→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Karim H. Karim- Διασπορά και υπηκοότητα

Αυτοί που παράγουν πολιτική στις περισσότερες χώρες τείνουν να συζητούν για τον δι-εθνισμό και τη διασπορά σε πλαίσια που σχετίζονται με θέματα ασφαλείας. Ο Karim H. Karim υποστηρίζει την ανάγκη συζήτησης για την θέσπιση νέων μορφές δι-εθνικών υπηκοοτήτων που να αντανακλούν την σύγχρονη παγκόσμια κινητικότητα .


Η διασπορά έχει επεκταθεί σημαντικά τον τελευταίο καιρό, καθώς διευρυμένες οικογένειες, φίλοι και συνέταιροι εγκαθίστανται σε διαφορετικές ηπείρους. Τα μέλη τους είναι σε θέση να διατηρούν επαφή μεταξύ τους μέσω των σύγχρονων τεχνολογιών επικοινωνίας και έχουν αναπτύξει την αίσθηση ότι αποτελούν παγκόσμιες κοινότητες. Ωστόσο, υπό το φως αυτών των εξελίξεων, οι κυβερνητικές πολιτικές σε ό, τι αφορά στην υπηκοότητα, βρίσκονται πολύ πίσω. Ακόμη και όταν σε δημόσιες συζητήσεις για την εγκατάσταση των μεταναστών τίθενται θέματα όπως οι εθνικές αξίες και η κοινωνική συγκρότηση, ελάχιστη προσοχή δίνεται στην ενδεχόμενη επίδραση των δι-εθνικών και κοσμοπολίτικων απόψεών τους στον κυρίαρχο εθνικό λόγο. Επικεντρωμένοι κατ’ αρχάς στην ανάπτυξη τρόπων ένταξης των μεταναστών στο έθνος, αυτοί που παράγουν πολιτική δεν μοιάζουν να προβληματίζονται με τις εξω-εθνικές κοσμοθεωρίες των τελευταίων. Οι νεοφερμένοι πρέπει να υιοθετούν τις κυρίαρχες αξίες και τα βασικά πολιτισμικά στοιχεία της νέας χώρας και να χαλαρώνουν τους δεσμούς τους με την παλιά.


Η διασπορά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης


Πριν από την εισβολή του Διαδικτύου και της δορυφορικής τηλεόρασης, ήταν δύσκολο για τους μετανάστες να παραμένουν σε επαφή με την πατρίδα τους. Οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούσαν, κατά συνέπεια, να εργάζονται για την αφομοίωση των νεοφερμένων στην κοινωνία υποδοχής τους. Αυτό επιτεύχθηκε σε ένα βαθμό με τους πρώτους Ευρωπαίους μετανάστες σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες,ενώ άρχισε ουσιαστικά με τους μετανάστες δεύτερης γενιάς. Ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν το πρότυπο του ‘melting pot’, της συνύπαρξης διαφόρων φυλών σε μια περιοχή, ανεπαρκές. Επίσης, οι διηπειρωτικές μεταφορές έχουν γίνει πολύ πιο γρήγορες και σχετικά φθηνές, δίνοντας τη δυνατότητα στους μετανάστες να ταξιδεύουν συχνά μεταξύ της νέας και της παλιάς χώρας.


Πολλοί από τους μετανάστες δεν έχουν μόνο τη δυνατότητα να κάνουν το πήγαινε-έλα, αλλά μπορούν να βρίσκονται σε επαφή με την οικογένεια και τους φίλους τους σε σταθερή βάση μέσω του Διαδικτύου. Σε αυτές τις συνθήκες, η έννοια μιας ομοιογενούς εθνικής υπηκοότητας γίνεται όλο και πιο δύσκολη, καθώς τα άτομα αναπτύσσουν υβριδικές ταυτότητες. Η παγκόσμια κινητικότητα έχει καλλιεργήσει μια κοσμοπολίτικη άποψη. Οι άνθρωποι που έχουν διασυνδέσεις με τη διασπορά τείνουν να θεωρούν τους εαυτούς τους πολίτες του κόσμου. Έχουν οικογένεια και φίλους σε πολλές χώρες, όπου ενδέχεται επίσης να κάνουν επιχειρήσεις και να συμμετέχουν σε διάφορα εθνικά δημόσια πεδία. Ένας σημαντικός αριθμός ατόμων που σχετίζονται με τη διασπορά έχουν διπλές, ακόμη και πολλαπλές, υπηκοότητες. Την ώρα που οι κυβερνήσεις θεωρούν τους ανθρώπους ως υπηκόους συγκεκριμένης δικαιοδοσίας, τα μέλη της διασποράς θεωρούν όλο και περισσότερο τους εαυτούς τους ως κοσμοπολίτες.


Το τέλος της πολιτισμικής ομογενοποίησης


Η αποκλειστική διεκδίκηση από το κράτος-έθνος (στη σημερινή του έννοια) της αφοσίωσης του κάθε πολίτη, βρίσκεται σε αντίθεση με τον κοσμοπολιτισμό της διασποράς. Βρισκόμαστε, φαίνεται, σε μια ιστορική χρονική συγκυρία. Είναι σαφές ότι μια μείζων αναθεώρηση είναι αναγκαία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το αυξανόμενο πολιτικό αδιέξοδο ανάμεσα στην κάθετη δομή του κράτους-έθνους και τις οριζόντιες δι-εθνικές δυναμικές της διασποράς.


Φαίνεται ότι η επινοητική φύση του κράτους-έθνους δεν μπορεί πλέον να διατηρήσει το μύθο ενός πολιτισμικά και εθνικά ομοιογενούς πληθυσμού. Ο καπιταλισμός μάς έχει φέρει σε ένα στάδιο που τα δι-εθνικά δίκτυα έχουν γίνει απαραίτητα για την οικονομική επιβίωση του έθνους. Η διεθνής μετανάστευση έχει γίνει αναπόσπαστο στοιχείο του σύγχρονου διεθνούς συστήματος. Οι οικονομίες των ανεπτυγμένων χωρών είναι δύσκολο να λειτουργήσουν χωρίς τη διαρκή ενστάλαξη εργασίας από τα φτωχότερα κράτη, τα οποία με τη σειρά τους είναι όλο και πιο εξαρτώμενα από τα εμβάσματα των μεταναστών.


Το παγκόσμιο σύστημα των κρατών-εθνών υφίσταται σήμερα βαθιές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο διασφαλίζει αυτό που η Seyla Benhabib περιγράφει ως κεντρικούς του στόχους, την εδαφική κυριαρχία, τον διοικητικό έλεγχο, τη σταθεροποίηση της συλλογικής πολιτισμικής ταυτότητας και την επίτευξη πολιτικής νομιμοποίησης. Ο δι-εθνισμός της διασποράς ωθεί τα κράτη-έθνη να επανεξετάσουν αυτούς τους στόχους. Ο καθένας μπορεί να δει ότι υπάρχουν ήδη δι-εθνικές έννοιες υπηκοότητας. Πράγματι, τα κινήματα για το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις γυναίκες έχουν κάνει συμμαχίες για τα πολιτικά δικαιώματα με πραγματικά δι-εθνικό χαρακτήρα.


Διεκδικώντας μία δι-εθνική υπηκοότητα


Οι μετασχηματιστικές αλλαγές που επήλθαν με τους νέους τρόπους επικοινωνίας και μεταφοράς, επιβάλλουν τη σκέψη μιας απο-εδαφοποίησης της διακυβέρνησης και, κατ’ επέκταση, της υπηκοότητας. Πολλά κράτη που παράγουν μετανάστες έχουν συνειδητοποιήσει την αξία της καθιέρωσης πολιτικών για τη διασπορά που ενθαρρύνουν τους μετανάστες να επενδύουν στην πατρίδα τους και να ασκούν πιέσεις για τα συμφέροντά της στη χώρα υποδοχής τους. Η Ινδία έχει ήδη καθιερώσει το καθεστώς του Ινδού Μη Μόνιμου Κάτοικου και των Προσώπων Ινδικής προέλευσης, που έχουν ποικίλα προνόμια με στόχο να αποκτήσουν βίζες μεγάλης διάρκειας, φορολογία και δικαίωμα ιδιοκτησίας στη χώρα. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για αναπτυσσόμενες δι-εθνικές μορφές υπηκοότητας. Η Ινδία, όπως το Ισραήλ, έχει ορίσει υπουργό που εποπτεύει την εφαρμογή της πολιτικής της στη διασπορά. Η Κολομβία, η Δομινικανή Δημοκρατία και η Ιταλία επιτρέπουν στα μέλη της διασποράς να ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές της πατρίδας τους. Κυβερνήσεις της ανατολικής και της νοτιοανατολικής Ασίας κάνουν ειδικές διευθετήσεις για τους Κινέζους που έχουν επιχειρήσεις στις χώρες τους. Ένας αριθμός κρατών που παράγουν μετανάστες χρησιμοποιούν ενεργά τα δι-εθνικά μέσα ενημέρωσης για να ενισχύσουν το δι-εθνικό συναίσθημα της διασποράς.


Αυτές οι κυβερνήσεις όμως τείνουν να αποτελούν εξαίρεση. Αυτοί που παράγουν πολιτική στις περισσότερες άλλες χώρες τείνουν συνήθως να συζητούν για τον δι-εθνισμό και τη διασπορά σε πλαίσια που σχετίζονται με θέματα ασφαλείας. Ενώ οι κυβερνήσεις επιφορτίζονται με το αναγκαίο καθήκον της αποτροπής της τρομοκρατίας, δεν μοιάζουν να εκτιμούν την ανάγκη να κατανοήσουν καλύτερα τη φύση της διασποράς. Οι σύγχρονες δυναμικές της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής ανάπτυξης καθιστούν αδύνατο το μάντρωμα των μειοψηφικών ομάδων εντός των κρατικών συνόρων. Οι χώροι της διασποράς συμπίπτουν με άλλες μορφές δι-εθνικών διασυνδέσεων. Το πολλαπλό επίστρωμα των διηπειρωτικών επικοινωνιακών δικτύων έχει γίνει αναπόσπαστο στοιχείο της παγκοσμιοποίησης- τα μέσα ενημέρωσης της διασποράς βασίζονται στις δορυφορικές και διαδικτυακές υποδομές που δημιουργήθηκαν και διατηρήθηκαν από κυβερνήσεις και εταιρείες : η παγκοσμιοποίηση από τα πάνω και η παγκοσμιοποίηση από τα κάτω δεν λειτουργούν πάντα αντίθετα.


Οι παλαιότερες αντιλήψεις για την υπηκοότητα γίνονται όλο και πιο παρωχημένες, καθώς αυξάνεται η επίγνωση ότι τα άτομα έχουν πολλαπλές ταυτότητες. Το κράτος-έθνος σιγά- σιγά επαναπροσδιορίζεται σύμφωνα με τις δι-εθνικές διασυνδέσεις που γίνονται από τα μέσα ενημέρωσης, τις μεταφορές, τις εμπορικές και κοινωνικές μεταμορφώσεις. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις των κρατών που παράγουν και δέχονται μετανάστες πρέπει να ανταποκριθούν στην ανάγκη να εμπλακούν σε διεθνείς συζητήσεις για τις επιδράσεις της δι-εθνικής διασποράς και του σύγχρονου κοσμοπολιτισμού στο ρόλο του κράτους-έθνους τον εικοστό πρώτο αιώνα. Είναι πιθανό να φανταστούμε πως μερικές κυβερνήσεις μπορεί να σκεφτούν κάποιες μορφές δι-εθνικών υπηκοοτήτων διαμέσου των ηπείρων- οι οποίες μπορεί να συνεπάγονται την υπέρβαση της σειράς δικαιωμάτων και ευθυνών που εμπεριέχονται στην έννοια της εθνικής υπηκοότητας.


Διαβάστε ακόμα


Η διασπορά και τα επικοινωνιακά της δίκτυα (στα Αγγλικά)


Τα ΜΜΕ της διασποράς (στα Αγγλικά)

Αφιέρωμα: μετανάστευση, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: karim karim , μετανάστες , παγκοσμιότητα , υπηκοότητα

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website