→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Riccardo Campa – Προς μία διανθρωπιστική πολιτική

Η κεντρική διανθρωπιστική ιδέα μιας αυτό κατευθυνόμενης εξέλιξης μπορεί να συνδυαστεί με διαφορετικές πολιτικές, φιλοσοφικές και θρησκευτικές απόψεις. Συνεπώς, βλέπουμε άτομα και ομάδες πολύ διαφορετικών πεποιθήσεων να προσχωρούν στο κίνημα. Από τη μια πλευρά, μια τέτοια ποικιλία μπορεί να αποτελεί πλεονέκτημα, από την άποψη των ιδεών και του κίνητρου, αλλά από την άλλη πλευρά μπορεί να συνεπάγεται πρακτικά παράλυση, ειδικά όταν τα μέλη δίνουν προτεραιότητα στην υπάρχουσα ιδεολογική εγγύτητά τους, στο γεγονός ότι ανήκουν στον οργανωμένο διανθρωπισμό.

---


Για να αποκαταστήσω τα πράγματα, ετοίμασα ένα έγγραφο- το ιταλικό διανθρωπιστικό μανιφέστο [1]- που (τουλάχιστον κατά τις προθέσεις μου) αποτελεί μια θετική σύνθεση διαφορετικών διανθρωπιστικών και φιλοσοφικών τάσεων. Σ’ αυτό το άρθρο θα παρουσιάσω μερικές ιδέες αυτού του μανιφέστου- εκείνες που αφορούν την πολιτική- ελπίζοντας να τις μεταδώσω σε άλλες οργανώσεις που είναι ενεργές στο εξωτερικό ή διεθνώς.


Στο διανθρωπιστικό κίνημα, υπάρχουν τρεις βασικοί τομείς με ιδεολογικές διαφορές : η πολιτική, η θρησκεία και η επιστήμη. Σε ό, τι αφορά στην πολιτική, μια πρόσφατη δημοσκόπηση στα μέλη της WTA (World Transhumanist Association) δείχνει ότι υπάρχουν διανθρωπιστές πολλών παραδοσιακών πολιτικών πεποιθήσεων σε όλο το φάσμα-από την άκρα αριστερά ως την άκρα δεξιά. Σύμφωνα με τους αριθμούς, ωστόσο, υπερέχουν εκείνοι που δηλώνουν ότι ανήκουν στην άκρα αριστερά (47% συνολικά). Επικρατούν εκείνοι που δηλώνουν ‘σοσιαλιστές’ ή ‘προοδευτικοί’, καθώς και μικρές περιθωριακές ομάδες αναρχικών (2%) και κομμουνιστών (1%). Οι νεοφιλελεύθεροι είναι επίσης πολλοί (20% συνολικά), με μια μικρότερη, πιο ριζοσπαστική συνιστώσα ( Randian- Objectivist, αναρχο-καπιταλιστές, κρατικιστές). Υπάρχουν επίσης μέλη με συντηρητικές, θρησκευτικές ή εθνικιστικές ιδέες. Οι Χριστιανοδημοκράτες είναι γύρω στο 0.5%, όπως και αυτοί που αυτό-προσδιορίζονται ως ακροδεξιοί. Ωστόσο, μεταξύ των μελών της WTA σε διεθνές επίπεδο, 14% δηλώνουν ότι υποστηρίζουν μια θέση που δεν είναι ούτε αριστερή ούτε δεξιά αλλά ‘υπεράνω’, ενώ 11% λένε ότι δεν ενδιαφέρονται για τη σύγχρονη πολιτική. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειονότητα των διανθρωπιστών υποστηρίζουν τον δημοκρατικό αυτό-προσδιορισμό, ενώ – κι αυτή η λεπτομέρεια είναι εξίσου ενδιαφέρουσα- οι κριτικοί της δημοκρατίας είναι διασκορπισμένοι σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα.


Σε ό, τι αφορά στη θρησκεία, 64% των διανθρωπιστών είναι άθεοι ή αγνωστικιστές, ενώ 31% πιστεύουν σε κάποια μορφή πνευματικότητας ή θρησκευτικής πίστης. Ανάμεσα στους τελευταίους, 9% είναι Χριστιανοί (Προτεστάντες, Καθολικοί και Μορμόνοι), 4% Βουδιστές, 2% Παγανιστές, 1% Εβραίοι και 1% Μουσουλμάνοι- για να αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά γνωστά θρησκευτικά δόγματα. Υπάρχουν επίσης μέλη που θεωρούν τον διανθρωπισμό ‘θρησκεία’ τους.


Σε σχέση με την επιστήμη, έχουμε δυο βασικές πεποιθήσεις. Από τη μια πλευρά, υπάρχουν διανθρωπιστές που φροντίζουν να παραμείνουν εντός των ορίων της επίσημης ακαδημαϊκής επιστήμης και, κατά συνέπεια, θεωρούν την επιστημονική φαντασία, τις ουτοπίες και τη μελλοντολογία περίπου ως πάρεργα ή χρήσιμα διανοητικά πειράματα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν διανθρωπιστές που είναι έτοιμοι να θεωρήσουν τις τεχνολογίες και τα γεγονότα που πρόκειται να συμβούν ως στοιχεία πίστης, μόνο και μόνο επειδή τα προέβλεψαν κάποιοι διακεκριμένοι μελλοντολόγοι ή συγγραφείς μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας. Αυτές οι διαφορές έχουν να κάνουν κυρίως με θέματα όπως η αθανασία ή η έλευση της Μοναδικότητας. Φαίνεται εδώ ότι το 19% των μελών της WTA έχει υπερβολικά επικεντρωθεί σε βραχυπρόθεσμα, μη εμπνευσμένα, πεζά θέματα. Αντίθετα, το υπόλοιπο 73% πιστεύει ότι η υπάρχουσα προσέγγιση της WTA είναι αρκετά εξισορροπημένη απ’ αυτή την άποψη. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πολλά, εκτός αν λάβουμε υπόψη το πώς οι ερωτηθέντες ερμηνεύουν τη γραμμή της WTA. Είναι συνεπώς πιο σημαντικό να παρατηρήσουμε ότι μόνο 7% δηλώνουν ότι πιστεύουν σε μια εγκόσμια αθανασία. Το υπόλοιπο 93% περιορίζεται σε μια πολύ πιο πραγματιστική και ρεαλιστική στάση, συσχετίζοντας τον διανθρωπισμό με τη μακροζωία, τη μέγιστη διάρκεια ζωής και το προσδόκιμο ζωής στο πλαίσιο των ευκαιριών που παρέχουν όλο και περισσότερο οι επιστήμες της βιολογίας και της φυσικής.


Εάν λάβουμε υπόψη 1) ότι η μεγάλη πλειονότητα των διανθρωπιστών αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους ως αριστερούς ή πιο πέρα 2) ότι οι περισσότεροι μη νεοφιλελεύθεροι δεξιοί, όπως και οι μετριοπαθείς θρήσκοι, έχουν, ειδικά στην Ευρώπη, κοινοβιακό προσανατολισμό, 3) ότι στην Ευρώπη ακόμη και οι νεοφιλελεύθεροι (αυτοί που στην Ευρώπη αποκαλούνται ‘φιλελεύθεροι’) δεν είναι προκατειλημμένοι εναντίον της κοινωνικής και δημόσιας πολιτικής στους τομείς της έρευνας, της παιδείας και της υγείας- μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η προκατάληψη του ‘πλουτοκρατικού ελιτισμού’, δηλαδή η υποψία ότι ο διανθρωπισμός είναι μια συνωμοσία της ανώτερης αστικής τάξης έναντι των συμπολιτών της, αποτελεί απλώς μια (παραπλανητική) καρικατούρα. Με άλλα λόγια, η εικόνα που δημιουργείται από μια μειοψηφία κρατικιστών και αναρχο-καπιταλιστών διανθρωπιστών αντανακλά σε ολόκληρο το παγκόσμιο κίνημα.


Πράγματι, η πλειοψηφία των διανθρωπιστών ανά τον κόσμο υποστηρίζουν τις προσπάθειες όλων εκείνων που μάχονται κατά του αποκλεισμού από τις τρέχουσες και μελλοντικές τεχνολογίες, σε κοινωνικό όπως και σε διεθνές επίπεδο. Η διανθρωπιστική δέσμευση για παροχή τεχνολογικών και πληροφοριακών δυνατοτήτων μπορεί να οριστεί σε τρία επίπεδα παρέμβασης: ελευθερία, ανάπτυξη, πρόσβαση.


Ελευθερία. Εάν ο αγώνας για αύξηση των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων που είναι αφιερωμένοι στην τεχνοεπιστήμη και την έρευνα αποτελεί ένα βασικό βήμα, είναι εξίσου εμφανές ότι χωρίς πραγματική ελευθερία έρευνας, όπως αυτή ορίζεται από την επιστημονική μέθοδο και ήθος, μια τέτοια μάχη θα ήταν μάταιη. Οι πόροι απλώς θα χάνονταν. Προτεραιότητά μας είναι, συνεπώς, ο αγώνας κατά των απαγορεύσεων, έτσι ώστε να αποκτήσουμε ελευθερία επιστημονικής έρευνας σε όλους τους τομείς, συν την ελευθερία να μεταβαλλόμαστε, να εξελισσόμαστε, να μεταμορφώνουμε τον φαινότυπο και τον γονότυπο. Για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, η βέλτιστη χρήση των ήδη ισχνών διαθέσιμων πόρων εμποδίζεται σοβαρά σήμερα από μη φιλελεύθερους νόμους όπως ο (ιταλικός) νόμος υπ. αρ. 40/2004 για τις αναπαραγωγικές τεχνολογίες, την κλωνοποίηση, τη γενετική μηχανική και την έρευνα για τις ρίζες κυττάρου. Η κατάργηση ή ριζική μεταρρύθμιση αυτού του καθεστώτος είναι ο μεγαλύτερος συγκεκριμένος στόχος των διανθρωπιστών.


Ανάπτυξη. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, υπάρχει το θέμα της ανάπτυξης. Όταν η τεχνοεπιστημονική έρευνα απελευθερωθεί από θρησκευτικά, πολιτικά και οικονομικά εμπόδια, θα πρέπει να καταρτιστεί ένα πλάνο που θα ενθαρρύνει τα ερευνητικά προγράμματα τα οποία, με όλο το σεβασμό στην αυτονομία των ερευνητών, δεν θα πρέπει να αγνοούν τις προτεραιότητες που σχετίζονται με τη βελτίωση των κοινωνικών και ατομικών συνθηκών, αρχίζοντας από την υγεία, την ποιότητα ζωής και το προσδόκιμο ζωής. Για παράδειγμα, η Ιταλία, μολονότι είναι προπομπός στον τομέα της ρομποτικής, δεν επενδύει αρκετά στον τομέα της βιοτεχνολογίας, ξεκινώντας από τη βασική βιολογική έρευνα μέχρι την γεροντολογία και την πρωτοποριακή ιατρική έρευνα. Από την άλλη πλευρά, είναι προφανές ότι οι όποιες προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση δεν έχουν νόημα χωρίς μια μεταρρύθμιση του ιταλικού ερευνητικού και ακαδημαϊκού συστήματος προς περισσότερη διαφάνεια, αξιοκρατία και αποτελεσματικότητα.


Πρόσβαση. Αυτά όμως δεν αρκούν. Δεν μας αρκεί η τυπική ελευθερία και η αποτελεσματική δημόσια υποστήριξη για τα τεχνοεπιστημονικά ερευνητικά προγράμματα, ζητάμε επίσης ουσιαστική ελευθερία. Πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να ζητάμε και να αποκτάμε κοινωνικές πολιτικές και εγγυήσεις, έτσι ώστε το εισόδημα κάποιου να μην καταλήγει να είναι η μόνη αποφασιστική παράμετρος για το ποιος έχει πραγματικά την ευκαιρία να αναπτυχθεί, να επιβραδύνει τη γήρανση ή να καθυστερήσει τον θάνατο. Τα οφέλη της επιστημονικής έρευνας και της τεχνολογικής καινοτομίας πρέπει να κατανέμονται στο λαό. Ο πολίτης πρέπει να μπορεί να αποφασίσει τι να κάνει τη ζωή του (ή της), αλλά οι πολίτες πρέπει να στηρίζονται σε αυτές τις επιλογές τους από την κοινότητα στην οποία ανήκουν, καθώς θα ήταν πολύ κοντόθωρο να υπάρξει οποιαδήποτε αμφισημία σ’ αυτό το σημείο, αμφισημία που θα έσπρωχνε τις μάζες των αποκλεισμένων στο στρατόπεδο των bioluddites.


Μια πολιτική κοινής πρόσβασης στην τεχνολογία νομιμοποιείται από τη συλλογική φύση της επιστημονικής προσπάθειας. Κάθε ανακάλυψη, εφεύρεση, καινοτομία, οφείλει την ύπαρξή της στην ενωμένη προσπάθεια πολλών εγκεφάλων, που εργάστηκαν σε διαφορετικά μέρη και εποχές. Όταν γεννηθήκαμε, η κοινότητά μας μάς έκανε να συμμετάσχουμε στη γλώσσα της, τις γνώσεις της, την πληροφόρησή της. Η προσωπικότητά μας δεν έρχεται από το πουθενά. Αυτό ισχύει για τους πολίτες όπως και για τους επιστήμονες και τους ερευνητές. Ένας κβαντικός ηλεκτρονικός υπολογιστής, για παράδειγμα, κατασκευασμένος από μια διεθνή εταιρία, δεν θα ήταν εφικτός χωρίς τις ιδέες του Δημόκριτου, του Γαλιλαίου, του Λάιμπνιτς και πολλών άλλων διανοητών. Ακόμη περισσότερο, η επιστημονική έρευνα χρηματοδοτείται συχνά άμεσα ή έμμεσα από τα δημόσια κονδύλια. Θα ήταν άδικο να παίρνουμε χρήματα από τις τσέπες των εργαζόμενων και των πολιτών για να χρηματοδοτούμε ερευνητικά προγράμματα, αν το απώτατο αποτέλεσμα ήταν η κοινωνική περιθωριοποίησή τους. Οι εφευρέτες αξίζουν αναγνώρισης, συμπεριλαμβανομένης μιας χρηματικής επιβράβευσης, που μπορεί να είναι αναγκαία για να χρηματοδοτήσουν τις προσπάθειές τους. Αλλά είναι εντελώς αναποτελεσματικό να χορηγούνται άνευ όρων μονοπωλιακά ιδιοκτησιακά δικαιώματα σε νέες τεχνολογίες, με μηχανική και ακόμη πιο εκτεταμένη χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και άλλων προστασιών, που μπορεί να υπερβαίνουν κατά πολύ τους στόχους που προαναφέρθηκαν και να μην αναγνωρίζουν τη συλλογική συνεισφορά που βρίσκεται πίσω από τα συναφή ευρήματα.


Οι αρνητικές παρενέργειες αυτής της εσφαλμένης αντίληψης της επιστήμης και της τεχνολογίας ως ιδιοκτησιακό προϊόν ιδιωτικών προσπαθειών είναι πολύ ορατές. Λαμβάνουν χώρα σε έναν κόσμο όπου, παρά τις τεχνολογικές προόδους, τα ανθρώπινα όντα εργάζονται ακόμη τον ίδιο αριθμό ωρών, σε πιο επισφαλείς συνθήκες από εκείνες των πατεράδων τους, και χωρίς να επωφελούνται από τις εξελίξεις. Υπάρχει μια αδυναμία στα σημερινά παραγωγικά συστήματα που πρέπει να διορθωθεί.


Εν συντομία, μια συνθετική προσέγγιση στην διανθρωπιστική πολιτική πρέπει να υποδηλώνεται από στρατηγικά και αξιολογικά κριτήρια, που προέρχονται από διαφορετικά ιδεολογικά συστατικά του διανθρωπισμού. Εκείνοι που επιμένουν στη σημασία των μηχανισμών της αγοράς και σε μια ανοιχτή, ελεύθερη κοινωνία είναι συχνά extropians. Οι τεχνοπροοδευτικοί έχουν την τάση να προβληματίζονται για την κοινωνική δικαιοσύνη και την κρατική παρέμβαση. Και όσοι έχουν μια πιο νιτσεϊκή ή μεταμοντέρνα κλίση δίνουν έμφαση στη σημασία της παροχής δυνατοτήτων, της λαϊκής κυριαρχίας και των πολιτισμικών και εθνικών ταυτοτήτων. Ας καταστήσουμε σαφές, ωστόσο, ότι στο προαναφερόμενο συνθετικό όραμα τα τρία μεγάλα είδωλα των ιδεολογιών του 19ου και του 20ου αιώνα- η αγορά, το κράτος, η φυλή-δεν βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο. Χάνουν τη θέση τους στο όνομα μιας αυτό-κατευθυνόμενης εξέλιξης υψηλότερης αξίας.



Note

[1] R. Campa, “Manifesto dei transumanisti italiani”, στο Letteratura Tradizione,  τ. 43, Heliopolis Edizioni, Pesaro 2008, και στο Divenire. Rassegna di studi interdisciplinari sulla tecnica e il postumano, τ. 2, Sestante Edizioni, Bergamo 2009. Online: αγγλικήμετάφραση στο http://ieet.org/index.php/IEET/more/2520, και στα ιταλικά στο http://www.transumanisti.it/1.asp?idPagina=3.

Αφιέρωμα: right-front, μετανθρωπισμός
Ετικέτες: Riccardo Campa , μετανθρωπισμός

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website