ετικέτες

blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Marc Roux – Να διαιωνίσουμε τη συνείδηση

hyperion

Είναι μια ιδέα που μου τριβελίζει το μυαλό εδώ και δεκαπέντε χρόνια, αλλά η οποία πρέπει να υπάρχει από καταβολής κόσμου. Πρόσφατα, την ξαναβρήκα στον Πλάτωνα,[1] στον Πασκάλ,[2] στον Σπινόζα[3] ή στον Σαρτρ[4] και, τέλος, στον Michel Serres.[5] Στα κείμενα ενός σύγχρονου συγγραφέα όπως ο Dan Simmons, γίνεται μια θεϊκή τεχνητή νοημοσύνη (Hyperion). Σύμφωνα με τον Jean-Michel Truong, γίνεται ‘Το Δημιούργημα’ (Le Successeur de Pierre [Ο διάδοχος του Πιερ], Totalement inhumaine [Εντελώς απάνθρωπη])…


Η ιδέα ότι τα ‘πνεύματα των προγόνων’, ακόμη κι ‘η ψυχή’, είναι αθάνατα πρέπει να είναι τόσο αρχαία όσο η θρησκευτική ή μεταφυσική σκέψη. Η ιδέα, όμως, πως μια συνείδηση που συλλαμβάνεται ως απλό επιφαινόμενο, το οποίο προκύπτει από τη δραστηριότητα της ύλης, μπορεί να αγγίξει την αιωνιότητα μου μοιάζει πιο καινούργια.


Αυτή την ιδέα, λοιπόν, δεν την βλέπω μόνο να επιβεβαιώνεται με μεγαλύτερη δύναμη, αρχικά τουλάχιστον, στους κόλπους της δυτικής σκέψης, αλλά τη βλέπω επίσης να ενσαρκώνεται, να παίρνει σάρκα και οστά στην τεχνική.


Η διαιώνιση της Συνείδησης μπορεί να γίνει αποδεκτή από τους περισσότερους ως ουσιαστική προοπτική.


Δεν έχω το περιθώριο εδώ να αναπτύξω όλα τα επιχειρήματα που με κάνουν να σκεφτώ ότι η διαιώνιση της ανθρώπινης συνείδησης αποτελεί, ενδεχομένως, ένα σταυροδρόμι στο οποίο συναντιούνται όλοι οι λόγοι ύπαρξης. Δεν μπορώ παρά να καταλήξω σε μια συσσώρευση: να κάνουμε παιδιά, να εγγράψουμε το όνομά μας στην ιστορία, να γράψουμε βιβλία, να ζήσουμε μερικά χρόνια περισσότερο, να ανακαλύψουμε έναν κατοικήσιμο εξω-ηλιακό πλανήτη, να συγχωνεύσουμε την ψυχή μας στο Νιρβάνα, να εξασφαλίσουμε τη σωτηρία της ψυχής μας, να κερδίσουμε κοινωνική καταξίωση, να πετύχουμε, να είμαστε αρχηγοί, να είμαστε οι καλύτεροι, να δώσουμε τη ζωή μας για τον αγώνα….Όλα τα κίνητρα που κάνουν μια ζωή, ή έναν θάνατο, μου φαίνεται ότι εκπορεύονται από την ίδια, πολύ ανθρώπινη υποχρέωση, απέναντι στην αγωνία που γεννά η οξεία συνείδηση της θνητής μας μοίρας: την ανάγκη να υπερβούμε τον εαυτό μας, την ανάγκη μετουσίωσης.


Να πω ότι, κατά τη γνώμη μου, αυτή η ενδόμυχη υποχρέωση απλώνει τις ρίζες της στη βαθύτερη ‘φύση’ μας;


Εντυπωσιάστηκα όταν έμαθα (εάν κατάλαβα καλά) ότι η βασική διαδικασία της διαμόρφωσης της μνήμης (του λόγου, της συνείδησης) είναι ανάλογη με εκείνη που ορίζει το ζωντανό: εκ νέου, απαράλλακτη, αναπαραγωγή ενός μορίου και μετάλλαξη, με άλλα λόγια αναπαραγωγή και εξέλιξη.


Αυτό που παράγει τη συνείδησή μας είναι λοιπόν της ίδιας τάξης με εκείνο που μας κάνει να ζούμε. Η συνείδηση δεν είναι παρά το πιο επεξεργασμένο προϊόν της αλχημείας του ζωντανού. Ποιος είναι τότε ο λόγος ύπαρξης του ζωντανού, ποια είναι η φύση του; Σπινόζα: να επιμένουμε.


Υποθέτω (και ασφαλώς δεν είμαι ο μόνος) ότι η συνείδηση είναι ο καλύτερος δρόμος που έχει βρει, μέχρι στιγμής, η εξέλιξη για να εγγυηθεί με τον καλύτερο τρόπο το μέλλον του ζωντανού.


Με την ευκαιρία αυτή σημειώνω ότι καθώς είναι αρκετά καλά κατανεμημένη στα ανθρώπινα όντα, θα μπορούσε να χρησιμεύσει επίσης ως στυλοβάτης για τις γέφυρες που συνδέουν τους πολιτισμούς (ευρωπαϊκός, ινδικός, κινεζικός…) Η εμπειρία του καρτεσιανού cogito μου φαίνεται ως παράγων οικουμενοποίησης. Η αίσθηση ότι εάν δεν είχαμε συνείδηση για να αντιλαμβανόμαστε και να κατανοούμε την ανθρώπινη ιστορία, η τελευταία δεν θα είχε πλέον λόγο ύπαρξης, θα μπορούσε να είναι ένας ακόμη παράγων.


Η Συνείδηση μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί ως κινητήρια δύναμη για την αναγκαία μετουσίωση και, ταυτόχρονα, το καλύτερο μέσο για την υλοποίησή της.


Η ανθρωπότητα συνειδητοποιεί αυτή τη στιγμή ότι κατέχει από δω και πέρα τα μέσα για να κάνει δυνατή τη διαιώνιση της Συνείδησης.


Και, πράγματι, να που τα ανθρώπινα όντα, οπλισμένα με τη συνείδησή τους, με την επιστήμη τους, αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι, θεωρητικά, είναι σε θέση να παρατείνουν για πολύ μεγάλο διάστημα την ύπαρξη του είδους τους, ή τουλάχιστον της συνείδησής τους.


Στο μέτρο που θα μπορέσουν να διατηρήσουν τις οικολογικές, οικονομικές, κοινωνιολογικές και πολιτικές ισορροπίες που τους είναι απαραίτητες (δεν είναι δεδομένο), θα μπορέσουν, καταρχήν, να συνεχίσουν την αιώνια αναζήτηση της γνώσης και του ολοένα μεγαλύτερου ελέγχου του σύμπαντος που τα περιβάλλει και των ιδίων.


Οι τεχνολογικές πρόοδοι, μέσα από μια διανθρωπιστική προοπτική, αναγγέλλουν στη συνέχεια μια άλλη εξέλιξη, σαν κι αυτή, ασφαλώς, που ο Michel Serres ονόμασε ‘Hominescence’. Μέσα από την ίδια του τη δράση, το ανθρώπινο ον του αύριο (ή μάλλον του μεθαύριο) δεν θα ανήκει πλέον στην ίδια οικογένεια, ίσως ούτε στο ίδιο είδος, σε σημείο που θα διστάζουμε πλέον να το αποκαλούμε ανθρώπινο ον.


Καθώς εξελίσσεται σε ένα περιβάλλον όλο και πιο ‘αφύσικο’, κατοικημένο από μηχανές και εφοδιασμένο με βιονικές προεκτάσεις, με νευρολογικά εμυφτεύματα, γενετικά τροποποιημένο, φροντισμένο από τη νανοτεχνολογία, συνδεδεμένο μόνιμα με ολόκληρο τον κόσμο και το προσδόκιμο ζωής του, οι αισθητήριες και διανοητικές ικανότητές του έχουν δεκαπλασιαστεί, δεν θα μοιάζει περισσότερο με μας απ’ ό, τι ο homo sapiens στον Νεάντερνταλ.


Η εξέλιξη, όμως, δεν σταματά εδώ.


Εάν αποδεχτώ την πρωταρχική ανάγκη της Μετουσίωσης, μπορώ τότε να θεωρήσω ότι το ανθρώπινο ον μπορεί κάποτε να επιλέξει να δώσει απόλυτη προτεραιότητα στη Συνείδηση. Επειδή η επιβίωσή της θα είναι πιο σημαντική από την ανθρώπινη μορφή της ύπαρξης!


Πράγματι, δεν είναι απίθανο να έρθει μια μέρα (μακρινή, πολύ μακρινή) που το στήριγμα που διακινεί τη συνείδηση θα αποδειχτεί ακατάλληλο. Ποιο σώμα θα μπορεί να ξεφύγει από το ηλιακό σύστημα για να διασχίσει μεσοαστρικές, μεσογαλαξιακές αποστάσεις; Ποιο υλικό στήριγμα θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα μακρά διαστήματα, τις συνθήκες ταξιδιών στα όρια της ταχύτητας του φωτός, τα εχθρικά εξωπλανητικά περιβάλλοντα;


Θυμίζω αυτές τις δυο υποθέσεις: Στον Dan Simmons (Hyperion), όπως και σε άλλα έργα του S.F., οι μηχανές αποφασίζουν να θυσιάσουν την ανθρωπότητα στη διαιώνιση της συνείδησης. Στον Jean-Michel Τruong (Le Successeur de Pierre), οι ίδιοι οι άνθρωποι θυσιάζονται αδυσώπητα στον ορυκτό Μολώχ της τεχνητής νοημοσύνης.[6]


Παρατηρώ, ωστόσο, πως και στις δυο περιπτώσεις, οι συγκεκριμένοι συγγραφείς επιλέγουν να καταλήξουν με μια νότα ελπίδας, δίνοντας μια ευκαιρία στην ανθρωπότητα.


 Διότι πώς να ικανοποιηθούμε από αυτές τις προοπτικές; Δεν θα εξεγερθεί κάτι μέσα μας γι’ αυτή την προγραμματισμένη εξαφάνιση της ανθρωπότητας; Όμως, πώς μπορεί ένα ανθρωπιστικό ιδανικό να συμβιβαστεί με την αιώνια αναζήτηση της αθανασίας;


Αυτό προσπαθώ να σκεφτώ εδώ και αρκετό καιρό.


Σκέφτομαι πως εάν παραδεχτώ ότι για να επιτρέψω τη διαιώνιση της Συνείδησης, θα πρέπει να αντιμετωπίσω μακροπρόθεσμα μια ριζική μεταμόρφωση του ‘στηρίγματός’ της, ή ανθρώπινου ‘φορέα’, τότε τα ανθρώπινα όντα, με την ‘αλαζονεία του Προμηθέα’, θα επιθυμούν πάντα να διατηρήσουν κάτι ουσιαστικό, κάτι που μέσα απ’ τις χιλιετίες και τις μεταλλάξεις θα πρέπει να μας κάνει να μπορούμε να μιλάμε τουλάχιστον για ανθρώπινη Συνείδηση ή για ανθρώπινο μέσο Συνείδησης.


Θέτω, λοιπόν, σχετικά με τον Διανθρωπισμό και γενικά στον Ανθρωπισμό το ερώτημα: τι νομίζουμε ότι είναι ουσιαστικό; Τι επιθυμούμε οπωσδήποτε να κληροδοτήσουμε στις γενιές που έρχονται, στους ‘Διαδόχους’; Τι είναι αυτό που θα σφραγίσει τη Συνείδηση με ένα ανεξίτηλο ανθρώπινο σημάδι;


Είναι άραγε η θνητή μας μοίρα; Είναι η ατομικότητά μας, η προσκόλληση στην ατομική αναζήτηση της ευτυχίας; Είναι η αλαζονεία που μας ωθεί να προκαλούμε τους θεούς και το χρόνο; Δεν ξέρω.


Αντίθετα, αυτό που ξέρω, αυτό που νιώθω βαθιά μέσα μου, να λάμπει όσο το cogito, είναι ότι για να έχει νόημα δεν θα αρκεί να υπάρχει Συνείδηση, αλλά ανθρώπινη Συνείδηση, στην αιωνιότητα.


Σημειώσεις

[1] Πλάτων, το φτερωτό άρμα στη Φαίδρα.

[2] Blaise Pascal, Σκέψεις (Αθήνα: Καστανιώτης, 2008), παρ. 230.

[3] Baruch Spizona, Η Ηθική (Αθήνα: Δωδώνη, 2007): ‘να επιμένουμε μέσα στο Είναι μας’.

[4] Jean-Paul Sartre, Οι Λέξεις (Αθήνα: Άγρα, 2003).

[5] Michel Serres, Hominescence (Paris: Pommier, 2001), σσ. 176-177: ‘Έχει ανάγκη ο κόσμος να ξέρει να διαιωνίζεται;’

[6] Ο J-M Truong διατυπώνει επίσης την ακόλουθη ενθαρρυντική υπόθεση: στο πλαίσιο ενός υλικού σύμπαντος όπου η εντροπία θα καταδίκαζε την ύλη να διαλύεται στο κενό επ’ άπειρον, ένα ορυκτό υλικό στήριγμα δεν θα αρκούσε για να εξασφαλιστεί η διαιώνιση της Συνείδησης. Η τελευταία θα έπρεπε να αλλάξει πάλι όχημα και να υιοθετήσει ως μέσο μεταφοράς την ακτινοβολία.



Ιστοσελίδα / Marc Roux

απλά ένας δάσκαλος


Αφιέρωμα: μετανθρωπισμός
Ετικέτες: , , ,

|
1 σχόλιο »

1 σχόλιο

  1. Ο/Η NTINOS :
    April 10th, 2009 at 16:29

    ENLIGHTNING


σχολίασε