Geert Lovink – Θέσεις για τα νέα μέσα και την πόλη

Οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι έχουν κάνει ελάχιστα πράγματα σε σχέση με την ανάπτυξη των νέων μέσων τις τελευταίες δεκαετίες, λέει ο Geert Lovink. Όσοι εκμεταλλεύονται ακίνητα κατασκευάζουν μαζικά τα ίδια παλιά γραφεία, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. Κι οι αρχιτέκτονες μοιάζουν όλοι πρόθυμοι να παίξουν αυτό το παιχνίδι, μαζί με τους πολεοδόμους και τους υπεύθυνους για την ανάπτυξη, και να σχεδιάσουν μια ωραία επιφάνεια γι’ αυτούς τους χώρους –κουτιά

Μία ανταλλαγή e-mail με τον Παύλο Χατζόπουλο για το Re-public

Παύλος Χατζόπουλος: Οι ψηφιακές τεχνολογίες μεταμορφώνουν τους αστικούς χώρους;

Geert Lovink: Παρ’ όλο που πολλοί θεωρητικοί έχουν κάνει εικασίες για το θέμα, δεν υπάρχει άμεση επίδραση. Εκφράζετε ίσως μια ευχή, αλλά γεγονός είναι ότι οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι έχουν κάνει ελάχιστα πράγματα σε σχέση με την ανάπτυξη των νέων μέσων τις τελευταίες δεκαετίες. Η αστική εμπειρία άλλαξε, όχι όμως και η οργάνωση του χώρου. Οι αρχιτέκτονες εξακολουθούν να θεωρούν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ως κατώτερα εργαλεία μη συνεχούς ροής που βοηθούν τον ιδιοφυή καλλιτέχνη-μηχανικό να σχεδιάζει ‘εικονική αρχιτεκτονική’. Πρέπει να νιώθουν μια ανωτερότητα χιλιετηρίδων σε σχέση με όλους αυτούς τους αριθμούς, πέραν του ότι μόλις άρχισαν να καταλαβαίνουν τη διαδικτυακή φύση του σημερινού πολιτισμού. Αυτό που δεν πρέπει να μας παραπλανά είναι το κομψό και εξεζητημένο παιχνίδι τους με τις μεταφορές. Είναι πράγματι αρκετά εντυπωσιακό να ακούει κανείς αρχιτέκτονες και πολεοδόμους να μιλούν και να κοιτούν τις ηλεκτρονικές παρουσιάσεις τους. Δεν έχει όμως να κάνει με την εφιαλτική, συγκεκριμένη ζούγκλα μας. Να σας δώσω καλύτερα το παράδειγμα των δημόσιων ασύρματων δικτύων, των wifis, που τοποθετούνται τώρα και σύντομα θα αποτελέσουν μια κρίσιμη μάζα. Αυτά τα ελεύθερα ασύρματα δίκτυα θα έχουν μεγάλη επίδραση στο επίπεδο των δρόμων, των προαστίων, ακόμη και των πόλεων. Της εξέλιξης αυτής ηγούνται οι πολίτες, και ιδιαίτερα οι κοινωνικά νεωτεριστές κομπιουτερόπληκτοι. Η επίδρασή της είναι πολύ μεγάλη, αφού κάποιος μπορεί να βρίσκεται οπουδήποτε και να συζητά με τους όμοιούς του, φίλους και συναδέλφους του. Αυτό, για παράδειγμα, αλλάζει ριζικά την ιδέα ότι κάποιος πρέπει να βρίσκεται σε ένα κλειστοφοβικό γραφείο. Αυτή την τάση για ‘τηλε-εργασία’ την έχουν προβλέψει εδώ και δεκαετίες και τελικά ήρθε. Και τι συμβαίνει; Όσοι εκμεταλλεύονται ακίνητα κατασκευάζουν μαζικά τα ίδια παλιά γραφεία, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. Κι οι αρχιτέκτονες μοιάζουν όλοι πρόθυμοι να παίξουν αυτό το παιχνίδι, μαζί με τους πολεοδόμους και τους υπεύθυνους για την ανάπτυξη, και να σχεδιάσουν μια ωραία επιφάνεια γι’ αυτούς τους χώρους –κουτιά.

Η πολιτική της κυβερνοκουλτούρας

Π.Χ.: Γιατί η κυβερνοκουλτούρα δεν μπορεί να αποφύγει τη χρήση μεταφορών που σχετίζονται με το χώρο όπως ο κυβερνοχώρος και η πρώτη σελίδα;

G.L.: Αυτό ήταν πιθανά σωστό στη δεκαετία του ’90, αλλά όχι πια. Οι μεταφορές που έχουν σχέση με το χώρο βοηθούσαν κάποτε τους νέους χρήστες να μπαίνουν στην άγνωστη επικράτεια που ονομάζεται Διαδίκτυο. Το 2005 υπήρχαν ήδη ένα δισεκατομμύριο χρήστες, σε όλο τον κόσμο. Σήμερα, το Διαδίκτυο είναι μαζικό μέσο. Από τη σκοπιά του Digital Divide, εκπροσωπεί ‘μόνο’ το 11% του παγκόσμιου πληθυσμού, παρ’ όλα αυτά, όμως, ένα διπλάσιο ποσοστό έχει ήδη κινητό τηλέφωνο….Αυτό που είναι πιο ενδιαφέρον είναι η επαναδιασύνδεση των τεχνολογιών ως ‘μέσα με προσδιορισμένη θέση’ όπου έχει κανείς συνείδηση του χώρου και της τοποθεσίας, για παράδειγμα μέσα από τη χρήση των δεδομένων GPS. Το θέμα, πάντως, είναι ότι αυτές οι έννοιες δεν είναι πλέον μεταφορικές. Βρίσκεσαι πράγματι εκεί με το αυτοκίνητό σου, το κινητό σου ή τον υπολογιστή σου.

Π.Χ.: Η έλευση της κοινωνίας της πληροφορίας σηματοδοτεί μια πολιτική του χώρου ή του χρόνου;

G.L.: Σύμφωνα με τον Virilio, του χρόνου. Εγώ τείνω να διαφωνήσω μαζί του. Αυτό με το οποίο τελικά παλεύουμε δεν είναι η χρονοπολιτική αλλά η κατανομή και ο έλεγχος το χώρου. Διαφορετικά, θα υπήρχε διαμάχη στη Μέση Ανατολή αν η αρπαγή της γης και ο εποικισμός αποτελούσαν παρελθόν; Η όλη υπόθεση των συνόρων έχει παραμείνει άλυτη και στην πραγματικότητα χειροτερεύει αν δείτε με ποιον τρόπο οι ‘δυτικές’ χώρες κατασκευάζουν (ηλεκτρονικά) τείχη έναντι των μεταναστών και των προσφύγων. Μπορούμε να το διατυπώσουμε και διαφορετικά. Τώρα που δεν μας έχει μείνει χρόνος και που το διάστημα αντίδρασης πλησιάζει στο μηδέν, αυτό που έχει απομείνει είναι το θέμα του χώρου. Παρ’ όλα αυτά, οι νέες τεχνολογίες δεν υπερβαίνουν τον χρόνο και τον χώρο, ας ξεχάσουμε λοιπόν καλύτερα αυτές τις μεταφυσικές ανοησίες. Μπορεί να υπάρχει ‘τηλεπαρουσία’ αλλά αυτό δεν κάνει τα ‘παλιά’ προβλήματα να εξαφανίζονται.

Η αστική ζωή και τα νέα μέσα

Π.Χ.: Γιατί τόσοι πολλοί από μας κάνουν αυτή την προφανή εξίσωση ανάμεσα στην πόλη και τη σύγχρονη αστική ζωή και τα νέα μέσα;

G.L.: Τελευταία με έχει εντυπωσιάσει το γεγονός ότι οι Ινδοί φίλοι μου από το www.sarai.net στο Δελχί μιλούν για τα νέα μέσα και ‘την πόλη’ σα να είναι ένα και το αυτό. Η αστική κουλτούρα είναι ένα σχετικά νέο πεδίο μελέτης για τους διανοούμενους της Ινδίας, όπου το 75% του πληθυσμού κατοικεί ακόμη στις αγροτικές περιοχές. Οι προηγούμενες γενιές διανοουμένων ασχολούνταν κυρίως με αγροτικά ζητήματα. Ο ‘αφηρημένος μηχανισμός ’ με τις μεγάλες αυξήσεις, τα ελευθέρας και τον υπόγειο , δεν αποτελεί ακόμη αντικείμενο σοβαρής δέσμευσης. Πρέπει να δει κανείς τη συναρπαστική δουλειά που γίνεται στο Sarai New Media Centre ως μια απόπειρα δημιουργίας ενός πλούσιου πολιτισμικο-πολιτικού λεξιλογίου για την ερμηνεία της καθημερινότητας της αστικής ζωής. Τι είναι αυτό που αποτελεί τη δημοκρατία και τη δημόσια ζωή την εποχή του Διαδικτύου και του ελεύθερου λογισμικού; Μπορώ να συμφωνήσω με όλα αυτά, αλλά από τεχνολογική σκοπιά, ας πούμε από τη δορυφορική προοπτική των Χαρτών του Google δεν είναι τόσο σαφές ότι οι αστικές περιοχές διαφέρουν τόσο πολύ από τον υπόλοιπο πλανήτη, εκτός σε ό, τι αφορά στην πυκνότητα των υποδομών τους. Από την καπιταλιστική σκοπιά του 21ου αιώνα, οι αγροτικές περιοχές στην Ασία και την Αφρική είναι η ‘τελική αγορά’ και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης αν είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη των πόλεων. Το γεγονός ότι η μεγάλη πλειονότητα του ανθρώπινου είδους αγνοήθηκε τον 20ό αιώνα, δεν θα έπρεπε να εντυπωσιάζει τους Ινδούς, Κινέζους και Βραζιλιάνους επιχειρηματίες. Τα ασύρματα δίκτυα καθιστούν πολύ πιο εύκολη τη διείσδυση στις μεγάλες εκτάσεις. Σε συνδυασμό με τα φτηνά κινητά τηλέφωνα και τους φορητούς υπολογιστές, η εκπαιδευτική και ψυχαγωγική αγορά είναι τεράστια. Προς το παρόν, αυτές οι τεχνολογίες πετυχαίνουν να φέρνουν σε επαφή αυτούς που έμειναν πίσω στα χωριά με τα μέλη των οικογενειών τους που μετακινήθηκαν στην πόλη. Η Δυτική Ένωση φροντίζει για τη ροή του χρήματος. Ωστόσο, σε κάποιο σημείο θα δούμε ένα διαφυλαγμένο συμφέρον. Πρέπει να προσέξω να μη γίνω εδώ πολύ ευαγγελικός, αλλά υπάρχει κάτι ελκυστικό σ’ αυτό που ο John Perry Barlow αποκάλεσε το 1995 ‘παγκόσμιο ιστό που συνδέει όλες τις συνάψεις’. Παρά το χάος και την ανισότητα που επικρατεί στον κόσμο, διαβλέπω ότι θα φτάσουμε εκεί πιο γρήγορα απ’ όσο νομίζαμε. Μπράβο, Τζόννυ!

Π.Χ.: Μπορούν οι αστικοί χώροι να θεωρητικοποιηθούν ως δίκτυα, με παρόμοιο τρόπο με τα νέα μέσα, τα δίκτυα που συνδέουν τους ανθρώπους, τις δραστηριότητές τους και τα πράγματα;

G.L.: Ναι, αλλά αυτό γινόταν πάντα. Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο σε ό, τι αφορά στις ‘πόλεις ως ροές’. Από την εποχή της κατασκευής σιδηροδρόμων και σταθμών στο κέντρο των περιφραγμένων πόλεων, έγινε πολύ ορατό τι κάνουν οι ροές στο οικοδομημένο περιβάλλον. Η καταστροφή συνεχίστηκε μετά με την κατασκευή των αυτοκινητόδρομων. Ωστόσο, ένα ενδιαφέρον ερώτημα είναι το εξής: ποια είναι η επίδραση των μονάδων οπτικών ινών στις πόλεις, και όχι μόνο στις χρηματοοικονομικές περιοχές και στους χώρους των εμπορικών υπηρεσιών αλλά στον πληθυσμό ως σύνολο; Η τεχνολογία δεν βρίσκεται πλέον στα χέρια λίγων εταιριών. Αυτό ισχύει ακόμη και για την πιο τελευταία, την πιο γρήγορη. Το διάστημα στο οποίο η υψηλή τεχνολογία θα φτάσει σε σας και σε μένα μειώθηκε σε μερικά χρόνια. Τι σημαίνει το γεγονός ότι οι νέες ροές είναι σε μεγάλο βαθμό αόρατες; Ποιες είναι οι συνέπειες του γεγονότος ότι η νέα τεχνολογία γίνεται τόσο μικρή που μετά βίας τη βλέπουμε; Θα μπορούσε να σημαίνει ότι είναι οι ιδανικές συνθήκες για να μην κάνουμε τίποτα. Περνάμε πολλές επαναστάσεις και τίποτα δεν αλλάζει! Στην πραγματικότητα, μπορούμε να (ξανα)χτίσουμε όλο και περισσότερα ιστορικά κτίρια και να προσποιηθούμε ότι ζούμε σε μια άλλη χώρα, όπως στο ιστορικό ομοίωμα που γεννήθηκα, το Άμστερνταμ.

Ανοίγωντας χώρους

Π.Χ.: Ποια πιστεύετε ότι θα έπρεπε να είναι η στρατηγική κατά του ελέγχου: η εγκαθίδρυση ανοιχτών, δημόσιων ή κοινών χώρων;

G.L.: Αυτό που ονειρεύομαι είναι το άνοιγμα των εργαστηρίων των μέσων όπου οι ανησυχητικές τεχνολογίες αναπτύσσονται και δοκιμάζονται προς χρήση της ‘κοινωνίας των πολιτών’. Δεν νομίζω ότι βοηθάει να αγνοούμε απλώς τις μαζικές επιθέσεις κατά της ιδιωτικότητας που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ως παράδειγμα σκέφτομαι πάντοτε την εταιρία επικοινωνιών NetLine που εδρεύει στο Ισραήλ και εισήγαγε το C-Guard, ‘μια συσκευή που μπλοκάρει τη χρήση των φορητών τηλεφώνων σε μια περιφραγμένη περιοχή και δημιουργεί μια προκαθορισμένη αθόρυβη ζώνη. Αυτό η μικρή συσκευή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κρατήσει σιωπηλούς τους κινηματογράφους και τα θέατρα, να αποτρέψει ηλεκτρομαγνητικές παρεμβάσεις σε αεροπλάνα και νοσοκομεία και να ενισχύσει τις ελεύθερες κλήσεις σε στρατιωτικές βάσεις, όπου ωτακουστές μπορούν να υποκλέψουν συνομιλίες υψίστης ασφαλείας’ (Wired, Αύγουστος 1998). Πηγαίνετε απλώς στο http:/www.c-guard.com. Δεν πρέπει να είμαστε προσηλωμένοι μόνο στο ορατό πεδίο που καλύπτουν οι κάμερες. Υπάρχουν ήδη αναρίθμητοι τρόποι υπονόμευσης αυτών των μικρών επιγραφών RFDI. Το θέμα είναι πώς μπορεί να εκδημοκρατιστεί αυτή η μυστική-γνώση-για- όλους.

Διαβαστε ακόμα

Ινστιτούτο για τους δικτυακούς πολιτισμούς

Nettime

Αφιέρωμα: πόλεις σε ροή, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: geert lovink , αρχιτεκτονική , θεωρία δικτύων , νέα μέσα

0 σχόλια »

→ Αφιερώματα

Διάλογοι ←

→ Δράσεις

ετικέτες

Re-public στο

Geert Lovink – Θέσεις για τα νέα μέσα και την πόλη

σχολίασε