→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Roxanne Lynn Doty – Η δημοκρατία και οι χωρίς χαρτιά

Η δημοκρατία είναι μια λέξη που προφέρεται σπάνια στον δημόσιο διάλογο για τη μετανάστευση χωρίς χαρτιά. H Roxanne Lynn Doty υπογραμμίζει, αντιθέτως, την τεράστια πρόκληση της επανεκτίμησης του τι σημαίνει δημοκρατία και πρέπει να επανεξετάσουμε τη σημασία των εδαφικών συνόρων σε σχέση με τον ορισμό της ταυτότητας και της αξίας των ανθρώπων

---


Η μετανάστευση είναι ένας ‘τόπος’ όπου σύνορα, δημοκρατία και ταυτότητα πάνε μαζί, δημιουργώντας προβλήματα. Αυτό ισχύει ιδίως όταν πρόκειται για μετανάστευση χωρίς χαρτιά. Οι αντιδράσεις μιας κοινωνίας απέναντι στους ανθρώπους που εισέρχονται στην εδαφική κυριαρχία της χωρίς νόμιμη άδεια λένε πολλά για τον τρόπο με τον οποίον η κοινωνία αυτή αντιλαμβάνεται τον εαυτό της και τους ‘άλλους’ (συνειδητά ή υποσυνείδητα). Δείχνουν επίσης τους τρόπους με τους οποίους κάνει πράξη τις δημοκρατικές αξίες. Αναφέρομαι ειδικότερα στον τρόπο με τον οποίον μια κοινωνία μεταχειρίζεται τους μετανάστες που δεν έχουν χαρτιά. Οι αξίες που μια κοινωνία θεωρεί θεμελιώδεις όπως η δικαιοσύνη, η τιμιότητα και η ισότητα δοκιμάζονται μέσα από τις αντιδράσεις της απέναντι σε εκείνους που δεν έχουν χαρτιά.


Ο αγώνας για τα πολιτικά δικαιώματα της εποχής μας


Αυτό το δοκίμιο επικεντρώνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, παρ’ όλο που το θέμα έχει πολύ ευρύτερες διαστάσεις. Οι ξεχωριστές καταστάσεις στις χώρες που βρίσκονται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ποικίλλουν, αλλά η σημερινή μεταναστευτική ‘κρίση’ στις Ηνωμένες Πολιτείες θέτει ερωτήματα που σχετίζονται με εκείνα που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες ανεπτυγμένες βιομηχανοποιημένες δημοκρατίες, οι οποίες έχουν βιώσει και εξακολουθούν να βιώνουν την εμπειρία της μετανάστευσης από τις λεγόμενες χώρες του ‘τρίτου κόσμου’ και βρίσκονται με ένα σημαντικό αριθμό ανθρώπων που φτάνουν χωρίς τα αναγκαία νόμιμα έγγραφα (sans papiers, indocumentados, ‘παράνομοι ξένοι’). Η δοκιμασία εκείνων που η ίδια τους η ύπαρξη θεωρείται παράνομη ρίχνει άπλετο φως στο τι μπορεί να σημαίνει η έννοια της δημοκρατίας σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης, σε όλες τις πολυσχιδείς εκδηλώσεις της, όταν τα σύνορα αποκτούν ολοένα μικρότερη και ταυτόχρονα πολύ μεγάλη σημασία.


Παρ’ όλα αυτά, η δημοκρατία είναι μια λέξη που προφέρεται σπάνια στον δημόσιο διάλογο για τη μετανάστευση χωρίς χαρτιά που μαίνεται αυτή τη στιγμή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο δημόσιος διάλογος, που απέσπασε την προσοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης και εκείνων που παράγουν πολιτική, επικεντρώνεται στις διαφορές ανάμεσα σε ένα εξαιρετικά περιοριστικό νομοσχέδιο που εισήχθη στην αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων τον Δεκέμβριο του 2005 και ένα συμβιβαστικό νομοσχέδιο που εισήχθη στη Γερουσία την άνοιξη του 2006. Το πρώτο αποτελεί αναμφίβολα μια από τις πλέον δρακόντειες προτάσεις που υποβλήθηκαν ποτέ. Θεωρεί τη βοήθεια στους μετανάστες χωρίς χαρτιά, σε οποιαδήποτε μορφή της, εγκληματικό αδίκημα- ακόμη κι αν κάποιος τους δώσει νερό στα αποπνικτικά ερημικά περάσματα της νοτιοδυτικής Αμερικής. Πολλοί ανθρωπιστές, θρησκευτικοί και ιατρικοί λειτουργοί, θα θεωρούνταν στην περίπτωση αυτή εγκληματίες. Το νομοσχέδιο αυτό αξιώνει επίσης την άμεση κράτηση και απέλαση κάθε ατόμου χωρίς χαρτιά. Το νομοσχέδιο της Γερουσίας εισηγείται ένα πρόγραμμα ξένων εργατών και δίνει τη δυνατότητα σε ένα ποσοστό των περίπου 11-12 εκατομμυρίων μεταναστών χωρίς χαρτιά, που ζουν κι εργάζονται σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, να μπουν σε μια διαδικασία υπηκοότητας. Αυτό που διέφυγε ουσιαστικά της κριτικής προσοχής είναι το γεγονός ότι ακόμη και η σχετικά μετριοπαθής θέση της Γερουσίας προωθεί ένα σύστημα που κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους, παρέχοντας ένα καθεστώς δεύτερης κατηγορίας, ριζικά διαφορετικό από εκείνο των πολιτών οι οποίοι δικαιούνται την πλήρη σειρά των δικαιωμάτων που εγγυάται μια δημοκρατία. Ακόμη και με το νομοσχέδιο της Γερουσίας, ένα μεγάλο τμήμα του χωρίς χαρτιά πληθυσμού θα απειλείτο με απέλαση. Μια πρόταση όπως αυτή ενός μέλους του Κογκρέσου, της Sheila Jackson Lee, αντιπροσώπου των αφρο-αμερικανών από το Χιούστον του Τέξας- σύμφωνα με την οποία η μετανάστευση είναι ο κατεξοχήν αγώνας για τα πολιτικά δικαιώματα της εποχής μας- ουσιαστικά αγνοήθηκε. Η πρότασή της δεν έχει πρόβλεψη για τους ξένους εργάτες αλλά εγγυάται νόμιμο καθεστώς σε όποιον ζει στις Ηνωμένες Πολιτείες για πέντε χρόνια από την ημερομηνία εισόδου του και διασφαλίζει την ενίσχυση των δικαιωμάτων των μεταναστών. Μονάχα αυτή η πρόταση θέτει το ζήτημα της δημοκρατίας και των συνεπειών που η σημερινή δυσχερής θέση των μεταναστών χωρίς χαρτιά στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να έχει, σε σχέση με το πώς η ιδέα αυτή μπορεί να γίνει πράξη.


Η επανεκτίμηση των δημοκρατικών αξιών


Το υπέρτατο τεστ για τη δέσμευση μιας κοινωνίας στις δημοκρατικές αξίες σχετίζεται αναμφίβολα με τις πρακτικές αποκλεισμού. Εδώ δεν αναφέρομαι μόνο στον ‘αποκλεισμό’ με τη στενή έννοια της φυσικής εισόδου, γιατί είναι σαφές πως όταν πρόκειται για μετανάστες χωρίς χαρτιά αυτό το είδος του αποκλεισμού έχει αποτύχει. Οι πρακτικές του αποκλεισμού είναι πολύ πιο περίπλοκες από την απλή άρνηση εισόδου. Ούτε άλλωστε συναντιούνται μόνο στο πεδίο της νομιμότητας. Η κατάσταση των μεταναστών χωρίς χαρτιά αποτελεί μια περίπλοκη μίξη ενσωμάτωσης και αποκλεισμού. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους κατοικούν στις Ηνωμένες Πολιτείες πάρα πολλά χρόνια, κάποιοι από αυτούς το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους. Έχουν λοιπόν βιώσει την ενσωμάτωση σε σημαντικό βαθμό. Η υπογράμμιση του παράνομου καθεστώτος τους είναι σαν ένας σιγαστήρας που πνίγει κάθε αντίληψη για το τι μπορεί να σημαίνει η δημοκρατία σε αυτό το πλαίσιο. Σε διάφορες περιόδους της ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν νόμιμο οι Αμερικανοί υπήκοοι ιαπωνικής προέλευσης να κρατούνται σε στρατόπεδα. Ήταν νόμιμο η εκπαίδευση των παιδιών να είναι όμηρος της διάκρισης που βασίζεται στο χρώμα της επιδερμίδας. Ήταν νόμιμο για τους αυτόχθονες Αμερικανούς και τις γυναίκες να στερούνται το δικαίωμα ψήφου. Εάν οι άδικοι νόμοι δεν είχαν αλλάξει, οι αξίες που ορίζουν τη δημοκρατία στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είχαν επιβιώσει. Στις Ηνωμένες Πολιτείες παρατηρούμε όλο και περισσότερες απελάσεις μεταναστών, όλο και περισσότερες εφόδους στους τόπους εργασίας και μεροκάματου και μια ευρεία αντι-μεταναστευτική νομοθεσία να ενεργοποιείται σε τοπικό επίπεδο, για παράδειγμα στις πόλεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το μοναδικό ‘έγκλημα’ των μεταναστών είναι ότι προσπαθούν να δουλέψουν, να κερδίσουν ένα μεροκάματο και να παράσχουν μια αξιοπρεπή διαβίωση στις οικογένειές τους.


Οι δημοκρατίες σήμερα αντιμετωπίζουν την τεράστια πρόκληση της επανεκτίμησης του τι σημαίνει δημοκρατία. Αναμφίβολα η διαμόρφωση του κόσμου βρίσκεται σε διαδικασία αλλαγής. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα εδαφικά σύνορα, τα κράτη-έθνη ή η έννοια της υπηκοότητας τείνουν να γίνουν εντελώς άχρηστα. Σημαίνει ωστόσο ότι οι συμβατικοί τρόποι κατανόησης αυτών των πραγμάτων χρειάζονται αναθεώρηση. Οι βιομηχανοποιημένες δημοκρατίες επιχείρησαν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της μετανάστευσης από χώρες του τρίτου κόσμου από τα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η περιοριστική νομοθεσία στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες απέτυχε στο μεγαλύτερο μέρος της να μειώσει τη μετανάστευση. Έκανε μόνο πιο δύσκολα και επικίνδυνα τα μακρά ταξίδια των μεταναστών και δημιούργησε μια κατηγορία ανθρώπων στους οποίους οι δημοκρατικές αρχές δεν εφαρμόζονται. Ανέδειξε επίσης μια άσχημη πλευρά των χωρών που περηφανεύονται ότι αποτελούν πρότυπα δημοκρατίας. Σήμερα, αντιμετωπίζουμε την τεράστια πρόκληση της επανεκτίμησης του τι σημαίνει δημοκρατία και πρέπει να επανεξετάσουμε τη σημασία των εδαφικών συνόρων σε σχέση με τον ορισμό της ταυτότητας και της αξίας των ανθρώπων.


Διαβάστε ακόμα


Μία μέρα χωρίς μετανάστες (στα Αγγλικά)


Τα ψήγματα μίας νέας μεταναστευτικής πραγματικότητας (στα Αγγλικά)

Αφιέρωμα: μετανάστευση, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: roxanne doty , ακτιβισμός , ΗΠΑ , μετανάστες , υπηκοότητα

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website