→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Stelarc – Σώματα χωρίς επιθυμίες

Μια συνέντευξη με τον Αυστραλό καλλιτέχνη Stelarc για την τέχνη και το σώμα: το μηχανιστικό σώμα, το αυξημένο σώμα, τη βελτίωση του σώματος, την ατομικότητα του σώματος. Ένα σώμα που όπως λέει ο Stelarc δεν έχει πλέον επιθυμίες, αλλά μάλλον μηχανικές τροχιές συστηματικής υπερεπάρκειας.

---


Nέλλη Καμπούρη/Παύλος Χατζόπουλος: Διασυνδέσεις μεταξύ του σωματικού και του μηχανιστικού μπορούν να απαντηθούν σε διαφορετικές μορφές στη δουλειά διαφόρων καλλιτεχνών στο παρελθόν, που οι περισσότεροι από αυτούς τα έχουν φανταστεί σαν αβανγκάρντ φουτουριστικά σενάρια. Σήμερα, ωστόσο, η επιστημονική και τεχνολογική πρακτική φαίνεται να είναι πολύ πιο δημιουργική, ευρηματική και αβανγκάρντ από την τέχνη. Που τοποθετείτε τη δουλειά σας σε σχέση με καλλιτέχνες του παρελθόντος που δούλεψαν σε παρόμοια θέματα, αλλά και σε σχέση με την σύγχρονη επιστημονική και τεχνολογική έρευνα;


Stelarc: Λοιπόν, η γοητεία της επιστημονικής και τεχνολογικής πρακτικής βρίσκεται ουσιαστικά στην επεξηγηματική τους δύναμη και τα χρηστικά αποτελέσματά τους. Ο διάλογός τους συχνά είναι ένας διάλογος που δημιουργεί δυνατότητες. Η πρακτική της τέχνης δεν έχει να κάνει τόσο με την επιβεβαίωση αλλά περισσότερο με την έκθεση, την υπονόμευση, την αποδόμηση. Ενεργοποιεί την ανησυχία και την αμφισημία. Η σχέση μεταξύ τέχνης και επιστήμης είναι προβληματική και ίσως απίθανο να τοποθετηθεί στο ίδιο επίπεδο της δημιουργικότητας και της φαντασίας. Οι καλλιτέχνες έχουν μια πολλαπλότητα και ποικιλία στα προγράμματα και στην πραγμάτωση τους. Αυτά τα projects και οι performances δεν έχουν να κάνουν ούτε με μια εικασία επιστημονικής φαντασίας σχετικά με το μέλλον ούτε με την παραγωγή αισθητικής τέχνης για τα Μουσεία. Μπορούν να θεωρηθούν σαν ανιχνευτικά οχήματα. Το σημαντικό είναι να κατασκευαστεί ένα διασυνδετικό στοιχείο, να το δοκιμάζουμε άμεσα και ως εκ τούτου να αρθρώνουμε την κατάσταση πιο εποικοδομητικά.


N.K./Π.Χ.: Η δουλειά σας έχει εστιάσει στη διασύνδεση και στην πρόθεση, στην πρόσθεση μελών στο σώμα, στη σύνδεση του με μηχανές και μακρινούς συντελεστές (τηλεχειριστήρια;). Θα συμφωνούσατε, ωστόσο, πως η αποσύνδεση και η αφαίρεση είναι κι αυτά χαρακτηριστικά της εποχής της πληροφορίας; Τι γίνεται με τα σώματα που έχουν αυτά τα είδη των επιθυμιών;


Stelarc: Λοιπόν, η αφαίρεση είναι σίγουρα. Οι νέες τεχνολογίες παράγουν απρόσμενη πληροφορία και εικόνες που είναι πέρα από την ανθρώπινη κλίμακα. Με αυτή την έννοια ο κόσμος γίνεται όλο και πιο αφηρημένος, πέρα από την ανθρώπινη αισθητική εμπειρία και τον εγκεφαλικό υπολογισμό. Και μπορεί να προκύψει σίγουρα ένα είδος υπαρξιακής απομόνωσης. Όταν καλωδιονόμαστε εμπλουτίζουμε όχι μόνο την ατομικότητα μας αλλά και την ατομίκευσή μας. Τα τηλεματικά και τα εικονικά συστήματα επιτρέπουν επικοινωνία από μακριά, αλλά επίσης εκθέτουν και αδειάζουν αυτή την εμπειρία της συνδετότητας. Η εμπειρία γίνεται κάτι άλλο κι αυτό το άλλο είναι η αίσθηση αποξένωσης. Η ροή της πληροφορίας ταυτόχρονα διευθύνει τα σώματα αλλά και τα κατακυριεύει. Μπορεί να μην υπάρχει υπερπληροφόρηση αλλά η περισσευούμενη πληροφορία ενεργοποιεί μια μοιραία αίσθηση απώλειας, μια ανικανότητα να απορροφήσει κανείς, να επεξεργαστεί και να τα καταλάβει όλα. Τα σώματα δεν έχουν πλέον επιθυμίες, αλλά μάλλον μηχανικές τροχιές συστηματικής υπερεπάρκειας.


N.K./Π.Χ.: Θα λέγατε ότι τα σώματα που δημιουργήσατε είναι κατά μια εξελικτική έννοια καλύτερα από το βιολογικό σώμα;


Stelarc: Α, αυτά τα αυξημένα και εκτεταμένα σώματα έχουν κατασκευαστεί σαν εναλλασσόμενες ανατομικές κατασκευές. Εκθέτοντας ταυτόχρονα τις ανεπάρκειες του βιολογικού σώματος και εξερευνώντας πως ένα ΤΡΙΤΟ ΧΕΡΙ, ένας ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΟΣ ΒΡΑΧΙΟΝΑΣ, ένα ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΣΩΜΑ, ένα ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΙ και ένα ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΑΥΤΙ μπορούν να αλλάξουν και να προσαρμόσουν τη λειτουργία του σώματος και την επίγνωσή του. Αυτό που είναι άμεσα εμφανές είναι πως δεν είναι μια απλή διαδικασία προσθήκης, αλλά έχει επίσης ως αποτέλεσμα την αφαίρεση. Δίνοντας στο δεξί χέρι μια επιπρόσθετη παλάμη δεσμεύει αυτό το χέρι. Λειτουργώντας σαν το ίδιο σου το άβαταρ δημιουργεί μια ρευστότητα και μια πολλαπλότητα αλλά με τη σειρά του υπονομεύει την αίσθηση της ταυτότητας. Το να κάνεις το επιπλέον σου αυτί ένα δημόσια προσβάσιμο όργανο για άτομα σε άλλα μέρη ενεργοποιεί προσωπικά προβλήματα παράβασης της ατομικότητας. Η αύξηση δεν σημαίνει πάντα βελτίωση. Αυτό που όντως κάνει είναι η έκθεση της ριζοσπαστικής παλαίωσης του σώματος.


N.K./Π.Χ.: Η επέκταση του σώματος συχνά σήμανε στο παρελθόν έντονο πόνο. Υπήρξαν στιγμές που δεν φοβηθήκατε πολύ ή δεν αντέχατε άλλο τον πόνο, και στο σημείο αυτό αναγκαστήκατε να διακόψετε τις μηχανικές σας επεκτάσεις;


Stelarc: Τα περισσότερα projects και performances αποτελούσαν φυσική και τεχνική πρόκληση. Το project που ήταν ιδιαζόντως προβληματικό και στους δυο τομείς είχε να κάνει με μια εισαγωγή, κι όχι με επέκταση. Το ΓΛΥΠΤΟ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΧΙΟΥ ήταν το πιο δύσκολο στο χειρισμό καθώς πήγαινε πέρα από την επίπονη εμπειρία στο να πρέπει να είμαι φιμωμένος και να νιώθω κι άρρωστος. Οι performances ΤΕΜΑΧΙΣΜΕΝΗ ΣΑΡΚΑ, PING BODY και ΠΑΡΑΣΙΤΟ περιείχαν ακούσια κίνηση των μελών με τη χρήση ενός συστήματος ενεργοποίησης των μυών, που είχε σαν αποτέλεσμα εμπειρίες «σωμάτων σε διάσπαση». Η ενεργοποίηση μεγάλων κινήσεων περιλάμβανε μέχρι και την αντιμετώπιση διέγερσης των 50 βολτ. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο να το χειριστώ για μια χρονική περίοδο μερικών ημερών ή ακόμη και μερικών ωρών. Το σώμα εκτέθηκε σαν να ήταν ξεπερασμένο, άδειο, παραβιασμένο και ακούσιο σε πολλές από τις ενέργειές του. Οι εμπειρίες «σωμάτων σε διάσπαση» που έχεις το μισό σου σώμα να δρα ακούσια (είτε παρακινούμενο από άτομα σε άλλα μέρη ή μέσω δεδομένων προερχόμενων από το ΙΝΤΕΡΝΕΤ) υπονομεύει ιδέες ενός μοναδικού παράγοντα κι ελέγχου. Το σώμα εκτελεί με μια στάση αδιαφορίας – σε αντίθεση με την προσδοκία. Με την προσδοκία οι πιθανότητες γρήγορα καταρρέουν σε πραγματικότητες. Πολύ γρήγορα τα πάντα γίνονται προβλέψιμα. Όταν είσαι αδιάφορος αυτό επιτρέπει στη δράση να ξετυλιχτεί με το δικό της τρόπο και ρυθμό. Και αναδρομικά βλέποντάς το, οι performances με τον τίτλο ΑΙΩΡΗΣΗ ήταν μια στρατηγική για να εξαντληθεί το σωματικά το κορμί, να εκτεθούν οι ανεπάρκειές του. Με όλες αυτές τις δραστηριότητες, υπήρχε πάντα μια λεπτή γραμμή μεταξύ του να τις κάνω ή όχι. Γενικά όμως η παράσταση εκτυλισσόταν όπως την είχα συλλάβει.


N.K./Π.Χ.: Στη δουλειά σας είναι συναρπαστικό το πως η ατομικότητα του σώματος χάνεται, ενώ έρχεται στο προσκήνιο η πολλαπλότητα των συνδέσεων με μηχανικούς συντελεστές. Θα μπορούσατε να περιγράψετε πως οι εμπειρίες που αποκτήσατε από τις performances σας έχουν αλλάξει την ταυτότητά σας ως λευκού, αρσενικού, Αυστραλού καλλιτέχνη;


Stelarc: Χμμ, πάντα υπήρχε το ερώτημα σχετικά με το τι συνιστά ένα άτομο. Και σίγουρα η ιδέα του ατόμου τίθεται υπό εξέταση σε αυτές τις performances και τα projects. Θα ήθελα να κάνω ένα διαχωρισμό μεταξύ ατομικότητας και ατομίκευσης. Η αυξανόμενη διασυνδεσιμότητα μπορεί να βελτιώσει την ατομικότητα αλλά να μην επηρεάσει την ατομίκευσή μας εποικοδομητικά. Οι συζητήσεις για το άτομο, το φύλο και την πολιτισμική ταυτότητα δεν ήταν εμφανείς σε αυτά projects και τις performances. Αυτό δεν αναιρεί τη σημασία αυτών για άλλους. Μόνο που αυτοί δεν ήταν παράγοντες στην αξιολόγηση οποιασδήποτε αλλαγής σε αυτό το σώμα. Ωστόσο, αυτό που πράγματι γίνεται εμφανές δεν είναι μια κατάφαση αλλά περισσότερο ένας προβληματισμός πάνω σε αυτές τις κατηγορίες. Έχοντας γεννηθεί στην Κύπρο, μεγαλώσει στην Αυστραλία, ζήσει στην Ιαπωνία για 20 χρόνια και παντρευτεί μια κοπέλα από το Μεξικό για άλλα 20 και ταξιδεύοντας συνεχώς, όλα αυτά υπονομεύουν οποιαδήποτε έννοια ταυτότητας και δεσίματος.


N.K./Π.Χ.: Υπάρχει μια παράξενη γοητεία κι ένας φόβος στην προοπτική να γίνουν τελείως αυτόνομες οι μηχανές. Τι έχει συμβεί στο «Προσθετικό Κεφάλι» από το 2004; Έχει αυτό ή κάποιο άλλο από τα μέλη που κατασκευάσατε γίνει πιο αυτόνομο αφού πήρε μέρος στις performances σας;


Stelarc: Ακόμη τις έγνοιες του Φρανκεστάιν και του Φάουστ διαιωνίζουμε στον τρόπο που χρησιμοποιούμε την τεχνολογία. Ίσως δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίζουμε την ανάδυση αυτόνομων (και έξυπνων) μηχανών ούτε σαν κάτι γοητευτικό ούτε σαν κάτι τρομακτικό. Μάλλον, έχει περισσότερο εξελικτική, λειτουργική και οντολογική έννοια. Ναι, αυτό μπορεί να προκαλέσει νέες ανησυχίες και αβεβαιότητες. Αλλά και καινούριες πιθανότητες. Οι χιμαιρικές αρχιτεκτονικές της εναλλακτικής επίγνωσης και λειτουργιών είναι επιτακτικές μετεξελικτικά. Οι άνθρωποι χρειάζονται να τους προκαλέσουν σκεπτόμενες μηχανές, ρέπλικες και ρομπότ! Ίσως η σημασία του να είσαι άνθρωπος είναι να μην παραμείνεις άνθρωπος με αυτή τη μορφή και αυτές τις λειτουργίες. Μπορεί να είναι αληθοφανές τα μελλοντικά projects να γίνουν όλο και πιο διαδραστικά κι αυτόνομα. Το ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΙ κατασκευάστηκε το 2002, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2003. Είναι αυτή τη στιγμή η βάση για το project ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟ ΚΕΦΑΛΙ, χρηματοδοτούμενο από το Συμβούλιο Έρευνας της Αυστραλίας. Αυτή η πενταετής έρευνα περιλαμβάνει αριθμό πανεπιστημίων στην Αυστραλία, τη Γερμανία και τη Δανία, με επικεφαλής τον Denis Burnham στα εργαστήρια MARCS στο Πανεπιστήμιο του Δυτικού Σύδνεϋ. Οι γενικοί στόχοι είναι να κατασκευαστεί μοντέλο κεφαλιού υψηλότερης πιστότητας και τρισδιάστατο που θα είναι ικανό για καλύτερο συγχρονισμό χειλιών και εκφράσεων του προσώπου. Με μια αρχιτεκτονική συναρτησιακού λογισμικού που θα διευκόλυνε τη σύνδεση νέων δυνατοτήτων, και να έχει περισσότερη ανταπόκριση του χρήστη και του κόσμου με συστήματα ήχου και εικόνας για εντοπισμό του χρήστη στο διάστημα, παρακολούθηση του κεφαλιού, αναγνώριση του προσώπου και ανίχνευση διάθεσης. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα έναν περισσότερο διαδραστικό και γοητευτικό συντελεστή. Και ίσως ένα που θα μπορούσε να θεωρηθεί αυτόνομος κι έξυπνος αλλά με έναν ταπεινό τρόπο.





Φωτογράφος: Helmut Steinhausser





Φωτογράφος: Keisuke Oki





Φωτογράφος: Igor Andjelic





Φωτογράφος: Anthony Figallo





Φωτογράφος: Igor Skafar





3D Model: Barrett Fox





Φωτογράφος: Nina Sellars

Αφιέρωμα: μετανθρωπισμός
Ετικέτες: stelarc , μετανθρωπισμός , τέχνη

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website