→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Leslie López – Για να αποκαταστήσουμε την υπόσχεση για εναλλακτική ραδιοφωνία: Να υπηρετούμε αφήνοντας τους άλλους να μιλήσουν

Εστιάζοντας στο Λατινοαμερικάνικο συμμετοχικό ραδιόφωνο, η Leslie Lopez αναδεικνύει την υπόσχεση που σηματοδοτούν τα commons για την ενδυνάμωση των δημοκρατικών αξιών. Η δημοκρατία δεν απαιτεί μόνο αποχή από την απληστία, αλλά μια συνεχή, εποικοδομητική προσπάθεια να υπηρετούμε το καλύτερο.

---


Η εναλλακτική ραδιοφωνία μας προκαλούσε, από το ξεκίνημά της, με την υπόσχεσή της περί κοινής περιουσίας. Ήδη το 1932, ο Μπέρτολντ Μπρεχτ, φανταζόταν τον ‘καλύτερο δυνατόν επικοινωνιακό μηχανισμό στη δημόσια ζωή….εάν καταλάβαινε πώς να δέχεται αλλά και πώς να μεταδίδει, πώς να αφήνει τον ακροατή να μιλάει αλλά και να ακούει, πώς να τον φέρνει στο δίκτυο αντί να τον απομονώνει’. Σήμερα, καθώς στρεφόμαστε όλο και περισσότερο σε ιδιωτικές μη κερδοσκοπικές για να διατηρούμε τα όνειρά μας για δημοκρατία εκεί που ο δημόσιος τομέας μας απογοήτευσε, πρέπει να αναλογιστούμε προσεκτικά τι βοηθά αυτές τις οργανώσεις να οδεύουν προς την υπόσχεση του μοιρασμένου χώρου και τι μπορεί να τις σπρώξει, σύμφωνα με τον Garrett Hardin, σε ‘τραγωδία’ των commons.


Ο Hardin έγραψε για την αδυναμία να νομοθετηθεί η ‘εγκράτεια’ και την συνακόλουθη επιταγή να επιβάλουν οι ίδιοι οι άνθρωποι περιορισμούς στην ελευθερία τους να χρησιμοποιούν πόρους που εμπίπτουν στα commons. Μελετώντας όμως την κοινοτική ραδιοφωνία έχω πειστεί ότι η πολιτική οικονομία της δημοκρατίας δεν απαιτεί μόνο αποχή από την απληστία, αλλά μια συνεχή, εποικοδομητική προσπάθεια να υπηρετούμε το καλύτερο.


Το ραδιόφωνο και η τραγωδία των commons


Οπωσδήποτε, υπάρχουν πολλές εφαρμογές του πρότυπου του Hardin στην κοινοτική ραδιοφωνία: ο πειρασμός να χρησιμοποιήσει κάποιος τους δημόσιους διαύλους ως δική του προσωπική ηχητική μηχανή αποδεικνύεται συχνά πολύ μεγάλος. Στις πιο ευμενείς συνθήκες, όταν υπάρχει στερεοφωνικός εξοπλισμός σε μια απομονωμένη αίθουσα με ηχομόνωση, πολλοί εθελοντές πάσχουν από μια έλλειψη φαντασίας και την επιτακτική ανάγκη να εκφραστούν εις βάρος του πλαισίου. Μια ενοχλητική κοινωνική απομόνωση συνοδεύει πολλές ραδιοφωνικές προσπάθειες- αποχώρηση από την κοινότητα και ταυτόχρονα μια επιτακτική ανάγκη προβολής μέσα από αυτήν, κάτι που μοιάζει να ταιριάζει με την περιγραφή του Renato Rosaldo για την ‘αποικιοκρατική νοσταλγία’: ‘οι άνθρωποι καταστρέφουν το περιβάλλον τους, κι ύστερα τιμούν τη φύση’.


Βίωσα ένα ακραίο τέτοιο παράδειγμα, μια πραγματική τραγωδία για την κοινή περιουσία, στο Watsonville, στην Καλιφόρνια, όπου η μικρή ραδιοφωνική συχνότητα μιας κοινότητας θυσιάστηκε στο βωμό της απληστίας και της ματαιοδοξίας. Περίπου ένα 80% του πληθυσμού στη Watsonville είναι Μεξικανοί, αλλά δεν υπάρχουν τοπικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί στα ισπανικά, ενώ και οι επιλογές στον γραπτό Τύπο είναι πολύ περιορισμένες. Όταν οι άδειες για μικρούς ραδιοφωνικούς σταθμούς έγιναν νόμιμες, ένα ζευγάρι αγγλικής καταγωγής που ζούσε στις παρυφές της πόλης, και είχε αυτοονομαστεί Ohana (‘Οικογένεια’) υπέβαλε αίτηση για τη μοναδική άδεια της πόλης, προκειμένου να συνεχίσει την αποστολή του: να μεταδίδει κατά 100% μουσική από τη Χαβάη. Η αίτησή του εμποδίστηκε στη γραφειοκρατική λίστα από μια άλλη ομάδα : τη Neltiliztli, μια μεξικανο-αμερικανική ομάδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όταν η τροποποίηση 2001 στη νομοθεσία για τους μικρούς ραδιοφωνικούς σταθμούς εγκρίθηκε, η αίτηση της Neltiliztli κρίθηκε ακατάλληλη, επειδή προηγουμένως εξέπεμπε χωρίς άδεια, χωρίς ωστόσο να βγει από τη λίστα. Οι ομάδες συμφώνησαν να συνεργαστούν υπό την ονομασία Ohana, για να φτιάξουν έναν πολυπολισμικό σταθμό, και αφού η Neltiliztli απέσυρε την αίτησή της, η άδεια έφτασε ταχυδρομικά.


Έξι μήνες αργότερα, το ζεύγος Ohana πέταξε την ομάδα Neltiliztli έξω από τον υπό οικοδόμηση σταθμό, ανήγγειλε ότι ήταν οι μοναδικοί κάτοχοί του και συνέχισε το όνειρό του : το όνειρο ενός κλειστού κυκλώματος, με το σπίτι του, την επιχείρησή του, και τον εντελώς δικό του ‘κοινοτικό’ ραδιοφωνικό σταθμό.


Οι κοινοτικοί ραδιοσταθμοί σε άμυνα


Οι περισσότεροι κοινοτικοί ραδιοσταθμοί στον ανεπτυγμένο κόσμο αποτελούν μια πνοή οξυγόνου σ’ ένα ραδιοφωνικό φάσμα όπου κυριαρχεί η εμπορευματοποίηση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όμως, μοιάζουν συχνά να βρίσκονται σε άμυνα- και να δίνουν αγώνα για μια χαμένη μάχη- ενάντια στην προοδευτική απόσυρση από την κοινή ζωή. Εδώ, η υπόσχεση άρχισε να ξεθωριάζει στη δεκαετία του 1970, όταν η Corporation of Public Broadcasting ( Εταιρία Δημόσιας Ραδιοφωνίας) υποχρέωσε τους σταθμούς να αυξήσουν τα κιλοβάτ, τον ‘επαγγελματισμό’ και τα λειτουργικά έξοδά τους. Ενεργώντας ‘ορθολογιστικά’, οι περισσότεροι σταθμοί περιέκοψαν τις λειτουργίες με το πιο υψηλό κόστος- αυτές που η τοπική ραδιοφωνία υπηρετεί καλύτερα: τις ειδήσεις και την τοπική ζωντανή μουσική. Έτσι, παραιτήθηκαν από τους τρόπους που είχαν να γνωρίζουν τις κοινότητές τους και να επεκτείνουν τους τοπικούς δεσμούς μαζί με εθελοντικά δίκτυα. Παρά τη σκληρή δουλειά, τις καλές προθέσεις – και μερικά φωτεινά σημεία- ο κοινοτικός προγραμματισμός είναι συχνά αδιάφορος ή αποτελείται κυρίως από αναμεταδόσεις.


Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις για έναν πολιτισμό που ξέχασε πώς να υπηρετεί το κοινό καλό. Για να πάρουμε όμως κάποιες ιδέες πρέπει να στραφούμε στο είδος της ραδιοφωνίας που χρησιμοποιούσαν οι κοινότητες που μάχονταν κατά του απολυταρχισμού: οι καλές υπηρεσίες, όπως και οι κακές, μαθαίνονται. Δεδομένες στις περισσότερες αγροτικές κοινότητες ανά τον κόσμο, οι ραδιοφωνικές ομάδες δεν έχουν να αντιμετωπίσουν τη διαβρωτική ηθική της μεγιστοποίησης του προσωπικού κέρδους που αποτελούσε ήδη κανόνα στις Ηνωμένες Πολιτείες όταν έγραφε ο Harding. Αλλά ο καπιταλισμός και οι μέθοδοι ατομικής επιβίωσης διαμόρφωσαν παντού πρακτικές, ιδίως εκεί όπου η φτώχια και ο κίνδυνος ασκούν πιέσεις από όλες τις πλευρές.


Αντιδρώντας, αυτά τα ραδιόφωνα δίνουν έμφαση σε έναν προοδευτικό, συμμετοχικό προγραμματισμό για να οικοδομήσουν μια έννοια κοινότητας και έναν λειτουργικό δημόσιο χώρο, αμβλύνοντας το φόβο και την απομόνωση που υπηρέτησαν τη νεο- αποικιοκρατία τόσο καλά.


Ο συμμετοχικός προγραμματισμός


Οι Λατινοαμερικάνοι εγκαινίασαν πρώτοι τον συμμετοχικό προγραμματισμό, εφευρίσκοντας μια ποικιλία οικονομικών τρόπων για να βγάζουν τις φωνές του κόσμου στον αέρα, όπως επιτροπές της γειτονιάς και της αγροτικής παραγωγής και περιφερόμενους ανταποκριτές, με ή χωρίς μαγνητόφωνα. Επειδή οι φτωχοί και καταπιεσμένοι άνθρωποι συχνά δεν μπορούν να έρθουν οι ίδιοι στο σταθμό, οι εργαζόμενοι στο σταθμό φεύγουν απ’ το στούντιο κουβαλώντας μαζί τους τα μαγνητόφωνα ‘σαν αρμαθιές κλειδιών’, επεκτείνοντας τα σύνορα της δημοσιογραφίας έτσι ώστε να περιλαμβάνουν καταγραφές ζωής, ιδιαίτερα εκεί που οι άνθρωποι αμφισβητούν το στάτους κβο.


Μια τέτοια περίπτωση είναι του Radio Teocelo, στην κεντρική οροσειρά της Βερακρούζ, στο Μεξικό. Όπως συμβαίνει με πολλούς λατινοαμερικάνικους σταθμούς, η ιστορία του δείχνει πως ο εκδημοκρατισμός- μέσω- ραδιόφωνου δεν είναι απλώς να οικοδομήσεις ένα χώρο και να περιμένεις τον κόσμο να έρθει. Ύστερα από 15 χρόνια σποραδικού, ασυντόνιστου προγραμματισμού από εθελοντές, οι Ιησουίτες ήρθαν στην πόλη, φέρνοντας συστηματοποιημένες τεχνικές για να ενθαρρύνουν τη δημοκρατική συμμετοχή από την υπόλοιπη ήπειρο, με κεντρικό σημείο την εκπαίδευση της ραδιοφωνικής ομάδας. Ο Mario Hernandez, σήμερα διευθυντής του σταθμού, θυμάται την πλευρά της εκπαίδευσης που έχει να κάνει με την ‘ανθρώπινη διαμόρφωση’:


Τα πάντα( ήταν) για την υπηρεσία της κοινότητας, έτσι δεν είναι; Έλεγαν: Να θυμάστε ότι εδώ είμαστε υπηρέτες……Δεν θα πουλήσουμε στον ακροατή χάρη, δεν θα πουλήσουμε saludo, είμαστε υπηρέτες τους, σωστά; Εάν υπάρχουν δυο ή τρεις άνθρωποι, εμείς θα είμαστε ο τρίτος, έτσι δεν είναι;


Οι Ιησουίτες έφυγαν, αλλά η ηθική των υπηρεσιών, που εξυμνήθηκε ύστερα από αιώνες καταπίεσης από διεφθαρμένες αρχές, παρέμεινε. Παρά την πίεση από τους πολιτικούς προϊσταμένους, τις επικές οργανωτικές ρήξεις και μια πικρή εσωτερική δικαστική περιπέτεια που κράτησε δέκα χρόνια, η άδεια δεν ακυρώθηκε. Ο πληθυσμός συγκεντρώθηκε επανειλημμένα για να υπερασπιστεί το σταθμό και παρά τις οικονομικές κρίσεις στην περιοχή, να τον στηρίξει ( όταν ήταν σχεδόν στα όρια της πτώχευσης).


Εβδομήντα χρόνια μετά τον Μπρεχτ, υπάρχουν σήμερα οι τεχνικές που επιτρέπουν την προοδευτική χρήση της ραδιοφωνίας, την προώθηση ‘ συναισθηματικών δομών’ και πρακτικών που μπορούν να δημιουργήσουν ή να αποκαταστήσουν τις υποσχέσεις που εμπεριέχει η κοινή περιουσία για δημοκρατία και υγιέστερες κοινότητες. Αλλά το κοινό της σύγχρονης ραδιοφωνίας βρίσκεται στο έλεος των ιδιωτικών ομάδων που κρατούν αυτούς τους στρατηγικούς πόρους. Αυτοί που επέλεξαν να στελεχώσουν τα κοινοτικά μικρόφωνά μας οφείλουν να θυμούνται ότι τα καλά μέσα επικοινωνίας, όπως άλλωστε η δημοκρατία, δεν δημιουργήθηκαν επειδή κάποιος εκεί πάνω δημιούργησε χώρο στους ανθρώπους. Και όπως οι επιζώντες του απολυταρχισμού μπορούν να μας πουν, η αποτυχία να υπηρετήσεις και να κρατήσεις ένα λειτουργικό κοινό μπορεί πράγματι να προκαλέσει τραγωδία ανά πάσα στιγμή.


Διαβάστε ακόμα


Δίκτυο κοινοτικών ραδιοσταθμών


Unmediated (στα αγγλικά)

Αφιέρωμα: κοινά αγαθά, πρόσφατα άρθρα
Ετικέτες: leslie lopez , μουσική , νέα μέσα , συμμετοχική κουλτούρα

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website