→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Μετανθρωπισμός; – 2ο μέρος

Στην αρχή, έπεσα λίγο κατά τύχη πάνω στον όρο ‘διανθρωπισμός’. Ύστερα, έψαχνα για πολλούς μήνες στο Ίντερνετ γι’ αυτή τη λέξη. Ίσως επειδή, στην αρχή, περιορίστηκα στο γαλλόφωνο web, δεν συνάντησα, για αρκετό καιρό, καμιά αντίφαση. Ο ‘διανθρωπισμός’ έμοιαζε να είναι ένα ευρύ κίνημα ιδεών, με αόριστο, μεταβλητό περίγραμμα, με κάτι που έχει μια δυναμική. Για μένα, εκπροσωπούσε κυρίως την υλοποίηση, στο κοινωνικό πεδίο, πολλών σκέψεων και ερωτημάτων στα οποία είχα οδηγηθεί εδώ και δεκαπέντε χρόνια: για την κυρίαρχη θέση της συνείδησης σε σχέση με το νόημα της ύπαρξης, την ανθρωπιά ως διαδικασία σε εξέλιξη και όχι ως κατάληξη, την αγωνία του θανάτου ως κινητήρια δύναμη κάθε εξέλιξης/ τη διαρκή αναζήτηση μιας απρόσιτης αθανασίας…


Χρησιμοποίησα αυτόν τον όρο χωρίς αυτοσυγκράτηση και χωρίς δεύτερες σκέψεις.


Απ’ την αρχή, βέβαια, διαπίστωσα ότι η λέξη αυτή δεν είχε την ίδια έννοια στα στόματα όλων. Εάν για κάποιους παρέπεμπε σε ένα ευρύ σύνολο ερωτημάτων, για άλλους έμοιαζε να ανταποκρίνεται σε ένα πολύ πιο θετικιστικό όραμα του μέλλοντος, αλλά κατά την άποψή μου, εκείνη τη στιγμή, ήταν πολύ φυσιολογικό αυτή η πολυμορφική, εύπλαστη, έννοια, που επιδέχεται διαστρέβλωσης, να ερμηνεύεται διαφορετικά απ’ τον καθένα.


Σιγά-σιγά, όμως, συνειδητοποίησα ότι υπήρχε, στο νεφέλωμα στο οποίο κινούμουν, μια τάση να δοθεί στη λέξη ‘διανθρωπισμός’ μια σημασία περιορισμένη, ‘ιστοριοποιημένη’ και αρτηριοσκληρωτική, η οποία θα την απονέκρωνε.


Για πολλούς συγγραφείς, ιδίως μεταξύ αυτών που συνόδευσαν τις προόδους αυτής της λέξης από τη γέννησή της, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970,[1] ο ‘διανθρωπισμός’ μοιάζει αμετάκλητα συνδεδεμένος με ένα πολύ ειδικό πλαίσιο συνώνυμο της πληθωρικότητας, εκείνο της Καλιφόρνιας των χίππις και, αργότερα, των Geeks της Silicon Valley. Δεν σήμαινε, στην καλύτερη περίπτωση, παρά υπερβολή, απλοϊκή μείωση, έλλειψη σοβαρότητας και ευθύνης, και στη χειρότερη περίπτωση, σεκταρισμό ή ψευτο-θρησκεία[2] και αποτελούσε, σε κάθε περίπτωση, ύβρι.


Για άλλους, η λέξη ‘διανθρωπισμός’ δεν είναι καταραμένη, είναι όμως αρκετά στιγματισμένη από σφάλματα που διαπράχθηκαν στα νιάτα της και την έκαναν να μην έχει καλό όνομα. Στην καλύτερη περίπτωση, η WTA προσπάθησε να της δώσει ένα πιο λαμπερό επίθετο, ’δημοκρατικός’, αλλά τελικά το έκανε, φαίνεται, για την εγκαταλείψει μια ώρα αρχύτερα.[3] Η επιθυμία τους να της δώσουν μια αριστερή απόχρωση, αλλά κυρίως να την απαλλάξουν από τα παλιά κουρέλια της, φαίνεται από την προτίμησή τους για τον όρο ‘τεχνοπροοδευτισμός’.[4]


Οι λέξεις ‘Ανθρωπότητα +’ (Humanity +), ‘Βελτίωση του ανθρώπου’ (Human enhancement), ‘Αυξημένη ανθρωπότητα’ (Augmented humanity) μοιάζουν να συγκεντρώνουν σήμερα τις προτιμήσεις. Ο ‘διανθρωπισμός’ μοιάζει με παρία! Για ορισμένους, η ιστορική μοίρα του έχει ήδη σφραγιστεί.


Εντάξει. Και λοιπόν; Τι σημασία έχει, αυτός ό όρος κι όχι άλλος; Για να ορίσουμε ένα άπιαστο νεφέλωμα, που μεταβάλλεται τόσο γρήγορα, δεν θα ήταν καλύτερα να μη χρησιμοποιήσουμε καμιά ονομασία; Στην εποχή της επικοινωνίας των αποκεντρωμένων δικτύων, ο καθένας θα είναι ελεύθερος να χρησιμοποιεί τις λέξεις που θέλει, δίνοντας τους την έννοια που θέλει.


Έχω, όμως, μια προσκόλληση στη λέξη ‘διανθρωπισμός’. Έτσι κι αλλιώς πιστεύω ότι τα μέσα ενημέρωσης και το κοινό θα επιδιώκουν, όλο και περισσότερο να δώσουν ένα όνομα σ’ αυτό το νεφέλωμα. Καλύτερα λοιπόν να επιλέξουμε αυτό το όνομα παρά να μας επιβληθεί. Πιστεύω επίσης πως για πολλούς ανθρώπους, μεταξύ των οποίων κι εγώ, είναι σημαντικό από τη στιγμή που ταξινομούμαστε, να ταξινομούμαστε τουλάχιστον με έναν όρο που έχει νόημα.


Ο ‘διανθρωπισμός’ έχει το πλεονέκτημα να είναι χτισμένος πάνω σε μια λέξη που εδώ και πέντε αιώνες φέρει ορισμένες από τις αξίες για τις οποίες υπάρχει η μεγαλύτερη συναίνεση στον πλανήτη, τη λέξη ‘ανθρωπισμός’.


Ο ‘διανθρωπισμός» μπορεί, εάν οι κοινότητες που τον χρησιμοποιούν γίνουν ένθερμοι υπέρμαχοί του, να μην αποκτήσει τη σημασία ενός ανθρωπισμού, που έχει μεταμορφωθεί τόσο πολύ που έχει χάσει την ταυτότητά του, ούτε τη σημασία μιας διαστροφής του ανθρωπισμού και της ανθρωπότητας, αλλά τη σημασία ενός βαθύτερου ανθρωπισμού, που μπορεί να ξεπεράσει τα όρια του, ενός ανθρωπισμού υπερβατικού, μετουσιωμένου.


Σημείωση: Ο Ιταλός Giovanni Pico della Mirandola, ο εμπνευστής του μεγάλου Έρασμου, ήταν, φαίνεται, ο ‘πρίγκιπας των ανθρωπιστών’. Από το τέλος του 15ου αιώνα, σε ηλικία μόλις είκοσι τεσσάρων χρονών, ο Pico έλεγε απευθυνόμενος στον Άνθρωπο: ‘είναι η δική σου κρίση {…} που θα σου επιτρέψει να ορίσεις τη φύση σου’.[5] Αυτή η σύντομη φράση μου φαίνεται ότι συνοψίζει όλα τα ερωτήματα με τα οποία βρισκόμαστε αντιμέτωποι, και είναι οι λέξεις ενός από τους πατέρες του ‘Ανθρωπισμού».


Marc Roux, επιμελητής αφιερώματος


Σημειώσεις

[1] R. Sussan, Les Utopies Posthumaines (Οι μεταανθρώπινες ουτοπίες), 2005, σελ. 150

[2] Βλέπε για παράδειγμα το άρθρο του J. De Thezier σε αυτό το τεύχος.

[3] Η WTA (World Transhumanist Association- Παγκόσμια Διανθρωπιστική Ένωση) αποφάσισε να αλλάξει σταδιακά το όνομά της και να ονομαστεί Humanity +. Στους κόλπους της γαλλικής διανθρωπιστικής ένωσης υπήρξε σοβαρός προβληματισμός να εγκαταλειφθεί ο όρος ‘διανθρωπιστής’ και να υιοθετηθεί ο όρος ‘ Technoprog!)

[4] Βλέπε το άρθρο του James Hughes σε αυτό το τεύχος και τη συνέντευξη του στο 2ο μέρος του αφιερώματος.

[5] Giovanni Pico della Mirandola, De hominis dignitate, Πρόλογος και μετάφραση: Yves Hersant.

Αφιέρωμα: εισαγωγή, μετανθρωπισμός
Ετικέτες: μετανθρωπισμός

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website