→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Susan Ossman – Μονοπάτια μιας μετανάστευσης σε συνέχειες

Η Susan Ossman εξετάζει ιστορίες κατ’ εξακολούθηση μεταναστών, ζητώντας να αποφύγουμε να τους αναγνωρίσουμε σύμφωνα με τον τόπο γέννησης ή την εθνότητα ή τα υπάρχοντα κοινωνικά κριτήρια στον τόπο όπου ζουν σήμερα. Πριν φτάσουμε σε συμπεράσματα για τις ταυτότητές τους, πρέπει να προσέξουμε τις συγκεκριμένουν διαδρομές που ακολουθούν και να με ποιους τρόπους τα ταξίδια τους μεταμορφώνουν τη ζωή τους.

---


Για να πάρουμε μια ιδέα για το πώς η διεθνική πολιτική συνείδηση μπορεί να διαμορφωθεί στο μέλλον, μπορούμε να ρίξουμε μια ματιά στους κοσμοπολίτες και τους ταξιδιώτες, τους μετανάστες και τα μέλη της διασποράς. Ωστόσο, οι τρόποι με τους οποίους αυτού του ‘είδους’ οι άνθρωποι αναγνωρίζονται, μας στερούν πολλά από τα βαθύτερα στοιχεία ενόρασης που μπορεί κάποιος να κερδίσει μέσα από μια ζωή σε κίνηση. Για να ακούσουμε πραγματικά τις ιστορίες των ανθρώπων που έχουν ζήσει σε πολλές χώρες, πρέπει να αποφύγουμε να τους αναγνωρίσουμε σύμφωνα με τον τόπο γέννησης ή την εθνότητα ή τα υπάρχοντα κοινωνικά κριτήρια στον τόπο όπου ζουν σήμερα. Πριν φτάσουμε σε συμπεράσματα για τις ταυτότητές τους, πρέπει να προσέξουμε τις διαδρομές τους: αυτό σημαίνει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στο πώς οι άνθρωποι μετατρέπονται από πρόσφυγες ή εξόριστοι σε παράνομους ξένους και μετανάστες, σε κάποιο σημείο της περιπλάνησής τους.


Πέρα από την δυαδική σχέση χώρας προέλευσης/χώρας υποδοχής


Ενώ οι ορισμοί του εξόριστου ή του πρόσφυγα έχουν κυρίως να κάνουν με το πού κάποιος δεν είναι, η μετανάστευση συνεπάγεται δομημένες μετακινήσεις ανάμεσα σε δυο μέρη. Είναι μια ζωή στο ενδιάμεσο. Τι γίνεται όμως μ’ αυτούς που γίνονται μετανάστες κι ύστερα μετακινούνται σε μια ακόμη χώρα; Οι κατ’ εξακολούθηση μετανάστες εξηγούν συχνά τη μετακίνησή τους σε μια τρίτη χώρα ως ένα είδος ‘απόδρασης’ από τις δυαδικές σχέσεις μεταξύ οικοδεσπότη και σπιτιού. Δίνουν έμφαση στο πώς, αφήνοντας πίσω τους έναν κόσμο δυαδικών αντιθέσεων, οδηγήθηκαν σε έναν πιο ζυγισμένο τρόπο να συγκρίνουν τα μέρη στα οποία διαμένουν. Η τρίτη μετακίνηση, λένε, οδηγεί σε μια πιο διαυγή αίσθηση προσωπικής ενέργειας και γνώμης. Ορισμένοι αναφέρουν ότι η εμπειρία τούς οδήγησε σε ένα σχεδόν ανθρωπολογικό ενδιαφέρον για τις περίπλοκες κοινωνικές πρακτικές.


Αντί να ενθαρρύνουν σκέψεις γύρω από τη φύση μιας οικουμενικής πόλης, οι άνθρωποι που ζουν μέσα από πολλές χώρες, αναπτύσσουν ένα είδος πρακτικής συγκριτικής πολιτικής. Ακριβώς επειδή μετακινούνται σε συγκεκριμένα μέρη, δεν μπορούμε να αθροίσουμε ή να γενικεύσουμε τις εμπειρίες τους για να φτάσουμε σε κάποιο κοσμοπολίτικο όραμα ή σε μια εικόνα παγκόσμιων πολιτών. Μπορούν να ‘πειραματιστούν’ για το κατά πόσο τα ανθρώπινα δικαιώματα, της φυλής ή του φύλου, διαφέρουν στις διαδοχικές πατρίδες τους. Ωστόσο, οι διαφορές ανάμεσα στους πολιτικούς και κοινωνικούς χώρους από τους οποίους περνούν δεν είναι θεωρητικές. Συγκεκριμένα μονοπάτια, ακόμη και σ’ ένα συγκεκριμένο έθνος, οδηγούν τους ανθρώπους να εμπλακούν σε διάφορα θέματα. Επομένως, ακόμη και το κράτος έθνος στο οποίο μεταναστεύουν βρίσκεται εκτός τόπου λόγω του τρόπου με τον οποίον σχετίζονται με συγκεκριμένα άλλα μέρη.


Ορισμένοι κατ’ εξακολούθηση μετανάστες λένε ότι μετακινούνται αναζητώντας το μέρος που ταιριάζει με τα πολιτικά ιδεώδη τους ή προκειμένου να συμβάλουν σε έναν παγκόσμιο αγώνα. Οι περισσότεροι όμως έχουν κίνητρα που δεν παραπέμπουν εύκολα σε πολιτικό λεξιλόγιο. Η Λέιλα επιδιώκει να βρει ή να δημιουργήσει απ’ την αρχή το πολύγλωσσο διεθνές περιβάλλον στο οποίο έζησε μεγαλώνοντας στην Ταγγέρη. Σήμερα, λέει, αυτή η πόλη έχει εξαφανιστεί γιατί οι ρυθμίσεις σχετικά με τις βίζες την έχουν αποκόψει από την Ευρώπη. Στο μεταξύ, ‘βρήκε’ το είδος της κοινωνικής ατμόσφαιρας που αγαπούσε στην Ταγγέρη, στο Μόντρεαλ και την Τουλούζη. Η Ίνγκριντ γεννήθηκε στη Γερμανία, και όταν μεγάλωσε πήγε στην Ανατολική Αφρική. Έπειτα από χρόνια στον Καναδά, ζει σήμερα στο Μπαχρέιν. Εκεί, βρίσκει ιστορικές διασυνδέσεις με την Ανατολική Αφρική που είναι παράλληλες με την προσωπική της ιστορία. Πόσο διαφορετικές είναι αυτές οι αφηγήσεις δημιουργικής μετακίνησης από τις συνήθεις περιγραφές της νοσταλγίας του μετανάστη! Εμπεριέχουν περίπλοκες συναισθηματικές και κοινωνικές συγκρίσεις καθώς διαπερνούν πολλές χρονικές ζώνες.


Εναλλακτικοί δρόμοι μετανάστευσης


Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε ότι οι μετανάστες μετακινούνται σε πλουσιότερες, πιο δημοκρατικές χώρες. Οι κοσμοπολίτες ακολουθούν ενδεχομένως εναλλακτικούς δρόμους που οδηγούν σε εξωτικά (αν όχι δεσποτικά) μέρη. Αλλά η κινητικότητα των κατ’ εξακολούθηση μεταναστών με τους οποίους συνομίλησα, στο πλαίσιο μιας μελέτης που βρίσκεται σε εξέλιξη, δεν ακολουθεί αναγκαστικά ένα συγκεκριμένο πρότυπο. Η Μαρί πήγε από τη Γαλλία στη Σενεγάλη και μετά στο Μπαχρέιν. Ο Μοχάμεντ από το Μαρόκο στη Γαλλία, στον Καναδά, κι ύστερα πίσω στο Μαρόκο. Παρ’ όλο που οι συλλογικές μετακινήσεις τους καλύπτουν τον κόσμο και που οι περισσότεροι μιλούν πολλές γλώσσες, δεν τους αρέσει η ιδέα ότι είναι κοσμοπολίτες, λόγω των ελιτίστικων συνειρμών του όρου. Στην πραγματικότητα, αυτοί με τους οποίους μίλησα δεν είναι πλούσιοι. Όταν εξηγούν τις περιπλανήσεις τους, τείνουν να υποβαθμίζουν τη σημασία ενός ενδεχόμενου οικονομικού κίνητρου. Πράγματι, πολλοί απ’ αυτούς άφησαν πολλές φορές πίσω τους ένα σχετικά άνετο περιβάλλον για να έρθουν αντιμέτωποι με την ανεργία ή να αναλάβουν λιγότερο σημαντικές θέσεις κάπου αλλού. Σήμερα, όλοι τους είναι νόμιμοι κάτοικοι ή υπήκοοι των χωρών στις οποίες ζουν. Δεν ξεκίνησαν όμως έτσι. Αυτό με οδήγησε να εξερευνήσω τη νομική πλευρά των μεταναστεύσεών τους και την εμπειρία τους σχετικά με την ανερχόμενη οικονομία της κινητικότητας.


Το συγκριτικό πλεονέκτημα των κατ’ εξακολούθηση μεταναστών προκύπτει από τη γραφειοκρατική και κοινωνική συγκριτική εμπειρία τους. Οι μετακινήσεις τούς έκαναν εξπέρ στον χειρισμό των νόμων και τη συμπλήρωση αιτήσεων παραμονής και υπηκοότητας. Κάποιος μπορεί να ερμηνεύσει τη φαινομενική άρνησή τους να μετακινηθούν σύμφωνα με τους συνήθεις στόχους για οικονομική βελτίωση ως ένα πρακτικό αίτημα για κάποιου είδους ελευθερία, όπως πολλοί από αυτούς υποστηρίζουν. Κάποιος μπορεί επίσης να αναρωτηθεί μήπως επιδιώκουν να επεκτείνουν αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως ‘κεφάλαιο κινητικότητάς’ τους.


Η εμπειρία της μετακίνησης από μέρος σε μέρος χωρίς τη βοήθεια ενός πολυεθνικού παράγοντα, όταν κάποιος δεν είναι διπλωμάτης, δεν κάνει απλώς ένα άτομο πιο οξυδερκές σε ό, τι αφορά στη γραφειοκρατία. Ανοίγει νέους γεωγραφικούς, γλωσσολογικούς και πολιτικούς χώρους δράσης και περισυλλογής. Η συλλογή διαβατηρίων και αδειών παραμονής είναι ένα είδος επένδυσης σε πολλές πολιτείες ταυτόχρονα και ανοίγει νέες δυνατότητες για μελλοντικές δράσεις, συμπεριλαμβανομένων κάποιων που μπορούν να εντατικοποιήσουν τις σχέσεις ανάμεσα στις διαφορετικές επικράτειες του κατ’ εξακολούθηση μετανάστη.


Μία ηθική της κινητικότητας


Αξίζει τον κόπο να αναρωτηθούμε τι δείχνει η φαινομενική έλλειψη πατριωτισμού και οικονομικής σταθερότητας των κατ’ εξακολούθηση μεταναστών όπως εγώ, για τον τρόπο με τον οποίον μπορούμε να βρούμε αλληλεγγύη στον κόσμο του μέλλοντος. Μπορούμε να αναπτύξουμε μια πολιτική φαντασία σε τόπους συνάντησης μέσα από συγκεκριμένες διαδρομές, μια πολιτική διαμορφωμένη από μια ηθική της κινητικότητας αντί της αναζήτησης κοινού εδάφους. Πώς περιορίζονται οι ανά τον κόσμο διαδρομές, από ποιόν και πώς, είναι ερωτήματα που οι κατ’ εξακολούθηση μετανάστες θέτουν στον εαυτό τους, και τα οποία βρίσκονται στο κέντρο της ανάπτυξης μιας κινητικής, διεθνικής κοινωνιολογίας. Η προσοχή στα όρια και την κατεύθυνση της κίνησης θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε πιο δυναμικές προσεγγίσεις στην ισοτιμία, την υπευθυνότητα και την ελευθερία.


Διαβάστε ακόμα


Πειραματικά έθνη (στα Αγγλικά)


Τα τρία πρόσωπα της ομορφιάς (στα Αγγλικά)

Αφιέρωμα: μετανάστευση, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: susan ossman , ανθρωπολογία , κοσμοπολιτισμός , μετανάστες

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website