ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Ana Betancour – Διεκδικώντας σημεία πολιτισμού

H ανάπτυξη ή αναμόρφωση των σύγχρονων Ευρωπαϊκών πόλεων δεν είναι μία ομαλή διαδικασία. Παίρνοντας αφορμή από την πόλη της Βαρκελώνης, η Ana Betancour αναδεικνύει τα δύσκολα ερωτήματα: ποιες πολιτιστικές ομάδες εκπροσωπούνται σε αυτά τα πολεοδομικά σχέδια, από ποιόν και για ποιόν; Ποιος κάνει τις επιλογές, πού και πώς αυτές επιδρούν;


Η πόλη της Βαρκελώνης έχει αυτό-ανακηρυχθεί ως πρότυπο πόλης και εργαστήριο αστικής σκέψης, ένα πρότυπο που χρησιμοποιεί τον πολιτισμό και την αρχιτεκτονική ως καταλύτες για την αναμόρφωση της πόλης. Σε αυτή την προσπάθεια, οι αστικές παρεμβάσεις κάνουν ‘μια πόλη απομιμήσεων, μια πόλη τηλεόραση, την πόλη ως ‘θεματικό πάρκο’ και η βιομηχανία του πολιτισμού είναι στην υπηρεσία οικοδόμησης της πόλης ως σφραγίδα. Αναγνωρισμένο διεθνώς ως πετυχημένο παράδειγμα μιας στρατηγικής για αναμόρφωση, το πρότυπο της Καταλονίας θεωρείται ότι ενθάρρυνε και καλλιέργησε την αστική επαν-ανάπτυξη και τις σχέσεις ανάμεσα στην πόλη, τον περιφερειακό πολιτισμό και την αρχιτεκτονική ταυτότητά του.


Μια πιο προσεκτική ματιά σ’ αυτό το πρότυπο αστικής αναμόρφωσης δείχνει ότι η πόλη υπέστη μια ριζοσπαστική μεταμόρφωση από τα μέσα της δεκαετίας του ογδόντα, τα πολιτιστικά γεγονότα έφεραν κατεδαφίσεις σε ευρεία κλίμακα, οι εισαγωγές νέων υποδομών και πολιτιστικών θεσμών κατέληξαν στην εκτόπιση των τοπικών κοινοτήτων, την ομοιογένεια και την ιδιωτικοποίηση. Οι στρατηγικές μελέτες και τα πολιτιστικά γεγονότα, καθώς και οι νέοι πολιτιστικοί θεσμοί, πρέπει λοιπόν ‘να νομιμοποιηθούν στη βάση της σαφούς πολιτικής και οικονομικής τους χρήσης’.


Θα παρουσιάσω εδώ με συντομία πρακτικές δημιουργικής διαφωνίας, συνεργατικές καλλιτεχνικές προτάσεις που βρίσκονται μεταξύ δημόσιας τέχνης και νέων κοινωνικών κινημάτων- μια πρωτοβουλία που τέθηκε σε εφαρμογή τα τελευταία τρία χρόνια (2003-2006) στη Βαρκελώνη. Υποστηρίζω πως μια πιο προσεκτική εξέταση των τρόπων δράσης σ’ αυτές τις πρακτικές, μπορεί να δώσει μερικές απαντήσεις ως προς το ποια εργαλεία και τακτικές μπορούν να εισαχθούν προκειμένου να εξουδετερώσουν τη διαδικασία ομοιογένειας και εταιρειοποίησης στην αστική ανάπτυξη.


Βαρκελώνη: Πρότυπο αστικής αναμόρφωσης;


Το τελευταίο μείζων καλλιτεχνικό και πολιτιστικό γεγονός στη Βαρκελώνη, το Φόρουμ των Πολιτισμών 2004, σχεδιάστηκε ως μέρος ενός από τα μεγαλύτερα προγράμματα αστικής αναμόρφωσης της πόλης, 22@ BCN. Ήταν ένα πολιτιστικό γεγονός που οργανώθηκε από την τοπική δημοτική αρχή, την περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλονίας και την ισπανική κυβέρνηση, τελούσε υπό την αιγίδα της UNESCO των Ηνωμένων Εθνών και επικεντρώθηκε σε τρία θέματα: ειρήνη, πολυ-πολιτισμικότητα και βιώσιμη ανάπτυξη. Χορηγοί ήταν πολυεθνικοί γίγαντες όπως η Indra, η ισπανική βιομηχανία όπλων, η General Electric, η Coca Cola, η Nestle και πολλοί άλλοι. Κατασκευάστηκε μια νέα αστική συνοικία, που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα έργα αναμόρφωσης στην πόλη, σε μια τοποθεσία 50 εκταρίων, ένα έργο που μπορεί να συγκριθεί με την επαν-ανάπτυξη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992.


Το Φόρουμ των Πολιτισμών προκάλεσε έντονη κριτική από κοινωνικά κινήματα, διανοούμενους, κατοίκους και την κοινή γνώμη στη Βαρκελώνη. Οι αντιδράσεις κατά του πλάνου αστικής αναμόρφωσης του 22@BCN, έκαναν ορατές τις υπάρχουσες διαμάχες και αντιφάσεις στο Φόρουμ 2004. Οι κριτικές δράσεις και πρωτοβουλίες, που έλαβαν χώρα την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2004, ξεκίνησαν από διάφορες ομάδες, δίκτυα και κολεκτίβες.


Το αποτέλεσμα αυτών των δικτύων, δράσεων και καλλιτεχνικών πλάνων δεν προκάλεσε μόνο ένα δημόσιο διάλογο, αλλά έθεσε κι ένα πιθανό πλαίσιο σε ό, τι αφορά στις πιο μακροπρόθεσμες στρατηγικές για την καθιέρωση εναλλακτικών χώρων πολιτισμού και στις αντιδράσεις κατά των σχεδίων αστικής αναμόρφωσης για την περιοχή Poble Nou- όπως οι πρωτοβουλίες για αστικές παρεμβάσεις για τη διεκδίκηση του ParcCentralpark και οι δράσεις κατά της κατεδάφισης των παλιών εργοστασίων που περιβάλλουν το πάρκο. Θα αναφερθώ πιο συγκεκριμένα στην πρόσφατη κατάληψη και το πλάνο για έναν εναλλακτικό χώρο πολιτισμού στο παλιό εργοστάσιο Can Ricart, όπου στεγάζονται καλλιτεχνικά στούντιο, μικρές βιοτεχνίες χειροτεχνημάτων και διάφορες τοπικές οργανώσεις της γειτονιάς.


Αστική δημιουργικότητα και σημεία πολιτισμού


Το παλιό εργοστάσιο του Can Ricart, ένα εμβληματικό κοινωνικο-πολιτιστικό σημείο συνάντησης στην πόλη, απειλήθηκε με εξαφάνιση για να δοθεί χώρος στην ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων. Η Πλατφόρμα να σωθούν τα κτίρια, Salvem Can Ricart, απέσπασε την προσοχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας με επιτυχία. Με μια δημαγωγική κίνηση, η τοπική δημοτική αρχή απάντησε με ένα νέο πλάνο πολιτιστικής κληρονομιάς των βιομηχανικών μνημείων Ωστόσο, το νέο πλάνο ήρθε σε ένα στάδιο που τα περισσότερα από τα ιστορικά κτίρια είχαν ήδη κατεδαφιστεί ή εγκαταλειφθεί. Στη θέση του Can Ricart, το οποίο σύμφωνα με τα νέα σχέδια της πόλης θα διατηρηθεί, ένας νέος πολιτιστικός θεσμός θα αντικαταστήσει τις υπάρχουσες δραστηριότητες: ‘La Casa de las Voces’ (Το Σπίτι των Φωνών). Έχοντας παρεμβληθεί στα παλιά κτίρια, αυτό το νέο πολιτιστικό κέντρο εκτοπίζει τον υπάρχοντα πολιτισμό και τις δημιουργικές καλλιτεχνικές πρακτικές που στεγάστηκαν στο παλιό εργοστάσιο τα τελευταία 20 χρόνια.


Ο αγώνας διάσωσης των κτιρίων του Can Ricart και άλλων αυτόνομων πολιτιστικών σημείων στην πόλη εγκαινίασε έναν δημόσιο διάλογο για το ρόλο του πολιτισμού, τους τρόπους αντίστασης και τις τακτικές σε σχέση με την οικοδόμηση δημιουργικών χώρων- σημεία πολιτισμού αντί για πολιτιστικά κέντρα. Η έννοια της αστικής δημιουργικότητας ως οικοδόμησης του πολιτισμού της καθημερινής ζωής, γίνεται αναπόσπαστη από την οικοδόμηση του πολιτικού σώματος. Η έννοια της δημιουργικότητας γίνεται το πλαίσιο για πολιτική δράση. Η δημιουργία ανεξάρτητων χώρων πολιτισμού γίνεται εδώ μια πλατφόρμα και ένας χώρος για τοπική αυτονομία και αυτοδιοίκηση.


Ο χώρος έχει μετατραπεί σε σύμβολο στη Βαρκελώνη, δείχνοντας την επείγουσα ανάγκη συντήρησης και δημιουργίας άλλων ανεξάρτητων δημιουργικών σημείων στην πόλη. Ένα παράδειγμα είναι η κατάληψη εγκαταλειμμένων πολιτιστικών κτιρίων, όπως το παλιό θέατρο El Molino, που έγινε από την Espai Alliberat, μια ανεξάρτητη ομάδα καλλιτεχνών και ακτιβιστών των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ο στόχος αυτών των πλάνων είναι να γίνουν δίκτυα αστικής, κοινωνικής και πολιτιστικής δημιουργικότητας, σε τοπικό όπως και σε παγκόσμιο επίπεδο, που να επιτρέπουν την ανταλλαγή εμπειριών και τακτικών σε σχέση με την ιδιοποίηση αστικών χώρων. Η αστική δημιουργικότητα ‘κινητοποιείται για τη επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, δεσμεύοντας και εξουσιοδοτώντας περιθωριοποιημένες κοινότητες’.


Διεκδικώντας σημεία πολιτισμού


Στην περίπτωση της Βαρκελώνης, η εφαρμογή της πολιτιστικής πολιτικής στην αστική αναμόρφωση δεν καθοδηγείται από τις πολιτιστικές αρχές. Οι ρόλοι των φεστιβάλ και των νέων πολιτιστικών θεσμών βρίσκονται στα χέρια της δημιουργικής βιομηχανίας, ‘όπου ο πολιτισμός συνδέεται με την κυνική αναμόρφωση του κεφαλαίου μέσα από τον πολιτιστικό λαϊκισμό, την πολιτιστική πολιτική και διαχείριση, που ορίζεται από ‘εργολάβους της κουλτούρας’- μια επιχείρηση που στοχεύει στο άνοιγμα αστικών περιοχών για την ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων.


Η εξαφάνιση των πολιτιστικών σημείων, των τοπικών πολιτισμών και των αυτοδιοικούμενων αυτόνομων κοινοτικών χώρων δεν αποτελεί φαινόμενο που συμβαίνει μόνο στη Βαρκελώνη: συναντιέται και σε πολλές άλλες πόλεις. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι οι σύγχρονες πόλεις χάνουν τα ‘κέντρα των πολιτισμών τους και αυτά αντικαθίστανται από πολιτιστικά κέντρα’. Αυτή η εξέλιξη θέτει την προβληματική της πολιτιστικής εκπροσώπησης: ποιες πολιτιστικές ομάδες εκπροσωπούνται, από ποιόν και για ποιόν; Ποιος κάνει τις επιλογές, πού και πώς αυτές επιδρούν;


Διαβάστε ακόμα


City mine(d) (στα αγγλικά)


Διεθνής συμμαχία των κατοίκων (στα αγγλικά)



Αφιέρωμα: πρόσφατα άρθρα, τέχνη και δημοκρατία
Ετικέτες: , , , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε