ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Saskia Sassen – ‘Ατυπες πολιτικές στην παγκόσμια πόλη (μέρος πρώτο)

Στο πρώτο μέρος της συνέντευξης, η Saskia Sassen συζητά την άνοδο των άτυπων πολιτικών στην παγκόσμια πόλη. Πρόκειται για μια μάχη μεταξύ του παγκόσμιου εταιρικού κεφαλαίου και των πολύμορφων κινημάτων των μειονοτικών κατοίκων των σύγχρονων αστικών χώρων.


Μία συνέντευξη στον Πάνο Παπούλια για το Re-public


Πάνος Παπούλιας: Το βιβλίο Παγκόσμια Πόλη είναι ένα από τα κορυφαία έργα που έχετε δημοσιεύσει. Θα μπορούσατε να επεκταθείτε γύρω από την έννοια της παγκόσμιας πόλης;


Saskia Sassen: Όταν άρχισα να δουλεύω την Παγκόσμια Πόλη βρέθηκα κατά κάποιο τρόπο σε αντίθεση με ότι επικρατούσε στον χώρο. Στην δεκαετία του ’80 είχε μόλις ξεκινήσει η συζήτηση γύρω από την παγκόσμια οικονομία, την παγκόσμια εταιρία, και εγώ έθεσα το ερώτημα: Που βρίσκεται αυτή η παγκόσμια οικονομία; Όλα αυτά συμβαίνουν μεταξύ των εθνών? Και έτσι άρχισα να αναρωτιέμαι τι συμβαίνει όταν όλοι αυτοί οι παγκόσμιοι παράγοντες, αυτές οι παγκόσμιες δυνάμεις, ‘προσκρούουν στο έδαφος’. Και σιγά-σιγά ξεκαθάρισε στο μυαλό μου η ιδέα ότι όσο περισσότερο οι παγκόσμιες εταιρίες απλώνονταν παγκοσμίως, τόσο πιο περίπλοκες γίνονταν οι κεντρικές λειτουργίες τους – στο βαθμό τουλάχιστον που αποσκοπούν στον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο έλεγχο αυτής της γεωγραφικής διασποράς. Το ειρωνικό στοιχείο που ξέφυγε από πολλούς σχολιαστές είναι ότι όσο περισσότερο παγκοσμιοποιείσαι τόσο απαιτείται η ισχυροποίηση των μεθόδων συγκέντρωσης των στρατηγικών λειτουργιών και δυνατοτήτων σου. Το αποτέλεσμα είναι ότι η παγκόσμια πόλη μεταμορφώνεται σε χώρο κρίσιμων οικονομικών και πολιτικών λειτουργιών. Πολλοί που διαβάζουν το βιβλίο επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους αποκλειστικά στην οικονομική λειτουργία, που αφορά την παραγωγή οργανωτικών αγαθών που επιτρέπουν στις εταιρίες να δραστηριοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι κάτι σαν μια Silicon Valley της προηγμένης παγκοσμιοποίησης για τις δραστηριότητες των εταιριών και των αγορών.


Υπάρχει, όμως, και η άλλη, η πολιτική σκοπιά. Από την μια πλευρά, η παγκόσμια πόλη είναι ένας χώρος όπου δραστηριοποιείται το παγκόσμιο εταιρικό κεφάλαιο, μια ιδιαίτερα ισχυρή αλλά και φευγαλέα κατηγορία. Πρόκειται, όμως, απλά και μόνο για μια στιγμή στην τροχιά του. Το παγκόσμιο κεφάλαιο γεννά άνδρες και γυναίκες που τα θέλουν όλα και τα παίρνουν όλα. Εκείνοι είναι που προβάλλοντας τις απαιτήσεις τους για γραφεία τελευταίας τεχνολογίας, πολυτελείς κατοικίες, καταστήματα, εστιατόρια, συστήματα ασφαλείας, και εκτεταμένα αστικά τοπία, καθιστούν αναγνωρίσιμο το παγκόσμιο εταιρικό κεφάλαιο. Το καθιστούν αναγνωρίσιμο ακριβώς επειδή εμφυτεύονται στον αστικό χώρο. Μέσω της εμφύτευσης αυτής βρίσκονται παράλληλα εκτοπισμένοι. Στον εκτοπισμό αυτόν έγκειται και η πολιτική.


Από την δική μου οπτική, αυτό που ο Μαξ Βέμπερ είδε στην πόλη – έναν χώρο δηλαδή που φέρνει κοντά εμπόρους αλλά και έναν χώρο όπου οι έμποροί λειτουργούν – έγινε παράλληλα και ένας χώρος πολιτικών μετατροπών. Ο Ανρί Λεφέβρ μελέτησε τις πόλεις του 1900 και δεν είδε μία πόλη της μπουρζουαζίας. Η μπουρζουαζία δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο. Πρόκειται αντίθετα για την πόλη της οργανωμένης εργατικής δύναμης. Εκείνη είναι που έχει ανάγκη από την δημόσια κατοικία, τις δημόσιες μεταφορές, την δημόσια εκπαίδευση. Η πόλη είναι ο χώρος που οργανώνει τους συνδικαλιζόμενους, την εργατική τάξη, και τις πολιτικές της.


Εγώ κοιτάζω τις σύγχρονες παγκόσμιες μεγαλουπόλεις και δεν βλέπω ούτε τον χώρο της οργανωμένης μπουρζουαζίας, ούτε όμως και της οργανωμένης εργατικής τάξης. Ξεπηδούν αντίθετα δυο παράγοντες νέου είδους που είναι σε μεγάλο βαθμό άτυποι, όπως άλλωστε ήταν και οι μπουρζουαζίες στις απαρχές των μεσαιωνικών πόλεων, ή οι συνδικαλιζόμενοι αργότερα. Ένας από αυτούς τους παράγοντες είναι και το παγκόσμιο εταιρικό κεφάλαιο, που είναι άμορφο, και διακρίνεται τόσο από την πολιτικοποιημένη παρουσία του, καθώς διεκδικεί χώρο από άλλους, όσο και από το γεγονός ότι ενσωματώνει και εμπνέει ένα πρόγραμμα.


Από την αντίθετη πλευρά, συναντάμε αμάλγαμα από μετανάστες, μειονοτικούς πολίτες, γυναίκες και εργάτες χαμηλού εισοδήματος που αποτελούν (όχι όλοι απαραίτητα) κομμάτι των κρίσιμων τομέων της οικονομίας. Κατά συνέπεια, η παγκόσμια πόλη του σήμερα είναι ένας χώρος που παράγει πολιτική, όπως ακριβώς και η βιομηχανική πόλη. Και παράγει τις πολιτικές και των δύο αναδυόμενων πολιτικών παραγόντων που είναι εν μέρει αποεθνοποιημένοι, αν και για πολύ διαφορετικούς λόγους: ο πρώτος επειδή είναι παγκόσμιος και οι δεύτεροι επειδή είναι μειονοτικοί ξένοι, θύματα των διακρίσεων. Και σε αυτό το σημείο η Παγκόσμια Πόλη συγκλίνει με την ανάλυση των άτυπων πολιτικών που αναπτύσσω στο τελευταίο μου βιβλίο.


Π.Π.: Μιλάτε για τους κατοίκους της παγκόσμιας πόλης, που δεν ανήκουν ούτε στην μπουρζουαζία, αλλά ούτε και στην εργατική τάξη. Που μας οδηγεί, όμως, η εμπειρία της πολιτικής στην παγκόσμια πόλη: σε ένα είδος διανοητικού ρεαλισμού, σε μια μορφή ειρηνικής διαβουλευτικής πολιτικής ή σε εκρήξεις βίας ή άλλης μορφής διαμάχης, όπως συνέβη πρόσφατα στα Γαλλικά προάστια;


S.S.: Η παγκόσμια πόλη δηλώνει μια μετατόπιση: όταν εισέρχεσαι στην πόλη αυτή, εισέρχεσαι στην ζώνη του πολιτικού. Όταν το παγκόσμιο κεφάλαιο δραστηριοποιείται, πολιτικοποιείται. Και η πολιτικοποίηση αυτή δεν πραγματοποιείται με το να προκηρύσσεται η επανάσταση, αλλά με την αρπαγή του χώρου, για παράδειγμα με την διαστρέβλωση της αγοράς ακινήτων. Είναι μια μορφή άτυπης πολιτικής. Υπό αυτήν την έννοια, υπάρχουν και διαφορετικά λεξιλόγια: στην Καραϊβική παρέλαση, που είναι κάτι πολύ παραπάνω από ένα απλό φεστιβάλ, οι συμμετέχοντες κατέχουν τους δρόμους, στις γκέι παρελάσεις, που δεν είναι μόνο για επίδειξη, καταλαμβάνουν την πόλη. Και όλα αυτά προκύπτουν από αξιώσεις για την πόλη, από το δικαίωμα στην πόλη.


Π.Π.: Αυτό, όμως, θα μπορούσε να ερμηνευτεί και σαν μια διέξοδος των κοινωνικών πιέσεων.


S.S.: Βεβαίως. Θα μπορούσε να είναι και πολλές φορές πράγματι έτσι είναι. Για ορισμένους μπορεί να πρόκειται απλά για κουστούμια, αλλά για πολλούς μπορεί επίσης και να οικοδομεί συνειδήσεις. Πρόκειται, όμως, για την συνείδηση της διαβουλευτικής πολιτικής; Όχι. Πρόκειται πραγματικά για άτυπες πολιτικές. Είναι αυτό που συμβαίνει και με τους ιθαγενείς του Μεξικού, που για τα τελευταία 50 χρόνια, κάθε χρόνο οργανώνουν πορεία προς το κοινοβούλιο ντυμένοι με τα παραδοσιακά τους κουστούμια. Αυτά τα κουστούμια εμπεριείχαν στοιχεία της αποικιοκρατικής παράδοσης. Πριν από πέντε χρόνια, εκατοντάδες άνδρες πορεύτηκαν ο ένας πίσω από τον άλλο γυμνοί. Την στιγμή που έμπαιναν στην πορεία, αυτοί οι γυμνοί άνδρες εγκατέλειπαν την Εγγελιανή δυναμική αφέντη-σκλάβου. Ενώ εκείνοι που προχωρούσαν ντυμένοι με τις επίσημες στολές, βρίσκονταν ακόμα μέσα στην Εγγελιανή δυναμική. Την στιγμή που εισέρχεσαι στο επίσημο πολιτικό σύστημα, γίνεσαι δέσμιος αυτής της σχέσης. Το ίδιο συνέβη και με τις γυναίκες της PlazaMayor: απλά κάθονταν εκεί σιωπηλές. Πρόκειται για ένα απόθεμα άτυπων πολιτικών που διαμορφώνονται μέσα από διαφορετικά λεξιλόγια.


Π.Π.: Θεωρείτε ότι το εγχείρημα της Παγκόσμιας Πόλης αφορά αποκλειστικά την αστική πολιτικοποίηση, και το τελευταίο σας βιβλίο σαν ένα εγχείρημα που επεκτείνεται και τις αγροτικές περιοχές που τείνουν να παραμένουν πιο στατικές;


S.S.: Και τα δύο. Η πόλη προκύπτει σαν ένας πολύ σημαντικός τόπος στο καινούργιο μου βιβλίο Επικράτεια, Δικαιοδοσία, Δικαιώματα. Παράλληλα, όμως, προκύπτει και το ερώτημα της ακινησίας, της μικρής τοποθεσίας, της μη-κοσμοπολιτικής κατάστασης, που διευρύνονται και στον αγροτικό χώρο. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλών ειδών χώροι που χαρακτηρίζονται από τις ιδιαιτερότητές τους. Τι τους πολιτικοποιεί και με ποιο τρόπο είναι ένα σημαντικό ερώτημα. Για παράδειγμα, υπάρχει το δίκτυο για την προστασία των φυτών στο Εκουαδόρ. Οι ιθαγενείς εκεί χρησιμοποιούσαν διαφόρων ειδών μικρά φυτά, τα οποία διεκδικούν οι φαρμακευτικές εταιρίες. Οι ιθαγενείς ανακάλυψαν και καλλιέργησαν κάποια από αυτά επειδή έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Οι φαρμακευτικές εταιρίες άρχισαν να παίρνουν την πατέντα, και να κλέβουν την γη των ιθαγενών, απαγορεύοντας την χρήση τους. Δημιουργήθηκε ένα δίκτυο όλων αυτών των διαφορετικών κοινοτήτων, ένα εγχείρημα που έχει διαμορφωθεί με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν εκεί. Ακόμα προσπαθούν να βρουν τρόπους να δουλέψουν μαζί και ίσως να φέρουν και έναν δικηγόρο που ειδικεύεται σε παγκόσμια θέματα για να μηνήσουν τις φαρμακευτικές εταιρίες. Πρόκειται για μια πραγματικά πολιτική ενέργεια. Ο κόσμος κινητοποιείται και ένας αγώνας βρίσκεται σε εξέλιξη.


Διαβάστε ακόμα


Επικράτεια, Δικαιοδοσία, Δικαιώματα – εισαγωγή (στα Αγγλικά)


Δίκτυο για την παγκοσμιοποίηση και τις παγκόσμιες πόλεις (στα Αγγλικά)



Αφιέρωμα: πόλεις σε ροή, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: , , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε