→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

James Hughes – Μετανθρωπιστική πολιτική, από το 1700 μέχρι το κοντινό μέλλον

Η ιστορία της μετανθρωπιστικής πολιτικής αποτελεί μέρος της ευρύτερης ιστορίας ενός αγώνα τριακοσίων ετών για τον Διαφωτισμό. Ο μετανθρωπισμός έχει, ασφαλώς, τις ρίζες του πριν από την εποχή του Διαφωτισμού, καθώς οι πρώτοι πρόγονοί μας επεδίωξαν να υπερβούν τα όρια του ανθρώπινου σώματος, να καθυστερήσουν τον θάνατο και να φτάσουν στη σοφία. Όμως, οι προσδοκίες αυτές έγιναν μετανθρωπισμός όταν, για να τις εκπληρώσουν, οι άνθρωποι άρχισαν να χρησιμοποιούν την επιστήμη και την τεχνολογία αντί για τη μαγεία και τον πνευματισμό.

---


Στα πρώτα κείμενα φιλοσόφων του Διαφωτισμού, όπως ο Diderot και ο Condorcet, υπήρχε η άποψη ότι τελικά θα μπορούσαμε να πετύχουμε ριζική μακροβιότητα, μηχανική νοημοσύνη, απελευθέρωση από τον μόχθο και ριζοσπαστική εξέλιξη της ανθρώπινης μορφής.


Η ιστορία της προόδου του Διαφωτισμού, η πίστη ότι μπορούμε συνεχώς να βελτιώνουμε την κατάστασή μας μέσα από ορθολογικές επιστημονικές ανθρώπινες ικανότητες, έχει επίσης μια πολιτική διάσταση. Ο Διαφωτισμός υποστήριζε τη δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα. Η γαλλική εκδοχή του πρέσβευε επίσης την κοινωνική ισότητα και υποστήριζε την ελευθερία της αγοράς. Οι εντάσεις ανάμεσα σε αυτές τις δυο εκδοχές της σκέψης του Διαφωτισμού εξακολουθούν να υφίστανται στο σύγχρονο μετανθρωπιστικό κίνημα.


Η αντίσταση στις ιδέες του Διαφωτισμού που άρχισε πριν από τριακόσια χρόνια διαμορφώνει μέχρι σήμερα την αντίσταση στον μετανθρωπιστικό μελιορισμό. Οι θρησκευόμενοι συντηρητικοί απορρίπτουν το ανθρωπιστικό αίτημα ότι η βελτίωση μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την αμιγώς ανθρώπινη ικανότητα και προβλέπουν ολέθριες επιπτώσεις για αυτή την ύβρη. Από την άλλη πλευρά, αυταρχικοί πολιτικοί, ιδίως αυτοί που αποκόπηκαν από τις ρίζες του Διαφωτισμού, ενστερνίζονται και υπερασπίζονται κάποια μετανθρωπιστικά σχέδια.


Ένα παράδειγμα είναι ο ενστερνισμός της ριζικής μεταμόρφωσης της ανθρώπινης φύσης από το σοσιαλισμό. Μερικοί από τους ιδρυτές του μετανθρωπισμού του εικοστού αιώνα, όπως ο φυσικός J..D. Bernal και ο βιολόγος J.B.S. Haldane ήταν επίσης μαρξιστές και πίστευαν ότι ένα τεχνοκρατικό κράτος θα ενθάρρυνε την άνθιση της ανθρώπινης δυνατότητας μέσα από τη συστηματική εφαρμογή της γνωστικής επιστήμης, της γενετικής μηχανικής και της cyborgization. Άλλο παράδειγμα ήταν η διαδεδομένη υιοθέτηση της ευγονικής τόσο από την Αριστερά όσο και από τη Δεξιά, που οδήγησε στη συστηματική εξαναγκαστική στείρωση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων για υποτιθέμενες γενετικές ατέλειες.


Είναι κατανοητό ότι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε μια ευρύτερη απέχθεια στην Αριστερά για τις βιοουτοπικές ιδέες. Η Αριστερά ωθήθηκε ακόμη περισσότερο προς μια ρομαντική τεχνοφοβία από τους περιβαλλοντολόγους, την αντιεταιρική και αντιπολεμική Νέα Αριστερά, την πνευματική και βουκολική αντικουλτούρα και τις επιθέσεις των μεταμοντερνιστών κατά του Διαφωτισμού. Ωστόσο, υπήρχαν ακόμη τάσεις μετανθρωπιστικού μελιορισμού σε ιδέες όπως η ψυχεδελική απελευθέρωση, η εναλλακτική τεχνολογία και ο αναρχισμός. Ο Ιρανοαμερικανός F.M. Esfandiary, ‘FM2030’, ο οποίος προώθησε τον όρο του ‘μετανθρωπισμού’ συνέθεσε την αριστερή-φιλελεύθερη πολιτική με την υποστήριξη της επέκτασης της ζωής, της βιοτεχνολογίας και της γνωστικής εξέλιξης. Συνολικά, η Αριστερά έγινε πολύ πιο κριτική απέναντι στην τεχνολογία απ’ όσο είχαν υπάρξει οι μαρξιστές, οι σοσιαλδημοκράτες και οι προοδευτικοί.


Ως αποτέλεσμα του τεχνοσκεπτικισμού της Αριστεράς, οι νεοφιλελεύθεροι και οι αναρχικοί της αγοράς ήταν κατεξοχήν υπέρμαχοι του τεχνοουτοπισμού στις δεκαετίες του 1970 και 1980- από τους εταιρικούς φουτουριστές μέχρι τους αναρχοκαπιταλιστές που ονειρεύονταν ανεξάρτητα κράτη στο διάστημα και σε εγκαταλειμμένες πετρελαιοπηγές. Από τη στιγμή που η Silicon Valley εξελίχτηκε σε δίκτυο επιχειρήσεων για τον νεοφιλελευθερισμό, αυτή η τάση του μετανθρωπισμού βρήκε τη φυσική της θέση. Από τη στιγμή που το email και το Web άρχισαν να συνδέουν τους τεχνόφιλους ανά τον κόσμο, το νεοφιλελεύθερο Extropy Institute, που ίδρυσε ο φιλόσοφος Max More, εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1990 ως οι πρώτοι οργανωμένοι υπέρμαχοι του μετανθρωπισμού.


Εν μέρει λόγω της αντίδρασης στις απόψεις των Extropians για την ελεύθερη αγορά, οι Ευρωπαίοι μετανθρωπιστές οργάνωσαν την ευρύτερη World Transhumanist Association (WTA-Παγκόσμια Μετανθρωπιστική Ένωση) στο τέλος της δεκαετίας του 1990. Η WTA συγκέντρωνε σοσιαλδημοκράτες και νεοφιλελεύθερους γύρω από έναν φιλελεύθερο δημοκρατικό ορισμό του μετανθρωπισμού, κωδικοποιημένου στη Μετανθρωπιστική Διακήρυξη.


Μεταξύ 2002 και 2004 έγιναν οι πρώτες δημόσιες συζητήσεις για το μετανθρωπιστικό σχέδιο σε επίλεκτους πολιτικούς κύκλους. Ο Francis Fukuyama δημοσίευσε το βιοσυντηρητικό μπεστ-σέλλερ Our Posthuman Future και διορίστηκε, επί κυβερνήσεως Μπους, στο Προεδρικό Συμβούλιο για την Βιοηθική (PBC) από τον βιοσυντηρητικό συνάδελφό του Leon Kass. Υπό την ηγεσία των Kass και Fukuyama, το PBC δημοσίευσε την έκθεση Beyond Therapy, που εισηγείτο την ανάγκη για ισχυρή ρύθμιση της γνωστικής εξέλιξης, της επιμήκυνσης της ζωής και άλλων βιοτεχνολογιών. Την ίδια στιγμή, η Αμερικανική Χριστιανική Δεξιά και το Βατικανό, πέρα από την αντίθεσή τους στις αμβλώσεις, ασκούσαν μια ευρύτερη κριτική στις αναπαραγωγικές τεχνολογίες και την εξέλιξη του ανθρώπου. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αριστεροί και περιβαλλοντολογικοί κριτικοί της βιοτεχνολογίας όπως οι Jeremy Rifkin, Bill McKibben, το Κέντρο για την Γενετική και την Κοινωνία (Center for Genetics and Society) και οι ριζοσπαστικές ομάδες για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία άρχισαν επίσης να εναντιώνονται στη νανοϊατρική, τη γενετική μηχανική και την ανθρώπινη εξέλιξη. Σταδιακά αναπτύχθηκε ένα δίκτυο βιοσυντηρητικών της Αριστεράς και της Δεξιάς, το οποίο συνέδεε τις ομάδες αυτές από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού.


Η διοίκηση Μπους, η θρησκευτική Δεξιά και η εμφάνιση του βιοσυντηρητικού άξονα Αριστεράς- Δεξιάς είχαν πολωτική επίδραση στους βιοπολιτικούς διανοούμενους, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να ενωθούν με το αναπτυσσόμενο μετανθρωπιστικό κίνημα και να γίνουν σαφώς υπέρμαχοι του δικαιώματος της ανθρώπινης εξέλιξης. Βιοηθικιστές όπως οι John Harris και Julian Savulescu, στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώθηκαν με τους Αμερικανούς βιοηθικιστές Arthur Caplan, Henry Greely και Gregory Pence στην υπεράσπιση του αναπαραγωγικού κλωνισμού, της βλαστικής επιλογής και της γνωστικής εξέλιξης. Παρόλο που οι διανοούμενοι αυτοί απορρίπτουν κατηγορηματικά τον χαρακτηρισμό του μετανθρωπιστή, εκπροσωπούν τη φυσική εξέλιξη της ηθικής στη βιοπολιτική του Διαφωτισμού, προϊόν της οποίας είναι ο μετανθρωπισμός.


Στο μεταξύ, οι μετανθρωπιστές που συγκεντρώθηκαν υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Μετανθρωπιστικής Ένωσης (World Transhumanist Association) , που αριθμεί τώρα πάνω από 5000 μέλη σε περισσότερες από 100 χώρες, ανακάλυπταν την τάση για κοινωνική ισότητα της σκέψης του Διαφωτισμού. Οι σφυγμομετρήσεις για τους μετανθρωπιστές αναφέρουν ότι, σε γενικές γραμμές, 40-50% ανήκουν στην Αριστερά- από τους Κομμουνιστές και τους αριστερούς αναρχικούς μέχρι τους Αμερικανούς ‘φιλελεύθερους’, ενώ μόνο ένα τέταρτο από αυτούς τοποθετούνται στην οικονομική Δεξιά, από τους αναρχοκαπιταλιστές μέχρι τους ευρωφιλελεύθερους. Μολονότι όλοι σχεδόν οι μετανθρωπιστές συμφωνούν στην πολιτισμική πολιτική, η τεράστια ποικιλία απόψεων σε ό, τι αφορά την οικονομία έχει οδηγήσει σε πολλές αψιμαχίες.


Μια άλλη δυναμική, στη δεκαετία του 2000, είναι η αυξανόμενη εστίαση των μετανθρωπιστών στις αποκαλυπτικές δυνατότητες των αναδυόμενων τεχνολογιών. Αυτό εκδηλώθηκε με την ανάπτυξη της υποκουλτούρας της χιλιετίας περί ‘Μοναδικότητας’ (Singularitarian) , η οποία προβλέπει τη μέρα που η μηχανική νοημοσύνη θα ξεπεράσει την ανθρώπινη και ποικίλλει από τον αφελή τεχνοουτοπισμό μέχρι τον αποκαλυπτικό φαταλισμό σε σχέση με το αποτέλεσμα της ‘Μοναδικότητας’ και την ικανότητά μας να επιδράσουμε σ’ αυτήν. Έξω απ’ αυτή την υποκουλτούρα, πάντως, πολλοί μετανθρωπιστές έχουν αρχίσει να ασχολούνται σοβαρά με μια πολιτική ρύθμισης και ασφάλειας που μπορεί να μειώσει τις απειλές από τις τεχνολογίες μαζικής καταστροφής, προωθώντας παράλληλα τη χρήση των αναδυόμενων τεχνολογιών που καθιστούν τον πολιτισμό πιο ελαστικό απέναντι στους κινδύνους καταστροφής. Η ενασχόληση με αυτά τα ζητήματα συνέβαλε στην πτωτική επιρροή της δεξιάς που αντιτίθεται στον κρατισμό στο πλαίσιο του μετανθρωπισμού.


Στο βιβλίο μου, Citizen Cyborg, υποστήριξα μια σοσιαλδημοκρατική εκδοχή του μετανθρωπισμού, τον ‘δημοκρατικό μετανθρωπισμό’, ως φυσικό προϊόν του Διαφωτισμού που πρεσβεύει την κοινωνική ισότητα και ως ενοποιό στοιχείο ανόμοιων σύγχρονων πολιτικών σχεδίων του Διαφωτισμού. Τον όρο αυτό έχει τώρα υποκαταστήσει, μεταξύ των μετανθρωπιστών της Αριστεράς, ο πιο μελιστάλαχτος όρος ’τεχνοπροοδευτικός’, στον οποίον αναφέρομαι στη συνέντευξή μου σε αυτό το αφιέρωμα και για τον οποίον μπορεί κανείς να μάθει περισσότερα στο Institute for Ethics and Emerging Technologies.


Ένα άλλο επιχείρημα που ανέπτυξα στο Citizen Cyborg ήταν ότι η νέα βιοπολιτική έθεσε μοναδικά πολιτικά ερωτήματα και γέννησε έναν νέο άξονα στο χώρο των ιδεών, μαζί με μια οικονομική και πολιτισμική πολιτική. Μια πρόβλεψη για αυτό το μοντέλο ήταν ότι θα υπήρχαν τελικά συντηρητικές, πολιτισμικά, εκδοχές του μετανθρωπισμού, από μια Νέα Δεξιά και λαϊκίστικες παραλλαγές της . Αυτές άργησαν να αναπτυχθούν και λιγότεροι από 5% των μετανθρωπιστών αναγνωρίζονται συνειδητά ως ‘συντηρητικοί’. Αλλά έχουν εμφανιστεί οι θρησκευόμενοι μετανθρωπιστές, μερικοί από τους οποίους έχουν πιο συντηρητικά ήθη. Για παράδειγμα, υπάρχει τώρα μια αναπτυσσόμενη Mormon Transhumanist Association (Μετανθρωπιστική Ένωση Μορμόνων) που βλέπει την αθανασία και τη Μοναδικότητα ως εκπλήρωση της προφητείας των Μορμόνων. Το 2009, η ομάδα Conservatism Plus έχει οργανώσει ένα δίκτυο για ‘μετανθρωπιστές που υποστηρίζουν νεοφιλελεύθερες, συντηρητικές, κρατικιστικές, ρεπουμπλικανικές ή άλλες συντηρητικές απόψεις’.


Οι μετανθρωπιστές εκτός Ηνωμένων Πολιτειών έχουν επίσης αρχίσει ν’ αναπτύσσουν ξεχωριστές πολιτικές προοπτικές. Το πιο λεπτομερές μετανθρωπιστικό πολιτικό ντοκουμέντο, μέχρι στιγμής, είναι το μανιφέστο της Italian Transhumanist Association (AIT), που δημοσιεύτηκε το 2008. Αναλύει τη στρατηγική κατάσταση της επιστήμης και του κοσμικισμού στην Ιταλία και το ρόλο που η AIT πρέπει να παίξει για να προωθήσει ισότιμη πρόσβαση στις τεχνολογίες, αντανακλώντας την επιρροή μιας εξέχουσας ομάδας σοσιαλιστών σε αυτή την ομάδα.


Ο ενστερνισμός του μετανθρωπισμού στη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ασία είναι πολύ πιο αργός απ’ ό, τι στα πιο κεντρικά μέρη του κόσμου, αλλά και πάλι η αποδοχή του συνδέεται με τη διάδοση του Διαφωτισμού γενικά. Για κάποιους στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ο μετανθρωπισμός εμφανίζεται ως ‘ Διαφωτισμός στα στεροειδή’, μια ιδεολογία που επενδύει στην εθνική τεχνολογική και βιοιατρική πρόοδο επαναστατικές φιλοδοξίες. Για άλλους, όπως είναι πολλοί Ασιάτες, η δυτική βιοπολιτική πόλωση μοιάζει άσχετη, καθώς υπάρχει μικρή αντίσταση στις ριζικές εφαρμογές της τεχνολογίας και πολύ λιγότερος ενθουσιασμός για ριζοσπαστικό δυτικό ατομικισμό.


Τελικά, όπως σε όλα τα κινήματα, έχουν εμφανιστεί εσωτερικές εντάσεις ανάμεσα σε αυτούς που θα ήθελαν να επαναδιατυπώσουν τον μετανθρωπισμό για να τον κάνουν λιγότερο απειλητικό, και εκείνους που υπερασπίζονται πιο ριζοσπαστικές και φουτουριστικές φιλοδοξίες. Σε μια προσπάθεια να αλλάξει ονομασία, η World Transhumanist Association ονομάστηκε Humanity+ και συζητά την υποβάθμιση του μετανθρωπισμού και της ιδέας του ‘μετα-ανθρώπινου’ προς όφελος της μακροβιότητας και της γνωστικής εξέλιξης. Ως αντίδραση, πιο ριζοσπαστικοί μετανθρωπιστές συγκεντρώθηκαν στην ένωση ‘Οrder of Cosmic Engineers’ και δημοσίευσαν το δικό τους μανιφέστο ‘ Ναι! Στον Μετανθρωπισμό’.


Την ώρα που ο κόσμος εισέρχεται σε μια βαθιά οικονομική κρίση, με απειλές κλιματικής αλλαγής και όπλων μαζικής καταστροφής, η εν εξελίξει πολιτική του μετανθρωπισμού μπορεί να φαίνεται σε ορισμένους επιπόλαιη. Εξακολουθώ, όμως, να πιστεύω ότι σ’ αυτόν τον αιώνα οι μετανθρωπιστές υπέρμαχοι των αξιών του Διαφωτισμού θα έχουν την ίδια επίδραση στην πολιτική της τεχνολογίας που είχαν οι πρόγονοί τους στην οικονομία και τον πολιτισμό. Λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη την τεράστια ποικιλία της μετανθρωπιστικής πολιτικής, δεν είναι καθόλου σαφές ποια εκδοχή του Διαφωτισμού θα υπερασπιστεί.

Αφιέρωμα: left-1, μετανθρωπισμός
Ετικέτες: james hughes , ανθρωπισμός , διαφωτισμός , μετανθρωπισμός

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website