Stéphanie Lambert – Να υπερβούμε το ερώτημα του ‘τι πάει στραβά με τον κόσμο;!’ |
‘Τι είναι ο διανθρωπισμός; Ας αποτιμήσουμε ρίσκα/ πλεονεκτήματα, γιατί ο χρόνος βιάζει!’
Είμαστε, ο καθένας από μας, βυθισμένοι σ’ έναν ωκεανό ριζικών και ραγδαίων αλλαγών. Όπως ο μαθητής που ξεπερνά το δάσκαλο, πολλοί από μας έχουμε την ιλιγγιώδη αίσθηση πως ένας τεράστιος, κινούμενος επιστημονικός (βιο)τεχνολογικός τροχός μας υπερβαίνει.
Δεν πιστεύω ότι είναι η επιστήμη ή η διαρκής αλλαγή που μας τρομάζουν τόσο, αλλά:
1) Η γνώση μας για τις αδυναμίες του ανθρώπου, οι δυνατότητες χρήσης των νέων τεχνολογιών, καθώς και η Εξουσία που θα τα διαχειριστεί όλα αυτά. Η Χιροσίμα βαραίνει ήδη στους ώμους του πλανήτη. Τα ντεραπαρίσματα μοιάζουν να χτυπάν την πόρτα μας ακόμη μια φορά.
2) Η διαμόρφωση ενός κινήματος σε παγκόσμια κλίμακα που πρεσβεύει τη χρήση της επιστήμης/ (βιο)τεχνολογίας στον Άνθρωπο και από τον Άνθρωπο, ως μέσο πρακτικής υπέρβασης αυτού που πάει στραβά με τον κόσμο!!! Άκουσα να προφέρονται αυτές οι λέξεις το 2006 στη διάσκεψη Transvision, που οργάνωσε η Παγκόσμια Μετανθρωπιστική Ένωση.
Είμαι όμως λίγο απότομη, καθώς περνώ αμέσως στην παράθεση των επιχειρημάτων, χωρίς να έχω συστηθεί. Είμαι γυναίκα. Είμαι μορφωμένη. Είμαι δυτική. Είμαι λευκή. Είμαι υγιής. Είμαι νέα. Γιατί μ’ ενδιαφέρει αυτό το θέμα; Γιατί ο κόσμος μου, στον οποίον είχα την τύχη να ταξιδέψω πολύ, με νοιάζει. Γιατί πριν το θέατρο, σπούδασα διαφήμιση και ξέρω πόσο εύκολο είναι να επηρεάσεις/ κατευθύνεις έναν πληθυσμό. Γιατί το Νοέμβριο του 2007, διάβασα το βιβλίο ενός δημοσιογράφου απ’ το Κεμπέκ, του Antoine Robitaille, Le Nouvel Homme Nouveau, voyage dans les utopies de la posthumanite [Ο Νέος Καινούργιος Άνθρωπος, ταξίδι στις ουτοπίες της μεταανθρωπότητας] , που με ώθησε να συν-ιδρύσω μια θεατρική ομάδα (DOC.THEATRE) και να ανεβάσω ένα έργο με τίτλο Transhumain (Διανθρώπινο).
Ναι, είναι αλήθεια, υπάρχει επείγουσα ανάγκη μιας δημόσιας συζήτησης γι’ αυτό το θέμα. Αντίθετα με πολλούς, δεν πιστεύω ότι με τη συζήτηση αυτή θα πρέπει να αναζητήσουμε μια Καντική λύση στην κατάστασή μας, να υιοθετήσουμε μια οικουμενική ηθική και αρχές για να ενεργήσουμε ως συνειδητοί πολίτες του πλανήτη. Όχι. Καταρχήν, ποιος θα έχει την εξουσία της αντικειμενικής δικαιοσύνης; Ποιος την είχε ποτέ; Πιστεύω ότι αυτή η συζήτηση θα έπρεπε μάλλον να μας οδηγήσει σε ένα πολύ προσωπικό επίπεδο. Πρέπει να ενεργήσουμε σε τοπικό και οικείο επίπεδο. Εκεί μπορούμε να προκαλέσουμε μια διαρκή, θετική αλλαγή. Σας διηγούμαι μια ιστορία. Την ιστορία μου και αυτή των ανθρώπων που με περιβάλλουν.
Το Transhumain παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του 2008 στο Μοντρεάλ. Ο χρόνος που προηγήθηκε των πολλών προσπαθειών και ενεργειών μας ξεχείλισε από τον πλούτο των ερωτημάτων και των ανακαλύψεων. Η ομάδα μου κι εγώ συναντήσαμε πολλούς ανθρώπους που ζούσαν στην πράξη τις επιδράσεις της επιστήμης/ (βιο) τεχνολογίας, καθώς επίσης διανοητές και καθηγητές. Τους είμαι ευγνώμων που μου άνοιξαν μια πόρτα σε ολοένα πιο ιδιόμορφες και πολύπλοκες διαστάσεις του κόσμου μας.
Στη διάρκεια των συναντήσεών μας, συζήτησα με τη φίλη μιας φίλης της θείας μου που έχει ένα κοριτσάκι δέκα χρονών, το οποίο απέκτησε με τη μέθοδο In Vitro. Το λατρεύει. Ας ονομάσουμε τη μαμά Λιζ και το κοριτσάκι Λάρα. Κάθε φορά που η Λάρα έχει πονοκέφαλο, η Λιζ έχει άγχος ‘μήπως φταίω εγώ; Ίσως αυτό οφείλεται στον τρόπο που το σπέρμα και το ωάριο αναμείχθηκαν στο δοχείο…’ Ύστερα ο πονοκέφαλος της Λάρα περνάει και η ζωή συνεχίζεται. Εδώ και δέκα χρόνια, πριν κοιμηθεί, η Λιζ σκέφτεται τι μπορεί να κάνει τη δωδεκάδα των εμβρύων της που έμειναν στο ψυγείο της κλινικής που έκανε τη γονιμοποίηση: ‘Θα μπορούσα να τα δωρίσω στην επιστήμη, αλλά…Ποτέ δεν ξέρεις σε τι χέρια θα πέσουν. Θα μπορούσα να τα εμπιστευθώ σε άλλες γυναίκες που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί, αλλά και πάλι βρίσκομαι αντιμέτωπη με το ίδιο πρόβλημα. Ποιος θα αναθρέψει το παιδί μου; Νομίζω ότι έχω μια ευθύνη απέναντι σ’ αυτά τα…Μωρά. Όχι μωρά, σ’ αυτές τις ζωές…Είναι τρελό που ποτέ δεν σκέφτηκα πιο πριν την ηθική πλευρά… Θέλαμε τόσο πολύ ένα παιδί! Ο άντρας μου λέει ότι το παρακάνω, λέει απλώς να τα πετάξω, αλλά δεν του έκαναν ενέσεις με χημικά προϊόντα στο δικό του σώμα στη διάρκεια όλης αυτής της διαδικασίας! Δεν μπορεί να καταλάβει. Όχι…δεν με βλέπω να τα πετάω στα σκουπίδια’. Κι η Λιζ αποκοιμάται, για άλλη μια φορά, με το δίλημμά της άλυτο. Μου λέει ότι θα χρησιμοποιούσε σίγουρα ένα από τα έμβρυά της ως ‘μωρό- φάρμακο’, εάν ένα από τα πέντε παιδιά της χρειαζόταν βλαστικά κύτταρα για να θεραπευτεί από μια σοβαρή ασθένεια, για παράδειγμα. Η Λιζ καταλήγει λέγοντας μου: ‘ Το φαντάζεσαι, σε είκοσι χρόνια η Λάρα θα μπορούσε να φέρει στη ζωή την αδελφή της! Και δεν είμαι η μόνη σ’ αυτή την κατάσταση, είμαστε χιλιάδες!’ Και γελάμε, λίγο ξινά, λίγο με την καρδιά μας, ‘Ουου! Χιλιάδες! Ουου, την αδελφή της!’ Δεν ξέρουμε πια πώς να αντιδράσουμε σε όλα αυτά. Το ανθρώπινο ον μοιάζει να έχει γίνει μια μηχανή που ταξιδεύει στο χρόνο. Να λοιπόν. Η Λιζ βρίσκεται στην καρδιά της συζήτησης για τον επαναπροσδιορισμό του ζωντανού όντος, στον πυρήνα της διανθρωπιστικής πολεμικής.
Μου έρχονται λοιπόν στο νου τα λόγια των υπέρμαχων της ατομικής και κοινωνικής ελευθερίας, να χρησιμοποιήσουμε με κάθε τρόπο την επιστήμη/(βιο)τεχνολογία για να εξαλείψουμε ‘ what’ s wrong with the world!’. Και αναρωτιέμαι. Ξαναβλέπω τη Λιζ. Και μου φαίνεται πως κάτι δεν πάει καλά. Σκέφτομαι τότε τον Μαρξ και την επιθυμία του για οικονομική ισότητα, για να καταργήσουμε ‘what’ s wrong with the world!’, και σοβαρεύω γιατί τα βιβλία ιστορίας μου έχουν ήδη δείξει τα αποτελέσματα της εφαρμογής μιας τέτοιας γενικευμένης θεωρίας. Βλέπω τον Χίτλερ και την απάντησή του στο ‘τι πάει στραβά με τον κόσμο!’ και δεν γελάω πια καθόλου. Βλέπω μια διαφήμιση Βιάγκρα που μου διαμηνύει ‘Ξέρω πώς θα γινότα;ν καλύτερος ο κόσμος σου!’ και ξανασκέφτομαι όλες εκείνες τις ώρες που πέρασα σε μια καρέκλα μαθαίνοντας πώς να πουλάω ευτυχία στους ανθρώπους. Πρέπει να το παραδεχτώ, έχω τότε ένα σφίξιμο στην καρδιά. Ως ανθρωπότητα, σκέφτομαι ότι μας παίρνει πολύ καιρό για να μάθουμε, και κατά κάποιο τρόπο δέχομαι την ανωριμότητά μας. Βασικά είμαστε όλοι μας παιδιά, επαναλαμβάνω στον εαυτό μου, για να διατηρήσω την ψυχραιμία μου. Καθώς, όμως, έχω την ευκαιρία να εκφραστώ πλήρως, στρέφομαι στον Σωκράτη και τον ακούω να μου λέει στ’ αυτί‘ γνώθι σεαυτόν’. ‘ Σωκράτη, είσαι σοφός’, λέω. Είσαι τόσο μοναδικός, γεμάτος δικά σου ερωτήματα. Με εμπνέεις, Σωκράτη. Ωστόσο, ήπιες το κώνειο. Αντιμετωπίζω, λοιπόν, το πλήθος, μόνη, κι αναφωνώ: από την εποχή του ανθρώπου των σπηλαίων, το ανθρώπινο ον χρησιμοποιεί εργαλεία ως προέκταση του εαυτού του. Από τη λαξευμένη πέτρα μέχρι το κύτταρο βρήκαμε πάντα τα μέσα για να δρούμε, να επικοινωνούμε, να επιβιώνουμε. Η διαφορά, όμως, σε σχέση με παλιά είναι η επίδραση των εργαλείων που χρησιμοποιούμε στη δική μας πρόοδο. Περάσαμε από ένα τεχνικό στάδιο, που η επίδρασή του είναι τοπική (για παράδειγμα, η κινέζικη και η δυτική ιατρική αγνοούν η μια την άλλη εδώ και χιλιετίες) σε ένα επιταχυνόμενο τεχνολογικό φαινόμενο παγκόσμιας, και ήδη διαστημικής, εμβέλειας.
Καθώς δεν αποφασίζω τελικά να εκθέσω μια φωνή απλώς αντικειμενική, προσθέτω ότι ελπίζω. Πιστεύω ότι η ικανότητά μας να αγαπάμε απεριόριστα και να αναρωτιόμαστε ακούραστα θα μας δώσουν τη δύναμη να προχωρήσουμε ατομικά και παράξενα, από κοινού, προς αυτόν τον καλύτερο κόσμο που τόσο πολύ αναζητούμε. Αυτόν που μας ωθεί να διαμορφώνουμε θρησκείες, να δημιουργούμε κινήματα, να κάνουμε πόλεμο και ειρήνη και να βρίσκουμε ‘γενικές θεραπείες’ για την ανθρώπινη συμπεριφορά μας, συλλαμβάνοντας, συχνά χωρίς επιτυχία, φόβους κι επιθυμίες. Σήμερα κι από την εποχή του αιώνα του Διαφωτισμού, οι θεραπείες αυτές είναι επιστημονικές.
Σωκράτη, για να τελειώνουμε, τι θα έλεγες σ’ αυτούς τους κυρίους, γιατί πρόκειται κυρίως για κυρίους, που λένε ότι έχουν βρει τη λύση στο ερώτημα του ‘τι πάει στραβά με τον κόσμο;!’ Πάλι τα ίδια! Πάλι ‘γνώθι σεαυτόν!’. Μα μόνο αυτό έχεις να πεις! Ίσως να προσπαθούσες να πεις κάτι πολύ σημαντικό.
Αφιέρωμα: read also, μετανθρωπισμός
Ετικέτες: Stéphanie Lambert , ηθική , μετανθρωπισμός , τέχνη
July 5th, 2009 at 19:58
Ενας μύθος για τη γέννηση της θεάς Αρτεμις εκεί στη Δήλο πρώτα και μετά ο αδελφός της ο θεός Απόλλων. Στον ελληνικό συμβολισμό η Αρτεμις είναι κυνηγός του ελαφιού – στο μισοσκόταδο της…κοινωνίας ψάχνει να βρεί την αλήθεια (της ανθρωπο – τεχνολογίας και του μετανθρωπισμού. Ο Απόλλωνας είναι θεός του Φωτός. Το φως που βρίσκεται σε κάθε άνθρωπο και ανακαλύπτεται με το γνώθι σεαυτόν. Ωστόσο αν αποδεχθούμε εμεις οι άνθρωποι του σήμερα και του αύριο το ” Νους υγιής εν σωματι Υγιές” τότε η σωματική και πνευματική άσκηση, με την σωστή διατροφή και το υγιεινό περιβάλλον εργασίας και ζωής, τότε ναι η σύγχρονη τεχνολογία βιο/μεγα/νανο…. μπορεί να συμβάλει στην Φυσιοποίηση του Ανθρώπου.