και οι διανοούμενοι πρέπει να διαδίδουν τις σκέψεις τους στις μάζες. Τέλος, θέλω νας σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δώσατε να μιλήσω για τον αγώνα μας για τη δημοκρατία στη χώρα που την εφηύρε.




Αφιέρωμα: δικτυωμένες εξεγέρσεις
Ετικέτες: facebook , Tarek Amr , twitter , αίγυπτος , αραβικές εξεγέρσεις , νέα μέσα

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website